جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی و دخترانش در تورک اوجاغی استانبول به روایت عارف قزوینی
مئهران باهارلی
İranlılığı inkar eden Türkçü Urmulu Cemşid Han Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene ve kızları Türk Ocağında.
Turkist
Urmulu Cemşid Xan Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene and his daughters who denied
Iranianness, at Türk Ocağı.
MÉHRAN BAHARLI
https://independent.academia.edu/MBaharli
https://sozumuz1.blogspot.com/
https://www.facebook.com/profile.php?id=100016259447627
خلاصه:
عارف قزوینی شاعر نژادپرست ضد تورک و رهبر معنوی تشکیلات پان‌ایرانیستی فرقه‌ی دموکرات آزربایجان - تبریز، در خاطرات خود ماجرای شرکت عده‌‌ای از تورک‌ها از تورک‌ایلی در یک کونفرانس تورک اوجاغی در استانبول را ذکر کرده است. بنا به او در این کونفرانس محمدامین رسول‌زاده که با هئیتی از نماینده‌گان تورک‌های قفقاز در آن حضور داشت در نطق خود، نه تنها آزربایجان، بلکه سرتاسر ایران را تورک معرفی کرده است. عارف قزوینی این روز را یکی از بدترین روزهای عمر خود می‌نامد. زیرا «در این کونفرانس جمعی ننگین از تورک‌ها از ایران (امیر ناصر خلج، جمشید خان مجدالسلطنه اورمویی و دخترانش) با افتخار خود را تورک معرفی و از ایرانیت اعلام تنفر کردند و گفتند که ما ننگ می‌کنیم از این که کسی ما را ایرانی به‌داند». او این شخصیت‌های تورک را «خائن ملت و مملکت، و بدنام کننده‌ی ایرانی» می‌نامد. عارف قزوینی از این که تورک‌های ساکن در ایران، بعد از هزار سال هنوز هویت و سنن و اخلاق تورک خود را تغییر نه‌داده‌اند و فارس نه‌شده‌‌اند به شدت عصبانی است. او می‌گوید مجدالسلطنه خائنی است که با هم‌دستی قوشون عوثمان‌لی اورمو و اطراف آن را آزاد (به زعم او غارت) کرد، سپس در سال ١٩١٥به استانبول رفت و مورد استقبال ژؤن تورک‌ها قرار گرفت. و بعد از آن در هماهنگی با آن‌ها برای جدا و مستقل کردن آزربایجان از ایران هر روز در حال کشیدن نقشه است. بنا به او، مجدالسلطنه در تورک‌گرایی پیش‌تاز و پیش‌گام و پیش‌کسوت می‌باشد، و فعالیت‌های تورک‌گرایانه‌ی او از تاسیس تورک اوجاغی – ١٩١٢- هم قدیمی‌تر و محکم‌تر است. او جوانی و تمام عمر خود را با فداکاری در راه تبلیغ تورک‌گرایی در آزربایجان صرف کرده است. عارف قزوینی دختران مجدالسلطنه (مستوره افشار، توران افشار، اولجای افشار، آیدا افشار) را هم «پدر بر پدر» خائن و روسیاه و بی شرف می‌نامد، زیرا خود را تورک دانسته و تورک معرفی می‌کنند، تورک‌گرا هستند و همیشه در کونفرانس‌های تورک اوجاغی در ردیف اول جای می‌گیرند.
این اطلاعات یک بار دیگر نشان می‌دهند جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی – مجدالسلطنه و دخترانش در دهه‌‌ی اول قرن بیستم تورک‌گرا و معتقد به ملت تورک و هویت ملی تورک بودند، و به منظور آگاه‌سازی مردم و برانگیختن شعور و حسیات ملی تورک در آن‌ها، هویت ملی تورک و ایده‌‌‌های تورک‌گرایانه را فعالانه تبلیغ می‌کردند. علاوه بر آن جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی – مجدالسلطنه در هماهنگی با ژؤن‌تورک‌ها و تورکیه‌‌ی عوثمان‌لی در حال آماده کردن طرح‌هایی برای ایجاد یک حاکمیت مستقل تورک در تورک‌ایلی بود. این اطلاعات هم‌چنین ثابت می‌کنند ادعاهای تاریخ نگاری آزربایجانی مبنی بر آن که گویا در آن زمان شعور ملی تورک وجود نه‌داشت، کاملاً بی پایه است و هدف توجیه خیانت مانقورت‌ها و گؤزقامان‌های ایران‌گرا و پان‌ایرانیست ضد تورک تبریزی و اردبیلی در دوره‌ی مشروطیت و آزادی سِتان و ... را تعقیب می کند. زیرا در آن زمان در میان نخبه‌گان تورک – مانند نمونه‌ی جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی مجدالسلطنه و دخترانش - شعور ملی تورک وجود داشت و مجادله‌ی سیاسی – نظامی ملی تورک نیز تحت رهبری او و دیگر شخصیت‌های ملی تورک در جریان بود.
طبق یک قاعده‌ی بنیادین، در تاریخ‌نگاری آزربایجانی، که ترکیبی از تاریخ‌نگاری‌های ملی‌گرای ایرانی و صلیبی روسی – انگلیسی – فرانسوی – ارمنی است، شخصیت‌های ملی تورک حذف و سانسور و شیطان‌سازی می‌شوند، و به جای آن‌ها شخصیت‌ها و جنبش‌های ضد تورک، غیر ملی، پان‌ایرانیست و یا ماشه‌‌‌ها و متفقین دولت‌های صلیبی روسیه و انگلستان و فرانسه و پارسی‌ها و زرتوشتی‌ها و توسعه‌‌طلبان ارمنی و ... و حرکات سیاسی آن‌ها مانند حرکت مشروطه و آزادی سِتان و .... به عنوان شخصیت‌ها و حرکات ملی آزربایجانی قبول می‌شوند. به همین سبب، رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی – مجدالسلطنه و دخترانش مستوره و آیدا و توران و اولجای هم که از نخستین تورک‌گرایان در تاریخ معاصر تورک‌ایلی و تورک هستند، بالکل از تاریخ‌نگاری مانقورتی آزربایجانی حذف و سانسور شدهاند.
Özet
Tebriz'deki Pan-İranist “Azerbaycan Demokrat Firqesi”nin manevi lideri ve Türk karşıtı ırkçı şair Aref Kazvini, anılarında İstanbul'da düzenlenen bir Türk Ocağı konferansına Türkili'den bazı Türklerin katıldığını belirtmiştir. Ona göre, bu konferansta Kafkas Türklerinden oluşan bir heyetle birlikte bulunan Mehmed Emin Resulzade, sadece Azerbaycan'ı değil, tüm İran'ı Türk olarak nitelendirdiği bir konuşma yapmıştır. Aref Kazvini bu günü hayatının en kötü günlerinden biri olarak değerlendiriyor çünkü bu konferansta, Emir Naser Halac (Xelec), Urmulu Cemişd Han Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene ve kızları da dahil olmak üzere İran'dan rüsva bir grup Türk, kendilerini gururla Türk olarak tanımladılar ve İran kimliğine olan nefretlerini dile getirip, İranlı olarak kabul edilmekten utanç duyduklarını söylediler." İran'da bin yıl yaşamalarına rağmen Türklerin Türk kimliklerini, geleneklerini ve ahlaklarını terk edip Fars olmamalarına son derece öfkeli olan Aref Kazvini, bu Türklerden "millete ve ülkeye hiyanet ve İranlılığı rezil edenler" olarak bahsediyor. Aref Kazvini, Osmanlı Ordusu ile koordineli olarak Urmu ve çevresini kurtaran Mecd üs-Seltene'nin hain olduğunu iddia ediyor. Ona göre Mecd üs-Seltene 1915'te İstanbul'a gitti ve Jön Türkler tarafından hararetle karşılandı. O zamandan beri de Azerbaycan'ı İran'dan ayırıp bağımsız bir devlet yapma planları üzerinde aktif olarak çalışıyor. Aref Kazviniye göre Mecd üs-Seltene, Türkçülükte öncü, akıl hocası ve duayendir. Onun Türkçülük faaliyetleri 1912'de Türk Ocağı'nın kurulmasından çok daha güçlü ve çok daha önceden başlamış devam etmektedir. Urmulu Mecd üs-Seltene gençliğini ve tüm hayatını Azerbaycan'da Türkçülüğü yaymaya adamıştır. Aref Kazvini, Mecd üs-Seltene'nin kızlarını (Mesture Afşar, Turan Afşar, Olcay Afşar, Ayda Afşar) da hain ve şerefsiz olarak niteliyor. Bunun nedeni, onların da kendilerini Türk olarak tanımlamaları, Türkçülüğü desteklemeleri ve her zaman ön sırada oturdukları Türk Ocağı konferanslarına düzenli olarak katılmalarıdır.
Bu bilgiler, Urmulu Cemişd Han Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene ve kızlarının, 20. yüzyılın ilk on yıllarında Türk milletine ve Türk ulusal kimliğine inanan Türkçüler olduklarını, Türk halkını eğitmek ve ulusal bilincini uyandırmak için Türk ulusal kimliğini ve Türkçü fikirleri aktif olarak teşvik ettiklerini bir kez daha göstermektedir. Ayrıca, Urmulu Cemişd Han Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene’nin, Genç Türkler ve Osmanlı Türkiyesi ile uyum içinde Türkili'de bağımsız bir Türk devleti kurmak için planlar hazırladığını da gösteriyor. Bu bilgiler Azerbaycan tarihçiliğinin ileri sürdüyü, guya o dönemde Türk ulusal bilincinin olmadığı iddiasının tamamen temelsiz olduğunu kanıtlamaktadır. Böyle bir temelsiz iddianın amacı, İran meşrutiyet hareketi ve Azadi Setan döneminde Tebrizli ve Erdebilli Türk karşıtı pan-İranist mankurtların ihanetini meşrulaştırmaktır. Oysa Aref Kazvini'nin anıları açıkça gösteriyor ki, o dönemde Urmulu Cemişd Han Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene ve kızları gibi Türk elitleri arasında güçlü bir Türk ulusal bilinci ve duygusu vardı. Ayrıca Türk ulusal davası Mecd üs-Seltene ve diğer Türk ulusal figürlerinin liderliğinde siyasi ve askeri olarak devam ediyordu.
İran milliyetçiliği ile Haçlı Rus, İngiliz, Fransız, Ermeni tarih yazımlarının karışımı olan Azerbaycan tarih yazımında temel bir kurala göre, Türk ulusal figürleri silinir, sansürlenir ve karalanır. Onların yerine, Türk karşıtı ve Pan-İranist figürler veya Rusya, İngiltere, Fransa, Parsiler, Zerdüştîler, Ermeniler vb.'nin kuklaları ve müttefikleri olan kişiler ve İran Meşrutiyet hareketi ve Azadi Setan gibi Pan İranist siyasi hareketler Azerbaycan ulusal figürleri ve hareketleri olarak tasvir edilir. Bu nedenle, Türkili ve Türklerin çağdaş tarihindeki ilk Türkçülerden olan Türk ulusal önder Urmulu Cemişd Han Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene ile kızları Mesture Afşar, Turan Afşar, Olcay Afşar ve Ayda Afşar da Azerbaycan tarih yazımından tamamen silinmiş ve sansürlenmiştir.
Abstract
Aref Qazvini, the anti-Turkish racist poet and spiritual leader of the pan-Iranist “Azerbaycan Demokrat Firqesi” (Democrat Party of Azerbaijan in Tebriz), mentioned in his memoirs the participation of some Turks from Türkili in a Türk Ocağı conference in Istanbul. According to him, during this conference, Mehmed Emin Resulzade, who was accompanied by a delegation of Caucasus Turks gave a speech where he referred to not only Azerbaijan but the whole of Iran as Turkish. Aref Qazvini considers this day to be one of the worst of his life because, in this conference, a shameful group of Turks from Iran, including Emir Naser Khalaj (Xelec), Jamshid Khan Majd os-Saltana Urmui (Urmulu Cemişd Xan Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene), and his daughters, proudly identified themselves as Turks and expressed their hatred for Iranian identity. They stated that they were ashamed to be considered Iranians." He refers to these Turks as "traitors of the nation and the country, and defamers of Iran". Aref Qazvini is extremely furious that, even after a thousand years of living in Iran, the Turks have not abandoned their Turkish identity, customs, and morals to become Farsis (Persians). Aref Qazvini claims that Mecd üs-Seltene, who in coordination with the Ottoman Army liberated Urmu and its surroundings, is a traitor. He went to Istanbul in 1915 and was welcomed by the Young Turks. Since then, he has been actively working on plans to separate Azerbaijan from Iran and make it and independent state. According to him, Mecd üs-Seltene is forerunner, mentor, and pioneer in Turkism, and his Turkism activities are stronger and have been going on for much longer than the establishment of Turk Ocağı in 1912. He has dedicated his youth and his entire life with self-sacrifice to promoting Turkism in Azerbaijan. Aref Qazvini refers to Mecd üs-Seltene's daughters (Mesture Afşar, Turan Afşar, Olcay Afşar, Ayda Afşar) as traitors and malevolents. This is because they identify themselves as Turks, support Turkism, and regularly attend Türk Ocağı conferences, where they always sit in the front row.
This information once again shows that Urmulu Cemişd Xan Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene and his daughters, in the first decades of the 20th century were Turkists who believed in the Turkish nation and the Turkish national identity. They actively promoted Turkish national identity and Turkist ideas to educate the people and awaken the consciousness and national pride of the Turks. Additionally, Urmulu Cemişd Xan Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene in coordination with the Young Turks and Ottoman Turkey was preparing plans to establish an independent Turkish government in Türkili. This information also proves that the claim of Azerbaijani historiography, stating that there was no Turkish national consciousness at that time, is completely baseless. The purpose of such a baseless claim is to justify the betrayal of anti-Turkish and pan-Iranists from Tebriz and Erdebil during the Iranian constitutional movement and Azadi Setan. While as it is evident in Aref Qazvini’s memoirs, there was a strong sense of Turkish national consciousness among the Turkish elites such as Urmulu Cemişd Xan Subataylı Afşar Mecd üs-Seltene, and his daughters at that time. Furthermore, the Turkish national cause was going on politically and militarily under the leadership of Mecd üs-Seltene and other Turkish national figures.
According
to a fundamental rule in Azerbaijani historiography, which is a blend of
Iranian nationalistic and Russian, English, French, Armenian and crusader
historiographies, Turkish national figures are often erased, censored, and vilified.
In their place, anti-Turkish and Pan-Iranist figures, or individuals who are puppets
and allies of Russia, England, France, Persians, Zoroastrians, Armenians etc., as
well as their political movements like the Iranian constitutional movement and Azadi
Setan, are portrayed as Azerbaijani national figures and movements. For this
reason, the Turkish national leader Urmulu Cemişd Xan Subataylı Afşar Mecd
üs-Seltene, along with his daughters Mesture Afşar, Turan Afşar, Olcay Afşar, and
Ayda Afşar, who are among the first Turkists in the contemporary history of Türkili
and Türks, have been entirely erased and censored from Azerbaijani historiography.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
مقدمه
عارف قزوینی شاعر نژادپرست آریایی ضد تورک و رهبر معنوی فرقه‌ی دموکرات آزربایجان، در خاطرات خود[1] در چند جا با خشم و ناسزاگویی به حضور عده‌‌ای از تورک‌ها از تورک‌ایلی در یک کونفرانس تورک اوجاغی در استانبول که خود او هم در آن حضور داشته اشاره کرده است. عارف قزوینی نام تعدادی از این «جمع ننگین از تورک‌ها از ایران» را در کتاب خود آورده است: امیر ناصر خلج، جمشید خان مجدالسلطنه اورمویی و دخترانش.
در بارهی کونفرانس تورک اوجاغی – استانبول:
عارف قزوینی می‌گوید در این کونفرانس محمدامین رسول‌زاده با هئیتی از نماینده‌گان تورک‌های قفقاز هم شرکت داشت و در سخنانش نه تنها آزربایجان، بلکه سرتاسر ایران را با دلایلی تاریخی تورک ساخته است.
عارف قزوینی این روز را یکی از بدترین روزهای عمر خود می‌نامد. چرا که «جمعی ننگین از تورک‌ها از ایران که در این کونفرانس شرکت کرده بودند، با کمال سرفرازی از زیر بار شرافت ایرانیت شانه خالی نموده و خود را تورک معرفی کردند، از ایرانیت نفرت به خرج داده و گفتند که ما ننگ داریم از اینکه کسی ما را ایرانی به‌داند». او که به شدت از این که تورک‌های ساکن در ایران، بعد از هزار سال هنوز رنگ و شکل و عادات و اخلاق خود را تغییر نه‌داده‌اند (یعنی فارس نه‌شده‌‌اند) عصبانی است، این افراد واقف بر تورکیت خود را «خائن ملت و مملکت، جمعی ننگین، شانه خالی کرده از شرافت ایرانیت، ایرانی بدنام کن و متنفر از ایرانیت» می‌نامد.
در بارهی مجدالسلطنه:
عارف قزوینی به طور مشخص به ناسزاگویی از رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی – مجدالسلطنه که به شدت از او عصبانی است پرداخته می‌گوید از ترس آن که مبادا روزگار فرصتی برای افشای این افراد نه‌دهد؛ نه‌می‌خواهد مخصوصاً مورد جمشید خان را ناگفته واگذارد و به موقع دیگری موکول کند. او سپس به ناسزاگویی و فحاشی به جمشید خان و دخترانش می‌پردازد، اما در این حین اطلاعات ذی‌قیمتی می‌دهد که به لحاظ تاریخی بکر و مهم هستند.
عارف قزوینی مجدالسلطنه را خائن می‌نامد و با دروغ‌پردازی و وارونه‌‌نمایی ادعا می‌کند که مجدالسلطنه با هم‌دستی قوشون عوثمان‌لی اورمو (اورمیه) و اطراف آن را غارت و ویران کرده است. این ادعا همان ادعای بی پایه‌ی دیپیلومات‌ها و میسیونرهای مسیحی دخیل در فاجعه‌ی قاراقیرقین و یا جیلولوق مانند دوکتور شید است که توسط پان‌ایرانیست‌ها و بعضی از خائنین منسوب به جریانات آزربایجان‌گرایی پان‌ایرانیستی، آزربایجان‌گرایی استالینیستی و چپ ایرانی مانند هما ناطق هم تکرار شده است. در حالی که حقیقت بر عکس آن است. رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی - مجدالسلطنه در ماجرای قاراقیرقین و جیلولوق با قوای نظامی و پارتیزانی تحت فرماندهی‌اش که به اوردوی آزادی‌بخش عوثمان‌لی ملحق کرد، موفق شد به کشت و کشتار مردم تورک و غارت و ویران کردن اورمو و اطراف آن توسط اوردوهای روسیه و انگلیس و فرانسه و متفقین مسیحی آن‌ها قوای مسلحه و تروریست‌های ارمنی و آسوری خاتمه دهد.
عارف قزوینی سپس می‌گوید جمشید خان مجدالسلطنه پیش از همه، حتی قبل از تاسیس تورک اوجاغی – ١٩١٢- در خط تورکیت و تبلیغ تورک‌گرایی بود و از این نظر بر همهی دیگران مقام پیش‌کسوتی دارد و از همه محکم‌تر است، او در راه تورک‌گرایی و تبلیغ آن در آزربایجان ریش خود را سفید و عمرش را با فداکاری صرف نموده است. این‌ها اطلاعات بسیار مهمی هستند و یک بار دیگر ثبوت می‌کنند که ادعاهای آزربایجان‌گرایان برای توجیه خیانت مانقورت‌ها و گؤزقامان‌های خائن ایران‌گرا و پان‌ایرانیست ضد تورک تبریزی و اردبیلی در دوره‌ی مشروطیت و آزادی سِتان مبنی بر آن که گویا در آن زمان شعور ملی تورک وجود نه‌داشت و در نتیجه آن‌ها معذور هستند، کاملاً بر هوا و بی پایه است. در آن زمان هم در میان نخبه‌گان تورک – نمونه‌ی عالی آن رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی مجدالسلطنه - شعور ملی تورک موجود بود و هم تحت رهبری او و دیگر شخصیت‌های ملی تورک دارای شعور ملی تورک، مجادله‌ی سیاسی – نظامی ملی تورک وجود داشت. به عبارت دیگر مانقورت‌ها و گؤزقامان‌های پیوسته به حرکات ضد تورک و پان‌ایرانیستی مشروطیت و آزادی ستان، در مقیاس و با استانداردهای آن دوره هم خائنین به ملت تورک بودند.
این مطالب عارف قزوینی – با صرف‌نظر از فحاشی‌ها و ناسزاگویی‌های مندرج در آن– یک بار دیگر نشان می‌دهند جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی – مجدالسلطنه در دهه‌‌ی اول قرن بیستم نه تنها یک تورک‌گرا و معتقد به ملت تورک و هویت ملی تورک بود، بلکه در بُعد فرهنگی به منظور آگاه‌سازی مردم و برانگیختن شعور و حسیات ملی تورک در آن‌ها، این هویت ملی تورک و ایده‌‌‌های تورک‌گرایانه‌اش را فعالانه تبلیغ و پروپاگاند می‌کرد.
عارف قزوینی می‌گوید جمشید خان – در سال ١٩١٥- وارد استانبول شده و از طرف ژؤن تورک‌ها مورد استقبال قرار گرفت. این نیز با دانسته‌های ما مطابق است که جمشید خان در آن دوره مخصوصاً در جوامع نظامی و سیاسی و فرهنگی استانبول، از محافل تورک‌گرا گرفته تا مقامات عوثمان‌لی و اتحاد و ترقی و یاران آتاتورک، شخصیتی بسیار مورد احترام بود و رهبر عملی تورکان ساکن در ایران شمرده می‌شد. عارف قزوینی می‌گوید جمشید خان همراه با ژؤن تورک‌ها نقشه‌‌هایی برای بردن (جدا کردن و مستقل نمودن) آزربایجان طراحی می‌کرده است. حتی قرار بوده که دولت تورکیه او را با هواپیما به آزربایجان روانه کند. البته درجه‌ی صحت و سقم این ادعاها می‌بایست جداگانه بررسی شوند. اما صرف بیان آن‌ها از طرف یک پان‌ایرانیست آزربایجان‌گرای نژادپرست و شدیداً ضد تورک مانند عارف قزوینی موید این واقعیت هستند که جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی – مجدالسلطنه در بُعد سیاسی نیز در راه تورکیت فداکارانه مجادله می‌کرد: او در هماهنگی با ژؤن‌تورک‌ها و تورکیه‌‌ی عوثمان‌لی در حال آماده کردن طرح‌هایی برای ایجاد یک حاکمیت مستقل تورک در تورک‌ایلی بود.
در بارهی دختران جمشید خان مجدالسلطنه:
عارف قزوینی در دو جا به مساله‌‌ی حضور دختران جمشید خان در کونفرانس تورک اوجاغی اشاره می‌کند، اما ذکر نه‌می‌کند کدام یک از چهار دختر مجدالسلطنه (مستوره افشار، توران افشار، اولجای افشار، هایده افشار) در این کونفرانس حاضر شدهاند. وی دختران جمشید خان را «پدر بر پدر خائن» می‌نامد که نشسته در ردیف اول صدرنشین محفل تورک اوجاغی بودند. عارف قزوینی ادعا می‌کند دختران جمشید خان عفیفه‌‌هایی بودند که به سبب خدمت در مطبخ تورک (کنایه از خود را تورک دانستن و تورک معرفی کردن و هواداری از تورکیت و اشتراک در تورک اوجاغی)، دارای صورت‌های سیاه و روسیاه (بدکار و صاحب جرم و فرومایه) شدهاند. این بیانات عارف قزوینی داده و سند و مدرکی بسیار مهم و جالب توجه در تائید تورک‌گرایی معلوم دختران جمشید خان است و اضافتاً نشان می‌دهد دختران جمشید خان هم مانند پدرشان در ابعاد فرهنگی و سیاسی و اجتماعی و تشکیلاتی، فعالیت‌های ملی تورک‌گرایانه، مانند حضور در تورک اوجاغی داشته‌اند.
٢-تاریخ‌نگاری آزربایجان‌گرا و مانقورتیسم آزربایجانی، ترکیبی از تاریخ‌نگاری‌های ملی‌گرای فارس – ایران و صلیبی روسی – انگلیسی – فرانسوی – ارمنی را به عنوان تاریخ ملی خود قبول کرده است. بدین سبب در این تاریخ‌نگاری ضد تورک آزربایجان‌گرا، تمام شخصیت‌های ملی تورک از چپ و راست و مذهبی حذف و سانسور و شیطان‌سازی شدهاند، و به جای آن‌ها شخصیت‌ها و جنبش‌های ضد تورک، غیر ملی، پان‌ایرانیست و ماشه و متفق دولت‌های صلیبی روسیه و انگلستان و فرانسه و متفقین پارسی‌ها و زرتوشتی‌ها و توسعه‌‌طلبان ارمنی و ... و حرکات سیاسی آن‌ها مانند حرکت مشروطه و آزادی سِتان و حکومت ملی آزربایجان و .... به عنوان شخصیت‌ها و حرکات ملی آزربایجانی قبول شدهاند. در نتیجه‌‌ی این ماهیت و روی‌کرد ضد تورک، جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی – مجدالسلطنه و دخترانش مستوره و هایده و توران و اولجای هم که از نخستین تورک‌گرایان در تاریخ معاصر تورک‌ایلی و تورک هستند، بالکل از تاریخ‌نگاری مانقورتی آزربایجانی حذف و سانسور شدهاند.
عکس: عارف قزوینی شاعر نژادپرست آریایی و ضد تورک همراه با سران فرقه‌ی دموکرات آزربایجان، تشکیلاتی ایران‌گرا – پان‌ایرانیستی و شعبه‌ی تبریز فرقه‌ی دموکرات ایران، تبریز ١٩٢٤
پایان نوت مئهران باهارلی
نقل قول‌ها از خاطرات عارف قزوینی در بارهی جمشید خان و اشتراک دخترانش در کونفرانس تورک اوجاغی استانبول:
شگفت‌آور است بعضی نژاد [تورک در ایران]، بعد از هزار سال باز هم هیچ تغییر رنگ و شکل و عادات و اخلاق نه‌داده‌اند. همان خائنین به ملت و مملکت [امیر ناصر خلج] که در استانبول به تورک اوجاغی رفته، خود را تورک معرفی کرده، از ایرانیت نفرت به خرج داده، می‌گویند ما ننگ داریم از این که کسی ما را ایرانی به‌داند، بعد از مراجعت به ایران و هم‌دست شدن با دزدان و راه‌زنانی مانند اسماعیل آقای سیمیتقو و آن همه خرابی و قتل و غارت و بی ناموسی، بعد از گرفتاری‌شان با حقوق کافی داخل کار شدند. ص ٣٥١
هم‌چنین خائن دیگر آزربایجانی [مجدالسلطنه] که پس از هم‌دستی با قوشون عوثمان‌لی و غارت ارومیه و ویرانی اطراف آن، جزء استقلال‌طلبان بی آبرو و مهاجرین ایران با کمال وقاحت وارد استانبول شده، با احترام تمام و حقوق مکفی با ژان تورک‌ها در بردن صفحه‌ی آزربایجان هم خیال و هر روزه در نقشه کشیدن تعقیب آمال خود که با او به گور خواهد برد رفته بوده، دختران پدر بر پدر خائن او صدرنشین محفل تورک اوجاغی می‌شوند. بعد از این که مایوس شدند با منتهای بی شرمی مراجعت به این خاک کرده، با همهی خیانت‌هایی که هیچ کدام در پرده نه‌بود، باز در دوره‌ی خائن‌پرستی و اجنبی‌دوستی آن موقعِ شرمنده، حقوق مکفی برای خدمات آن‌ها نسبت به عوثمان‌لی و خیانتشان به مملکت خود برقرار گردید. ص ٣٥٢
وقتی تمام معایب سردار شجاع را جمع، مرا هم به دست او کشته تصور کرد[ه]، به تمام اعمال بد او از روی دقت رسیده‌‌گی کنند، همهی این‌ها به قدر آن ننگی که در استانبول با کمال سرافرازی زیر بار آن رفته با جمعی ننگین‌تر از خود به تورک اوجاغی رفته، از زیر بار شرافت ایرانیت شانه خالی کرده، خود را تورک معرفی کردند، نه‌خواهد شد. اگر چه تمام این اسامی ایرانی بدنام کن را اومیدوارم در موقع خود از قلم نیانداخته، برای شرافت خانواده‌گی خاطرنشان کنم، ولی چند نفر از ایشان را که تاکنون در هیچ موقعی فراموش نه‌کرده، از آن می‌ترسم روزگار امان نه‌داده نه‌گذارد به اتمام خیالات خود نائل شوم، به این واسطه آن گذشت را در خود نه‌می‌بینم برای موقع دیگر گذاشته به‌گذرم.
اول از همه و پیش کسوت بر همه، مجدالسلطنه‌ی اورمیه‌ای است که او کارش از این حرف‌ها گذشته، بلکه بنای کار پروپاگاند او از تاسیس بنای تورک اوجاغی هم قدیم‌تر و محکم‌تر، ریش خود را در راه افتخار این کار سفید و ساعات عمر خود را در راه فداکاری پروپاگاند در صفحه‌ی آزربایجان در تمام عمر صرف کرده، وقتی هم قرار بود از طرف دولت تورکیه او را با طیاره به ایالت آزربایجان روانه کنند، نه‌دانستم چه پیش آمد و سیاستی مانع شد.
هیچ وقت فراموش نه‌خواهم کرد روزی را که برای کونفرانس آقای رسول‌زاده – که با عده[ای] از نماینده‌گان قفقازیه به استانبول آمده و در تورک اوجاغی‌ی آن روز، نه تنها آزربایجان بلکه سرتاسر ایران را از روی دلایل تاریخی تورک ساخت، و آن روز از روزهای بد عمر من به شمار می‌رفت – رفته بودم، دخترهای عفیفه‌ی مجدالسلطنه را در ردیف اول با صورت‌های سیاه که از کثرت خدمت در مطبخ تورک‌پزی ... [مطلب در این جا ناتمام مانده است]. صص ١٠١-١٠٢
گؤروتون یازیسی:
عارف قزوینی شاعر نژادپرست آریایی ضد تورک و رهبر معنوی فرقه‌ی دموکرات آزربایجان، در خاطرات خود در چند جا با خشم و ناسزاگویی به حضور دختران رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی – مجدالسلطنه (مستوره افشار، توران افشار، اولجای افشار، هایده افشار) در یک کونفرانس تورک اوجاغی در استانبول که خود او هم در آن حضور داشته اشاره کرده است. بنا به او در این کونفرانس محمدامین رسول‌زاده با هئیتی از نماینده‌گان تورک‌های قفقاز هم شرکت داشت و در سخنانش نه تنها آزربایجان، بلکه سرتاسر ایران را با دلایلی تاریخی تورک ساخته است.
عارف قزوینی این روز را یکی از بدترین روزهای عمر خود می‌نامد. چرا که «جمعی ننگین از تورک‌ها از ایران که در این کونفرانس شرکت کرده بودند، با کمال سرفرازی از زیر بار شرافت ایرانیت شانه خالی نموده و خود را تورک معرفی کردند، از ایرانیت نفرت به خرج داده و گفتند که ما ننگ داریم از اینکه کسی ما را ایرانی به‌داند». او که به شدت از این که تورک‌های ساکن در ایران، بعد از هزار سال هنوز رنگ و شکل و عادات و اخلاق خود را تغییر نه‌داده‌اند (یعنی فارس نه‌شده‌‌اند) عصبانی است، این افراد واقف بر تورکیت خود را «خائن ملت و مملکت، جمعی ننگین، شانه خالی کرده از شرافت ایرانیت، ایرانی بدنام کن و متنفر از ایرانیت» می‌نامد.
عارف قزوینی به طور مشخص به ناسزاگویی از جمشید خان سوباتایلی افشار اورمویی مجدالسلطنه که به شدت از او عصبانی است می‌پردازد، وی را خائن نامیده می‌گوید جمشید خان مجدالسلطنه پیش از همه، حتی قبل از تاسیس تورک اوجاغی – ١٩١٢- در خط تورکیت و تبلیغ تورک‌گرایی بود و از این نظر بر همهی دیگران مقام پیش‌کسوتی دارد و از همه محکم‌تر است، او در راه تورک‌گرایی و تبلیغ آن در آزربایجان ریش خود را سفید و عمرش را با فداکاری صرف نموده است. عارف قزوینی دختران جمشید خان را «پدر بر پدر خائن» می‌نامد که «نشسته در ردیف اول صدرنشین محفل تورک اوجاغی» بودند.
در تورک‌گرایی جمشیدخان
سوباتایلی افشار اورومی-مجدالسلطنه
جمشیدخان افشار اورومی - مجدالسلطنه بیشتر از «اتحاد
اسلام»، متمایل به «اتحاد تورک»، و متوجه به و ساعی در یک ناسیونالیسم افراط‌آمیز
[تورک] است.
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/08/blog-post_91.html
حسین جاوید: مجدالسلطنه
تنها شخصیت طرف‌دار تورک و ضد انگلیس؛ و خیانات فرقه‌ی دموکرات آزربایجان
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post.html
مجدالسلطنه در سال
١٩١٠، شدیدا تورک‌گرا و سخت تورکیست بود.
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_2.html
اعتراف رسمی به وجود
حکومت ملی تورک (دولت اتحاد تورک‌ایلی) به صدارت جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی
- مجدالسلطنه در سال‌های آخر جنگ جهانی اول
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/07/blog-post_8.html
ویلیام ویگرام:
مجدالسلطنه، یکی از روشن‌فکرترین و آزاداندیش‌ترین نجبای ایران، فرمانده‌ای سلحشور
و دلاور و رهبر قوای بومی تورک بر علیه متجاوزین آسوری - ارمنی و متحدین صلیبی آن‌ها
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/05/blog-post_20.html
جمشید سوباتایلی آوشار
اورومی (جمشیدخان مجدالسلطنه افشار اورومی) والی آزربایجان نیمه‌مستقل - تحت
الحمایه‌ی امپراتوری عثمانلی (٨ ژوئن ۱۹۱۸ - اول اوکتوبر ۱۹۱۸)
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_29.html
پیوستن جمشیدخان افشار
اورومی و نیروهای تحت فرماندهی‌اش به اوردوی اسلام - عثمانلی به فرماندهی خلیل
پاشا
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/02/blog-post_5.html
دست‌گیری، تبعید و حبس
جمشیدخان افشار اورومی توسط دولتین روسیه و بریتانیا
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_20.html
مستوره افشار اورومی،
یک شخصیت ملی تورک و دفاع او از «تورک میللی موجادیله‌سی»، بر اساس عرض حال و
شکایت وی به مجلس شورای ملی
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_8.html
انعکاس شعور ملی تورک
در نام‌های اشخاص خانواده‌ی جمشیدخان افشار اورومی و نادرشاه افشار، و نبود آن در
نام‌های اشخاص خانواده‌ی پیشه‌وری، خیابانی، ستارخان و شاه اسماعیل
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_14.html
در تورک‌گرایی دختران جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی-مجدالسلطنه
مستوره
افشار اورومی، يک شخصيت ملی تورک و دفاع او از «تورک ميللی موجاديله‌سی»، بر اساس
عرض حال و شکايت وی به مجلس شورای ملی
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_8.html
جمشیدخان
سوباتایلی افشار اورومی و دخترانش در تورک اوجاغی استانبول به روایت عارف قزوینی
https://sozumuz1.blogspot.com/2023/01/blog-post_17.html
مقالات و آثار رهبر ملی تورک جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی-مجدالسلطنه
جماعت ارامنه
و آخرین نقشه‌ی آن‌ها برای تاسیس دولت ارمنی، به قلم جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی مجدالسلطنه- سال ١٨٩٤
http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_28.html
ایران‌دا
تورک صنایعِ نفیسه‌سی.
مقاله‌ی تورکی جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی مجدالسلطنه در بارهی ادب و شعر
تورکی در ایران- سال ١٩١٥
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/01/blog-post_14.html
جمشیدخان افشار اورومی: ایران ادبیاتی‌نا بیر نظر. مقاله‌ی تورکی جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی
مجدالسلطنه در دفاع از تاریخ تمدّن و میراث مدنی تورک – ١٩١۶
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_12.html
مقاله‌ای از جمشیدخان سوباتایلی
افشار اورومی: قتل عام سی هزار تورک توسط شیخ عبیدالله نهرینی
به اسم ترویج شریعت در اورمیه، میاندوآب، بناب، مراغه، ملکان، ... مقدمه، تصحیح، ویرایش، زیرنویسی: مئهران باهارلی
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/04/blog-post.html
حکما و
دانشمندان اوروپایی که از طرف روحانی‌ها تکفیر شدهاند. مولف: جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی- ١٩١٣
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_30.html
جمشیدخان سوباتایلی
افشار اورومی، تورک اولوسال اؤنده‌رین تورک‌جه
و فارس‌جا قوشوق‌لاری‌ندان
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_23.html
مجدالسلطنه افشار
اورومی: تورک‌ها، برجسته‌ترین و غیورترین ملت دنیا -
دونیانین ان معظم و غیور ملتی اولان تورک‌له‌ر
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_73.html
جمشیدخان افشار اورومی: سلاطین تورک حامیان و مروجان علوم و فنون و
هنرها بودند. زبان تورکی وسیع و بی‌نیاز است.
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_25.html
جمشیدخان سوباتایلی
افشار اورومی - مجدالسلطنه ١٩٠٢: گئرچه‌ک رئفورم‌لارین اویقولانماسی اولاناق‌سیز،
رئفورم‌دان قونوشماق یارارسیزدیر
http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_23.html
روایت تورکی از قتل
عامِ مردمِ ولایتِ اورمیه توسط آسوریان و ارمنیان و کوردان؛ و قدردانی مردم تورک
از رهبر ملی مجدالسلطنه افشارِ نجات دهنده
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_9.html
اولوسال اؤنده‌ر
جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه، دوغو تورکیستان باغیم‌سیزلیق
موجادیله‌سی اوزه‌ره -١٩١٦
http://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_29.html
رهبر ملی تورک جمشیدخان
افشار اورومی: در
ماهیت واقعی حرکت مشروطه و تخریبات و قساوت اوباش و اشرار موسوم به فدائی و مجاهد
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post.html
نادرشاه افشار از زبان
رهبر ملی تورک جمشیدخان افشار اورومی -١٩١٣
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_7.html
جمشیدخان سوباتایلی
افشار اورومی - مجدالسلطنه، ١٨٩٨ میلادی -١٢٧٧ شمسی: «دولتِ عّلیه‌یِ عثمانیه
امروز اسبابِ مفاخرتِ عمومِ اسلامیان می‌باشد.»
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_13.html
در بارهی رهبر ملی تورک جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی-مجدالسلطنه
پروفسور ویلیامز جکسون:
مجدالسلطنه افشار اورومی، جامع سه شخصیت دانشمند، نظامی و درباری
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/11/saturdaydecember-17-2011-abraham_13.html
جمشیدخان سوباتایلی
افشار اورومی-مجدالسلطنه (١٨٦٤-١٩٤٠)
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post.html
جمشیدخان سوباتایلی
بکیشلو مجدالسلطنه افشار اورومی
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_20.html
جهالت است یا
مانقورتیسم؟ بایکوت جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی و حاجی بیگ بلوری تبریزی و
علی‌احسان پاشا و خلیل پاشا و یاران کرامشان
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_24.html
اورمولو و افشار اولان
«جمشیدخان افشار اورومی» (مجدالسلطنه) و آزه‌ربایجان‌چی‌لارین اونا قویدوغو بایکوت
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_15.html
جمشیدخان مجدالسلطنه و
قیصرخانیم افشار در کتاب نیکیتین
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_24.html
برای مطالعه‌ی بیشتر (تورک قیرقینی - قارا قیرقین):
روایت
تورکی از قتل عامِ مردمِ ولایتِ اورمیه توسط آسوریان و ارمنیان و کوردان؛ و
قدردانی مردم تورک از رهبر ملی مجدالسلطنه افشارِ نجات دهنده
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_9.html
عریضه‌ی
مردم اورمیه در حمایت از رهبر ملی تورک جمشیدخان مجدالسلطنه، قتل عام بیش از
دویست هزار تن از اهالی اورمیه توسط آسوری‌ها و ارمنی‌ها و کوردها، و حمایت دولت
سردار سپه از آن قاتلین و اشرار
http://sozumuz1.blogspot.com/2022/08/blog-post.html
غرش
شیر در قفس: اعتراض مجدالسلطنه به مظالم و ارمنی‌پرستی وزارت عدلیه- دولت
کودتای سوم اسفند و انگلستان
http://sozumuz1.blogspot.com/2022/11/blog-post_5.html
[1] خاطرات عارف قزوینی به همراه اشعار چاپ نشده- با مقدمه‌ی ایرج افشار
No comments:
Post a Comment