عریضه‌ی مردم اورمیه‌ در حمایت از رهبر ملی تورک جمشیدخان مجدالسلطنه، قتل عام بیش از دویست هزار تن از اهالی اورمیه‌ توسط آسوری‌ها و ارمنی‌ها و کوردها، و حمایت دولت سردار سپه ‌از آن قاتلین و اشرار

 

عریضه‌ی مردم اورمیه‌ در حمایت از رهبر ملی تورک جمشیدخان مجدالسلطنه، قتل عام بیش از دویست هزار تن از اهالی اورمیه‌ توسط آسوری‌ها و ارمنی‌ها و کوردها، و حمایت دولت سردار سپه ‌از آن قاتلین و اشرار

 

مئهران باهارلی

 

در این مقاله ‌یک سند مهم تاریخی در باره‌ی فاجعه‌ی کشتار تورکان غرب تورک‌ایلی؛ مشخصا ناحیه‌ی اورمیه‌ – سلماس در آزربایجان غربی را آورده‌ام. این سند یک عریضه‌ از اهالی، بزرگان و زعما و علما و معاریف شهر اورمیه‌ به تاریخ آگوست ١٩٢٣ خطاب به ‌وزارت عدلیه‌ی دولت کودتای سردار سپه، در شکایت از به‌ محاکمه‌ کشیده شدن رهبر ملی تورک جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی – مجدالسلطنه‌ توسط نظارت عدلیه، حمایت کامل اهالی تورک منطقه ‌از جمشیدخان، اعتراض اهالی و بزرگان اورمیه به مسلط کردن دوباره‌ی اشرار و قاتلین ارمنی و آسوری توسط دولت سردار سپه‌ بر منطقه، و تبعیضات غیر قانونی بر له ارمنیان و بر علیه تورکان است. این عریضه‌ به ‌طرز بی سابقه‌ای حاوی انتقادات و اعلان ناراحتی صریح و ضمنی از سیاست‌های ضد تورک و ارمنی‌پرستانه‌ی دولت ایران، حتی تهدید به ‌انتقام‌‌جویی اهالی اورمیه‌ است. با توجه‌ به ‌انشاء نامه‌ و مضمون آن و مقایسه‌ با مکتوبات موجود به ‌قلم جمشیدخان مجدالسلطنه، به نظر می‌رسد خود او در تالیف این نامه‌ دست داشته، حتی ممکن است این عریضه کلا ‌به ‌قلم او نوشته‌ ‌و سپس توسط بزرگان اورمیه ‌ا مضاء و مهر شده ‌باشد.

خلاصه‌ی مضمون نامه:

-اهالی اورمیه، «صدمات و فجایع تاریخی» و «روزگار اسف‌آور و فقر و فلاکتی که‌ عموم مردم از وضیع و شریف و اعلی و ادنی» در سال‌های جنگ جهانی اول دوچار آن شده‌ بودند را ناشی از «عدم توجه‌ اولیای امور» یعنی دولت مشروطه‌ که ‌پس از اشغال تهران در سال ١٩٠٦ تحت کونترول مشروطه‌طلبان انگلیسی و داشناک‌ها و ازلی‌ها و گیلک‌ها و پارسی‌ها و بختیاری‌ها و تروریست‌ها و ... بود شمرده‌اند.

-اهالی اورمیه‌ در عریضه‌ی خود تلفات نفوس تورک اورمیه‌ و حوالی آن حین «قضیه‌ی قتل عام» تورکان توسط آسوری‌ها و ارامنه ‌و «استیلای منحوس اکراد» را جمعا «متجاوز از دویست هزار» تن برآورد کرده‌اند. این دقیق‌ترین تخمین از تلفات واقعی آن فجایع است. (البته باید در نظر داشت که منظور از تلفات، مجموع کشته شده‌گان در سال‌های مذکور مستقیما توسط دسته‌جات مسلح ارمنی و آسوری و کورد و حامیان آن‌ها اوردوهای روسیه و فرانسه و انگلستان و شرایط جنگی از قبیل قحطی و بیماری‌های واگیردار و بی نظمی‌ها و فروپاشیدن نظم و انتظام اجتماعی که آن‌ها موجب بوجود آمدنشان بودند است). جمشیدخان مجدالسلطنه ‌که ‌صاحب‌نظر در تاریخ و از بازی‌گران اصلی حوادث مربوطه ‌و از رهبران مقاومت و دفاع مردمی در برابر قاتلین است، همچنین دختر وی مستوره‌ افشار در مکاتبات رسمی خود با مقامات دولتی وقت می‌گویند در فجایع مذکور در منطقه بیش از ‌١٣٠٠٠٠ تن تورک در فاز تهاجمات آسوری‌ها و ارمنی‌ها، و ٧٠٠٠٠ تن تورک در فاز تهاجمات کوردها به‌ قتل رسید و تلف شد. یعنی مجموعا تعدادی متجاوز از ٢٠٠٠٠٠ تن. هر چند برخی دیگر از شاهدان عینی آن فجایع رقم بزرگ‌تری را مطرح کرده‌اند. به‌ عنوان نمونه‌ «سید حسین عرب باغی اورومی» از روحانیون شیعی اخباری که بالذات شاهد این حوادث بود،‌ در کتاب خود «نظام اجباری در ایران» (صفحه‌ی ٩٥) شمار کشته‌شده‌گان تورک در ولایات ثلاثه ی اورمیه و سلماس و سولدوز در حوادث مذکور را جمعا ٣٠٠٠٠٠ اعلام می‌کند: «اگر بیست سال و بلکه ده سال قبل از این وقت، نظام اجباری در بلاد اسلامی به موقع اجراء گذاشته می‌شد، هرگز اهل اسلام به این فلاکت واقع نمی‌شدند و ثروت ایشان به باد فنا نمی‌رفت و قریب سیصد هزار نفوس از اورومی و سلماس و سولدوز تلف نمی‌شد و قریب پانصد میلیون اموال اهل این ولایات ثلاثه غارت ارامنه و آسوری‌ها نمی‌گردید و اعراض مسلمین این بلاد بر باد عنان اشرار نرفته بود. و باعث این همه تلف‌ها و خرابی‌ها و خالی از سکنه بودن اکثر دهات این ولایات، عدم اقدام مسلمین بر تکلیف اسلامی [دفاع از بلاد خود] بوده و عدم وجود نظام اجباری شده و عدم اهتمام اولیاء اومور ملت و دولت بر امور مسلمین گردیده ....»

-اهالی اورمیه ‌اقدامات دولت سردار سپه ‌را «صرفا و فقط برقراری امنیت» دانسته‌اند. زیرا آن‌ها همانطور که‌ در ادامه‌ی عریضه‌ی خود بیان کرده‌اند دولت سردار سپه‌ را به‌ سبب ارمنی‌دوستی و تبعیضش بر علیه‌ تورک‌ها، آماده‌کننده‌ی مصیبتی جدید برای تورک‌های منطقه‌ می‌دانستند. جمشیدخان خود در نامه‌ای این ارمنی‌دوستی دولت سردار سپه ‌را «سدویراق‌پرستی‌ که‌ برای خانواده‌ام اسبابِ صدمه ‌و غصه ‌می‌شود» نامیده ‌است.

-اهالی اورمیه‌ از دولت سردار سپه ‌به ‌سبب عفو عمومی دادن به‌ مرتکبین آن فجایع و مسببین آن همه ‌صدمات جانی و غاضب اموال مردم اعلان نارضایتی می‌کنند.

-اهالی اورمیه ‌می‌گویند تا اکنون به ‌سبب احترام به ‌قوانین کشور هیچ وقت از مقررات دولت تجاوز نکرده ‌و تمرد نورزیده‌اند، صرفا مطیع دولت بوده‌اند و از دایره‌ی اطاعت خارج نشده‌اند. اما این صبر و تحمل و سکوت آن‌ها، نتیجه‌ی معکوس داده ‌و می‌رود که‌ با حمایت غیر قانونی دولت سردار سپه ‌از جانیان آسوری و ارمنی و تضییق حقوق اهالی تورک و مسلط کردن دوباره‌ی آسوریان و ارمنیان بر تورک‌ها، باعث حدوث یک بدبختی تازه ‌و غیر قابل تصور برای آن‌ها شود.

-اهالی اورمیه‌ می‌گویند اقدام دولت سردار سپه‌ برای به‌ محاکمه کشیدن مجدالسلطنه و حمایت آن دولت از شکایت جانیان و اشرار ارمنی و آسوری، باعث ناراحتی شدید مردم اورمیه و باز شدن زخم‌های کهنه‌ و ورم کرده‌ی ایشان شده‌ است. به درجه‌ای که دیگر امکان صبر و تحمل آن‌ها در برابر این بی عدالتی وجود ندارد.

-اهالی اورمیه به ‌اظهار ناراحتی شدید خود از تبعیضات‌ دولت سردار سپه‌ بر له ارمنیان و آسوری‌ها و بر علیه تورک‌ها اکتفا نکرده، صراحتا و یک صدا تهدید می‌کنند که‌ هر چند تاکنون به‌ سبب اطاعت از اوامر دولتی، راسا اقدام به‌گرفتن انتقام از مسببین آن فجایع نکرده‌اند، اما حس انتقام در آن‌ها تماما نمرده ‌و نابود نشده‌ است و در صورت ادامه‌ی بی عدالتی‌های دولت، خود راسا اقدام به ‌اجرای عدالت خواهند کرد.

-اهالی اورمیه‌ از دولت سردار سپه‌ می‌خواهند در تقید به مقررات خود دولت و رعایت عدالت، برای تورک‌های منطقه‌ هم اجازه‌ی شکایت از آسوریان و ارامنه‌ی مسبب فجایع مذکور داده‌ شود تا بدین وسیله ‌بتوانند خون‌بهای این همه‌ مقتولین را مطالبه‌ کنند و پی‌گیر امر استرداد و بازپس ‌گیری اموال غضب شده‌ی خود باشند .

-اهالی اورمیه‌ اعلام می‌کنند دولت ایران می‌باید به‌ مقررات و قوانین خودش احترام گذاشته ‌و با بی طرفی آن‌ها را در حق عموم مردم و بدون تبعیض رعایت و اجرا کند. او نباید با حمایت و تقویت از این قبیل اشخاص شرور و قاتل که‌ میلیون‌ها ضرر و خسارت مالی و جانی به‌ مردم منطقه‌ وارد آورده‌اند، زخم‌های دیرین و التیام ناپذیر اورمیه ‌و منطقه ‌را دوباره‌ تجدید کند.

بارون سدراک آواکیان:

اهالی اورمیه ‌به‌ عنوان نمونه‌ای از تبعیض دولت سردار سپه‌ بر علیه‌ اهالی تورک منطقه ‌و به ‌نفع آسوریان و ارمنیان، ماجرای سدراک از ارمنیان سلماس را ذکر می‌کنند. او همان بارون سدراک آواکیان[1] است که جمشیدخان در مکتوبات و عریضه‌هایش وی را به‌ صورت « قاتلِ معروف و شارلاتانِ مشهور، سدویراق ارمنی‌یِ فدائی‌باشی از پیشوایان و رئیس و آمرِ قتل عام کننده‌گانِ اهالی‌یِ فلک‌زده‌یِ اورمیه‌ و سلماس» توصیف کرده‌ است. بارون سدراک آواکیان یکی از اشرار و عاملین و مزدوران جنایات روسیه‌ در منطقه، و بنا به‌ مکتوبات و نوشته‌های دیگر رهبر ملی تورک جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی – مجدالسلطنه‌ و دختر او مستوره‌ افشار، از اعضا و رهبران «قوای مسلحه‌ی مسیحی» (ارمنی – آسوری) و از مسببین قتل عام تورک‌ها در منطقه‌ی اورمیه ‌و سلماس بود که در حین اشغال اورمیه‌ و اطراف آن توسط قوای مسلحه‌ی مسیحی اموال و دارائی‌های بسیاری را غارت و مصادره‌ کرده بود. از جمله او خسارات مالی عمده‌ای به‌ وراث نصرالدوله‌ و حاجی اعزاز الدوله ‌در اورمیه و قولونجو وارد آورده‌ و علاوتا مقدار متنابهی پول به ‌زور و با تهدید از ورثه ‌و اطفال صغیر نصرالدوله ‌در تبریز اخاذی کرده ‌بود.

 پس از انتصاب رهبر ملی تورک جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی – مجدالسلطنه ‌به‌ مقام والی و تاسیس دولت تورک اتحاد به ‌صدارت وی‌ به‌ مرکزیت تبریز، او پس از رسیده‌گی به ‌شکایات متعدده‌ی اهالی اورمیه، سدراک را بازداشت و محاکمه‌ نمود و مبلغی کمتر از یک دهم اموال و دارایی‌هایی که‌ وی غارت کرده ‌و یا دزدیده‌ بود را به ‌عنوان تلافی خساراتی که به‌ اهالی وارد آورده ‌بود بعد از مصالحه و توافق با او باز پس گرفته‌ و بین پناهنده‌گان تورک و خانواده‌های فراری از اورمیه ‌به ‌تبریز و بازمانده‌گان قتل عام‌ها توسط قوای مسلحه‌ی مسیحی که‌ در وضعیت رقت‌آوری بودند توزیع کرد.

پس از کودتای رضاخان و آغاز حمایت دولت از ارمنیان و آسوریان، دادن عفو عمومی به‌ آن‌ها و اسکان دادن دوباره‌شان در منطقه ‌و سیاست جدید دولت ایران در تبعیض علنی بر علیه ‌تورک‌ها و تضییق حقوق آن‌ها، سدراک که ‌اکنون تبعه‌ی ارمنستان روسیه‌ شده ‌بود، پشت‌گرم به‌ حمایت دولت ایران ‌و دولت جدید ارمنستان و روسیه‌ی سوسیالیستی، و جسارت گرفته از حمایت سردار سپه از ارامنه ‌و آسوری‌ها و تبعیض بر علیه ‌تورک‌ها، به‌ انتقام‌جویی از مجدالسلطنه ‌که ‌پس از زندانی شدن بی محاکمه‌ توسط ارتش انگلستان در سال ١٩١٩ در تفلیس و باتوم به ‌تهران تبعید شده‌ و تحت بازداشت خانه‌گی بسر می‌برد برخاست. و برای مصادره‌ی اموال و دارائی‌ها و ثروت و روستاهای مجدالسلطنه‌ از او در شعبه‌یِ جنایی دیوانِ محاکماتِ عظمی وزارت عدلیه در تهران شکایت کرد. دولت سردار سپه‌ هم از آن شکایت واهی و غیر قابل قبول، علی رغم آنکه‌ بر خلاف مقررات و قوانین خود دولت ایران هم بود، حمایت کرد ‌و امر به‌ محاکمه ‌کردن مجدالسلطنه‌ داد. بدین ترتیب یک مجادله‌ی طولانی حقوقی بر علیه‌ مجدالسلطنه و خانواده‌اش ‌و ایذاء و آزار مداوم آن‌ها توسط عدلیه‌ی ایران آغاز شد. ... در سال ١٩٣١ یک سال پس از فوت سدراک آواکیان در بروکسل، عده‌ای از  ارامنه ‌یک مدرسه‌ به ‌نام او در هه‌فته‌وان سلماس تاسیس کردند که ‌بعدها اسمش به ‌افشین تغییر یافت.

اصل متن نامه‌ی مردم اورمیه‌ در حمایت از رهبر ملی تورک جمشیدخان مجدالسلطنه، قتل عام بیش از دویست هزار تن از اهالی اورمیه‌ توسط آسوری‌ها و ارمنی‌ها و کوردها، و حمایت دولت سردار سپه‌ از آن قاتلین و اشرار

١٣٤٢ – ١٧  محرم [٣٠ آگوست ١٩٢٣، ٧ شهریور ١٣٠٢]

مقامِ منیعِ وزارتِ جلیله‌یِ عدلیّه‌یِ اعظم، دامت شوکته

در این چند سال (که) ما اهالی‌یِ اورمیّه‌ از عدمِ توجّه ‌اولیایِ امور، به ‌آن همه ‌صدمات و فجایعِ تاریخی دچار گردیده ‌[بودیم]. تا رفته‌ رفته ‌در قضیّه‌یِ قتلِ عام [اهالی توسطِ] آسوری‌[ها] و ارامنه‌ و استیلایِ منحوسِ اکراد، متجاوز از دویست هزار نفر نفوسِ ما تلف و بیست میلیون خسارتِ مالی وارد [گشت]. وضیع و شریف و اعلی و ادنی عموماً با یک حال و روزگارِ اسف‌آوری به‌ چنین فقر و فلاکت مبتلا [بودیم، تا آن] که‌ اخیراً در سایه‌یِ توجّهاتِ اولیایِ دولت فقط به ‌نعمتِ امنیّتی نایل شده‌ایم.

امّا در موضوعِ آن همه ‌صدماتِ جانی و اموالِ مغضوبه، نظر بر این که‌ ما اهالی هیچ وقت از مقرّراتِ دولتِ علیّه ‌تجاوز و تمرّد نورزیده مطیعِ صرف بودیم، چون از طرفِ دولت به‌ مرتکبین آن فجایعِ عفوِ عمومی داده ‌شد، ماها نیز حسب الوظیفه ‌از دایره‌یِ اطاعت خارج نگردیده، تاکنون صبر و تحمّل نموده‌ایم. متاسّفانه ‌چنین معلوم می‌شود که‌ این همه ‌سکوت و تحمّل بالاخره ‌برای ما باعثِ حدوث یک بدبختی‌یِ تازه‌ و غیر قابلِ تصوّری خواهد بود.

کما اینکه‌ سدراک نام ارمنی‌یِ سلماسی - که‌ خود یکی از اشرار، و در موقعِ آن معاملاتِ جابرانه‌یِ روس‌ها در این ولایت متجاوز از پنجاه‌ هزار تومان به‌ ورّاثِ مرحومان «نصرالدّوله» و «حاجی اعزاز الدّوله» خسارت وارد آورده ‌[بود] -، علاوه‌ بر آن در سال ١٣٣٤ [١٩١٥] در تبریز هم پانزده ‌هزار تومان از ورثه‌ و صغارِ مرحوم «نصرالدوله» گرفت. تا اینکه ‌حضرتِ آقای «مجدالسلطنه ‌افشار» به‌ [منصب والی‌گری‌ی] ایالتِ آزربایجان منصوب شدند [و] مطابقِ شکایاتِ متواتره‌یِ اهالی، او را گرفتار و شش هزار تومان استرداد و آن وجه ‌را نیز به ‌اشخاصِ محترم و صاحبانِ خانواده‌ که ‌از مظالم و تعدّیاتِ آسوری[ها] و ارامنه‌ با حالتِ رقّت‌آوری فرار و به ‌تبریز رفته‌ بودند، دادند.

سدراکِ مزبور در این موقع در پایتخت از حضرتِ مجدالسلطنه ‌شکایت نموده، اولیایِ دولت نیز آن شکایتِ غیرِ قابل قبول او را بر خلافِ مقرّرات پا داده، امر به‌ محاکمه‌[یِ مجدالسلطنه] فرموده‌اند. پس از وقوعِ این مساله- که ‌سببِ مزیدِ التهابِ جراحات وارده‌یِ این فلک‌زده‌گان بوده- دیگر برای ماها صبر و تحمّل غیر مقدور، و عموماً با یک صدایِ واحدی عرض می‌کنیم که‌ حسیاتِ انتقام‌کارانه‌ای اگر در تحتِ اجرایِ اوامرِ دولت از حرکاتِ روحیّه ‌بازمانده، ولی تماماً هم مرده‌ و افسرده‌ نبوده‌ و نیست.

استدعایِ عاجزانه‌ داریم که‌ برای ماها نیز صریحاً [و] عاجلاً اجازه‌ فرمایند خون‌بهایِ این همه‌ مقتولین را مطالبه‌ و در موضوعِ اموالِ مغضوبه‌یِ خودمان به‌ مقامِ اظهارِ شکایت برآئیم که‌ [آن‌ها را] از آسوری‌ها و ارامنه‌ مأخوذ و استرداد فرمایند. و گرنه‌ مقرّراتِ دولتِ علیّه ‌را در حقِ عموم به ‌موقع اجرا گذاشته، شکایاتِ بی‌مأخذ این قبیل اشخاصِ قاتل و شرور را که ‌میلیون‌ها ضرر و خساراتِ مالی و جانی به‌ ماها وارد آورده‌اند [را] محلِ اعتناء قرار نداده، جراحاتِ ناسور و التیام‌ناپذیرِ ما را تجدید نفرمایند.

اهالی اورمیه‌

مهر و امضاءِ ٥٥ نفر از علماء و معاریفِ اورمیه، از بالا به ‌پایین از راست به ‌چپ:

١-ایلک سیرا: الحق المبین حسین محمد، معصوم، رکن الاسلام، عطاء الله ‌الموسوی، علی معظم السلطنه ‌١٣١٩، ثقه ‌العلماء، محمد تقی اعتماد الاسلام، حسین صدر المحققین، حسن الطباطبائی ؟، ...

٢-ایکینجی سیرا: محمد الموسوی، یا عزیز ١٢٩٣، اقل الاحقر (؟) میر فتاح، صدق الممالک، حسین بیگ‌له‌ر بیگی، فتح السلطنه، سالار١٣٢٠، امین الرعایا

٣-اوچونجو سیرا: امین الشرع ١٣٠٣، وکیل الرعایا ١٣٠٤، نصرالملک، محمود حسام السادات الطباطبائی، مجدالملک ١٣٣١، نصرت نظام ١٣٣٣، یدالله‌ فوق ایدیهم ١٣١٨، فضل‌علی، محمود نصر ؟ السلطان، مسیب؟ الحسینی،

٤-دؤردونجو سیرا: علی اکبر؟ ١٣٣٥، محمدرضا سروش؟، اکرم الملک، اعتماد الکتاب ١٣١٦، ضیاء الکتاب، اقل بابائوف؟، آقا؟ اتحادیه، محمد رفیع، حسین افشار؟ ١٣٣٨،

٥-بئشینجی سیرا: حسین اکبر حی ؟ اعلام، سیف العلما الحسینی، امیر منظم ١٣٣١، سالار معزز ١٣٣٢، اقل الحاج محمود؟، موسی ابن محمود ؟ الموسوی، علی، شریف الکتاب، عبدالعلی ١٣٢١، عبدالعلی جلال الملک،

٦-آلتینجی سیرا: العبد آقا ؟الموسوی، جان‌علی، خان بابا ٣٠٣ ، محمود بن حسن ؟ الموسوی، محمد، عباس‌قلی ٣٣٠٩

 

پادادن: کومک و تقویت کردن، نیرو دادن

صغار: جمع صغیر، خردها، اطفال

ناسور: زخمی که ‌آب کشیده‌ و چرک و ورم کرده ‌باشد.

وضیع: بی ریا، ساده، صاف و صادق، پست، دون، فرومایه، ناکس

در تورک‌گرایی جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی-مجدالسلطنه

 جمشیدخان افشار اورومی-مجدالسلطنه بیشتر از «اتحاد اسلام»، متمایل به «اتحاد تورک»، و متوجه به و ساعی در یک ناسیونالیسم افراط‌آمیز [تورک] است.

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/08/blog-post_91.html

حسین جاوید: مجدالسلطنه تنها شخصیت طرف‌دار تورک و ضد انگلیس؛ و خیانات فرقه‌ی دموکرات آزربایجان

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post.html

مجدالسلطنه در سال ١٩١٠، شدیدا تورک‌گرا و سخت تورکیست بود.

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_2.html

اعتراف رسمی به ‌وجود حکومت ملی تورک (دولت اتحاد تورک‌ایلی) به ‌صدارت جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی-مجدالسلطنه ‌در ‌سال‌های آخر جنگ جهانی اول

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/07/blog-post_8.html

ویلیام ویگرام: مجدالسلطنه، یکی از روشن‌فکرترین و آزاداندیش‌ترین نجبای ایران، فرمانده‌ای سلحشور و دلاور و رهبر قوای بومی تورک بر علیه متجاوزین آسوری-ارمنی و متحدین صلیبی آن‌ها

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/05/blog-post_20.html

جمشید سوباتای‌لی آوشار اورومی (جمشیدخان مجدالسلطنه افشار ارومی) والی آزربایجان نیمه‌مستقل- تحت الحمایه‌ی امپراتوری عثمانلی (٨ ژوئن ۱۹۱۸ - اول اوکتوبر ۱۹۱۸)

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_29.html

پیوستن جمشیدخان افشار اورومی و نیروهای تحت فرماندهی‌اش به اوردوی اسلام-عثمانلی به فرماندهی خلیل پاشا

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/02/blog-post_5.html

دست‌گیری، تبعید و حبس جمشیدخان افشار اورومی توسط دولتین روسیه و بریتانیا

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_20.html

مستوره افشار اورومی، یک شخصیت ملی تورک و دفاع او از «تورک میللی موجادیله‌سی»، بر اساس عرض حال و شکایت وی به مجلس شورای ملی

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_8.html

انعکاس شعور ملی تورک در نام‌های اشخاص خانواده‌ی جمشیدخان افشار اورومی و نادرشاه افشار، و نبود آن در نام‌های اشخاص خانواده‌ی پیشه‌وری، خیابانی، ستارخان و شاه اسماعیل

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_14.html

 

مقالات و آثار رهبر ملی تورک جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی-مجدالسلطنه

 

جماعت ارامنه و آخرین نقشه‌ی آن‌ها برای تاسیس دولت ارمنی، به قلم جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی مجدالسلطنه- سال ١٨٩٤

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_28.html

ایران‌دا تورک صنایعِ نفیسه‌سی. مقاله‌ی تورکی جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی مجدالسلطنه در باره‌ی ادب و شعر تورکی در ایران- سال ١٩١٥

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/01/blog-post_14.html

جمشیدخان افشار اورومی: ایران ادبیاتی‌نا بیر نظر. مقاله‌ی تورکی جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی مجدالسطنه‌ در دفاع از تاریخ تمدّن و میراث مدنی تورک – ١٩١۶

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_12.html

مقاله‌ای از جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی: قتل عام سی هزار تورک توسط شیخ عبیدالله نهرینی به اسم ترویج شریعت در اورمیه، میاندوآب، بناب، مراغه، ملکان، ... مقدمه، تصحیح، ویرایش، زیرنویسی: مئهران باهارلی

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/04/blog-post.html

حکما و دانشمندان اوروپایی که از طرف روحانی‌ها تکفیر شده‌اند. مولف: جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی- ١٩١٣

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_30.html

جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی، تورک اولوسال اؤنده‌رین تورک‌جه و فارس‌جا قوشوق‌لاری‌ندان

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_23.html

مجدالسلطنه افشار اورومی: تورک‌ها، برجسته‌ترین و غیورترین ملت دنیا-دونیانین ان معظم و غیور ملتی اولان تورک‌له‌ر

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_73.html

جمشیدخان افشار اورومی: سلاطین تورک حامیان و مروجان علوم و فنون و هنرها بودند. زبان تورکی وسیع و بی‌نیاز است.

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_25.html

جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی-مجدالسلطنه ١٩٠٢: گئرچه‌ک رئفورم‌لارین اویقولانماسی اولاناق‌سیز، رئفورم‌دان قونوشماق یارارسیزدیر

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_23.html

روایت تورکی از قتل عامِ مردمِ ولایتِ اورمیه توسط آسوریان و ارمنیان و کوردان؛ و قدردانی مردم تورک از رهبر ملی مجدالسلطنه افشارِ نجات دهنده

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_9.html

اولوسال اؤنده‌ر جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی-مجدالسلطنه، دوغو تورکیستان باغیم‌سیزلیق موجادیله‌سی اوزه‌ره-١٩١٦

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_29.html

رهبر ملی تورک جمشیدخان افشار اورومی:  در ماهیت واقعی حرکت مشروطه و تخریبات و قساوت اوباش و اشرار موسوم به فدائی و مجاهد

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post.html

نادرشاه افشار از زبان رهبر ملی تورک جمشیدخان افشار اورومی -١٩١٣

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_7.html

جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی-مجدالسلطنه، ١٨٩٨ میلادی -١٢٧٧ شمسی: «دولتِ عّلیه‌یِ عثمانیه امروز اسبابِ مفاخرتِ عمومِ اسلامیان می‌باشد.»

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_13.html

 

در باره‌ی رهبر ملی تورک جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی-مجدالسلطنه

 

پروفسور ویلیامز جکسون: مجدالسلطنه افشار اورومی، جامع سه شخصیت دانشمند، نظامی و درباری

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/11/saturdaydecember-17-2011-abraham_13.html

جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی-مجدالسلطنه (١٨٦٤-١٩٤٠)

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post.html

جمشیدخان سوباتای‌لی بکیشلو مجدالسلطنه افشار اورومی

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_20.html

جهالت است یا مانقورتیسم؟ بایکوت جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی و حاجی بیگ بلوری تبریزی و علی‌احسان پاشا و خلیل پاشا و یاران کرامشان

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_24.html

اورمولو و افشار اولان «جمشیدخان افشار اورومی» (مجدالسلطنه) و آزه‌ربایجان‌چی‌لارین اونا قویدوغو بایکوت

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_15.html

جمشیدخان مجدالسلطنه و قیصرخانیم افشار در کتاب نیکیتین

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_24.html

برای مطالعه‌ی بیشتر (تورک قیرقینی - قارا قیرقین):

روایت تورکی از قتل عامِ مردمِ ولایتِ اورمیه توسط آسوریان و ارمنیان و کوردان؛ و قدردانی مردم تورک از رهبر ملی مجدالسلطنه افشارِ نجات دهنده

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_9.html

عریضه‌ی مردم اورمیه‌ در حمایت از رهبر ملی تورک جمشیدخان مجدالسلطنه، قتل عام بیش از دویست هزار تن از اهالی اورمیه ‌توسط آسوری‌ها و ارمنی‌ها و کوردها، و حمایت دولت سردار سپه ‌‌از آن قاتلین و اشرار

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/08/blog-post.html

غرش شیر در قفس: اعتراض مجدالسلطنه‌ به ‌مظالم و ارمنی‌پرستی وزارت عدلیه‌- دولت کودتای سوم اسفند و انگلستان

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/11/blog-post_5.html

مستوره افشار اورومی، يک شخصيت ملی تورک و دفاع او از «تورک ميللی موجاديله‌سی»، بر اساس عرض حال و شکايت وی به مجلس شورای ملی

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_8.html

کشتار سی‌صد هزار تن تورک در سالماس و اورمو – اورمیه ‌‌و سولدوز به ‌روایت سید حسین عرب باغی اورومی

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/08/blog-post_8.html

جنایات و وحشی‌گری‌های اشقیاء و تروریست‌های آسوری‌ و ارمنی در اورمیه:  شکم‌های دریده شده‌ی دختربچه‌ها، روده‌های بیرون ریخته، چشمان از حدقه در آمده، مغزهای پاشیده بر دیوار، کودکان زنده انداخته شده در آتش، ....

 

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_28.html

در آتش سوزانیدن زنان و کودکان تورک روستاهای بالاو، گجین، کوتالان و ... اورمیه توسط قوای مسیحیه؛ اعدام غیر نظامیان تورک سنّی توسط ارتش روسیه به تاریخ ١٥ اوکتوبر ١٩١٤

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post_28.html

پختن کودکان و خوراندنشان به مادرانشان، گردن زندن بچه‌ها و زنان؛ وحشی‌گری‌های اشقیاء ارمنی در قوتور، یئستیکان (یزدکان)، آختاجی، ... در غرب آزربایجان و وان

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/11/blog-post_22.html

تاریخ تهاجمات و جنایات ارامنه، اسماعیل سیمیتقو و سردار ماکو در آزربایجان. مقدمه، لغت‌نامه، ویرایش و بازنویسی مئهران باهارلی

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_88.html

قتل عام اهالی سالماس و اورمیه توسط آسوری‌ها با حمایت روسیه، انگلیس و فرانسه؛ به روایت عبدالله بهرامی

http://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_10.html

---

[1] در منابع مختلف نام این شخص به‌ صورت‌های «صدویراق، صدراک، ستراک، سدراک، سکراک، ستراگ، ՍԷԴՐԱԿ, Седрак» و شهرت او به‌ صورت‌های «آواکییان، آواکیانس، آواگیان،ԱՎԱՔԵԱՆ, Авагян » آمده‌ است.