مظفرالدین شاه: گل و
لای نعل اسب‌های اوردوی قهرمان عوثمانلی، مدال شرف است بر سینه‌ی من
مئهران باهارلی
در منابع تورکیه‌ای مکررا روایتی مربوط به دیدار مظفرالدین شاه قاجار از استانبول به سال ١٩٠٢، منعکس کننده‌ی تمایلات تورک‌گرایانه و اتحاد اسلامی او نقل می‌شود. طبق این روایت به هنگام مراسم سان دیدن از اوردوی دوم عوثمانلی در ادیرنه، شوکرو پاشا یکی از فرماندهان توپ‌خانه‌ی اوردوی دوم، از مظفرالدین شاه تقاضا می‌کند برای اجتناب از پاشیده شدن گل و لای بر روی او به هنگام چهارنعل تاختن اسب‌های سواره نظام، مراسم سان را از جایگاه مناسب‌تری تماشا کند. اما مظفرالدین شاه، به جای رفتن به یک جایگاه دیگر، در همان جا مانده و می‌گوید «من گل و لایی که نعل اسب‌های اوردوی قهرمان عوثمانلی بر من به‌پاشند را - اوردویی که عظمت و شوکت اسلام (مسلمانان) را تا به دروازه‌های وین (اوتریش) برده و اعلان کرد-، چون عالی‌ترین مدال و شریف‌ترین نشان جهان با افتخار بر سینه‌ام حمل می‌کنم».
در زیر این روایت تاریخی را به
تورکی، در دو خط عربی و لاتینی به همراه ترجمه‌ی فارسی آن آورده‌ام. تمام زیرنویس‌ها
فقط در متن تورکی به خط لاتین آمده است.
مظفرالدین شاه قاجار و
شرف نشانی اولاجاق چامور
ایران شاهی مظفرالدین شاه قاجار (١)،ائیلول ١٩٠٢ده ایکینجی عبدالحمیدین دعوت‌لی‌سی اولاراق، ایستانبول‌ا رسمی بیر زیارت‌ده بولونموش‌دور. عوثمانلی سلطانی ایکینجی عبدالحمید خان، مظفرالدین شاه‌ین ایستانبول‌ا گه‌لدییی‌نده اقامت ائتمه‌سی اوچون، آی‌لار اؤنجه‌سی‌نده اون‌لو شاله کؤشکونو یاپدیرمیش‌دی. آتاجا داورانیش‌لاری و اوپ‌اوزون بیییق‌لاری ایله دقت‌له‌ری اؤزونه چه‌که‌ن مظفرالدین شاه، ایستانبول‌دا گؤسته‌ریش‌لی تؤره‌ن‌له‌رله قارشی‌لانیر، اکرام و عزت‌له آغیرلانیر.
تورک‌له‌ره قارشی آشیری سئوگی و ایلگی‌سی اولان مظفرالدین شاه، ایستانبول‌دا ایکه‌ن ده هر فرصت‌ده تورک ملتی‌نی اؤیه‌ر و تورک اولماق‌دان سون درجه غرور دویدوغونو آچیق‌جا سؤیله‌ر. (ایران تختی‌نده ١٧٩٤ده‌ن به‌ری بولونان قاجار خاندانی، اوغوزلاردان گه‌لمه بیر تورک بویودور. قاجار بویونون بیر بؤلومو هه‌له ده آنادولودا یاشاماق‌دادیر). مظفرالدین شاه عوثمان‌لی‌لاری دا اؤز قارداش‌لاری اولاراق گؤروردو. او قه‌ده‌ر کی تخته چیخدیغی‌ندا ایکی تورک دولتی اولان قاجار ایله عوثمانلی سانکی بیر مملکت ایمیش هاواسی ایچی‌نده بیربیرله‌ری‌نی اییی‌ده‌ن اییی‌یه صاحب‌له‌نیر و قوجاق‌لارلار.
قوناق حکم‌دار مظفرالدین شاه زیارتی سیراسی‌ندا بیر گون اه‌دیرنه‌یه گئده‌ره‌ک، عوثمانلی ایکینجی اوردوسونون گئچیت تؤره‌نی‌نده حاضر بولونور. آنجاق بیرلیک‌له‌رین گئچه‌جه‌ک‌له‌ری یول‌دا سو بیریکینتی‌له‌ری واردیر. اورادا بیر آت اوزه‌ری‌نده ایکینجی عوثمانلی اوردوسونون گئچیتی‌نی ایزله‌رکه‌ن، اوردونون توپ‌چو قوموتان‌لاری‌ندان مَحْمَد شوکرو پاشا (٢) ته‌له‌سیک اؤز آتی‌نی ماهموزلار و شاه‌ین بولوندوغو نقطه‌ده یانی‌نا گه‌لیپ عسکر سلامی وئردیک‌ده‌ن سونرا دییه‌ر: «حضورِ شهامت‌پناهی‌له‌ری‌نده‌ن دؤرت‌نال ایله گئچه‌جه‌ک اولان صحرا باتاریالاری‌نین اطرافا چامور سیچراتمالاری احتمالی واردیر. رسمِ گئچیت‌ی داها محافظه‌لی بیر یئرده‌ن تماشا بویورمانیزی استرحام ائده‌ریم».
آنجاق شوکرو پاشانین بو ایقاضی شاه‌دا هیچ به‌کله‌نمه‌یه‌ن بیر ته‌پگی دوغورور. شاه ته‌رسی‌نه، شوکرو پاشانین قایغی‌سی‌نی دویار دویماز، آتی‌نی بیر آز داها ایله‌ری سوروپ، یولون قیراغی‌نا ده‌ک گه‌لیر و بیرلییی‌نده بولونان بویوک یونیفورمالار ایچی‌نده پار پار پاریلدایان ذات‌لاری دا یانی‌باشی‌نا توپ‌لانمایا مجبور ائده‌ره‌ک، شؤیله دییه‌ر: «اسلام‌ین شان و شوکتی‌نی وییانا قاپی‌لاری‌نا قه‌ده‌ر گؤتوره‌ن و اعلان ائده‌ن قهرمان عوثمانلی اوردوسو آت‌لاری‌نین نال‌لاری‌ندان اوزه‌ریمه سیچرایاجاق چامورو، مه‌ن دونیانین اه‌ن شرف‌لی نشانی اولاراق افتخارلا گؤیسوم‌ده داشییارام». و گئچیت تؤره‌نی‌نی عینی نقطه‌ده‌ن، یئری‌نده‌ن قیمیلدامادان و گؤزله‌ری‌نی بیر لحظه بیله عوثمانلی عسکری‌نده‌ن آییرمادان بیته‌نه ده‌ک سیر ائده‌ر.
مظفرالدین شاه ایستانبول‌دان آیریلدیغی‌ندا، گلدییی‌نده قارشی‌لاندیغی گیبی، گؤرکه‌م‌لی بیر شکیل‌ده اوغورلانیر. اونون سلطان ایکینجی عبدالحمید ایله بیرلیک‌ده چهکدیردیکلهری رسم و زیارت آنی‌سی‌نا حاضرلانمیش بیر کتابه، توپ‌قاپی سارایی باغداد کؤشکونده سه‌رگی‌له‌نمه‌ک‌ده‌دیر (٣)....
(١)-قاجار: بو آد تورکییه‌ده گئنه‌ل‌لیک‌له و یانلیش‌لیق‌لا قاچماق کؤکه‌ن‌لی سانیلدیغی اوچون، قاچار (KAÇAR) بیچیمی‌نده یازیلیر. اویسا بو آدین- تارتیشمالی اولسا دا -باشقا بیر تورک-موغول ائتیمولوژی‌سی واردیر و دوغرو یازیلیشی قاجار (آزه‌ربایجان و ایران‌دا: QACAR، تورکیه‌ده: GACAR) بیچیم‌له‌ردیر.
(٢)-محمد شوکرو پاشا: ١٨٥٧ اه‌رزوروم-١٩١٦ ایستانبول، عوثمانلی عسکری، اه‌دیرنه قهرمانی، بالقان ساواش‌لاری‌ندا بولقارلار طرفی‌نده‌ن قوشاتیلان اه‌دیرنه شه‌هه‌ری‌نی ١٥٥ گون بویونجا زور قوشول‌لار آلتی‌ندا ساوونموش‌دور. «اه‌دیرنه مدافعی» اولاراق دا آنیلیر. اه‌دیرنه‌ده آدی‌نا یاپیلان آنتیت واردیر.
(٣)-سؤزو ائدیله‌ن توپ‌قاپی سارای باغداد کؤشکونده سه‌رگی‌له‌له‌نه‌ن
مظفرالدین شاه ایله سولطان ایکینجی عبدالحمیدین بیرلیک‌ده چهکدیردیکلهری رسم و
ایستانبول زیارتی آنی‌سی‌نا یازیلمیش کتابه، اوزوله‌ره‌ک هه‌له ده سانال اورتام و
اینتئرنئت‌ده بولونماماق‌دادیر.
مظفرالدین شاه قاجار و گل و لایی که عالی‌ترین نشان شرف دنیا بود
شاه ایران مظفرالدین شاه قاجار، در سپتامبر ١٩٠٢ به دعوت سلطان عبدالحمید دوم یک سفر رسمی به استانبول کرد. سلطان عثمانلی عبدالحمید خان دوم، به منظور اقامت مظفرالدین شاه در استانبول، قبلا قصری به اسم شاله کؤشک ساخته بود. در استانبول مراسم باشکوهی در استقبال از مظفرالدین شاه، با رفتارهای پدرانه و پخته و سبیل‌های بسیار درازش، برگزار و با عزت و اکرام پذیرایی شد.
مظفرالدین شاه قاجار به تورک‌ها محبت و علاقه‌ای افراطی داشت. در استانبول هم در هر فرصت ملت تورک را ستوده و صراحتا بیان کرد که از تورک بودن خود احساس غرور فوق العاده می‌کند. (خاندان قاجار که از سال ١٧٩٤ بر تخت سلطنت ایران بودند، طائفه‌ای از تورک‌های اوغوز هستند. بخشی از طائفه‌ی قاجار، هنوز در آناتولی ساکن است). مظفرالدین شاه عوثمان‌لی‌ها را هم برادران خود می‌دید. به حدی که پس از جلوس وی بر تخت سلطنت، دو دولت تورک قاجار و عوثمانلی، تو گویی یک کشور واحدند هم‌دیگر را بازیافته و حمایت کردند.
فرمانروای مهمان مظفرالدین شاه، در حین سفر خود، یک روز در شهر ادیرنه برای دیدن مراسم سان اوردوی دوم عوثمانلی حضور می‌یابد. اما در مسیر گذر واحدهای سواره نظام، چاله‌هایی با آب و گل و لای وجود دارد. در این هنگام محمد شوکرو پاشا، یکی از فرماندهان توپ‌خانه‌ی اوردوی دوم عوثمانلی، سراسیمه با زدن مهمیز بر اسب خود به نزدیک شاه در محلی که قرار داشت نزدیک می‌شود، و پس از دادن سلام نظامی عرض می‌کند: «احتمال پاشیده شدن گل و لای به اطراف توسط سواره نظام توپ‌خانه که چهار نعل از مقابل حضرت شهامت‌پناهی خواهند گذشت وجود دارد. استرحام می‌کنم که مراسم سان دیدن را از یک جای محفوظ‌تر دیگر تماشا کنند»
اما واکنش شاه به این ایقاض شوکرو پاشا، به هیچ وجه قابل انتظار نبود. شاه به محض شنیدن نگرانی شوکرو پاشا، بر عکس، اسبش را باز هم کمی به جلوتر رانده و تا کنار راه می‌آید و هم‌راهان خود را که همه یونیفورم‌هایی زرق و برق‌دار بر تن داشتند مجبور به جمع شدن در آنجا در کنار خود می‌کند و چنین می‌گوید: «من گل و لایی که نعل اسب‌های اوردوی قهرمان عوثمانلی بر رویم به‌پاشد را - اوردویی که عظمت و شوکت اسلام (مسلمانان) را تا به دروازه‌های وین (اوتریش) برده و اعلان کرد-، بسان عالی‌ترین مدال و شریف‌ترین نشان جهان با افتخار بر سینه‌ام حمل می‌کنم». سپس از همان نقطه بی آنکه از جای خود تکانی بخورد، و بدون آنکه چشمانش را حتی لحظه‌ای از عساکر عوثمانلی جدا سازد، مراسم سان دیدن را تا به آخر تماشا می‌کند.
مظفرالدین شاه قاجار، همانگونه که در ورود به استانبول از
وی استقبال شد، به هنگام ترک شهر نیز با شعشعه و شکوه بدرقه می‌شود. عکسی از او و
سلطان عبدالحمید دوم که با هم انداخته‌اند و کتیبه‌ای به یادبود سیاحت وی در قصر
بغداد (بغداد کؤشکو) توپ‌قاپی سارایی در معرض بازدید عمومی است....
(١)- این نام در تورکیه عموما، از آنجائی که به اشتباه از ریشه‌ی قاچماق گمان می‌شود، به صورت «قاچار» (KAÇAR) نوشته می‌شود. در حالی که فورم صحیح این نام که دارای ریشه‌ی تورکی- موغولی دیگری (هر چند مباحثه‌دار) است، «قاجار» (در ایران و آزربایجان: QACAR، در تورکیه: GACAR) می‌باشد.
(٢)-محمد شوکرو پاشا: ١٨٥٧ ارزوروم-١٩١٦ ایستانبول، نظامی عوثمانلی، قهرمان ادیرنه، در جنگ‌های بالکان به مدت ١٥٥ روز شهر ادیرنه را که توسط بولغارها محاصره شده بود، تحت شرایط بسیار سخت مدافعه نمود. به مدافع ادیرنه هم معروف است. در شهر ادیرنه، بنای یادبودی به اسم او وجود دارد.
(٣)-عکسی که مظفرالدین شاه و سلطان عبدالحمید دوم با هم
انداخته‌اند و کتیبه‌ای که به مناسبت دیدار مظفرالدین شاه از عثمانلی در قصر بغداد
توپ‌قاپی سارایی در معرض نمایش است، متاسفانه هنوز در اینترنت و محیط مجازی در
دسترس عموم گذارده نشده است.
İran Şahı Muzaffereddin Şah Gacar (Kaçar)[2], Eylül 1902’de II. Abdülhamid’in[3] davetlisi olarak İstanbul’a resmi bir ziyarette bulunmuştur[4]. Osmanlı Sultanı II. Abdülhamid Han, Muzaffereddin Şah’ın İstanbul’a geldiğinde ikamet etmesi için, aylar öncesinde meşhur ŞALE KÖŞKÜ’nü[5] inşa ettirmişti. Babacan tavırları ve upuzun bıyıkları ile dikkati çeken Muzaffereddin Şah, İstanbul’da gösterişli törenlerle karşılanır, ikram ve izzetle ağırlanır.
Muzaffereddin Şah Gacar, İstanbul’dan, karşılandığı gibi şaşa’alı bir şekilde uğurlanır. Muzaffereddin Şah ile Sultan II. Abdülhamid’in birlikte çektirdikleri resim ve ziyaret anısına hazırlanmış bir kitabe, Topkapı Sarayı Bağdat Köşkü’nde sergilenmektedir.
No comments:
Post a Comment