تقاضای رسمی نادر شاه برای الحاق دولت تورک افشاری - ایران به امپراتوری عوثمان‌لی و تحت الحمایه‌ی آن دولت شدن و توافق سلطان عوثمان‌لی با آن
مئهران باهارلی
NADİR ŞAH'IN AFŞAR DEVLETİ'NİN OSMANLI İMAPARATORLUĞU İLE BİRLEŞTİRİLMESİ VE AFŞAR İRAN'ININ OSMANLI TOPRAKLARINA KATILMASI YÖNÜNDE RESMİ TEKLİFİ, VE SULTAN'IN BU TEKLİFİ KABUL ETMESİ
NADIR SHAH’S OFFICIAL PROPOSAL FOR THE UNIFICATION OF THE AFSHAR STATE WITH THE OTTOMAN EMPIRE AND ANNEXATION OF AFSHARID IRAN TO THE OTTOMAN TERRITORY, AND SULTAN’S ACCEPTANCE OF THIS PROPOSAL
MÉHRAN BAHARLI
خلاصه:
در مقطعی از مذاکرات برای رفع خصومت‌ها بین مسلمانان که به دست شاه اسماعیل اول آغاز شده بود، نادر شاه افشار از سلطان محمود اول تقاضا کرد تا او با الحاق ایران به عوثمان‌لی و ادغام دو دولت و تبدیل شدن دولت افشاری به تحت‌الحمایه‌ی امپراتوری عوثمان‌لی موافقت کند. این تقاضا مکررا در ملاقات‌های هئیت‌های نماینده‌گی متعددی که نادر شاه به عوثمان‌لی می‌فرستاد مطرح شد. «راغب پاشا» (Rağıp Paşa) راس هئیت نماینده‌گی عوثمان‌لی در این مذاکرات، در کتاب «تحقیق و توفیق» (Tahkik ve Tevfik)، جزئیات مذاکرات و مکاتبات نادر شاه در این موضوع را ثبت و از آن حمایت کرده است. به عنوان مثال در جلسه‌ی هشتم مذاکرات رسمی، نماینده‌ی هئیت دولت افشاری می‌گوید هدف درازمدت نادر شاه افشار، ایجاد اتحاد بین دولتین عوثمان‌لی و افشاری، الحاق دولت افشاری مانند «خانات تاتار کریمه» به دولت عوثمان‌لی، و برخوردار شدنش از حمایت سلطان عوثمان‌لی است. در گزارش یک جمله‌ی تورکی از نادر شاه آمده که او از تبدیل دو دولت به یک دولت و ادغام دو کشور به یک کشور سخن می‌گوید. همچنین دو جواب از سلطان عوثمان‌لی نقل شده که در آن‌ها سلطان با تقاضای ادغام دو دولت و دو کشور افشاری و عوثمان‌لی به طور اصولی موافقت کرده است. این موضوع فوق‌العاده مهم تاکنون در تاریخ‌نگاری‌های ایرانی و آزربایجانی مسکوت گذارده و مخفی نگاه داشته شده است. در این مقاله، متون مربوطه از کتاب راغب پاشا را به زبان تورکی با دو الفبای عربی و لاتین همراه با ترجمه‌ی فارسی آن‌ها را داده‌ام.
اؤزه‌ت:
موسولمان‌لار آراسی‌ندا باش‌لانقیج‌دا شاه ایسماعیل‌ین قیشقیرتدیغی دوشمان‌لیق و خصومتی سونا اه‌ردیرمه‌ک اوچون یاپیلان دانیشیق‌لارین بیر آشاماسی‌ندا، نادیر شاه آفشار، سولطان بیرینجی ماحمودا بیر ایسته‌ک‌ده بولوندو: آفشار دولتی‌نین عوثمان‌لی ایمپاراتورلوغونون قوروماسی آلتی‌ندا بیر دولت حالینا گه‌تیریلمه‌سی ایله ایکی دولتین بیرله‌شدیریلمه‌سی، و آفشار ایرانی‌نین عوثمان‌لی توپراق‌لاری‌نا ایلحاق ائدیلمه‌سی. نادیر شاه‌ین عوثمان‌لی دولتی‌نه گؤنده‌ردییی هئیت‌له‌رآراسی رسمی گؤروشمه‌له‌رده بو ایسته‌ک، سیخ سیخ یینه‌له‌ندی و دفعه‌له‌رجه وورقولاندی. بو توپلانتی‌لاردا عوثمان‌لی هئیتی‌نین باشی‌ندا بولونان راغیب پاشا، نادیر شاه‌ین بو قونوداکی یازیشمالاری‌نی و هئیت‌له‌رین یاپدیغی آچیق‌لامالاری تیتیزلیک‌له به‌لگه‌له‌میش، بوتون بو بیلگی‌له‌ری تحقیق و توفیق آدلی کیتابی‌ندا ده‌رله‌میش‌دیر. رسمی دانیشیق‌لارین سه‌کیزینجی اوتوروموندا آفشار دولتی هیئتی‌نین تمثیلچی‌سی نادیر شاه آفشارین اوزون وعده‌لی هدفی‌نین عوثمان‌لی و آفشار دولت‌له‌ری آراسی‌ندا ایتتیفاق قورولماسی، آفشار دولتی‌نین عوثمان‌لی دولتی‌نه قاتیلماسی، و عینن قیریم تاتار خان‌لیغی کیمی عوثمان‌لی قوروماسی آلتی‌نا گیرمه‌سی اولدوغونو سؤیله‌دی. بو راپوردا آیری‌جا نادیر شاه‌ین ایکی دولتین ته‌ک دولته دؤنوشدورولمه‌سی‌نده‌ن و ایکی اؤلکه‌نین ته‌ک اؤلکه حالینا گه‌تیریلمه‌سی‌نده‌ن بحث ائتدییی تورک‌جه بیر جومله‌سی آقتاریلمیش‌دیر. آردی‌ندا سولطان‌ین ایکی دولت و ایکی اؤلکه‌نین (آفشار و عوثمان‌لی) بیرله‌شدیریلمه‌سی ایسته‌یی‌نی ایلکه‌سه‌ل اولاراق قبول ائتدییی ایکی جوابی‌نا یئر وئریلمیش‌دیر. بو سون درجه اؤنه‌م‌لی قونو، بوگونه ده‌ک ایران و آزه‌ربایجان تاریخ‌چی‌لیک‌له‌ری‌نده گؤز آردی ائدیلمیش، حتتا گیزلی توتولموش‌دور. بو یازی‌دا راغیب پاشانین کیتابی‌ندا یئر آلان راپورون ایلگی‌لی تورک‌جه متن‌له‌ری‌نی هم عرب هم لاتین آلفابئله‌ریی‌له فارس‌جا چئویری‌سی‌یله بیرلیک‌ده سونماق‌دایام.
Özet
Müslümanlar arasında başlangıçta Şah İsmail'in kışkırttığı düşmanlık ve husumetleri sona erdirmek için yapılan müzakerelerin bir noktasında Nadir Şah Afşar, Sultan I. Mahmud'a bir talepte bulundu: Afşar devletinin Osmanlı İmparatorluğunun himayesi altında bir devlet haline getirilmesiyle iki devletin birleştirilmesi ve Afşar İran'ının Osmanlı İmparatorluğu'na ilhak edilmesi. Nadir Şah'ın Osmanlı Devleti'ne gönderdiği heyetler arası resmi görüşmelerde bu talep sık sık yinelendi ve defalarca vurgulandı. Bu toplantılarda Osmanlı heyetinin başında bulunan Rağıp Paşa, Nadir Şah'ın bu konudaki yazışmalarını ve heyetlerin yaptığı açıklamaları titizlikle belgelemiş, bütün bu bilgileri "Tahkik ve Tevfik" adlı kitabında derlemiştir. Resmi müzakerelerin sekizinci oturumunda Afşar hükümeti heyetinin temsilcisi, Nadir Şah Afşar'ın uzun vadeli hedefinin Osmanlı ve Afşar hükümetleri arasında ittifak kurulması, Afşar devletinin Osmanlı hükümetine katılması ve tıpkı Kırım Tatar Hanlığı gibi Osmanlı koruması altına girmesi olduğunu söyledi. Bu raporda ayrıca Nadir Şah'ın iki hükümetin tek hükümete dönüştürülmesinden ve iki ülkenin tek ülke haline getirilmesinden bahsettiği Türkçe bir cümlesi aktarılmıştır. Ardında Sultan'ın, iki devlet ve iki ülkenin (Afşar ve Osmanlı) birleştirilmesi talebini prensipte kabul ettiği iki cevabına yer verilmiştir. Bu son derece önemli konu, bugüne kadar İran ve Azerbaycan tarih yazımlarında göz ardı edilmiş, hatta gizli tutulmuştur. Bu yazıda Rağıp Paşa'nın kitabında yer alan raporun ilgili Türkçe metinlerini hem Arap hem de Latin alfabeleriyle Farsça tercümesiyle birlikte sunuyorum.
Abstract
At one point during negotiations to end the
hostilities and animosity between the Muslims, which were initially instigated by
Shah Ismail, Nadir Shah Afshar put forth a request to Sultan Mahmud I: He
proposed that the two states be unified, with the Afshar state becoming a vassal
under the Ottoman Empire, and that Afsharid Iran be annexed to the Ottoman
Empire. This demand was reiterated and repeatedly emphasized in the official
meetings between the delegations sent by Nadir Shah to the Ottoman Empire. Ragip
Pasha, the head of the Ottoman delegation in these meetings, meticulously
documented Nadir Shah's correspondence on this matter as well as the statements
made by the delegations. He compiled all of this information in his book titled
"Tahkik ve Tevfik". During the eighth session of
the official negotiations, the representative of the Afshar government
delegation revealed that Nadir Shah Afshar had a long-term goal of forming an
alliance between the Ottoman and Afshar governments. The objective was for the
Afsharid state to join the Ottoman government and seek Ottoman protection, much
like the Crimean Tatar Khanate. This report also quoted a sentence in Turkish,
in which Nadir Shah demanded the transformation of the two governments into one
and the merging of the two countries. The following are the Sultan’s two responses,
in which he accepted the request for the unification of the Afshar and Ottoman
states and countries, in principle. This
extremely important issue has been ignored or even kept secret in the
historiography of Iran and Azerbaijan until now. In this article, I provide the
relevant Turkish texts of the report from Ragip Pasha's book, in both Arabic
and Latin alphabets, along with its Persian translation.
این نوشته، در باره‌ی تقاضای نادر شاه افشار از سلطان محمود اول عوثمان‌لی برای قبول الحاق رسمی دولت تورک افشاری و قلمروی آن (شامل ایران امروزی، ...) به امپراتوری عوثمان‌لی است. در مقطعی از مذاکرات طولانی برای رفع کشمکش‌ها و خصومت‌های مذهبی بین مسلمانان که به دست شاه اسماعیل اول و در نتیجه ی هم‌کاری او با دولت‌های صلیبی آغاز شده بود و نزدیک ساختن دولتین تورک افشاری و عوثمان‌لی، نادر شاه تقاضا کرد تا سلطان محمود اول با الحاق ایران به عوثمان‌لی و ادغام دو دولت و تبدیل شدن دولت افشاری به تحت‌الحمایه‌ی امپراتوری عوثمان‌لی موافقت کند. این تقاضا پس از آن به طور مکرر و مستمر توسط هئیت‌های نماینده‌گی سیاسی – نظامی - دینی متعددی که نادر شاه برای انجام مذاکرات مذکور به عوثمان‌لی می‌فرستاد مطرح شد. این موضوع فوق‌العاده مهم در تاریخ تورک، ایران، تورکیه و منطقه تاکنون در تاریخ‌نگاری‌های ایرانی و آزربایجانی مسکوت گذارده و مخفی نگاه داشته شده است.
١- دولت تورک افشاری اهمیت فوق‌العاده‌ای در تاریخ تورک و تاریخ دولت‌مداری و نظامی تورک دارد. این دولت و موسس آن نادر شاه افشار آغازگر حرکت اتحاد اسلام (غیر از اسلامیسم و یا اسلام سیاسی است) و مودرنتیه‌ی تورک برای شاخه‌ی شرقی اوغوزهای غربی در ایران و آزربایجان و افغانستان و عراق و ... است. نادر شاه شخصیتی دارای شعور قومی تورکمان – خودآگاهی ملی تورک بارز و برجسته بود. او و برخی از دولت‌مردان وی مانند میرزه مهدی خان استرآبادی و مصطفی خان شام‌لوی افشار و ... از نخستین تورک‌گرایان و یا تورکیست‌ها در دوران مودرنیته به شمار می‌روند. قصد نادر شاه برای ادغام دو دولت تورک افشاری و عوثمان‌لی هم می‌باید در متن و چهارچوب تورک‌گرایی وی، همچنین جریانات تاریخی همیشه موجود خواست الحاق به عوثمان‌لی بین تورکان ساکن در تورک‌ایلی و ایران قرائت و تفسیر شود.
٢-راس هئیت نماینده‌گی عوثمان‌لی در این مذاکرات «قوجا راغب مَحْمَد افندی» ملقب به «راغب پاشا» (Rağıp Paşa, Koca Rağıp Mehmed Efendi) بود. وی به امر سلطان محمود اول، در سال ١٧٣٦ جزئیات مذاکرات مذکور و ماوقع و محتویات نشست‌ها و دیدارهای انجام گرفته و مکاتبات متعدد رد و بدل شده‌ی حین آن را در کتابی به اسم «تحقیق و توفیق» (Tahkik ve Tevfik) ثبت کرد[1]. این کتاب حاوی متون و بیانات تورکی متعدد از نادر شاه و دولت‌مردان افشاری در این و موارد دیگر بسیار است که به لحاظ تاریخ دیپلوماسی تورک، نواندیشی دینی تورک، تورکیسم، زبان و فرهنگ تورک، ... از ارزش فوق‌العاده‌ای برخوردارند.
٣-راغب پاشا که عموما نظر موافق و مثبتی به تقاضاها و ابتکارات نادر شاه از جمله ایجاد مذهب جدید جعفری به عنوان مذهب پنجم اهل سنت و شناخته شدن آن از طرف سلطان عوثمان‌لی، همچنین الحاق دولت افشاری - ایران به امپراتوری عوثمان‌لی و ادغام دو دولت داشت، در کتاب خود تلاش نادر شاه برای الحاق - ادغام دولت افشاری و ایران با عوثمان‌لی و تحت‌الحمایه‌ی آن دولت شدن را با تفصیلات ذکر و ثبت و از آن حمایت کرده است. در نوشته‌ی حاضر یک نمونه از این‌گونه تلاش‌ها را از آن کتاب آورده‌ام.
٤-این نمونه گزارش جلسه‌ی هشتم مذاکرات رسمی بین نماینده‌گان دولتین تورک افشاری و عوثمان‌لی است. در این جلسه عبدالباقی خان زنگنه، نماینده‌ی هئیت دولت افشاری از جمله می‌گوید هدف غایی و درازمدت نادر شاه افشار از همان روز اول، ایجاد اتحاد و هماهنگی و هم‌یاری بین دولتین عوثمان‌لی و افشاری بوده است. امروز که این هدف به حقیقت پیوسته، تقاضا و خواهش نادر شاه و نماینده‌گان وی آن است که دولت افشاری مانند «خانات تاتار کریمه» به دولت عوثمان‌لی ملحق و بخشی از آن گردیده، از حمایت سلطان عوثمان‌لی برخوردار شود (متن کامل جلسه‌ی مذکور را در ادامه‌ی این مقاله تحت نام «متن اول: راغب پاشا، «تحقیق و توفیق»، صص ١٢٥- ١٢٣» نقل کرده‌ام):
متن تورکی: ...«بیزیم شاهیمیزین ابتدایِ ظهوروندان به‌ری نصبِ عین و مقصدِ اَقصاسی اهلِ اسلام بینی‌نده‌ن صوری و معنوی باعثِ تنافس و تباغض اولان حالاتی برطرف ائدیپ؛ منقبتِ خلافتِ کبریٰ و خدمتِ حرمینِ شریفینِ عظمیٰ ایله موصوف اولان دولتِ علّیه‌یِ عثمانیه ایله طرحِ وفاقِ اتّحاد و بلکه هر حال‌دا اعتضاد و استناد ایدی. الحمداللّه بو امینه‌یِ سنّیه‌نین جلوه‌گرِ منصه‌یِ ظهور اولماسی گه‌لدی گؤروندو. بعدالیوم، شوکت‌لی کرامت‌لی پادشاهِ اسلام‌پناه اه‌فه‌ندیمیز حضرت‌له‌ری‌نده‌ن، شاهیمیزین و بیزیم رجاء و نیازیمیز بودور که ایران دولتی‌نی داخی که‌ندی دولتِ علیه‌له‌ری‌نده‌ن بیر شعبه بیلیپ، و شاهیمیزی داخی تاتار خان حضرت‌له‌ری منزله‌سی‌نده بیر مُخلص و صداقت‌کار عدّ بویوروپ، هر خصوص‌دا منظورِ نظرِ عاطفتِ خسروانه‌له‌ری اولالیم». (در آخر این مقاله، متن اول: راغب پاشا، «تحقیق و توفیق»، صص ١٢٥- ١٢٣)
ترجمه: «از ابتدای ظهور شاه ما [نادرشاه افشار]، برطرف نمودن هر وضعیت صوری و معنوی که باعث ایجاد رقابت و هم‌چشمی و دشمنی و عداوت بین مسلمانان می‌گردد، و پی ریختن هماهنگی و اتحاد و هم‌یاری و اتکاء و پشتیبانی متقابل با دولت علیه‌ی عوثمان‌لی - که افتخار خلافت کبرای [مسلمانان] و مسئولیت بزرگ خدمت حرمین شریف را بر عهده دارد، مدّ نظر و هدف غائی وی بوده است. سپاس خدای را که این هدف صحیح و نیکو به تحقق پیوست و مشاهده شد. اکنون، تقاضا و خواهش شاه ما و ما از پادشاه و سرور بزرگوار و جوان‌مردمان [سلطان عوثمان‌لی] و پناه مسلمانان این است که دولت ایران را هم شعبه‌ای از دولت بلند‌مرتبه‌ی خود دانسته و شاهمان را هم در پایه و درجه‌ی حضرت خان تاتار، یک چاکر راستین و صدیق به‌شمار آورند و در هر موردی از مهر و عطوفت شاهانه‌شان برخوردار شویم».
٥- خانات کریمه (به تورکی قیریم خان‌لیغی، قیریم یورتو Qırım Yurtu،Kırım Hanlığı ،Kırım Yurdu ، به روسی: Крымское Ханство، به اوکراینایی: Кримське Ханство) که نادر شاه قصد داشت دولت افشاری - ایران دارای موقعیت مشابهی با آن در داخل نظام عوثمان‌لی گردد، یک دولت وابسته به و تحت‌الحمایه‌ی امپراتوری عوثمان‌لی و دارای وضعیت به زبان امروزی عضو کشورهای مشترک‌المنافع و یا کونفدرال بود. خانات کریمه زیسته بین سال‌های ١٤٤١-١٧٨٣، یک دولت تورک تاتاری و طولانی عمرترین خانات از چهار خانات جانشین دولت تورک آلتین اوردا، و موسس آن غازی گیرای، از نسل توقا تیمور فرزند جوجی فرزند چینگیز خان موغول بود. این دولت تورک – تاتار در زمان سلطان مَحْمَت فاتح تحت‌الحمایه‌ی عوثمان‌لی شد و به مدت سه قرن (بین سال‌های ١٤٧٥ تا ١٧٧٤) وابسته به امپراتوری عوثمان‌لی باقی ماند. خانات کریمه دارای آزادی مدیریت و حرکت بسیار گسترده‌ای بود. امپراتور عوثمان‌لی حاکمیت خان قیریم و ادامه‌ی نسل خان‌ها در میان اعقاب چینگیز خان را به رسمیت شناخته بود، هر چند ٥٠ سال پس از آغاز تحت‌الحمایه‌گی، سلاطین عوثمان‌لی راسا به نصب خانات اقدام کردند. خان قیریم حق داشت در روابط خارجی راسا تصمیم به‌گیرد، به اسم خود سکه ضرب کند و خطبه به‌خواند. عوثمان‌لی‌یان همچنین از خانات کریمه مالیات اخذ نه‌می‌کردند. در مقابل، خانات کریمه موظف به دادن سپاهی و جنگنده به اوردوی عوثمان‌لی بودند و امپراتور عوثمان‌لی حق کونترول راه‌های دریایی بوغاز – تنگه - دریای سیاه واقع در قلمروی این دولت را داشت[2].
٦-راغب پاشا در بخش دیگری از کتاب خود حین ذکر پاسخ سلطان عوثمان‌لی، جمله‌ای تورکی را از نادر شاه نقل می‌کند که در آن نادر شاه صراحتا از تبدیل دو دولت به یک دولت و ادغام دو کشور به یک کشور سخن می‌گوید:
[نادرشاه افشار]: «...و الحاصل میانه‌ده اختلافِ مذهب و ملّت حالت‌له‌ری بر طرف اولدوغو گیبی، اختلافِ دولت و مملکت کیفیتی داخی معنی بر طرف اولوپ، همان دولتین دولتِ واحده، و مملکتین مملکتِ واحده حکمونده اولماق وجهی اوزه‌ره، عقدِ روابطِ الفت و محبّت ائده‌لیم» (در آخر این مقاله، متن دوم: راغب پاشا، «تحقیق و توفیق»، صص ٢٣٥-٢٣٧)
ترجمه: ....در نتیجه، همان‌گونه که اختلاف در مذهب و روحیات مردم بر طرف شد، برای تبدیل شدن دو دولت به یک دولت واحد و دو کشور به یک کشور واحد، فورا به بستن پیمان مودت و دوستی اقدام نماییم»
٧- راغب پاشا در کتاب خود اقلا دو پاسخ از سلطان عوثمان‌لی را نقل کرده است که نشان می‌دهند سلطان عوثمان‌لی با تقاضای ادغام دو دولت و دو کشور افشاری و عوثمان‌لی به طور اصولی موافقت کرده است.
الف- نخستین آن‌ها نامه‌ی سلطان عوثمان‌لی به نادر شاه است که در آن می‌گوید وی خواستار و راغب و مصمم به ادغام دو دولت و تبدیل آن به یک دولت واحد و ارتقاء موقعیت نادر شاه به مقام برادری (شناختن حاکمیت تحت‌الحمایه‌ی وی) است و سپس به نادر شاه توصیه می‌کند به تثبیت موقعیت دولت خود به‌پردازد و اندیشه‌ها و اقدامات خود در این باب و سیر امور را با مراسلات و مکاتبات رسمی ویژه و مستقیما توسط نماینده‌ی او بلاانقطاع به سلطان گزارش دهد:
«دولتین، دولتِ واحده مرتبه‌سی‌نه و شاه حضرت‌له‌ری داخی برادرلیک حکمونه اصعاد بویورولماق حسبی‌له او طرف‌له‌رین نظام و استحکامی مطلوب و مرغوبوموز اولماق‌لا، گه‌ره‌ک که‌ندی‌له‌رین.ین ثباتِ دولتی و گه‌ره‌ک ایران‌ین قالبِ نظام افراغی بابی‌ندا نیّت و عزیمت‌له‌ری هر نه ایسه، پی در پی قائمه‌یِ مخصوصه ایله کیفیتی خاصهً طرفِ همایونوموزا تحریر و آنجاق وکیل مطلقیمیز وساطتی‌له حضور همایونوموزا عرض اولونماق مطلوبوموزدور. بو طرف‌ده‌ن اقتضایِ حالا گؤره ایش‌له‌ره متعاقباً تقویت و تمشیت وئریلمه‌ک مصمّمیم‌دیر» (در آخر این مقاله، متن دوم: راغب پاشا، «تحقیق و توفیق»، صص ٢٣٥- ٢٣٧)
ب-در نامه‌ای به ابراهیم خان برادر نادر شاه و سرعسکر آزربایجان گفته می‌شود یک خط همایون و یا امر به قلم سلطان عوثمان‌لی صادر شده که در آن می‌گوید به همت نادر شاه و صداقت سلطان عوثمان‌لی هر کیفیت و حالتی که باعث ایجاد غیریت و رقابت بین دو دولت می‌شود رفع گردیده و من بعد به این دو دولت و این دو کشور به صورت یک دولت واحد و یک کشور واحد رجوع شود:
«.... و مابین الدولتین باعثِ تنافس و تباین اولان کیفیات و حالات همّتِ والا نهمتِ حضرتِ شاهی و صفایِ نیّتِ جنابِ جم‌جاهی ایله بالکلّیه برطرف قیلینیپ، بعد از این دولتین دولتِ واحده، و مملکتین مملکتِ واحده حکمونده ارجاع اولونماق‌لا ....» (در آخر این مقاله، متن سوم: راغب پاشا، «تحقیق و توفیق»، صص٢٤١- ٢٤٣)
٨-اسناد و منابع موجود نشان می‌دهند خواست نادر شاه برای الحاق دولت افشاری و ایران به امپراتوری عوثمان‌لی، سیاست استراتژیک و نهادینه‌ی دولت وی بوده و پس از قتل وی از طرف دولت‌مردان افشاری از جمله ایلچی «مصطفی خان شام‌لوی افشار» تعقیب شده است. (تلاش دولت‌مردان افشاری برای الحاق دولت افشار به عوثمان‌لی بعد از قتل نادر شاه و علل عدم تحقق آن، موضوع یک مقاله‌ی دیگر من خواهد بود).
٩-خواست و تلاش نادر شاه برای ادغام دولت افشاری در امپراتوری عوثمان‌لی به صورت تحت‌الحمایه‌گی و یا مشترک‌المنافعی و ... مانند تورک‌گرایی نادر شاه، بالکل از تاریخ‌نگاری‌های ایرانی و آزربایجانی حذف و سانسور شده است. اما بر خلاف آن‌ها، تعدادی از محققین و تاریخ‌شناسان اوروپایی و تورکیه‌ای، به این موضوع، هر چند به کوتاهی اشاره کرده‌اند. به عنوان نمونه، ارنست س. تاکر در کتاب خود به نام «جستجوی نادر شاه برای مشروعیت در ایران بعد از صفوی»، به تقاضای نادر شاه برای تبدیل شدن رسمی ایران به یک دولت تحت‌الحمایه – خراج‌گزار (Formal Vassal) عوثمان‌لی پرداخته است[3].
١٠-نادر شاه در طول حاکمیت خود تاکتیک‌های مختلفی را برای به دست آوردن اهداف خود اعمال کرده است. مانند حمله به هندوستان از یک طرف، و از طرف دیگر ابقای محمد شاه موغال و حتی وصلت پسرش با دختر وی. جنگ‌های نادر شاه با عوثمان‌لی‌یان هم صرفا تاکتیک‌هایی برای مجبور ساختن طرف مقابل به قبول خواسته‌های وی، از جمله پذیرفتن مذهب جعفری نادری به عنوان یک مذهب اهل سنت از طرف سلطان عوثمان‌لی بود. اما دو سیاست وی، یکی تلاش برای از بین بردن شیعه‌ی امامی و دیگری هم‌سویی و هم‌آهنگی و هم‌یاری و اتحاد و اتفاق با دول تورک - تورکمان منطقه، سیاست‌هایی تاکتیکی نه‌بودند، بلکه همان‌گونه که نماینده‌ی وی عبدالباقی زنگنه می‌گوید سیاست‌هایی راه‌بردی و «قصد اقصی» یعنی اهداف درازمدت او بودند. نادر شاه همان‌طور که محمد شاه موغال را تحت‌الحمایه‌ی دولت افشاری کرد، در صدد بود دولت افشاری را هم مانند خانات کریمه تحت‌الحمایه‌ی امپراتوری عوثمان‌لی نماید ...
١١-دولت نظامی نادر شاه اقتصادی ورشکسته و وضعیتی ناپایدار و غیر قابل ادامه داشت. یک دلیل تهاجم وی به هندوستان و انجام قتل عام در آن‌جا، به‌دست آوردن غنیمت‌ها و رها شدن از همین تنگنای اقتصادی بود. ابقای سلطنت محمد شاه موغال هم دقیقا به سبب ضعف سیاسی و اقتصادی و نظامی نادر شاه بود که قابلیت و توانایی تحت اشغال نگه داشتن و اداره‌ی سرزمینی به بزرگی هندوستان را نه‌داشت. دلیل دیگر حمله‌ی وی به هندوستان، استفاده‌ی تاکتیکی از آن پیروزی برای ترسیم تصویری جذاب از خود، به منظور مجاب کردن عوثمان‌لی‌یان به برآوردن خواست‌های اساسی‌ترش، از جمله تاسیس مذهب پنجم اهل سنت به اسم جعفری، و مجبور ساختن امپراتوری عوثمان‌لی به قبول مساله‌ی تحت‌الحمایه‌گی دولت افشاری - ایران توسط سلطان عوثمان‌لی بود.
١٢-آن‌چه تاریخ‌نگاری‌های ایران‌گرا و آزربایجان‌گرا (هر دو طیف پان‌ایرانیست و استالینیست آن) تاکنون در باره‌ی تاریخ تورک مخصوصا نادر شاه و رابطه‌ی تورکان ساکن در ایران با عوثمان‌لی گفته و نوشته‌اند، تاریخ‌بافی محض، از موضعی ضد تورک و در راستای منافع ملی روسیه و فارسستان و ارمنستان و ... است. از اولین قدم‌ها در مسیر آگاهی و رهایی از جهالت و ... توده‌ی تورک در ایران، یکی هم در هم شکستن همین جعلیات و وارونه‌نمایی‌های مذکور است. سیاست الحاق دولت افشاری و ایران به عوثمان‌لی از طرف نادر شاه و دولت‌مردان افشاری، کاملا مستند و معلوم است. بی اطلاعی از این حقایق، نه‌باید باعث ناراحتی و عصبیت اشخاص در مواجهه با آن‌ها شود. البته شگفت‌زده‌گی و حیرت معقول، واکنشی پذیرفتنی است.
پایان نوت مئهران باهارلی
متن اول: راغب پاشا، «تحقیق و توفیق»، صص ١٢٢-١٢٤:
مجلسِ ثامن، مکالمه در سرایِ [محسن‌زاده] مزبور: ماهِ مزبورون اون‌سکیزینجی گونو که اثنین گونودور بالجمله مامورینِ ایلچی خان و رفقاسی یینه سارایِ مزبوردا جمع اولوپ،
-«بِمَنِّهَ تعالی بعد از این میانه که قیل و قالی متقضیِ حالت قالماماق‌لا بوگون جناب‌لارینیز ایله بیر مقدار صحبتِ رسمیه و بعده شکرالاختام المرام بیر فاتحه‌یِ شریفه اوخویالیم» دییه،
بعض مامورین کلاما آغاز ائتمه‌ک‌له، ایلچی خان و موللالاری کمالِ بشاشت و انبساط اظهاری‌له
-«بحمده سبحانه بو باب‌دا طرفیندهن مامور اولان‌لارین صدقِ نیّت و صفایِ طوتی‌له‌ری‌له (؟) بو امرِ عظیم احسن وجه‌له صورت بولدو. بیزیم شاهیمیزین ابتدایِ ظهوروندان به‌ری نصبِ عین و مقصدِ اقصاسی اهلِ اسلام بینی‌نده‌ن صوری و معنوی باعثِ تنافس و تباغض اولان حالاتی بر طرف ائدیپ؛ منقبتِ خلافتِ کبری و خدمتِ حرمینِ شریفینِ عظمی ایله موصوف اولان دولتِ علیه‌یِ عثمانیه ایله طرحِ وفاق اتّحاد و بلکه هر حال‌دا اعتضاد و استناد ایدی. الحمداللّه بو امینه‌یِ سنّیه‌نین جلوه‌گرِ منصه‌یِ ظهور اولماسی گه‌لدی گؤروندو. بعد الیوم شوکت‌لی کرامت‌لی پادشاهِ اسلام‌پناه اه‌فه‌ندیمیز حضرت‌له‌ری‌نده‌ن شاهیمیزین و بیزیم رجاء و نیازیمیز بودور که ایران دولتی‌نی داخی که‌ندی دولتِ علیه‌له‌ری‌نده‌ن بیر شعبه بیلیپ، و شاهیمیزی داخی تاتار خان حضرت‌له‌ری منزله‌سی‌نده بیر مخلص و صداقت‌کار عدّ بویوروپ، هر خصوص‌دا منظورِ نظرِ عاطفتِ خسروانه‌له‌ری اولالیم» دییه،
قاتی وافر اظهارِ تذلّل و اظهارِ سرور و بشاشته دائر سردِ کلام و بیر مقدار
داخی آفاقی صحبت‌ده‌ن سونرا، صدرالممالک میرزا ابوالقاسم دست برافراشته‌یِ درگاهِ
صمدیت اولوپ، کمالِ سوز و گداز و کلماتِ رقّت‌آمیزِ نیاز ایله ابتدار ائدیپ؛ قدرت‌لی
مهابت‌لی پادشاهِ رویِ زمین خلّدت خلافته الی یوم الدّین حضرت‌له‌ری‌نین دوامِ عمر
و دولت و فزونیِ فرّ و سطوت‌له‌ری دعواتی‌نی علی ماینبغی اداءدان سونرا، که‌ندی
شاهی نادرشاه‌ین داخی دعواتِ خیریه‌سی‌له اداءِ واجبه‌یِ ذمّت و ختامِ مصلحته
فاتحه‌یِ شریف قرائت ائدیپ؛ بعده امامِ اوْل شهریاری سماحت‌لی صاحب اه‌فه‌ندی حضرت‌له‌ری
داخی کذالک درگاهِ چاره‌سازا رفع ابدی تضرّع و نیاز بیرله، فقراتِ مرصّعاتِ دعواتِ
عمر و دولتِ حضرتِ جهان‌داری ایله تزیینِ طاقِ اجابت و تهییجِ فیوضاتِ استجابت، و
بعده آن‌لار داخی قرائتِ امّ الکتاب ایله مجلسِ خیرانجامی مسکی الختام بویورموش‌لاردیر.
NADİR ŞAH AFŞAR’IN DEVLETİ İLE İRAN’IN OSMANLI İMPARATORLUĞU’NA İLHAKI VE BİRLEŞMESİNİ İSTEMESİ, VE OSMANLI SULTANI’NIN ONUN İSTEYİ KABUL ETMESİ
Birinci metin, Rağıp Paşa, Tahkik ve Tevfik, s 122-124
Meclis-i sâmin, mukâlime der sarâ-yı [Muhsinzâde-i] mezbûr: mâh-ı mezbûrun onsekizinci günü, ki esneyn günüdür, bilcümle me’mûrîn-i İlçi Han ve rufekâsı yine sarâ-yı mezbûrda cem’ olup,
Ba’z me’mûrîn kelâma âğâz etmekle İlçi Han ve mollaları kemâl-ı beşâşet ve inbisât ızhârı ile:
“Bihemdihi subhânehu bu babda tarafeynden me’mur olanlarn sıdk-ı niyet ve sefâ-yı tûtîlerine (?) bu emr-i azîm ehsen vechiyle sûret buldu. Bizim Şâh’ımızın ibtidâ-ı zuhûrundan beri nasb-ı ayn ve maksad-ı aksâsı ehl-i İslam beyninde sûri ve ma’nevi bâ’is-i tenâfüs ve tebâğuz olan hâlâtı bertaraf edip, menkıbatı- hilâfet-i kubra ve hidmet-i haremeyn-i şerîfeyn-i uzmâ ile mevsûf olan devlet-i elliye-i Osmâniye ile tarh-ı vıfâk-ı ittihad ve belke her hâlde i’tizâd ve istinâd idi. Elhemdülillah bu emîne-i sünniyenin cilveger-i mense-i zuhûr olması geldi göründü. Be’delyevm şevketli kerâmetli Pâdişhâh-ı İslâmpenâh efendimiz hazretlerininden [Osmanlı Sultanı’ndan] Şâh’ımızın ve bizim rica ve niyâzımız budur ki Îrân devletini dahi kendi devlet-i elliyelerinden bir şûbe bilip, ve [Nadir] Şâh’ımızı dahi Tatar Han hazretleri menzilesinde bir muhlis ve sadakatkar add buyurup, her hususta manzûr-i nazar-ı âtifet-i husrevâneleri olalım” diye
katı vâfir izhâr-ı tezelzül ve izhâr-ı surûr ve beşâete dâir serd-i kelâm ve bir mikdâr dahi âfâkî söhbetten sonra, Sedrelmemâlik Mizre Ebulkasım dest berefrâşte-i dergâh-ı semediyet olup, kemâl-ı sûz ve güdâz ve kelimât-ı rıkkatâmîz-i niyâz ile ibtidâr edip, kudretli mahabetli Pâdişâh-ı rûy-i zemîn Halledet Hilâfetehu ilâ yevmeddin [Osmanlı Sulanı] Hazretlerinin devâm-ı ömür ve devlet ve fuzûni-yi ferr ve satvetleri daavâtını ela mâyunbeği edâdan sonra, kendi Şah-ı Nadir Şah’ın dahi daavât-ı hayriyesiyle edâ-ı vâcibe-i zimmet ve hitâm-ı maslahata fâtiha-ı şerîf kıraat edip, be’dehu İmâm-ı ol şehriyârî semâhetli Sâhib Efendi hazretleri dahi kezâlik dergâh-ı çâresâza ref’-i ebedi tazarru’ ve niyâz birle, fakarât-ı müressaât-ı daavât-ı ömür ve devlet-i Hazret-i cihandâri ile tezyîn-i tâk-ı icâbet ve tehyîc-i fuyûzât-ı isticâbet, ve be’dehu anlar dahi kıraat-ı ümülkitâb ile meclis-i hayırencâmı meskiyelhitâm buyurmuşlardır.
متن دوم: راغب پاشا، «تحقیق و توفیق»، صص ٢٣٥-٢٣٧
طرفِ همایون جهان‌داری‌ده‌ن سعادت‌لی ایلچی پاشا حضرت‌له‌ری‌نین نادر شاه جنابی‌نا خاصهً و رجاءً عرض و اقامه ائده‌جه‌یی کلماتِ محبّت‌آمیزدیر:
...... «والحاصل میانه‌ده اختلافِ مذهب و ملّت حالت‌له‌ری بر طرف اولدوغو گیبی، اختلافِ دولت و مملکت کیفیتی داخی معنی بر طرف اولوپ، همان دولتین دولتِ واحده و مملکتین مملکتِ واحده حکمونده اولماق وجهی اوزه‌ره، عقدِ روابطِ الفت و محبّت ائده‌لیم» دییه بویورموش‌لاردیر. و چون‌که دولتین، دولتِ واحده مرتبه‌سی‌نه و شاه حضرت‌له‌ری داخی برادرلیک حکمونه اصعاد بویورولماق حسبی‌له او طرف‌له‌رین نظام و استحکامی مطلوب و مرغوبوموز اولماق‌لا، گه‌ره‌ک که‌ندی‌له‌رین.ین ثباتِ دولتی و گه‌ره‌ک ایران‌ین قالبِ نظامِ افراغی بابی‌ندا نیّت و عزیمت‌له‌ری هر نه ایسه، پی در پی قائمه‌یِ مخصوصه ایله کیفیتی خاصهً طرفِ همایونوموزا تحریر و آنجاق وکیلِ مطلقیمیز وساطتی‌له حضورِ همایونوموزا عرض اولونماق مطلوبوموزدور. بو طرف‌ده‌ن اقتضایِ حالا گؤره ایش‌له‌ره متعاقباً تقویت و تمشیت وئریلمه‌ک مصمّمیم‌دیر» دییه نطقِ همایون بویورموش‌لاردیر.
İkinci metin, Rağıp Paşa, Tahkik ve Tevfik, s 235-237
Taraf-ı humâyun-i cihandârîden saâdetli İlçi Paşa hazretlerinin Nadir Şah cenâbına hasseten ve ricaen arz ve ıkâme edeceyi kelimât-ı muhabbetâmizdir:
Velhâsıl “miyânede ihtilâf-ı mezhep ve millet hâletleri bertaraf olduğu gibi, ihtilâf-ı devlet ve memleket keyfiyeti dahi ma’ni[si] bertaraf olup, heman devleteyn devlet-i vâhide ve memleketeyn memleket-i vâhide hökmünde olmak vechi üzere, akd-ı revâbit-i ülfet ve muhabbet edelim” diye buyurmuşlardır.
Ve “çünki devleteyn devlet-i vâhide mertebesine ve [Nadir] Şah hazretleti dahi berâderlik hökmüne ıs’âd buyurulmak hasbiyle o tarafların nizâm ve istihkâmı matlûb ve marğûbumuz olmakla, gerek kendilerinin sebât-ı devleti ve gerek Îrân’ın kâlıb-ı nizâm-ı ifrâğı bâbında niyet ve azîmetleri her ne ise, peyderpey kâime-i mahsûsa ile keyfiyeti hassen taraf-ı humâyûnumuza tahrîr ve ancak vekîl-i mutlakımız vesâtetiyle huzûr-i humâyûnumuza azr olunmak matlûbumuzdur. Bu taraftan ıktizâ-ı hâla göre işler muteâkıben takviyet ve temşit verilmek müsammamdır” diye nutk-i humâyun buyurmuşlardır.
متن سوم: راغب پاشا، «تحقیق و توفیق»، صص٢٤١- ٢٤٣
[حالا ایران شاهی نادر شاه‌ین قارین‌داشی اولوپ آزه‌ربایجان سرعسکری اولان ابراهیم خان طرفیندهن ایلچی عبدالباقی خان‌ا گه‌له‌ن فارسی] مکتوبِ مرقومه، جواب اولماق اوزه‌ره رئیس الکتّاب اسماعیل اه‌فه‌ندی و رکابِ همایون قائم مقامی حضرت‌له‌ری‌نین که‌ت‌خدالیغی خدمتی‌نه تعیین اولونان یئگه‌ن محمّد آغا طرف‌له‌ری‌نده‌ن اشتراکاً [ابراهیم] خان مومی الیه‌ه یازیلان مکتوب‌دور:
.... اِشعار بویورولان اوامرِ شریفه زیاده علی
السّابق شروطِ قویمه و قیودِ وثیقه تضمینی ایله اِصدار و عنوانِ نفوذ اقتران‌لاری‌نا
خطوطِ همایون عطوفت مقرونِ کشیده قیلینیپ، خانِ مشارالیه [نادر شاه] طرفی‌نه تسلیم
اولونماق‌لا اشارت و تحریرله‌ری اوزه‌ره بو خصوص علی وفق المرام و الاستحکام
پذیرایِ صورتِ اتمام اولوپ، و بمنّه سبحانه فیما بعد میانه‌ده تمهیدی معقود
اولان مبانی‌یِ وفاق و اتّحاد و ارکانِ موالفت و تواد علی وجه الاتم مشیّد و
مستحکم اولوپ، و مابین الدولتین باعثِ تنافس و تباین اولان کیفیات و حالات، همتِ
والا نهمتِ حضرتِ شاهی و صفایِ نیّتِ جنابِ جم‌جاهی ایله بالکّلیه برطرف قیلینیپ،
بعد از این دولتین دولتِ واحده، و مملکتین مملکتِ واحده حکمونده ارجاع اولونماق‌لا
....
Üçüncü metin: Rağıp Paşa, Tahkik ve Tevfik, sayfa 241-243
[Hâlâ Îrân Şâhı Nadir Şah’ın karındaşı olup Azerbaycan seraskeri olan İbrahim Han tarafından İlçi Abdülbâki Han’a gelen Fârsi] mektûb-i markuma cevap olmak üzereç reîs el-küttâb İsmayıl Efendi ve rikâb-ı Humâyun kâimmakâmı hazretlerinin kethudâlığı hizmetine tâyin olunan Yegen Mehmet Ağa taraflarından iştirâken [İbrahım] Han-ı mûmi ileyhe yazılan mektuptur:
İşâr buyurulan evâmir-i şerîfe ziyâde elessâbık şurût-i kavîme ve kuyûd-i vesîke tazmîni ile isdâr ve ünvan-ı nufûz ıktıranlarına hutût-i humâyun utûfet makrun keşide kılınıp, Han-ı müşârün ileyh [Nadir Şah] tarafına teslim olunmakla işâret ve tahrirleri üzere bu husûs elâ vıfkılmerâm vel istihkâm pezîrâ-yi sûret-i itmâm olup, ve biminneti sübhânehu fîmâ be’d miyânede temhîd-i ma’kûd olan mebâni-yi vifâk ve ittihâd ve erkân-ı müâlifet ve tevad ela vecületemm müşeyyed ve müstehkem olup, ve mâbeyneldevleteyn bâis-i tenâfus ve tebâyun olan keyfiyat ve hâlât, himmet-i vâlâ nehmet-i hazret-i şâhi ve sefâ-yı niyyet-i cenâb-ı cemcâhi ile bilkülliye bertaraf kılınıp, be’d ez in devleteyn devlet-i vâhide ve memleketeyn memleket-i vâhide hökmünde ircâ olunmakla …
پایان
از تاریخ الحاق‌طلبی با عوثمان‌لی
پشت کردن خاندان صفوی به تورک‌ها و قیزیلباشان
http://sozumuz1.blogspot.com/2016/10/blog-post_28.html
نامه‌ی تورکی یکی از احفاد جهان‌شاه قاراقویون‌لو به سلطان
سلیم عوثمان‌لی در شکایت از شاه اسماعیل ظالم
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/05/blog-post_18.html
تقاضای فضل الله بن روزبهان خنجی اصفهانی از سلطان سلیم
برای الحاق مُلْکِ فارس و خوراسان و عراق و ماوراء النّهر به قلمروی عوثمان‌لی
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/07/blog-post_24.html
آزربایجان عوثمان‌لی، کوردستان عوثمان‌لی، لورستان عوثمان‌لی،
الاحواز عوثمان‌لی
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/11/blog-post_24.html
تقاضای نادر شاه برای الحاق رسمی دولت تورک افشاری-ایران به
امپراتوری عوثمان‌لی و تحت الحمایه‌ی آن دولت شدن
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/08/blog-post_24.html
خواست مردم تبریز، اهالی ولایات ایرانی مجاور عوثمان‌لی و
کولونی ایرانیان استانبول برای قبول تابعیت عوثمان‌لی-١٩٠٨
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_9.html
ایرانِ عوثمان‌لی: پاتریک‌های غرب آزربایجان در قلمروی عوثمان‌لی
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/08/blog-post_27.html
تلاش معتبران و متنفذان اورمیه برای گرفتن تابعیت عوثمان‌لی
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/11/blog-post_17.html
تروئیکایی برای استقلال آزربایجان از ایران، اتحاد با قفقاز
و ایجاد دولتی تورک تحت الحمایه‌ی عوثمان‌لی در سال ۱۹۱۸
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post_27.html
از تاریخ معاصرمان: حکومت موقت ملی قفقاز جنوب غربی
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_9.html
عبدالله بیگ ته‌کمه‌ن سالماس‌لی (عبدالله بیک تکمن سلماسی)
در اوردوی عوثمان‌لی
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/11/blog-post_10.html
مارشِ ایرانی- قاجار. ٦ آغوستوس ١٩٠٩. میللی شاعیر تورکه‌مپورلو
معلم احمد فیضی سرابی تبریزی
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post.html
همدان می‌خواست تورکی، زبان رابط بین المللی جهان اسلام شود
http://sozumuz1.blogspot.com/2016/10/blog-post_12.html
قصیده‌ی تورکی کونسول قاجار در شام در مدح فخرِ شاهان،
حضرتِ سلطان حمید
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/11/blog-post.html
اهمیت سلیمان نظیف برای ملت تورک ما
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/09/blog-post_43.html
جمشید سوباتایلی آوشار اورمویی (جمشیدخان مجدالسلطنه افشار
اورومی) والی آزربایجان نیمه‌مستقل- تحت الحمایه‌ی امپراتوری عوثمان‌لی. ٨ ژوئن ۱۹۱۸ - اول اکتبر ۱۹۱۸
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_29.html
٩٨مین سالگرد تاسیس مدرسه‌ی تورک خیر یوردو (خئییر-خئیر
یوردو، صلاحیه) اورمو و ١٠٧ مین سالگرد مدرسه‌ی تورک بالو و یادی از حاجی میرزا
فضل الله مجتهد اورمولو
http://sozumuz1.blogspot.com/2016/02/blog-post_22.html
اعلان جهاد میرزا فضل الله ناصحی اورمویی و میرزا مسیح افشار
بر علیه روسیه و بریتانیا، پیوستن جمشیدخان افشار اورمویی و پارتیزان‌های وی به
اوردوی خلیل پاشا، و خواست شاهسون‌ها از عوثمان‌لی برای فتح تبریز
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/02/blog-post_5.html
تشکیل «حزب اتحاد اسلام» در خوی، سلماس و اورمو
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_31.html
نخستین پرچم ملی تورک در جنوب آزربایجان: پرچم اتحاد اسلام
(بیرق بیرلیک)– ١٩١٨
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_6.html
صاحب جمع و توفیق همدانی: دولت قاجار تنها با کومک
«تورانیان» و «تورک‌ها» می‌تواند نجات یابد
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/02/blog-post.html
طرح صولت الدوله برای مهاجرت و کوچ جمعی ایل قشقایی به عوثمان‌لی
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_14.html
[1] لینک دانلود نسخه‌ی خطی کتاب
تحقیق و توفیق، راغب پاشا
https://ketabpedia.com/تحميل/تحقیق-و-توفیقاز-راغب-پاشا-1176ق/
[2]
Kırım Hanlığı
[3]
Ernest S. Tucker, Nadir Shah’s Quest for Legitimacy in Post-Safavid Iran.
Page 55
As a final negotiation ploy, ‘Abd al-Baqi Khan extended the offer that
Nadir, in return for Ottoman recognition of the Ja’fari Madhab, would even
agree to become a formal vassal of the Ottoman Sultan. He told them “Our
desire and our Shah’s desire would [then] be that he [the
Ottoman Sultan] consider the Iranian State as a branch of the Ottoman State,
and that our Shah be treated as a sincere associate at the same level as the
Tatar [Crimean] Khan”. This may have been designed to flatter Ottoman
concepts of Sultan’s status in the world Muslim community. Rağıp’s constant
references to the Sultan as Khalifat Allah or Khalifat-i Zill Allah, alluding
to him as the leader of the Muslim Umma, suggested the degree to which such
Iranian overtures might have been couched to cater to Ottoman views of his importance….
The Ottomans forcefully rejected any offers by the Iranian negotiating team to
allow Nadir to claim Vassal Status, because they remained doubtful of his
potential longevity and actual intentions.
No comments:
Post a Comment