تغییر زبان مردم کودزر فراهان تورک‌ایلی در استان مرکزی از تورکی به
فارسی- مطالعه‌ی موردی
ابراهیم گودرزی فراهانی
منطقه‌ی تفرش – فراهان - ساروق و جنوب‌تر از آن اراک و پیرامونش، جنوب شرقی‌ترین بخش تورک‌ایلی و یا منطقه‌ی پیوسته‌ی تورک‌نشین در شمال غرب ایران را تشکیل می‌دهد. این منطقه در معرض روند فارس‌سازی شدید و نسل‌کشی زبانی تورکی بسیار شتابان قرار دارد، به طوری که بسیاری از نسل جدید تورک در این منطقه قادر به صحبت به زبان ملی خود تورکی نیستند. نوشته‌ی ارزشمند زیر در باره‌ی دگرگشت و تغییر زبانی از تورکی به فارسی در یکی از روستاهای این منطقه به نام کودزر است.
محقق گرامی ابراهیم گودرزی فراهانی در تحقیق خود عوامل موثر در تغییر زبان مردم تورک این روستا از تورکی به فارسی را، علاوه بر خصلت‌های عمومی مانند تاثیرپذیری، تمایل به هم‌رنگی، غریب‌دوستی و بیگانه‌پذیری، .... به صورت زیر بر شمرده است: مدارس فارسی‌زبان، تعزیه‌خوانی به فارسی، شاهنامه‌خوانی، ازدواج با فارس‌ها، اصرار همسران فارس بر تورکی صحبت نکردن، تاثیر رسانه‌های جمعی مانند تلویزیون، و ...
این عوامل تقریبا همان عواملی است که باعث تغییر زبان مردم تورک از تورکی به فارسی در دیگر نقاط کشور هم می‌شود. به این عوامل مساله‌ی دوری این منطقه از مرزهای تورکیه - جمهوری آزربایجان و همجواری با فارسستان، نابود شدن تمام مظاهر فرهنگ ملی تورک توسط شیعی‌گرایی افراطی، مخصوصا وطن ندانستن بخش‌های غیر آزربایجانی وطن تورک و یا تورک‌ایلی توسط هویت قومی - ملی استعمارساخته‌‌ی آزربایجانی و جریان ضد تورک و منحط موسوم به آزربایجان‌گرایی که دوچار فتیشیسم آزربایجان است را هم باید افزود.
پایان
نوت مئهران باهارلی
تغییر زبان مردم کودزر فراهان در استان مرکزی - مطالعه‌ی موردی[1]
معرفی اجمالی روستا :
روستای کودزر در فاصله‌ی ۲۵ کیلومتری شهر فرمهین قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۷۸۰ متر می‌باشد و از لحاظ تقسیمات کشوری جزء تفرش و بخش فراهان می‌باشد. زبان مردم روستا در گذشته تورکی بوده است و روستا در حدود ۱۰۰ سال قبل بیشتر متمایل به ارتباط با همدان بوده و قبل از آن نیز تحت تاثیر مدنیت این شهر باستانی قرار داشته است. و دارالحکومه‌ی آن نیز در یک قرن قبل در روستای ساروق بوده است. این روستای باستانی روزگاری مرکز بخشی بنام کوزدر و یا کوژدر با ۴۴ پارچه رستاق (آبادی) بوده که در تاریخ قوم به آن اشاره شده است. آتشکده‌ی آذرگشسب در روستای فردقان از رستاق گوژدر باستانی دایر بوده است که در سال ۲۸۶ هجری توسط «بورون تورکی» حاکم قوم ویران شد.
خصوصیات فرهنگی -اجتماعی مردم روستا :
مردم روستا بر اساس دیدگاه رایزمن دگر راهبر هستند و شدیدا تحت تاثیر عوامل هدایت از بیرون و تاثیرپذیری فراوانی از عوامل محیطی یا خارجی دارند و هم‌رنگی از ویژه‌گی‌های مردم این روستا می‌باشد. رسانه‌های جمعی مثل رادیو تلویزیون و تلفن همراه می‌تواند تاثیر زیادی بر روی مردم روستا داشته باشد. مردم روستا بیگانه‌ستیز نیستند و اصطلاحا غریب‌دوست یا بیگانه‌پذیرند.
کوچک‌ترین واحد اجتماعی در روستا خانواده از نوع هسته‌ای (پدر، مادر و فرزندان) می‌باشد و تک‌همسری در روستا رواج دارد. روابط فامیلی کمتر در نزاع‌های محلی تاثیرگزار است و مردم روستا بیشتر به فردیت در انجام کارها اعتقاد دارند. بافت اجتماعی مهاجرپذیر است و بیش از نیمی از مردم از روستاهای همجوار به آنجا مهاجرت کرده‌اند. دین مردم شیعه‌ی ۱۲ امامی است که از دیرباز بدین مسلک بوده‌اند.
طبقات اجتماعی در روستا وجود نداشته است ولی در ۵۰ سال گذشته و بخصوص در ۳۰ سال گذشته طبقه‌ی ثروتمند در روستا بوجود آمده است و اجتماع مردم سه طبقه‌ی ثروتمند، متوسط و فقیر در روستا مشهود است. درآمد مردم غالبا از زمین کشاورزی و دام می‌باشد که امور زراعی شغل غالب مردم روستا است.
مشروعیت مسئولین سیاسی - اجتماعی در روستا سابق بر این بر اساس اصل و نسب و امتیاز خانواده‌گی بوده است ولی امروزه توانمندی و کارایی (شایسته‌سالاری) مطرح است.
مطالعات میدانی در ۳۰ سال گذشته:
اولین جوانه‌های تاتیر زبان فارسی در روستا را باید از مدرسه‌ی عارف که در سال ۱۲۲۵ ثاسیس کرده است دانست. گرچه در این روستا از زمان ناصرالدین شاه هم تعزیه‌خوانی به زبان فارسی رایج بوده است و قبل از آن نیز شاهنامه‌خوانی رواج داشته است که تا همین اواخر هم در منزل پدر بزرگ نگارنده متداول بوده است.
اما ریشه‌ی اصلی و تحرک اجتماعی در زمینه‌ی تغییر زبان را باید از همسران فارس‌زبان روستاهای فراهان دانست که با مردان این روستا ازدواج می‌کردند. این بانوان در زمان‌های گذشته مجبور بودند به زبان تورکی تکلم نمایند. اما درست در ۳۰ سال قبل در این روستا اتفاقی افتاد که جالب بود. یکی از نوعروسان حاضر نشد که به زبان تورکی تکلم کند و همین مساله باعث گردید که نهضتی از جنوب غربی روستا شروع شود که کودکان تازه متولد شده به زبان فارسی تکلم نمایند.
این مساله از طریق ارتباطات رسانه‌ای مثل تلویزیون و نیازهای جدید ارتباطی مردم و مراودات با شهرها تقویت شده است. در ۲۰ سال گذشته این حرکت ادامه داشته و همچون آتش زیر خاکستر به زنده‌گی نهانی خود ادامه داده است. در سال‌های قبل کودکان تازه متولد شده مجبور بودند که هم به زبان فارسی و هم به تورکی تکلم نمایند. اما در ۱۰ سال و شاید ۱۵ سال گذشته بچه‌ها به زبان فارسی با هم سن و سال‌های خود تکلم می‌نمایند.
در مسافرتی که هفته‌ی گذشته به روستای کودزر داشتم پدیده‌ی جالبی را مشاهده کردم و آن نوجوان پیش‌دانشگاهی‌ای بود که از پدر و مادر تورک‌زبان متولد شده بود، ولی او نمی‌توانست به زبان تورکی تکلم نامید.
به هر تقدیر بررسی تغییرات زبانی در این روستا پدیده‌ی جالبی است و مطالعه‌ی آن می‌تواند زوایای پنهانی را برای نهادهای مرتبط و بخصوص زبان‌شناسان استان مرکزی و کشور نویدبخش باشد. این مساله به عنوان یک مطالعه‌ی موردی بسیار سودمند است.
نوشته
شد توسط ابراهیم گودرزی فراهانی
نقشه: جنوب شرقی تورک‌ایلی و یا منطقه‌ی ملی تورک‌نشین در شمال غرب ایران (واقع در استان‌های تهران، قوم، البورز، مرکزی، همدان، کرمانشاه، کوردستان)
[1] فراهان آنلاین
No comments:
Post a Comment