یئنی دده قورقوت نوسخه‌سی حاققیندا یاپیلماسی گره‌که‌ن ایلک ایش

یئنی دده قورقوت نوسخه‌سی حاققیندا یاپیلماسی گره‌که‌ن ایلک ایش

مئهران باهارلی

ایراندا تورکمه‌ن آراشدیرماجی‌لارجا بولوندوغو سؤیله‌نه‌ن یئنی دده قورقوت نوسخه‌سی حاققیندا یاپیلماسی گره‌که‌ن ایلک ایش، اونو یوکسه‌ک چؤزونورلوک‌ده تاراییپ (اسکن ائدیپ)، هامی‌نین قولایجا اولاشابیله‌جه‌یی بیر اینتئرنئت اورتامینا یئرله‌شدیرمه‌ک‌دیر. بئله‌جه  ایلگی‌له‌نه‌نله‌ر، آراشدیرماجی‌لار و تورکولوژی مرکزله‌ری‌نه نوسخه‌نی گؤرمه، اینجه‌له‌مه و ده‌یه‌رله‌ندیرمه اولاناغی ساغلانمیش اولار.

بو یاپیتی فیزیکی اولاراق قوروماق اوچون قورولان کومیته‌له‌ر ده، دولته باغلی اولمایان «تورک» و «تورکمه‌ن» کومیته‌له‌ری اولمالی‌دیر. اولایی آزه‌ربایجان‌ا سینیرلاندیرمانین هئچ بیر آنلامی یوخ، بلکه ضرری واردیر. ایراندا آزه‌ربایجان آدیندا بیر ملت یوخدور، وار اولمامیش‌دیر و اولمایاجاق‌دیر. «تورک» و «تورکمه‌ن» ملت‌له‌ری واردیر. بو نوسخه حاققیندا ایش‌بیرلیک ده، «تورک» و «تورکمه‌ن» ادیب و تورکولوق‌ ایله تاریخ‌چی‌له‌ر آراسیندا اولمالی‌دیر، آزه‌ربایجانلی و گلستانلی‌لار آراسیندا دئییل.

آیریجا بعضی آزه‌ربایجانچی آراشدیرماجی‌لارین بنزه‌ر دوروملاردا گؤسته‌ردیک‌له‌ری اخلاق‌دیشی داورانیش‌لار (بولونان اثرله‌ری چالیپ گیزله‌تمه‌ک، اؤز آدلاری ایله یاییملاماق، بؤلگه‌چی‌لیک ائدیپ اؤز شهه‌ر و اوستانلارینا باغلاماق، ایرانچی‌لیق، شیعه‌بازلیق، آزری‌چی‌لیک، ...) بیلینه‌ن بیر گئرچه‌ک‌دیر. بونلارین آراشدیرمالاری دا گئنه‌لده بیلیمسه‌ل آچی‌دان سورونلودور. «تورک» و «تورکمه‌ن» تاریخی بلگه و قایناق و یاپیت‌لار، بئله‌له‌ری‌نین تکه‌لینه و اینصافینا بیراخیلمامالی‌دیر.

Yéni Dede Qorqut Nüsxesi haqqında yapılması gereken ilk iş

Méhran Baharlı

İran’da Türkmen araştırmacılarca bulunduğu söylenen yéni Dede Qorqut Nüsxesi haqqında yapılması gereken ilk iş, onu yüksek çözünürlükde tarayıp (scan édip) hamının qolayca ulaşabileceyi bir intérnét ortamına yérleşdirmekdir.  Bélece ilgilenenler, araşdırmacılar ve Türkoloji merkezlerine Nüsxeni görme, inceleme ve deyerlendirme olanağı sağlanmış olar.

Bu yapıtı fiziki olaraq qorumaq üçün qurulan komiteler de devlete bağlı olmayan “Türk” ve “Türkmen” komiteleri olmalıdır. Olayı Azerbaycan’a sınırlandırmanın héç bir anlamı yox, belke zereri vardır. İran'da Azerbaycan adında bir millet yoxdur, var olmamışdır ve olmayacaqdır. “Türk” ve “Türkmen” milletleri vardır. Bu nüsxe haqqında işbirlik de “Türk” ve “Türkmen” edib ve Türkoloq ile târixçiler arasında olmalıdır, “Azerbaycanlı” ve “Gülüstanlılar” arasında déyil.

Ayrıca be’zi Azerbaycançı araşdırmacıların benzer durumlarda gösterdikleri exlaqdışı davranışlar (bulunan eserleri çalıp gizletmek, sonra onları öz adlarıyla yayımlamaq, bölgeçilik édip öz şeher ve ostanlarına bağlamaq, İrançılıq, Şiebazlıq, Âzeriçilik, …) bilinen bir gerçekdir. Bunların araşdırmaları da génelde bilimsel açıdan sorunludur. “Türk” ve “Türkmen” târixi belge ve qaynaq ve yapıtlar bélelerinin tekeli ve insafına bıraxılmamalıdır.