سید محمد توفیق بیگ همدانی
مئهران باهارلی
سید
محمد توفیق بیگ همدانی متفکر، محرر، ژورنالیست و سیاستمدار تورک، اصلا از بخش
«عراقستان» تورک‌ایلی («علی شوکور بیگ» سابق، مطابق با استان‌های امروزی همدان و
مرکزی و نواحی مجاور) است. سید
محمد توفیق بیگ همدانی از اندیشه‌پردازان، تئوریسین‌ها و استراتژیست‌های حرکت
اتحاد اسلام، عوثمانلی‌جی‌لیق (عثمانی‌گرایی)، الهام‌بخش سیاست‌های خاورمیانه‌ای و
هندوستانی کومیته‌ی اتحاد و ترقی، و از رهبران فکری و معنوی قیام ضد استعماری مسلمانان
افغانستان و هندوستان و ایران بر علیه دولت‌های روسیه و بریتانیا در ربع اول قرن
بیستم بود. سید محمد توفیق بیگ همدانی پس از جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی،
برجسته‌ترین شخصیت ملی تورک در تورک‌ایلی و ایران است.
سید
محمد توفیق همدانی دارای صدها مقاله‌ی مهم به زبان تورکی در باره‌ی تجدد و احیای
اسلامی، حرکت اتحاد اسلام، مسائل جهان اسلام، مسلمانان افغانستان و هندوستان و
ایران، و .... با امضاهای س.م.ت.، سید محمد توفیق همدانی، سید محمد توفیق سلیمانیه‌ای،
... است که حتی یکی از آنها در ایران و آزربایجان منتشر نشده است.
این
شخصیت تورک که موضوع چندین مقاله‌ی علی‌حده‌ی این‌جانب است، متولد عثمانی (احتمالا
بصره در عراق) و تبعه‌ی عثمانی، بزرگ شده در استانبول، از اعضای انجمن سعادت
ایرانیان، مدتی معلم و مدیر دبستان ایرانیان، چندی مدیر مسئول روزنامه‌ی شمس
استانبول، سپس مجله‌ی ماهانه‌ی علمی، ادبی و اقتصادی خاور بود. وی در انتشار نشریه‌ی
سروش در استانبول نیز نقش داشت.
در
گزارشی از ستاد ارتش بریتانیا در سال‌های جنگ جهانی اول گفته می‌شود «سید محمد توفیق
همدانی» روشنفکر و سیاستمدار تورک بنام و از تئوریسین‌ها و رهبران حرکت اتحاد
اسلام؛ و دو مقام قاجاری بنام‌های «خان بابا خان صاحب جمع» پیشکار محمدعلی شاه و
«میرزا محمودخان احتشام السلطنه» سفیر دولت قاجاری در استانبول، بر این عقیده
هستند که دولت قاجار تنها با کومک تورانی‌ها و تورک‌ها و احزاب اتحاد اسلامچی می‌تواند
از سقوط نجات یابد.
در
گزارش مذکور ستاد ارتش بریتانیا در باره‌ی سید محمد توفیق همدانی اطلاعات زیر داده
می‌شود:
ترجمه‌ی گزارش:
سید محمد توفیق، پیشکار محمدعلی میرزا- وی سابقا در مدرسه‌ی ایرانی
(دبستان ایران) معلم بود. گزارش شده که حین جنگ کبیر [جنگ جهانی اول] برای آلمان‌ها
و کومیته‌ی اتحاد و ترقی کار می‌کرده و تمایلات اتحاد اسلامی داشته است. او چندین
سفر به افغانستان، ایران و هندوستان کرده است. در سال ١٩١٤-١٩١٣ وی مضطرب چندین
اتحاد اسلامچی در هندوستان و به هنگام برگشت به تورکیه از نزدیک مرتبط با سید مظهر
الحق (یک شورش‌گر هندوستانی) و شبلی نعمانی (تئولوق اسلامی) که اکنون فوت کرده،
بود. گزارش شده که وی هنوز با مسلمانان ایرانی در هندوستان و به طور مشخصتر در
کلکته، همچنین با حبل المتین، یک روزنامه‌ی اتحاد اسلامچی در تهران در حال مکاتبه
است.
SAIYID MUHAMMAD TEWFIK CHAMBERLAIN TO
MUHAMMAD ALI MIRZA- He was formerly a teacher in a Persian School (Dabistan-i-Iran).
During the Great War he was reported to have been in the Pay of the Germans and
the Committee of Union and Progress and to have had Pan-Islamic leanings. He
has made several journeys to Afghanistan, Persia and India. In 1913-1914 he was
concerned with several pan-Islamists in India and on his return to Turkey he
was closely connected with Saiyid Mazzar-ul-Huq [Mazharul Haque] (an Indian
seditionist) and with Shibli Namoani [Shibli Nomani] (pan-Islamic Theologian)
who is now dead. He is reported to be still corresponding with Persian Moslems
in India and more particularly in Calcutta and also with the Hablul Matin, a
Persian pan-Islamic newspaper at Tehran.
برای مطالعه‌ی بیشتر:
صاحب
جمع و توفیق همدانی: دولت قاجار تنها با کمک «تورانیان» و «تورک‌ها» می‌تواند نجات
یابد
روزنامه‌ی
شمس و خطبه‌ی تورکی آقا محمد‌رضا تبريزی در دبستان ايرانيان به سال ١٩٠٩
سید محمد
توفیق بیگ همدانی
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/09/blog-post_26.html
No comments:
Post a Comment