تدریس زبان تورکی در دارالفنون قاجاری، نخستین دانشگاه در تاریخ مودرن ایران
مئهران باهارلی
در این نوشته سندی دائر بر تدریس زبان تورکی در مدرسهی شاهی ناصری و یا دارالفنون قاجاری را معرفی کردهام. این سند بخشی از گزارشی است بنام جوغرافیای ایران، منتشر شده در روزنامهی تربیت چاپ تهران به سال ١٨٩٩ میلادی به قلم محمدعلی فروغی ذکاءالملک[1]. دارالفنون قاجاری و یا مدرسهی شاهی ناصری - نخستین دانشگاه در تاریخ مودرن ایران - در سال ١٨٥١ میلادی در زمان ناصرالدین شاه قاجار، ظاهرا به پیشنهاد میرزا تقی خان امیرکبیر و با کوپیبرداری از دارالفنون عثمانلی[2]، سه سال بعد از آن و برای آموزش علوم و فنون جدید در تهران تأسیس شد.
این سند ارزشمند تاریخی نشان میدهد زبان تورکی از همان آغاز ظهور موسسات آموزشی مودرن در ایران، به موازات زبان فارسی، آن هم در عالیترین سطوح یعنی دارالفنون – معادل دانشگاه امروزی - تدریس میشد. این سند همچنین بیانگر موضع مترقی بی طرفی زبانی نسبی دولت تورک قاجاری و دو شخصیت تورک، ناصرالدین شاه قاجار و میرزا تقی خان امیر کبیر است[3].
در زیر بخش مربوطهی گزارش را آورده و سپس توضیحات چندی دادهام: