سید عظیم شیروانی‌ده‌ن باش یاران بدعت‌چی‌له‌ره:
جدّیم
توپورور گؤرسه سیزی، روزِ جزادا
ائی بادی ائده‌ن دهرده بدعت، کؤپه‌ک‌اوغلو
بیر ده بو فسادی که سیز ائتدیز، سیزه ائیله‌ر
گؤی‌له‌رده مَلَک‌له‌ر هامی لعنت، کؤپه‌ک‌اوغلو
برگزاری مراسم خودآزارانه‌ی عزاداری محرم و قمه‌زنی و سینه‌زنی و سوزاندن خیمه، گِل مالی، ..... شیعیان امامی - اسلام فارسی در معابر و امکنه‌ی عمومی هم مصداق پدیده‌ی (ایمان شو) و تجاوز به حقوق عامه، ایجاد اختلال در آرامش روانی و سلامت عمومی مردم، ترویج فرهنگ خشونت و تبلیغ خشونت‌پروری و وحشی‌گری و مغزشویی کودکان؛ یکی از موثرترین ابزارهای صنف موللایان شیعی برای استحماق - استحمار توده‌ی مردم، و نگاه داشتن آن‌ها در یک حالت ناخودآگاهی و خلسه‌ی منفی و افسرده‌گی مزمن، و ایجاد نفاق در میان مسلمانان و بدنام کردن اسلام است.
مخصوصا گسترش مراسم هیستریک و سادومازوخیستیک عزاداری محرم مانند قمه‌زنی در میان توده‌ی عوام تورک، یکی از سیاست‌ها و تاکتیک‌های دیرینه‌ی ناسیونالیست‌های فارس و دولت ایران برای جلوگیری از تشکل شعور ملی تورک در میان تورک‌ها، بی آبرو کردنشان، از بین بردن اسلام مدنی تورک، و سفیل و بی چیز و بدوی سازی فرهنگی تورک‌ها است.
باید روشن‌فکران تورک به موازات افشاء این سیاست‌ها، کل شیعه‌ی امامی را به عنوان یک مذهب ملی فارسی و تمام بدعت‌های آن از صنف روحانیون شیعی و ولایت فقیه و حوزه‌های گویا علمیه در مناطق تورک‌نشین گرفته تا مراسم خودآزارانه و هیستریک و سادومازوخیستیک عزاداری محرم را مغایر با فرهنگ تورک و اسلام تورک مخصوصا و وهن اسلام عموما تقدیم و معرفی و محکوم کنند. هم‌چنین آشکارا به کسانی که به هم‌چو اعمال زشت و منفوری دست می‌زنند باید فهماند که آن‌ها در حال خیانت به مردم تورک و مذهب و دین خود و اهانت به فرهنگ بشری هستند.[1]
(مئهران
باهارلی)
قوبا تعزیه‌دارلاری و خیمه‌نی غارت ائده‌ن‌له‌ره
سید عظیم شیروانی (١٨٣٥-١٨٨٨)
(آزه‌ربایجان
رئسپوبلیکاسی نشری‌نده وار اولان بیر سیرا اوخونوش یانلیش‌لیق‌لاری دوزه‌لتیلمیش‌دیر.
مئهران باهارلی)
ائی
بادی ائده‌ن دهرده بدعت، کؤپه‌ک‌اوغلو
ائتدیز
نه سبب خیمه‌نی غارت، کؤپه‌ک‌اوغلو
یوخسا
اه‌لینیز چیخمیش ایدی کرب و بلادان
دوشدو
اه‌له دوران‌دا بو فرصت، کؤپه‌ک‌اوغلو
غارت
ائله‌دین خیمه‌گهِ آلِ رسولو
گؤر
اولموسوز آخر نه‌یه نسبت، کؤپه‌ک‌اوغلو
یوخسا
او کسین نسلی‌سیز ائی قومِ شقاوت
کیم
ائتمیش ایدی اؤزگه‌یه بیعت، کؤپه‌ک‌اوغلو
«مرجانه»
سیزی یوخسا دوغوپ یئددی زنادان
حدّده‌ن‌دی
زیاده بو شرارت، کؤپه‌ک‌اوغلو
شوکت‌ده
اگر تای اولاسیز سیز که «یزید»ه
گئتمه‌ز
باشا بو شه‌ن[له] بو شوکت، کؤپه‌ک‌اوغلو
ائی
«ازرق»ین اولادلاری، بو نه خطادیر
«قاسم
اوتاغی»نی نه‌دی غارت، کؤپه‌ک‌اوغلو
بو
ظلم که سیز ائیله‌میسیز «حَرْمَله» ائتمه‌ز
سیزده‌ن
یئتیشپ قلبه جراحت، کؤپه‌ک‌اوغلو
واردیر
سیزه نسبت «عُمَرِ سعد»ده انصاف
کیم‌ده
تاپیلیر بونجا نحوست، کؤپه‌ک‌اوغلو
بو
ظلم هاچان اولدو «سَنان ابنِ اَنَس»ده
اینسان‌دان
اوزاق‌دیر بو ظلالت، کؤپه‌ک‌اوغلو
دربندلی‌یه
«کلله» دیییپ مردمِ عالَم
اما
یئنه اولماز سیزه نسبت، کؤپه‌ک‌اوغلو
آتا
بابا شیروان‌لی‌یا بی عار دیییرله‌ر
هر
نام‌دا وار بیر نئچه حکمت، کؤپه‌ک‌اوغلو
مجموعه‌سی‌نین
حکمتی معلوم و عیان‌دیر
بیر
کس ائده‌بیلمه‌ز اونا دقّت، کؤپه‌ک‌اوغلو
امّا
بو تعجّب‌دو که دونقوزلارا جئیران
کیم
قویدو آدی اهلِ ظلالت، کؤپه‌ک‌اوغلو
باعث
نه ایدی تا که قبول ائیله‌مه‌دیز سیز
آغ
ساققال ائده‌ن وقت‌ده نصیحت، کؤپه‌ک‌اوغلو
هر
امرده لازم‌دی سیزه مرشدِ کامل
بی
مرشد اولور مو بو طریقت، کؤپه‌ک‌اوغلو
ظلمات‌دا
اسکندره بیر خضر گه‌ره‌ک‌دیر
خاصّه
که توتوپ عالَمی ظلمت، کؤپه‌ک‌اوغلو
یا
این‌که اولوپ‌دور آدینیز شیعه‌یِ خالص
شایسته
دئییل بؤیله شناعت، کؤپه‌ک‌اوغلو
باش
یارماغا، اوخ آتماغینا هیچ سؤزوم یوخ
بیر
سیز ته‌کی یوخ صاحبِ جرات، کؤپه‌ک‌اوغلو
امّا
که بو ایش معرفت ایله اولا خوش‌دور
بیگانه
بیزه ائتمه‌یه تهمت، کؤپه‌ک‌اوغلو
گؤزله‌ر
آچیلیپ، ایش ده‌ییشیپ، حال‌دیر اؤزگه
آنجاق
بیزی توتموش بو جهالت، کؤپه‌ک‌اوغلو
باری
ائله اولماق که بیزه گولمه‌یه دشمن
هر
شهرده وار خارجی ملّت، کؤپه‌ک‌اوغلو
هر
نوع ایله که بدعته سیز مرتکب اولدوز
یازدیق
اونو ناچار شریعت، کؤپه‌ک‌اوغلو
معمول
ائله‌دیز دهرده هر فعلِ حرامی
تاپدیق
اونون اعجازی‌نا صحّت، کؤپه‌ک‌اوغلو
آتا
بابانیز شیعه‌له‌ر اؤلدوردو امامی
قیلدیز
اونو سیز سوننویه نسبت، کؤپه‌ک‌اوغلو
«باش
چاپماق» ایله «شاخسئی» اولوپ‌دور سیزه عادت
ائی
مذهب و دینی اولان عادت، کؤپه‌ک‌اوغلو
اوْل
کیمسه‌نه که مَحْله‌ده ایل‌له‌رله تاپیلماز
نه
خیره یارار، نه شره نکبت، کؤپه‌ک‌اوغلو
ایّامِ
محرّم‌ده اولور رستمِ ثانی
«مروان»
ته‌ک ائده‌ر خلقه سیاست، کؤپه‌ک‌اوغلو
آنجاق
قوبا اوستونده دئییل‌دیر بو مذمّت
هر
شهرده وار کانِ شرارت، کؤپه‌ک‌اوغلو
امّا
قوبانین بیشه‌سی بول، چاققالی چوخ‌دور
ائتدیز
که تویوق توتماغا عادت، کؤپه‌ک‌اوغلو
پس
لازم اولوپ چاققال اوچون بیر تله قورماق
تا
دفع اولا بو رنج و مذمّت، کؤپه‌ک‌اوغلو
آیا
دئمه‌دیز تعزیه‌یِ سرورِ دین‌دیر
باطل‌دی
بئله بغض و عداوت، کؤپه‌ک‌اوغلو
بو
تعزیه‌نین صاحبی سلطانِ شهیدان
سیزده‌ن
ائده‌جه‌ک حقّ‌ه شکایت، کؤپه‌ک‌اوغلو
دنیادا
زناکارسیز، عقبادا زیان‌کار
توتدو
سیزی عالَم‌ده خسارت، کؤپه‌ک‌اوغلو
«باش
چاپماغا»، «اوخ آتماغا» ائتدیز عبث عادت
نه
فرض‌دی بو امر، نه سنّت، کؤپه‌ک‌اوغلو
بوینوندا
کفن، اه‌ل‌ده قیلیج باش چاپیرسیز
گؤرسون
مه‌نی بیر نئچه عورت، کؤپه‌ک‌اوغلو
ائتدیم
عُرَفایا سؤزو فی‌الجمله اشارت
عارف‌له‌ره
بس‌دیر بو اشارت، کؤپه‌ک‌اوغلو
آلدانما
یالان‌دیر سخنِ مرثیه‌خوانا
جنّت‌له
سیزه وئرسه بشارت، کؤپه‌ک‌اوغلو
جنّت
هارادا، سیز هارا، طؤوله دئیی جنّت
ائششه‌ک
بالاسی، داغ آیی‌سی، ایت، کؤپه‌ک‌اوغلو
چون
هر بیر امل نیّته موقوف اولوپ‌دور
سیز
ائیله‌میسیز بیج‌لییه نیّت، کؤپه‌ک‌اوغلو
صد
حیف که قولیال‌دان آغا ائیله‌دی رحلت
قالدی
سیزه میدانِ رشادت، کؤپه‌ک‌اوغلو
امّیر
حسن آغا ائده اگر دخل و تصرّف
اولمازدی
داخی سیزده جسارت، کؤپه‌ک‌اوغلو
بی
صاحب اولوپ دشت، دونوز تَلَله چیخیپ‌دیر
تولکو
به‌ی اولوپ‌دور، ده‌ره خلوت، کؤپه‌ک‌اوغلو
توتدوز
بیر امل که ائله‌دیز ملّتی رسوا
یاندیردی
مه‌نی نارِ خجالت، کؤپه‌ک‌اوغلو
بیر
فعل که وار سیزده شهنشاهِ رُسُل‌دان
توتمون
داخی اومّیدِ شفاعت، کؤپه‌ک‌اوغلو
بیر
تعزیه‌نیز وار ایدی اولادِ رسول‌ا
آنجاق
بو ایدی اجرِ رسالت، کؤپه‌ک‌اوغلو
وئردیز
اونا، ایندی که عالَم‌ده خلل سیز
بیر
گؤزله‌مه‌دیز اجر و قرابت، کؤپه‌ک‌اوغلو
جدّیم
توپورور گؤرسه سیزی روزِ جزادا
سؤیله‌ر
که دئییل‌سیز مه‌نه امّت، کؤپه‌ک‌اوغلو
بیر
ده بو فسادی که سیز ائتدیز، سیزه ائیله‌ر
گؤی‌له‌رده
مَلَک‌له‌ر هامی لعنت، کؤپه‌ک‌اوغلو
هرچند
باشین «شمرِ» شقی که‌سدی امام‌ین
آغلادی
یینه، ائیله‌دی رقّت، کؤپه‌ک‌اوغلو
سیز
آغلاماسیز، اؤلدوروسوز یئددی امامی
یوخ
ذرّه قه‌ده‌ر سیزده مروّت، کؤپه‌ک‌اوغلو
گر
داش‌دی دئسه‌م قلبینیزی، سخت عجب‌دیر
یوخ
داش و ده‌میرده بو قساوت، کؤپه‌ک‌اوغلو
واردیر
ائله داش که یاریلیپ خوفِ خدادان
جاری
اولوپ انهارِ لطافت، کؤپه‌ک‌اوغلو
واردیر
ائله داش یومبالانیپ خشیتِ حق‌ده‌ن
یوخ
قهرِ خدادان اونا طاقت، کؤپه‌ک‌اوغلو
قرآن‌دا
سیزین قلبینیزی ذکر قیلیپ حق
گئت
ائیله الف لام‌ی قرائت، کؤپه‌ک‌اوغلو
سیزده‌ن‌دیر
اوزاق دهرده البتّه پیامبر
نازل
سیزه اولموش‌دو برائت، کؤپه‌ک‌اوغلو
سیّد،
جهلا فوجونا بو سؤزله‌ری یازدی
تا
ائیله‌یه‌سیز حال‌دان عبرت، کؤپه‌ک‌اوغلو
مِن
بعد داخی توتمایین او نوع ایله ایش‌له‌ر
کیم
دشمن ائده طعن و شماتت، کؤپه‌ک‌اوغلو
یوخسا
که گه‌لیر سیزله‌ر اوچون هجوْ دمادم
وئرمه
داخی بو سیّده زحمت، کؤپه‌ک‌اوغلو
امّیر:
امیر (وزن گه‌ره‌یی مشدد اوخونمالی)
بادی:
باشلانقیج، باش‌لانما
تَلَل:
اوزون تپه
توتمون:
توتمایین
خشیت:
قورخو، چه‌کینمه، ییلماق، اورکمه‌ک، هولمه‌ک
دئیی:
«دئییل‌دیر»ین قیسالتیلمیشی
قولیال:
قوبا شهه‌ری‌نین اؤته‌کی آدی
یومبالانماق:
دومبالاق آشماق، باشی اوزه‌ری‌نده یووارلاناراق گه‌لمه‌ک
SÉYİD
EZİM ŞİRVANLI’DAN BAŞ YARAN BİD’ETÇİLERE
Ceddim
tüpürür görse sizi rûz-i cezâda
Éy
bâdi éden dehride bid’et köpekoğlu
Bir
de bu fesâdı ki siz étdiz, size éyler
Göylerde
melekler hamı le’net köpekoğlu
QUBA TE’ZİYEDARLARI VE XÉYMENİ QÂRET ÉDENLERE
SÉYİD EZİM ŞİRVANLI (1835-1888)
(Azerbaycan
Réspubliķası neşrlerinde var olan bir sıra oxuyuş yanlışlıqları düzeltilmişdir.
Méhran Baharlı)
Éy bâdi éden dêhrde bid’et, köpekoğlu!
Étdiz ne sebeb xéymeni qâret, köpekoğlu?
Yoxsa eliniz çıxmış idi Kerbübelâdan,
Düşdü ele dövranda bu fürset, köpekoğlu?
Qâret éledin xéymegeh-i âl-i resûlu,
Gör olmusuz âxır neye nisbet, köpekoğlu!
Yoxsa o kesin neslisiz, éy qövm-i şeqâvet
Kim étmiş idi özgeye béy’et, köpekoğlu!
Mercâne sizi yoxsa doğup yéddi zinâdan,
Heddendi ziyâde bu şerâret, köpekoğlu!
Şövketde eger tay olasız siz ki, Yézide,
Gétmez başa bu şenle bu şövket, köpekoğlu!
Éy Ezreqin övlâdları, bu ne xetâdır,
Qâsim otağını nedi qâret, köpekoğlu!
Bu zülm ki, siz éylemisiz Hermele étmez,
Sizden yétişip qelbe cerâhet, köpekoğlu!
Vardır size nisbet Ömer-i Se’dde
insaf,
Kimde tapılır bunca nehûset, köpekoğlu!
Bu zülm haçan oldu Senân ibn-i Enesden,
İnsandan uzaqdır bu zelâlet, köpekoğlu!
Derbendliye kelle diyip merdüm-i âlem,
Amma yéne olmaz size nisbet, köpekoğlu!
Âta-baba Şirvanlıya bîâr diyirler,
Her nâmda var bir néçe hikmet, köpekoğlu!
Mecmuesinin hikmeti me’lum ü eyandır,
Bir kes édebilmez ona diqqet, köpekoğlu!
Amma bu teeccübdü ki, donquzlara "céyran"
Kim qoydu adı, ehl-i zelâlet, köpekoğlu!
Bâis ne idi tâ ki qebul éylemediz
siz,
Ağsaqqal éden veqtde nesihet, köpekoğlu!
Her emrde lâzımdı size mürşüd-i kâmil,
Bîmürşid olur mu bu teriqet, köpekoğlu?
Zülmâtda İsgendere bir Xızr gerekdir,
Xasse ki, tutup âlemi zülmet, köpekoğlu!
Yâ inki olupdur adınız Şie-yi xâlis,
Şâyiste déyil böyle şenâet, köpekoğlu!
Baş yarmağa, ox taxmağına hîç sözüm
yox,
Bir siz teki yox sâhib-i cür’et, köpekoğlu!
Amma ki, bu iş me’rifet ile ola
xoşdur,
Bîgâne bize étmeye töhmet, köpekoğlu!
Gözler açılıp, iş deyişip, hâldır özge,
Ancaq bizi tutmuş bu cehâlet, köpekoğlu!
Bâri éle olmaq ki, bize gülmeye düşmen,
Her şêhrde var xârici millet, köpekoğlu!
Her növ ile ki, bid’ete siz mürtekib
olduz,
Yazdıq onu naçâr şeriet, köpekoğlu!
Me’mul élediz dêhrde her fé’l-i herâmı,
Tapdıq onun icâzına sehhet, köpekoğlu!
Âta-babanız Şieler öldürdü imâmı,
Qıldız onu siz Sünnüye nisbet, köpekoğlu!
Baş çapmaq ile, şaxséy olupdur size âdet,
Éy mezheb ü dini olan âdet, köpekoğlu!
Ol kimsene ki, mehlede illerle
tapılmaz,
Ne xéyre yarar, ne şere nikbet, köpekoğlu!
Eyyâm-i Meherremde olur Rüstem-i sâni,
Mervan tek éder xelqe siyâset, köpekoğlu!
Ancaq Quba üstünde déyildir bu mezemmet,
Her şêhrde var kân-i şerâret, köpekoğlu!
Amma Qubanın bîşesi bol, çaqqalı
çoxdur,
Étdiz ki, toyuq tutmağa âdet, köpekoğlu!
Bes, lâzım olup çaqqal üçün bir tele
qurmaq,
Tâ def’ ola bu renc ü mezemmet, köpekoğlu!
Âya, démediz te’ziyé-yi server-i dindir.
Bâtildi béle buğz u edâvet, köpekoğlu!
Bu te’ziyenin sâhibi sultan-i şehîdan,
Sizden édecek heqqe şikâyet, köpekoğlu!
Dünyada zinakârsız, üqbâda ziyankar,
Tutdu sizi âlemde xesâret, köpekoğlu!
Baş çapmağa, ox taxmağa étdiz ebes âdet,
Ne ferzdi bu emr, ne sünnet, köpekoğlu!
Boynunda kefen, elde qılıc bâş
çapırsız,
Görsün meni tâ bir néçe övret, köpekoğlu!
Étdim ürefâya sözü filcümle işâret,
Âriflere besdir bu işâret, köpekoğlu!
Aldanma, yalandır süxen-i mersiyexâna,
Cennetle size vérse beşâret, köpekoğlu!
Cennet harada, siz hara, tövle déyi
cennet,
Éşşek balası, dağ ayısı, it, köpekoğlu!
Çün her bir emel niyyete movqûf olupdur,
Siz éylemisiz bicliye niyyet, köpekoğlu!
Sed héyf ki, Qudyaldan ağa éyledi réhlet,
Qaldı size méydan-i reşâdet, köpekoğlu!
Emmir Hesen ağa éde ger dexl ü teserrüf,
Olmazdı daxı sizde cesâret, köpekoğlu!
Bîsâhib olup deşt, donuz telle çıxıpdır,
Tülkü bey olupdur, dere xelvet, köpekoğlu!
Tutduz bir emel ki, élediz milleti
rüsva,
Yandırdı meni nâr-i xecâlet, köpekoğlu!
Bu fé’l ki, var sizde şehenşâh-i rosoldan,
Tutmun daxı ümmîd-i şefâet, köpekoğlu!
Bir te’ziyeniz vâr idi övlâd-i resûla,
Ancaq bu idi ecr-i risâlet, köpekoğlu!
Vérdiz ona, indi ki âlemde xelel siz,
Bir gözlemediz ecr ü qerâbet, köpekoğlu!
Ceddim tüpürür görse sizi rûz-i cezâda,
Söyler ki, déyilsiz mene ümmet, köpekoğlu!
Bir de, bu fesâdı ki siz étdiz, size éyler
Göylerde melekler hamı le’net, köpekoğlu!
Herçend başın Şümr-i şeqi kesdi İmâmın,
Ağladı yéne, éyledi riqqet, köpekoğlu!
Siz ağlamasız, öldürüsüz yéddi imâmı,
Yox zerre qeder sizde mürüvvet, köpekoğlu!
Ger daşdı désem qelbinizi sêxt ecebdir,
Yox dâş u demirde bu qesâvet, köpekoğlu!
Vardır éle daş ki, yarılıp xovf-i Xudâdan,
Câri olup enhâr-i letâfet, köpekoğlu!
Vardır éle daş yumbalanıp xişyet-i Heqden,
Yox qehr-i Xudâdan ona tâqet, köpekoğlu!
Qur’anda sizin qelbinizi zîkr qılıp Heq,
Gét, éyle elif lâmı qerâet, köpekoğlu!
Sizdendir uzaq dêhrde elbette péyember,
Nâzil size olmuşdu berâet, köpekoğlu!
Séyyid cühelâ fovcuna bu sözleri
yazdı,
Ta éyleyesiz hâldan ibret, köpekoğlu!
Minbe’d daxı tutmayın ol nov ile işler
Kim düşmen éde te’n ü şemâtet, köpekoğlu!
Yoxsa ki, gelir sizler üçün hecv demâdem,
Vérme daxı bu Séyyide zehmet, köpekoğlu!
S. E. Şirvani, Séçilmiş eserleri, II cild, Avrasiya prés neşriyatı, Bakı-2005, s. 34-38
[1] مراسم عزاداری محرم و
قمه‌زنی و سینه‌زنی و سوزاندن خیمه، گِل مالی، .....
No comments:
Post a Comment