ایران‌دا تورک عنصرونون احوالِ عمومیه‌سی - ایران
تورکلهرینی تورکلهشدیرمهک تشبّثو
یازاری: مونیس تکین‌آلپ Munis Tekinalp
«تورک‌له‌ر بو محاربه‌ده نه قازانابيليرله‌ر؟» پیتییینده‌ن[1]-
١٩١٤
آلینتی‌لایان-آچیقلامالار: مئهران باهارلی
--------------------
تورک ممالکی ایچینده تورک‌لوک پروپاقانداسینا
ان زیاده محتاج اولان و بو پروپاقاندایا ان زیاده مساعد زمین عرض ائده‌ن بیر یئر
وارسا، او دا هم‌حدودوموز اولان ایران‌دیر.
ایران‌دا تورک‌لویون بونجا خدماتِ عالیه‌سی،
تورک‌لوک ایچون تمامی‌یله هدردیر. چونکه او تورک جنگاور و قهرمان‌لاری، تورک شاه‌لاری
ایله صدراعظم‌له‌ری، متفکّرین و علماسی «تورک وجدانِ ملی‌سی»نده‌ن محروم بولونموش‌لار و لسانِ تحریر و ادبیات
اعتباری‌یله عجم‌له‌ره تمامی‌یله تمثّل ائتمیش‌له‌ردی.
الیوم اورادا [ایران‌دا] تورک عنصرو پک غریب بیر
وضعیت‌ده بولونویور. عوامِ ناس تورکجه دوشونویور. یالنیز یازی‌یا گلینجه مطلقا
فارسی لسانینا مراجعت ائدییور. گویا تورکجه یازی یازماق ممنوع ایمیش گیبی، ان بسیط
بیر مکتوبو بیله فارسی‌جه یازماغی اعتیاد ائتمیش‌له‌ردیر.
--------------------
--------------------
آزه‌ربایجان[2]
تورک‌له‌ری
تورک پروپاقانداسینا جولانگاه اولابیله‌جه‌ک یئرله‌ر – ایران‌دا تورک‌لوک پروپاقانداسی- دولتِ علّیه
[عوثمانلی] و [قاجار] ایران عینی تهلکه‌له‌ره معروض بولونویور- ایکی دولتین
منافعی تمامی‌یله مشترک‌دیر- ایران‌دا تورک عنصرونون احوالِ عمومیه‌سی- تورک‌له‌ر
عالمِ مدنیته غیرِ تورک نام‌لار تحتینده ایفایِ خدمت ائتمیش‌له‌ردیر- ایران تورکلهرینی
تورکلهشدیرمهک تشبّثو ایچون ایران تورک‌له‌ری میانیندا چوخ یاردیم‌جی بولوناجاق‌دیر-ماکئدونیاداکی
اولاه‌لارین انتباهی تورک‌له‌ره مثال اولابیلیر- ایران تورک‌له‌ری میانیندا
ایدئآلیست چوخ‌دور- ایران [مشروطه] انقلابی اونلارین محصولِ غیرتی‌دیر
--------------------
تورک مفکوره‌سی‌نین انکشافینا جولانگاه اولابیله‌جه‌ک
یئرله‌ر متنوّع‌دیر. بعض‌له‌رینده علی العاده وسائط ایله پروپاقاندا اجرا
اولونابیله‌جه‌یی حال‌دا، دیگرله‌رینده به همه حال ماکئدونیادا مبذولیت‌له تطبیق
اولونان وسائطه توسّل ائتمه‌ک ایجاب ائده‌ر. تورک ممالکی ایچینده تورک‌لوک
پروپاقانداسینا ان زیاده محتاج اولان و بو پروپاقاندایا ان زیاده مساعد زمین عرض
ائده‌ن بیر یئر وارسا، او دا هم‌حدودوموز اولان ایران‌دیر.
اون میلیونا بالغ اولان اهالی‌سی‌نین لااقل ثلثو تورک
عنصورونا منسوب اولان [قاجار] ایران‌ین مقدّراتی دولتِ علّیه [عوثمانلی]نین مقدّراتیندان
هیچ فرق‌لی دئییل‌دیر. بوگون آرتیق گونه‌ش گیبی آشکار اولموش‌دور که دولتِ علّیه [عوثمانلی]نین
حیاتینا قصد ائتمیش اولان اینگیلته‌ره ایله روسیا، عینی زمان‌دا [قاجار] ایران‌ین
تقسیمی ایچون چوخ‌دان آنلاشمیش‌لار و [قاجار] ایران حقّینده‌کی آمالِ محترصانه‌له‌رینی
کتم و اخفایا بیله قطعیاً لزوم گؤرمه‌میش‌له‌ردیر. فرضِ محال اولاراق ائتلافِ
مثلث‌ین[3] غلبه‌سی اوزه‌رینه معاذالله
دولتِ علّیه [عوثمانلی]یه بیر حال عارض اولاجاق اولورسا، [قاجار] ایران دولتی‌نین
ده رویِ زمین‌ده‌ن محو و نابود اولماسی محقّق‌دیر. عینی تهلکه‌له‌ره معروض
بولونان بو ایکی اسلام دولتی‌نین منافعِ مادّیه‌سی تمامی‌یله مشترک‌دیر. اسلام
بیر حکومت اولان تورکیانین تعالی‌یِ شان و شوکتی [قاجار] ایران حکومتی‌نین بقاء و
حیاتی ایچون بیر ضمانِ قوی تشکیل ائتدییی گیبی، [قاجار] ایران‌ین قوّت‌لی اولماسی
داخی روس استیلاسینا قارشی بیر سپر اولماق اعتباری‌یله تورکیانین منافعِ اساسیه‌سی
اقتضاسیندان‌دیر. بو ایکی حکومتِ اسلامیه روس آیی‌سی‌نا قارشی متّفقاً مدافعه‌یِ
نفس ائتمه‌یه مجبوردورلار.
فقط بو ایکی حکومت آراسیندا تاسّسو طبیعی اولان مقارنتِ
صمیمیه شیمدی‌یه قده‌ر امرِ واقع حالینا گله‌مه‌میش‌دیر. چونکه بیر طرف‌ده‌ن
حکومتِ عثمانیه غوائلِ داخلیه و خارجیه ایله اوغراشماق‌دا بولونموش و دیگر طرف‌ده‌ن
بیچاره [قاجار] ایران ملّتی معهود قازاق میرآلایی لیاخوف ایله همپالاری‌نین قهر
پنجه‌سی آلتیندان هنوز قورتولامامیش‌دیر. یوخسا بونا مانع اولاجاق هیچ بیر سبب
موجود دئییل‌دیر. [قاجار] ایران‌ین باشیندان روس تحکّمی قالخار قالخماز، ایلک
حرکتی تورکیا ایله صمیمی مناسباتی‌نی بوتون قوّتی‌یله اعاده ائتمه‌ک‌ده‌ن عبارت
اولاجاقدیر.
بناءً علیه [قاجار] ایران‌دا تورک‌لوک پروپاقانداسی
اجرا اولونماسی [قاجار] ایران‌ین منافعینه خلل گتیرمه‌ک شؤیله دورسون، بالعکس بو
ضعیف حکومت ایچون پک بویوک بیر مدارِ ترقّی اولابیلیر. با خصوص که ایران تورک‌له‌ری،
مملکتین ان گزیده و ترقّی‌یه ان زیاده مستعد اهالی‌سی‌نی تشکیل ائدییور.
ایران‌ین ان زنگین، ان فعّال و منوّر اهالی‌سی‌نی شامل
اولان آزه‌ربایجان ایالتی، اوفاق ته‌فه‌ک استثناءلاردان صرف‌نظر، منحصراً تورک‌دور.
اورادا ایکی بوچوق میلیون اهالی تورک‌اوغلو تورک اولوپ، تورکجه قونوشویور، تورکجه
دوشونویور، تورکجه دعا اوخویور. بو ایالت خارجینده یاشایان تورکمه‌ن و قاشقایی
قبائلی[4] داخی خالص تورک‌دورله‌ر.
ایران‌ین اقسامِ سائره‌سینده داخی مادّی قوّت، عنصرِ ترقّی عدّ اولونابیله‌جه‌ک
هر نه وارسا علی الاکثر تورک عنصرونون الینده بولونویور. ایران‌ین ثروتِ ملّیه‌سی
داخی بونلارین ال‌له‌رینده بولونویور و بناءً علیه ان زیاده وئرگی وئره‌ن، خزینه‌یِ
دولتی دولدوران اونلاردیر. ایران‌ین ان جنگاور قبیله‌له‌ری تورک قبائلی‌دیر و
بناءً علیه [قاجار] دولتین طبیعی عسکرله‌ری، یگانه مدارِ استنادی یینه اونلاردیر.
عصرله‌رده‌ن بری ایران مملکتی‌نی اداره ائده‌ن قاجار خاندانی تورک اولدوغو گیبی،
خاندانِ شاهی‌ده‌ن ماعدا صدراعظم‌له‌ر ایله رجالِ دولت اکثریاً تورک اولموش و
بناءً علیه عصرله‌رده‌ن بری ایران‌ین اداره‌یِ حکومتینده حکم سوره‌ن روح، تورک
روحو بولونموش‌دور. ایران متفکّرله‌ری‌نین قسمِ کلّی‌سی تورک عنصرله‌رینه منسوب
بولونویور و بناءً علیه کسوه‌یِ خارجیه فارسی اولماق‌لا برابر، اساس اعتباری‌یله
ایران عرفانینا قسماً حاکم اولان روح یینه توران روحودور.
شو قده‌ر که ایران‌دا تورک‌لویون بونجا خدماتِ عالیه‌سی،
تورک‌لوک ایچون تمامی‌یله هدردیر. چونکه او تورک جنگاور و قهرمان‌لاری، تورک شاه‌لاری
ایله صدراعظم‌له‌ری، متفکّرین و علماسی «تورک وجدانِ ملی‌سی»نده‌ن[5] محروم بولونموش‌لار و لسانِ
تحریر و ادبیات اعتباری‌یله عجم‌له‌ره تمامی‌یله تمثّل ائتمیش‌له‌ردی.
ذاتاً تاریخ‌ده مثبت‌دیر. تورک‌له‌ر هر وقت علوم و
فنونا، عالمِ مدنیته پک مهم خدمت‌له‌ر ایفاء ائتمیش‌له‌ر. فقط بو خدمتی تورک نامی
آلتیندا دئییل، ایچ‌له‌رینده تمثّل ائتدیک‌له‌ری ملّت‌له‌ره اضافت‌له یاپمیش‌لاردیر.
عرب مدنیتی درونوندا دا اؤیله اولمامیش می؟ عرب مدنیتی ارکانی اولماق‌لا معروف و
مشهور اولان فارابی‌له‌ر، ابن سینالار و سائره تورک عنصرونا منسوب دئییل‌له‌ر می؟
طاهر به‌ی‌له‌ر[6]، قاهون‌لار[7] گیبی تاریخ متبحّرله‌ری‌نین
همّت‌له‌ری اولماسایدی، عالمِ عرفان و مدنیتده عرب نامی آلتیندا نام و شان
قازانان بو قده‌ر تورک علماسی‌نین اصل و نسب‌له‌ری مجهول اولاجاق، تورک‌له‌رین
مدنیته هیچ بیر خدمت‌له‌ری توخونمادیغی یولونداکی خرافه، تورک‌له‌رده بیله اساس‌گیر
اولموش بولوناجاق و تورک نامی ان بویوک اوصافی‌نین بیرینده‌ن محروم قالاجاق‌دی.
شیمدی آرتیق انتباها گله‌ن تورک وجدان ملی‌سی او وقت‌له‌ر
موجود اولسا ایدی، بوگون تاریخ عمومی‌ده روما، یونان، عرب مدنیتی بولوندوغو گیبی،
بیر ده تورک مدنیتی پارلایاجاقدی. حالبو که وجدان ملی فقدانیندان دولایی، تورک‌له‌ر
تا سون سنه‌له‌ره گلینجه‌یه قده‌ر، حتّی مستقل تورک ایمپاراتورلوغوندا بیله بوتون
محصولاتِ علمیه و فکریه‌له‌رینی عرب و یا عجم لباس‌لارینا بوروندورموش‌له‌ر، تورک
روحونو بوس‌بوتون باشقا الوان و اشکال‌دا اظهار ائتمیش‌له‌ردیر.
شو قده‌ر که تورک ایمپاراتورلوغوندا تورک‌له‌رین ساکن
بولوندوقلاری یئرله‌رده وقتی‌یله اکثریتی خیریستییان عنصرله‌ر تشکیل و سلاطینِ
عظام طرفینده‌ن پاتریک‌خانه‌له‌ره بخش اولونان امتیازات خیریستییان‌لار ایله اسلام‌لارین
عدمِ اختلاطی‌نی تامین ائتدییی ایچون، عوثمانلی تورک‌له‌ری‌نین باشینا ایران‌ی
استیلا ائده‌ن تورک‌له‌رین دوچار اولدوقلاری حال گلمه‌میش‌دیر.
بوندان دولایی، الیوم اورادا [ایران‌دا] تورک عنصرو پک
غریب بیر وضعیت‌ده بولونویور. عوامِ ناس تورکجه دوشونویور. یالنیز یازی‌یا گلینجه
مطلقا فارسی لسانینا مراجعت ائدییور. گویا تورکجه یازی یازماق ممنوع ایمیش گیبی،
ان بسیط بیر مکتوبو بیله فارسی‌جه یازماغی اعتیاد ائتمیش‌له‌ردیر. هر نه قده‌ر
سون زمان‌لاردا بعض تورکجه اثرله‌ر انتشار ائتمیش‌سه ده، بویوک بیر رغبته مظهر
اولامامیش‌دیر. سون زمان‌لاردا انتشار ائده‌ن «فریاد»[8]، «صحبت»[9] گیبی تورکجه قزئته‌له‌ر
داخی آز مدّت ظرفینده سؤنوپ نهان اولموش‌لاردیر.
مع مافیه، ایران‌داکی تورک‌له‌ری ایقاظ ائتمه‌ک، جمله‌سینه
تورک روحو وئرمه‌ک، پک مشکل بیر شئی دئییل‌دیر. یئته‌ر که بو ایشی درعهده ائده‌جه‌ک
متین، ثبات‌کار مفکوره‌جی‌له‌ر بولونسون. بونا قناعت پیدا ائتمه‌ک ایچون
ماکئدونیاداکی «اولاه»لارین[10] سون سنه‌له‌رده‌کی حیاتینا
بیر عطفِ نظر ائتمه‌ک کفایت ائده‌ر. ماکئدونیادا ساکن بیر قاچ یوز بین اولاه سون
زمان‌لارا گلینجه‌یه قده‌ر بوگون ایران تورک‌له‌ری‌نین بولوندوقلاری وضعیتِ غریبه‌ده‌ن
بدتر بیر حال‌دا بولونویورلاردی. کندی‌له‌ری اساساً رومئن اولوپ بین‌له‌رینده رومئن‌جه
و یا خود اولاه‌جا قونوشورلار، اولاه‌جا دوشونورله‌ر و اولاه‌جا یازی یازارلار. فقط
ملیت اعتباری‌یله کندی‌له‌رینی روم[11] عدّ و اعتبار ائده‌رله‌ردی.
کندی‌له‌ری‌نین روم‌دان باشقا بیر ملّته منسوب اولدوقلارینی هیچ بیر وقت خاطر و
خیالا گتیرمه‌زله‌ردی. آیینِ روحانی‌یی روم کیلیسه‌له‌رینده رومجا اجرا ائده‌رله‌ر،
چوجوق‌لارینی روم مکتب‌له‌رینه گؤنده‌ریرله‌ر، جمله‌سی روم پاپاس‌لارین
ارشاداتینی تعقیب ائده‌رله‌ردی. حالبوکه لسان‌لاری، اصل و نسب‌له‌ری، روم‌لاردان
بوس‌بوتون باشقا اولدوغو گیبی، عادات و اخلاق، طرزِ معیشت و حتی طرزِ تلبّس.لاری
روم‌لاری‌نین‌کی‌نا قطعیاً بنزه‌مه‌زدی. اولاه‌لار کندی‌له‌رینی روم عدّ ائتمه‌ک‌له
اکتفا ائتمه‌یه‌ره‌ک، بولقارلارا قارشی کمالِ شدّت‌له روم‌لوق پروپاقانداسی اجرا
ائده‌ن‌له‌ر ده یینه اونلار اولموش‌لاردیر.
١٩ونجو عصرین نصفِ اخیرینده ماجاریستان‌دا و یا
رومانیادا یئرله‌شمیش اولان ماکئدونیالی اولاه‌لار میانیندا تک توک بعض انتباه‌ِ ملی
تظاهراتی گؤرولموش ایسه ده، ماکئدونیاداکی اولاه‌لار روم‌لوق‌دان آیریلماغی اصلا
خاطرله‌رینه گتیرمه‌میش‌له‌ر، روم‌دان باشقا بیر ملّته منسوب اولدوقلارینی اصلا
دوشونه‌مه‌میش‌له‌ردی. آنجاق ١٩ونجو عصرین اواخرینه دوغرو رومانیاداکی رومئن‌له‌رین
اثرِ تشویقی اولاراق، ماکئدونیالی اولاه‌لاردا جدّی بیر حرکتِ انتباهیه وجودا
گلمیش، اولاه ملّیت‌پرورانی اولاه‌لارا مخصوص مکتب‌له‌ر، کیلیسه‌له‌ر تاسیس ائتمه‌یه
باشلامیش‌لاردیر. روم‌لار، چئته‌له‌ر و بین تورلو وسائط جبریه ایله بو جریانی
بوغماغا تشبّث ائتمیش‌له‌رسه ده، رومانیادان گله‌ن بعض مفکوره‌جی رومئن‌له‌ر عزمِ
قطعی ایله مجادله‌یه گیریشه‌ره‌ک، روم چئته‌له‌رینه اولاه چئته‌له‌ری‌یله مقابله
ائتمیش‌له‌ر و رومانیا حکومتی‌نین انضمامِ معاونتی‌یله سکیز-اون سنه ظرفینده ماکئدونیادا
یوز بین‌له‌رجه کیشی‌ده‌ن مرکّب بیر اولاه کیتله‌سی وجودا گتیرمه‌یه موفّق
اولموش‌لاردیر.
بوس‌بوتون یوخ‌دان بیر کیتله‌یِ ملّیه وجودا گتیرمیش
اولان بیر آووج مفکوره‌جی رومانیالی‌نین یاپدیق‌لاری ایشی، نیچین مفکوره‌جی تورک‌له‌ر
یاپماسین؟ با خصوص که مفکوره‌جی رومانیالی‌لارین اوغرادیق‌لاری مشکلاتین بیر چوخ‌لارینا
عوثمانلی تورک‌له‌ری تصادف ائتمه‌یه‌جه‌ک‌له‌ردیر. چونکه [قاجار] ایران‌دا تورک
ملّتی‌نین انتباهینا مانع اولاجاق هئچ بیر قوّت یوخ‌دور. تورک ملّتی‌نین
انتباهیندان متضرّر اولاجاق هیچ بیر کیمسه تصوّر اولوناماز.
ایران‌دا تورک‌له‌رین تورک‌له‌شمه‌سی، [قاجار] ایران
ایچون داخی پک بویوک بیر نعمتِ غیرِ مترقّبه اولاجاقدیر. چونکه بو صورت‌له ایران‌دا
عوثمانلی تورک‌له‌ری‌نین غیرتی‌یله اورادا یک‌جنس و یک‌نسق اوچ دؤرت میلیون‌لوق
بیر قوّه‌یِ منوّره وجودا گله‌جه‌ک‌دیر. ایران ملّتی‌نین سَویّه‌یِ مدنیه‌سی بو
صورت‌له یوکسه‌لیرسه، دولتِ علّیه [عوثمانلی] ایله [قاجار] ایران حکومتی
آراسیندا پک قوی، پک صمیمی بیر اتّحاد حصولا گله‌بیلیر. بوگون مثلاً باواریا[12] حکومتی پروسیایا قارشی و
یا خود ماجاریستان حکومتی آووستوریایا قارشی نه‌وضعیت‌ده بولونویورسا، یارین [قاجار]
ایران حکومتی داخی دولت علّیه‌یه قارشی عینی وضعیت‌ده بولونابیله‌جه‌ک‌دیر.
ایران داخلاً استقلالِ تامّی‌نی، تمامیتِ مُلکیه‌سی‌نی محافظه ائتمه‌ک‌له برابر،
خارجه قارشی تورکیا ایله برابر و یک‌روح و یک‌وجود بیر جسم دُوَلی تشکیل ائده‌بیله‌جه‌ک‌دیر.
ایران‌داکی تورک‌له‌رین یاردیمی‌یلا دولتِ علیه [عوثمانلی]نین
ایران ممالکینه وضعِ ید ائتمه‌یه قیام ائده‌بیله‌جه‌یی وهم و اندیشه‌سی بوس‌بوتون
بوش‌دور. اوّل و آخر بیان ائتدیییمیز وجه‌له دولتِ علّیه قطعیاً مملکته، توپراغا
محتاج دئییل‌دیر. هم‌جنسی اولمایان عناصرو اداره ائتمه‌ک نه قده‌ر بلالی بیر شئی
اولدوغونو تورک‌له‌ر هر کس‌ده‌ن اییی بیلیرله‌ر. تورکیانین استقبالی، آنجاق ساحه‌یِ
مدنیه و اقتصادیه‌سی‌نین بویومه‌سینه، تورک ملّتی‌نین تعالی‌سی‌نه چالیشاجاق ال‌له‌رله
دماغ‌لارین چوخالماسینا وابسته‌دیر که بو مقصد ایکی مملکت آراسیندا صمیمی بیر اتّحاد
وجودا گتیریلمه‌سی‌یله تمامی‌یله تامین ائدیلیر. بناءً علیه ذاتاً مسلمان اولان
ایران مملکتینده بیر ده تورک‌لوک گیبی بیر عنصرِ اتّحاد داها انضمام ائده‌رسه،
تورکیاداکی تورک عنصری اوچ دؤرت میلیون‌لوق بیر ضمیمه‌یِ مهمّه‌یه مظهر اولاجاغی
گیبی، تورک دولتی داخی خارجه قارشی اون میلیون‌لوق بیر قوّه‌یِ عظیمه استحصال
ائتمیش اولاجاقدیر.
ایران تورکلهرینی تورکلهشدیرمهک ایچون وقوع
بولاجاق تشبّثون موفّقیتی‌نی تامین ایچون، وقفِ حیات ائده‌جه‌ک بیر چوخ ایران‌لی تورک‌له‌رین
داخی میدانا آتیلاجاقلاری شبهه‌سیزدیر. چونکه ایران تورک‌له‌ری میانیندا داخی
مفکوره‌جی و فدائی آدم‌له‌ر نادر دئییل‌دیر. ایران تورک‌له‌ری معنوی بیر غایه ایچون
استحقارِ موت ائتمه‌ک‌ده‌ن احتراز ائتمه‌دیک‌له‌رینی مکرّراً اثبات ائتمیش‌له‌ردیر.
روس قازاق‌لاری‌نین چیزمه‌له‌ری آلتیندا محو و نابود اولان ایران انقلابی آزه‌ری تورک‌له‌رین[13] محصولِ غیرتی دئییل می؟
مشروطيتی استحصال ایچون جان‌سپارانه چالیشان قهرمان‌لارین چوخو تورک عنصرونا
منسوب اولدوقلاری گیبی، روس قازاق‌لاری طرفینده‌ن موفّقیت‌له نتیجه‌له‌ندیریله‌ن
حرکتِ ارتجاعیه‌ده قربان اولان یوزله‌رجه باهادیرین قسمِ اعظمی یینه تورک ایدی.
عوثمانلی انقلابیندا انورله‌ر[14]، نیازی‌له‌ر[15] نه ایسه، ایران انقلابیندا
داخی تورک اولان ستّارخان‌لار، باقرخان‌لار دا اؤیله‌دیر. حرکتِ ارتجاعیه‌ده‌ن
سونرا تبریز محاصره‌سی مناسبتی‌یله هر تورلو اذا و جفایا رغماً بیر سنه مدّت
قهرمانانه بیر صورت‌ده مقاومت ائده‌ن اهالی، یینه تورک‌له‌ردیر. دئمه‌ک اولویور
که ایران تورک‌له‌رینده بیر مفکوره، معنوی بیر غایه ایچون اؤلمه‌یه حاضر
بولونان تورک‌له‌ر پک چوخ‌دور. بو مفکوره‌جی تورک‌له‌رین هیچ اولمازسا بیر قسمینه تورک‌لوک
وجدان ملی‌سی تلقین ائدیلیرسه، شبهه‌سیز که مقصد کندی کندینه حاصل اولاجاقدیر.
سؤزلوک:
استحقار: آشاغی‌لاما، آلچاق گؤرمه
انتباه ملی: اولوسال اویانیش
انتباه: اویانیش
ایقاظ: اویاندیرما
باواریا: آلمانیادا مرکزی مونیخ اولان بیر ایالت
تام: بوتؤو، بوتونویله، بوس‌بوتون
تمثل: بنزه‌شمه، آسیمیله اولما
تورک وجدان ملی‌سی: تورک میللی شوعورو، خودآگاهی ملی
تورک
حرکت انتباهیه: اویانیش حرکتی
دماغ: بئیین
دول: دولت‌له‌ر
شو قده‌ر که: بو فرق‌له که
ضمان: ضامن
غوائل: غائله‌له‌ر، سیخینتی‌لی ایش، باش آغری‌سی وئره‌ن
دوروم، اوغراشدیران ایش
کتم: گیزله‌مه‌ک، ساخلاماق
مبذولیت: بول‌لوق، چوخ‌لوق، اسیرگه‌مه‌مه
مفکوره‌جی: ایدئآلیست، اولکوجو
مفکوره: ایدئآل، اولکو
وضع ید: ال قویما، صاحب چیخیپ تصرف ائتمه
[1] پیتییی الده ائتمه ایزله‌یی
[2] بورادا آزه‌ربایجان، او دؤنه‌مده‌کی
آنلام‌دا، قاجار ایرانی‌نین آزه‌ربایجان ایالتی دئمه‌ک‌دیر. تکین‌آلپ، قافقاسیانی
ایسه آیری بیر باش‌لیق‌دا اله آلمیش‌دیر.
[3] بیرینجی دونیا ساواشیندا روسیا،
اینگیلته‌ره و فیرانسا آراسیندا اولوشدورولان عسکری-سیاسی بیرلیک
[4] گونوموزده «تورک»-باتی اوغوزلار و «تورکمه‌ن»-دوغو اوغوزلار، ایران‌دا یاشایان
ایکی آیری «تورکیک» ملت، قاشقای ایسه تورک ملتی‌نین بیر بوی آلت‌قوروپودور.
[5] تورک وجدان ملی‌سی: تورک میللی
شوعورو، خودآگاهی ملی تورک
[6] بورسالی محمت طاهیر به‌یBursalı
Mehmet Tahir Bey : تورک
یازار، آراشدیرماجی و عسکر. «عوثمانلی مولف‌له‌ری» آنسیکلوپئدیک اثرین یازاری‌دیر
[7] لئون قاهون Léon Cahun, Leon
Kahön: ١٨٧٦دا «گؤک بایراق» رومانی و
١٨٩٦دا «آسیا تاریخینه گیریش، تورک‌له‌ر و موغول‌لار» آراشدیرما پیتییی‌نین یازاری،
فیرانسیز دوغوبیلیمجی
[10] اولاه Vlach, Wallach, Oláh: بالقان‌لاردا تونا ایرماغی‌نین گونئیی‌نده؛ سیربیستان،
آرناووت‌لوق، یونانیستان، ماکئدونیا، بولقاریستان‌دا یاشایان، رومئن ملتی‌نین بیر
آلت‌قوروپو
[11] روم: یونان
[12] آلمانیادا مرکزی مونیخ اولان بیر ایالت
[13] ١٩١٤ده یازیلان بو کیتاب، ایران و
آزه‌ربایجان‌دا یاشایان تورک خالقی‌نین ملی آدی اولان «تورک» یئرینه «آزه‌ری تورک»
اصطلاحی‌نین عوثمان‌لی‌لارجا قوللانیلماسی‌نین ایلک اؤرنه‌ک‌له‌رینده‌ن‌دیر. «آزه‌ری
تورک» اصطلاحی، ایلک کز فیرانسادا ١٨٨٦دا اورتایا چیخمیش، ١٩١٢له‌رده ایستانبول‌دا
بولونان رسولزاده و باشقا قافقاسیالی سیاسی مهاجرله‌‌ر طرفینده‌ن فیرانسیزلاردان
آلینتی‌لاناراق قوللانیلمیش، اوندان سونرا دا عوثمان‌لی‌لارجا منیمسه‌نیپ یایقین
بیچیم‌ده ایشله‌دیلمیش‌دیر.
[14] اسماعیل انور پاشاİsmail Enve Paşa : ١٩٠٨ گنج تورک انقلابی‌نین، ١٩١٢-١٩١٣ بالقان و ١٩١٤-١٩١٨ بیرینجی
دونیا ساواش‌لاریندا عوثمانلی‌نین دوفاکتو اؤنده‌ری
[15] رسنه‌لی احمد نیازی به‌ی Resneli
Ahmet Niyazi Bey; Ahmet Njazi Bej Resnja:
١٩٠٨ گنج تورک‌له‌ر-مشروطیت انقلابیندا قهرمان‌لیق گؤسته‌ره‌ن ماکئدونیالی و اصلا
آرناووت اولان عوثمانلی عسکر-سیاستچی
No comments:
Post a Comment