کورونا ویروسو (سیواشقی‌سی) بولاشما-سالقینی‌نا قارشی، آلینماسی گره‌که‌ن
اؤنله‌م‌له‌ر
(تدابیر لازم برای مقابله با
سرایت و اپیدیمی کوروناویروس)
مئهران باهارلی
-حیوان‌لارا (اؤلۆ و یا دیری)، اؤزه‌ل‌لیک‌له قۇش‌لارا و توْیۇق‌لارا،
توْخۇنمایێن
-چیی
حیوان اۆرۆن‌له‌ری‌نه (ات، سۆت، بالێق، توْیۇق، یۇمۇرتا، ....)، پیشمه‌میش گؤیه‌ره‌نتی‌له‌ره،
یۇوۇلمامێش یئمیش‌له‌ره (میوه‌له‌ره) توْخۇنمایێن
-یئمه‌ک‌له‌ری
اییی‌جه پیشیرین
-چیی
و آز پیشمیش یئمه‌ک‌له‌ر (ات، یۇمۇرتا، گؤیه‌ره‌نتی،...) یئمه‌یین
-باشاردێقجا
حیوان اۆرۆن‌له‌ری قۇللانمایێن
-حیوان
ساتێن آلێنان ساتاق‌لارا (بازارلارا)، ساللاخانالارا، ات‌چی-قصاب‌‌لارا، حیوان بسله‌یه‌ن
تارلالارا، آخێرلارا، حیوانات باغچالارێنا، ... اۇغرامایێن
-
سێخجا ال‌له‌رینیزی، اؤزه‌ل‌لیک‌له ال آیاسی‌نێ (ال ایچی‌نی) و دێرناق آلتی‌نێ سۇ
و سابێن‌لا ان آز ٢٠ ثانیه سۆره‌یله یۇوۇن
-سۇ
یوْخسا ال‌له‌رینیزی
آلکوْل‌لۇ آرێندێرێجی‌لارلا (ایستئریل ائدی‌جی‌له‌رله) یۇوۇن
-ال‌له‌رینیزی
سێخ سێخ یۇوۇن: یئمه‌ک حاضێرلارکه‌ن، یئمه‌ک یییه‌نده‌ن قاباق، تۇوالئت‌ده‌ن
سوْنرا، ائوده‌ن دێشارێ چێخمادان، دێشاری‌دان ائوه گلینجه، حيوان‌لارا توْخۇندۇق‌دان
سوْنرا، ال‌له‌رینیز هر هانسێ بیر نده‌ن‌له کیرلی و کیفیر اوْلمۇش‌سا....
-یۇوۇلمامێش
ال‌له گؤز، بۇرۇن و آغزێنێزا توْخۇنمایێن
-آسقێرێنجا،
اؤسکۆرۆنجه آغێز و بۇرنۇنۇزۇ یاغ‌لێق و سیله‌ک (بئز ویا کاغاز دستمال)
و یا قوْلۇنۇزلا قاپاتێن، و یا دیرسه‌یینیزین ایچینه اؤسکۆرۆن
-گره‌کمه‌دییینده
ائوده‌ن دێشارێ چێخمایێن
-دێشارێ چێخێنجا –اؤزه‌ل‌لیک‌له سایری‌ائوی (بیمارستان)، ساغالتقا (کیلینیک) و بنزه‌ری
یئرله‌ره اۇغرایاندا، یارمان یاشماغێ (جراح ماسکی) تاخێن
-قۇللاندێغێنێز
یاشماغێ (ماسکی) هر گون ده‌ییشدیرین
-دێشاری‌دا
ایکه‌ن اؤزۆنۆزله ال ساسێنتی‌قێرانێ (دئزئنفئکتانی، ضد عفونی کننده) داشێیێن
-تۇدالێ (خطرلی، ریسک‌لی) یئرله‌ره (قاپانتێ-قرنطينه، ...) گئدینجه و یا ریسک‌لی نسنه‌له‌ره
(حیوان‌لارا، ...) توْخۇنۇنجا الجه‌ک تاخێن
-قۇللاندێغێنێز
الجه‌ک‌له‌ری هر گۆن ده‌ییشدیرین
-دێشاری‌دا
اینسان قالابالێق‌لاری‌نا قارێشمایێن، قالابالێق اوْرتام‌لارا گئتمه‌یین
-باشقالارێ ایله اؤپوشمه‌یین، توْخالاشمایێن (ال وئرمه‌یین)، قۇجاق‌لاشمایێن
-هر
هانسێ بیر خسته‌لیک، اؤزه‌ل‌لیک‌له سوْلۇنۇم بلیرتی‌سی (اؤکسۆرۆک، قێزدێرما، نفس
دارلێغێ، تیتره‌مه، باش و گؤوده آغری‌سێ، تێرێق، بۇلانتێ قۇسما، بۇرۇن آخێنتی‌سێ،
بوْغازدا قۇرۇلۇق-یانما، ......) اوْلان شخص‌له‌رده‌ن اۇزاق دۇرۇن، اوْنلارا عایید
اشیا و پالتارلارا توْخۇنمایێن
-گره‌کمه‌دییینده
سایری‌ائوی (بیماریستان) و ساغ‌لێق اوْجاق‌لاری‌نا (درمانگاه‌لارا) اۇغرامایێن
-شخصی
و یۆکسه‌ک آرێنێم (هییژئن) اؤلچۆت‌له‌ری‌نه (ایستانداردلارێنا) دقت ائدین:
-تۇماو آشی‌سێ (آنفولانزا واکسن‌ی) یاپدێرێن
-حوله‌له‌رینیزی،
ا‌لینیزله اوْنلارا توْخۇندۇیسانێز، یۇوۇن
-تئز
تئز کیرله‌نه‌ن دوزئی‌له‌ری (مطبخ‌ده، تووالئت‌ده، ...) تمیزله‌یین
-قۇللاندێغێنێز یاشماق (ماسک)، سیله‌ک (دستمال)،....ی ایشله‌تدیکده‌ن همه‌ن
سوْنرا قاپاغێ اوْلان زیبیل‌قابی‌نا آتێن
-دێشاری‌دا قاپێ قوْلۇ- قاپێ توْخماغێ (دستگیره‌سی)، آغێناج قوْرخۇلۇغۇ (نرده‌ی پلکان)، آغماج (آسانسور)
دۆیمه‌له‌ری، اوْتوبوس-مئترو تۇتاج‌لارێ.... نا توْخونمایێن
-شخصی بارداق (لیوان)، قاشێق، چاتال، حوله، پالتار،.... ێنێزێ باشقالارێ ایله اوْرتاق و پایلاشا قۇللانمایێن
-
بوْل سێوێ تۆکه‌تمه (چای، سوپ، ...)، ایستی چیمه‌ک (دوش)، یئته‌رلی اۇیخۇ، چئشیت‌لی دیریلته‌ج‌له‌ر (ویتامین‌له‌ر)، دۆزه‌ن‌لی
آوێنج (نرمش)، .... خسته‌لیک‌له‌ره قارشێ بدن دیره‌نجی‌نی آرتێرار
-اؤزۆنۆزۆ یاخچێ حیس ائتمه‌دییینیزده، و یا سوْلۇنۇم یوْل‌لارێ خسته‌لییی بلیرتی‌له‌ری اوْرتایا
چێخێنجا (اؤکسۆرۆک، قێزدێرما، نفس دارلێغێ، تیتره‌مه، باش و گؤوده آغری‌سێ، تێرێق،
بۇلانتێ قۇسما، بۇرۇن آخێنتی‌سێ، بوْغاز یانماسێ، ......) ساغ‌لێق مرکزله‌رینه خبر
وئرین
-
هر هانسێ بیر خسته‌لیک بلیرتینیز وارسا، مسافرته گئتمه‌یین
-ریسک‌لی
بؤلگه‌له‌ره سفر ائتمه‌یین
-سفرده
ایکه‌ن خسته‌له‌نیرسه‌نیز عاجیلن ساغ‌لێق مرکزله‌رینه بیلدیرین، اۇزمان‌لاردان
کؤمه‌ک ایسته‌یین
سؤزلوک:
آرێندێرێجێArındırıcı : تمیز کننده، استریل
کننده
آرێنێمArınım : هییژئن، بهداشت
آسقێرماAsqırma : عطسه
آشێAşı : واکسن
آغماجAğmac : آسانسور
آغێناجAğınac : نردبان، پلکان
آوێنجAvınc : نرمش بدنی
آیاAya : کف دست
الجه‌کElcek :
دستکش
اؤکسۆرۆکÖksürük : سرفه
اؤنله‌مÖnlem : تدبیر
اۆرۆنÜrün : محصول
اۇزمانUzçman :
متخصص
اۇیخۇUyxu : یوخو
باسقێجBasqıc : پله
بلیرتیBelirti :
نشانه، سمپتوم
بۇلاشماBulaşma : سرایت
بۇلانتێBulantı :
تهوع
توْخالاشماقToxalaşmaq : ال وئرمه‌ک
توْخۇنماقToxunmaq :
دست زدن، لمس کردن
تۆکه‌تمهTüketme : مصرف
تۇتاجTutac : دستگیره‌ی مترو،
اوتوبوس...
تۇداTuda : خطر، ریسک
تۇماوTumav : آنفولانزا
تیتره‌مهTitreme : لرزش
تێرێقTırıq : اسهال
چیمه‌کÇimek : دوش
دارلێقDarlıq : تنگی
دیره‌نجDirenc : مقاومت
دیریلته‌جDiriltec : ویتامین
ساتاقSataq : بازار
ساسێنتێ قێرانSasıntı qıran : ضد عفونی کننده
ساغالتقاSağaltqa : کلینیک
ساغ‌لێق اوجاغیSağlıq ocağı : درمانگاه
سالقێنSalqın : اپیدمی
سایْرێ‌ائویSayrıévi : بیمارستان
سوْلۇنۇمSolunum : تنفس
سێخجاSıxca : سێخ سێخ،
تئز تئز
سیله‌کSilek : دستمال کاغذی
سێواشقێSıvaşqı : ویروس
سێوێSıvı : مایع
قاپانتێQapantı : قرنطینه
قاپێ توْخماغێQapı toxmağı : دستگیره‌ی در
قاپێ قوْلۇQapı qolu : دستگیره‌ی در
قالابالێقQalabalıq : ازدحام
قوْرخۇلۇقQorxuluq : نرده
قۇسماQusma : استفراغ
قێزدێرماQızdırma : تب
کیرله‌نمه‌کKirlenmek :
کیفیرله‌نمه‌ک، کثیف شدن
کیرلیKirli : کیفیر
گؤیه‌ره‌نتیGöyerenti : سبزیجات
یارمانYarman : جراح
یاشماقYaşmaq : ماسک
یاغ‌لێقYağlıq : دستمال پارچه‌ای
مئهران باهارلی. «سوْيوق ده‌يمه»، «تۇماو» و «دوْنۇز
تۇماوێ» بليرتي‌له‌ری آراسێنداکێ آيرێق‌لار- تفاوت‌های سرماخورده‌گی،
آنفلوآنزای فصلی و آنفلوآنزای خوکی (H1N1) به تورکی
مئهران باهارلی. کوْروْنا ویروسو (سێواشقی‌سێ)
بۇلاشما-سالقێنی‌نا قارشێ، آلێنماسێ گره‌که‌ن اؤنله‌م‌له‌ر – تدابیر لازم برای
مقابله با سرایت و اپیدیمی کوروناویروس
No comments:
Post a Comment