تورک‌ایلی، در شعر «چیرپیناردین قاراده‌نیز» از احمد جواد

تورک‌ایلی، در شعر «چیرپیناردین قاراده‌نیز» از احمد جواد

 

مئهران باهارلی

تورک‌ایلی، احمد جواد: در ایران خودنام‌گذاری «تورک‌ایلی» (ترجمه‌ی «تورکستان» سابق فارسی) نام وطن تورک و یا منطقه‌ی ملی تورک در شمال غرب کشور است. نام «تورک‌ایلی» در قففاز هم به معنی سرزمین تورک و تورکیه، هم قبل از اشغال توسط بولشویک‌ها و هم بعد از آن، به کار رفته است. یکی از ماندگارترین کاربردهای نام «تورک‌ایلی» در قفقاز، بیت («تورک‌ایلی»‌نده‌ن اه‌سه‌ن یئل‌له‌ر) در شعر معروف «چیرپیناردین قاراده‌نیز» اثر احمد جواد شاعر معروف است. وی در این شعر تورک‌ایلی را به معنی کشور تورک و برای نامیدن تورکیه به کار می‌برد.

این شعر از سوی «احمد جواد آخوندزاده» در شهر گنجه به تاریخ ١ ماه می ١٩١٨ سروده شده است. آهنگ‌ساز مشهور تورک «اوزئیر حاجی بیکوف» برای این شعر آهنگی ساخته و آن را به «قهرمانان اوردوی اسلام قفقاز به فرماندهی نورو پاشا» اتحاف کرده است. این شعر علاوه بر «قوشما» نخستین کتاب شعر احمد جواد، در سال ١٩١٩ در دومین کتاب شعر او به نام «دالقا» هم درج شده است. احمد جواد، از اعضای مرکزیت حزب مساوات – تورک عدم مرکزیت فیرقه‌سی، در سال ١٩٣٧ از طرف رژیم استالینیست شوروی به جرم باور داشتن به هویت ملی تورک و مخالفت با اشغال آزربایجان قفقاز توسط روسیه‌ی بولشویک، تیرباران شد. وی یکی از ده‌ها هزار قربانی آزربایجان‌گرایی استالینیستی است.

(سئوگی‌لی توران مفکوره‌سی‌نه بیرینجی یول گؤسته‌ره‌ن استاد علی به‌ی حسین‌زاده حضرت‌له‌ری‌نه تقدیم)

قاراده‌نیز  

چیرپیناردین قاراده‌نیز

باخیپ تورک‌ون بایراغی‌نا

آه، دییه‌ردین هیچ اؤلمه‌زدیم

قاپانسایدیم آیاغی‌نا

 

اوزاق دوشه‌ن دوست اه‌لی‌نده‌ن

ایل‌له‌ر وار که چارپار سینه‌ن

وفالی‌دیر، گه‌لدی گیده‌ن

یول وئر تورک‌ون بایراغی‌نا

 

اینجی‌له‌ر دؤک، گول، یولونا

سیرمالار دوز ساغ سولونا

فیرتینالار دورسون یانا

سلام تورک‌ون بایراغی‌نا

 

حمیدیه و تورک قانی

هر بیری‌نین بیتمه‌ز شانی

باتوم اولسون یول قربانی

اه‌ییل تورک‌ون بایراغی‌نا

 

«تورک‌ایلی»‌نده‌ن اه‌سه‌ن یئل‌له‌ر

بانا شئعیر، سلام سؤیله‌ر

اولسون بیزیم بوتون ایل‌له‌ر

قوربان تورک‌ون بایراغی‌نا

 

احمد جاواد (ایزباسی‌سی)

١ ماییس ١٩١٨ گه‌نجه

Sévgili Tûrân mefkûresine birinci yol gösteren Ustad Eli Bey Hüséyinzâde hezretlerine teqdim

 

QARADENİZ

 

Çırpınardın Qaradeniz

Baxıp Türk’ün bayrağına

Âh, diyerdin hiç ölmezdim

Qapansaydım ayağına

 

Uzaq düşen dost elinden

İller var ki çarpar sinen

Vefâlıdır geldi giden

Yol vér Türk’ün bayrağına

 

İnciler dök, gül yoluna

Sırmalar düz sağ soluna

Fırtınalar dursun yana

Selâm Türk’ün bayrağına

 

Hemîdiye ve Türk qanı

Her birinin bitmez şanı

Batum olsun yol qurbanı

Eyil Türk’ün bayrağına

 

Türkili’nden esen yéller

Bana şéir, selam söyler

Olsun bizim bütün iller

Qurban Türk’ün bayrağına

 

Ehmed Cavad [İzbasısı]

1 Mayıs 1918, Gence

منبع:

نام و ترکیب تورک‌ایلی

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_25.html

مناطق ملی در ایران؛ و منطقه‌ی ملی و یا اتنودمگرافیک تورک در شمال غرب آن

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_19.html

برای مطالعه‌ی بیشتر:

پان‌تورک، پان‌آزربایجانیسم، تورک باوری، تورکیسم، پان‌تورکیسم، پان‌تورکیکیسم، تورانیسم

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/05/blog-post_20.html

ایضاحاتی در باره‌ی کاربرد مودرن و دموکراتیک دو نام تورک و آزربایجان

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/10/blog-post_9.html

مناطق ملی در ایران؛ و منطقه‌ی ملی و یا اتنودموگرافیک تورک در شمال غرب آن

http://sozumuz1.blogspot.com/search/label/تاتاریزه%20کردن

تورک صرفاً نام قومی-ملی اوغوزهای غربی است، نه همه‌ی ملل تورکیک

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_12.html

در ایران شش ملت و اقلیت ملی تورکیک وجود دارد، هیچ کدام از آن‌ها «آزربایجانی» و یا «تورک آزربایجانی» نیست

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_11.html

در ایران چهار ملت تورکیک با نام‌های تورک، تورکمن، خلج و قازاق زنده‌گی می‌کنند

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/06/blog-post_9.html

روح دوکترین آزربایجان‌گرایی، عَلَم کردن هویت آزربایجانی به جای هویت ملی تورک

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_85.html

ایران‌دا نه «آزه‌ربایجان‌لی» وار، نه «آزه‌ربایجان تورکو» و نه باشقا به‌نزه‌ر اویدورما و قوندارما میلله‌ت‌له‌ر و کیم‌لیک‌له‌ر

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_10.html

اصطلاح «ایران تورک‌چوله‌ری»، صرفاً می‌تواند محصول مغز علیل و پاک باخته‌ی یک آزربایجان‌گرای ضد تورک باشد

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_95.html

در هویت ملی آزربایجانی، «انکار هویت ملی تورک» مندرج و مستتر است

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post.html

بحران‌های آزربایجان‌گرایانه

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_1.html

آزربایجان‌گرایی تالشی: گل بود به چمن نیز آراسته شد

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_95.html

باز هم ملت جعلی آذربایجان، اعتراض به تیتر خبر آیت‌الله منتظری

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/11/blog-post_8.html

در ایران، یک «مساله‌ی تورک» وجود دارد و یک «مساله‌ی حق تعیین سرنوشت ملت تورک». مساله‌ای به اسم آزربایجان و حق تعیین سرنوشت آزربایجان و ... وجود ندارد

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post_5.html

تورکان تکانی خورده‌اند. هویت ملی تورک در حال شکل‌گیری، اما بر مبانی مبهم و نه چندان درست است

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_29.html

ایران‌دا تورک خالقی اؤزونه «تورک» دییه‌ر. بو دا مساله‌نی بیتیریر

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post.html

لهجه‌گرائی، طائفه‌گرایی و محلی‌گرایی، سه مانع عمده در مسیر روند ملت شدن خلق تورک در ایران

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_47.html

هدف از بررسی زیرگروه‌های لهجه‌ای، جوغرافیایی، مذهبی، طائفه‌ای، ... خلق تورک

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_9.html

ناکارآمدی، ناقص و عقیم و غیر واقعی بودن آزربایجان‌گرایی صرف

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_23.html

Türk yérine koloniyal Azerbaycan Étnosu-Milleti qavramı Quzéyde de iflas étmekdedir

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/turk-yerine-kolonliyal-azerbaycan.html

قانون تشکیل ایالات و ولایات مشروطه و تجزیه‌ی منطقه‌ی ملی تورک

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_24.html

نقشه‌ای نادرست، ذهنیتی مغشوش، طرزی مضر

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_29.html

«تورکیستان» ایله «تورکییه» دوغرویسا، «تورک‌ایلی» ده دوغرودور.

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/08/blog-post_64.html

نام و ترکیب تورک‌ایلی

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_25.html

موضوعِ بحث وطن (تورک‌ایلی) ایسه، گئری‌سی تفرّعات

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_31.html

تورک‌ایلی، در شعر «چیرپیناردین قاراده‌نیز» از احمد جواد

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/05/blog-post_6.html

جمهوریت‌خواهی فارسی و مساله‌ی ملی در ایران، نگاهی به طرح پیشنهادی و. انصاری-س. مددی

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/05/blog-post_31.html