تورک‌له‌ر و تورک‌ایلی‌نین دینی تؤره‌ن‌له‌ری‌نین دیلی «تورک‌جه»
اولمالی‌دیر
مئهران باهارلی
Sunday, January 14, 2007
سؤزوموز
١-یاس (تعزیه)، آغیت (مرثیه)، ساغو (نوحه) و اوخشاما (روضه) گؤرک‌سؤزونون (ادبیاتینین)،
به‌للى بیر دؤنه‌م و اؤلچوده، اؤزه‌ل‌لیک‌له پهلوى رئژیمى ایل‌له‌ری‌نده، تورک دیلی‌نین
خالق آراسی‌ندا دیرى و ایشله‌ک توتولما و قورونماسی‌ندا اولوم‌لو اوینامی (رولو)
اولموش‌دور. آنجاق آغیت – ساغو – اوخشاما ادبیاتی‌نا اوداق‌لانماق، عینی حال‌دا
تورک بوندالی (سئکولار) ادبیاتین ضعیف‌له‌مه‌سی و کیتله‌له‌ر ایچی‌نده تورک میللی
کولتورونون عادتا یوخ اولماسی‌نا نه‌ده‌ن اولموش‌دور.
اؤته یان‌دان تورک‌جه تعزیه ادبیاتینین اؤزو ده ایران اسلام جمهوریتی قورولان‌دان سونرا دولتین فارس‌لاشدیرما سیاست‌له‌ری، فارس‌جانی گوجئی‌له‌مه (تحمیل ائتمه) و قولداماسی (حمایت‌ی) سونوجوندا، یوخ اولمایا اوز توتموش؛ بونون سونوجوندا دا تورک‌ایلی، قاشقای‌یورت و آفشاریورت‌ون بیر سیرا بؤلگه‌له‌ری‌نده تورک‌له‌ر گؤنول‌لو اولاراق و یا مجبور ائدیله‌ره‌ک اؤز یاس، آغیت، ساغو و اوخشاما تؤرهنلهرینی فارس دیلی‌نده یاپمایا (اجرا ائتمهیه) باش‌لامیش‌لاردیر.
٢-تورک خالقی‌نین، ایسته‌ر امامی (شیعه)، ایسته‌ر جعفری (نادری)، ایسته‌ر علوی (علی‌اللهی،
قیزیل‌باش)، سوننی، باهایی و یا باشقا هر هانسی بوته‌م (دین) و کیرتین‌له‌ره (مذهب‌له‌ره)
باغ‌لی اولان‌لارین، مذهبی - دینی تؤرهنلهرینی فارس‌جا یاپماسی‌نین آنلامی، گه‌ره‌یی
و یاراری یوخ‌دور، ته‌رسی‌نه ضرری و ییخیجی سونوج‌لاری واردیر. مذهبى و دینى تؤره‌ن‌له‌ر،
تورک اویقارلیغی‌نین (مدنیتی‌نین) اؤنه‌م‌لى بیر پارچاسی‌دیر، و گئچمیش اؤته‌ک‌ده
(تاریخ‌ده) اولدوغو ته‌کین ایندی ده خالقین اؤز و گئرچه‌ک اه‌کینج (فرهنگ) و اینانج‌لاری‌نى
یانسیتماق قول‌لوغوندا اولمالی‌دیر. بونو یاپابیلمه‌سی اوچون ده، بو تؤره‌ن‌له‌رین
دیلی‌نین که‌سین‌لیک‌له تورک‌جه اولماسی گه‌ره‌کیر.
٣-تورک خالقی‌نین دینى و میللى کیم‌لیک‌له‌ری و اه‌کینج‌له‌ری بیر بوتونون تیکه‌له‌ری‌دیر. بونلارین بیری‌نى اؤته‌کی‌نی یوخ ائتمه‌ک اوچون قول‌لانماق، اؤزه‌ل‌لیک‌له شیعی مذهبی کیم‌لیک‌له تورک میللی کیم‌لییی یوخ ائتمهیه قالخیشماق، قبول ائدیلمه‌زدیر. بو دوغرولتودا ایران دولتی و بیر سیرا شیعی دین آدام‌لاری‌نین شیعی مذهبی و دینی تؤره‌ن‌له‌ری (مراسمی)، تورک خالقی ایله تورک‌ایلی‌نین دیل و اه‌کینجی‌نه ضره‌ر وئرمه و تورک خالقی ایله تورک‌ایلی‌نی فارس‌لاشدیرما اوچون ایش‌له‌تمه‌له‌ری، یانلیشین اؤته‌سی‌نده تورک خالقی‌نا قارشی دوشمان‌جا بیر اویقولاما و گیریشیم‌دیر (تدبیردیر). بونا که‌سین‌لیک‌له ایذین وئریلمه‌مه‌لی‌دیر.
٤-تورک‌ایلی، قاشقای‌یورت و آفشاریورت‌دا «شیعه علمیه حوزه»له‌ری (حوزه‌های علمیه)؛ «فارس امامی شیعه‌لیک» مذهبی‌نین اؤزو؛ اونون قوندارتی‌سی - تؤره‌مه‌سی اولان «ولایت فقیه»؛ و تورک که‌ند و شه‌هه‌رله‌ری‌نده فارس‌جا یاپیلان دینی - مذهبی وعظ و خطابه - تبلیغ‌له‌ر، هامی‌سی تورک ملتی‌نین که‌ندی‌نه خاص اولان «تورک موسلمان‌لیغی» آنلاییشی‌نا قارشی و ته‌رس‌دیر (ضددیر). بونلاری ساوونان‌لار (مدافعه ائده‌ن‌له‌ر)، جارلاولاییپ یئتیریم‌له‌یه‌ن‌له‌ر (تبلیغ ائده‌ن‌له‌ر)، و اؤز وعظ و خطابه‌له‌ری‌نی فارس‌جا سؤیله‌یه‌ن تورک شیعه روحانی‌له‌ر، گئرچه‌ک‌ده آریا راسیسمی و فارس شووئنیسمی‌نی قول‌لوغوندادیرلار. بو کیمی شیعی روحانی‌له‌ر فارسیستان سؤمورگه‌چی‌لییی‌نین (استعماری‌نین) ایش‌بیرلیک‌چی‌له‌ری و فارسیستان‌ین تورک‌له‌ر آراسی‌نداکی مذهبی میسیونئرله‌ری اولاراق گؤرولمه‌لی؛ اونلارا هر مناسبت‌ده آچیق‌جا اعتراض ائدیلمه‌لی‌دیر.
٥-بیزیم میللى دیلیمیز تورک‌جه‌دیر. عرب دیلی‌نی ده بیر سیرا اینسان‌لاریمیز اؤز دین‌له‌ری‌نین قوتسال دیلی ساییرلار. آنجاق فارس‌جانین بیزیم نه ملی و نه ده دینی کیم‌لیییمیزده هر هانسی بیر یئری یوخ‌دور. مشروطه دؤنه‌می‌نده‌ن باش‌لایاراق، فارس‌جا تورک خالقی اوچون یالنیز یاد و تحمیلی بیر دیل‌دیر. فارس دیلی‌نده یاپیلان مذهبی و دینی تؤره‌ن‌له‌ر ده، تورک خالقی‌نین اؤته‌یی و اه‌کینجی‌نه قارشی و یاغی اولان شئی‌له‌ر‌دیر.
٦-ایران دولتی‌نین آسیمیلاسیونیست سیاست‌له‌ر، قیسیت‌لامالار (محدودیت‌له‌ر) و گوجئی‌له‌مه‌له‌رله (زورلامالارلا) تورک‌له‌ر آراسی‌ندا یایقین‌لاشدیرماق ایسته‌دییی دینی تؤره‌ن‌له‌ری (مراسمی) فارس‌جا یاپما ده‌ب و آخیمی‌نا، شد‌ت‌له قارشى قویولمالی‌دیر. تورک خالقی و تورک‌ایلی، آفشاریورت و قاشقای‌یورت‌دا بوتون دینى تؤره‌ن‌له‌ر تورک‌جه گئرچه‌ک‌له‌شدیریلمه‌لی، بو تؤره‌ن‌له‌رده فارس‌جا هئچ بیر بیچیم‌ده (شکیل‌ده) ایش‌له‌دیلمه‌مه‌لی‌دیر. اؤزه‌ل‌لیک‌له محرّم آیی تؤره‌ن و سیرا جه‌رگه‌له‌ری‌نده (دسته‌له‌ری‌نده) اوخونان آغیت، اوخشاما، قوشوق (شئعر) و شبئه اویون‌لاری‌ندا سؤیله‌نه‌ن سؤزله‌رین که‌سین‌لیک‌له تورک‌جه اولماسی‌نا دقت ائدیلمه‌لی و اؤزه‌ن گؤسته‌ریلمه‌لی‌دیر.
٧-تورک تعزیه ادبیاتی و کولتورونه چه‌کی دوزه‌ن وئرمه‌ک اوچون، تورک آغیت – ساغو – اوخشاما قورومو (تعزیه اینستیتوسو) و یا اونا به‌نزه‌ر بیر مرکز - ده‌رنه‌ک قورولمالی‌دیر. بو قورومون گؤره‌وی، تورک خالقى آراسی‌ندا و تورک‌ایلی‌نده یاس تؤرهنلهرینی (تعزیه مراسمی‌نى) آراشدیرما، تورک‌جه یازیلمیش یوزله‌رجه تعزیه کتابی و جونگ‌لا دینی ادبیات‌دا اثرله‌ر یاراتمیش بؤیوک اوستادلارین یاپیت‌لاری‌نی توپلاما، اونلاری تصحیح ائدیپ یئنی‌ده‌ن چاپ ائتمه و ... اولمالی‌دیر. بو قوروم، اؤزگون (اصیل) تورک‌جه آغیت – ساغو قوشوق‌لاری‌نی (تعزیه شئعرله‌ری‌نی) دوزگون بیچیک (الیفبا) و یازیم (املا) ایله چاپ ائدیپ مذهبى قورول‌لار (هئیت‌له‌ر)، عزادارلیق دسته‌له‌رى، مداح‌لار، سخن‌ران‌لار، نوحه‌خوان‌لار، واعظ‌‌له‌ر و ....یه داغیتاراق، تورک‌جه آغیت – ساغو – اوخشاما ادبیاتی و دینی تؤره‌ن‌له‌رده سؤیله‌نه‌ن و اوخونان تورک‌جه قوشوق‌لارین نیته‌لییی‌نین (کیفیتی‌نین) دوشمه‌سی‌نین قاباغی‌نى آلماق اوچون ده گه‌ره‌ک‌لی‌دیر.
٨-تورک آغیت – ساغو – اوخشاما قورومو (تعزیه اینستیتوسو) و یا ده‌رنه‌یین دولت دیشی (غیر دولتى) اولماسى گه‌ره‌کیر. ذاتن بو قورومون ته‌مه‌ل گؤره‌وی، دولتین سیاست‌له‌ری‌نی اویقولاماق دئییل، ته‌رسی‌نه دولتین تورک خالقی و تورک‌ایلی‌نین دینی دیلی‌نین فارس‌جایا چئویرمه گیریشیم (تدبیر) و سیاست‌له‌ری‌نه قارشی قویماق‌دیر. دولت و یاسالارین بئله بیر قورومون یارادیلماسی‌نا اذن وئرمه‌مه‌سی دوروموندا – کی وئرمه‌یه‌جه‌ک‌دیر -، بو قوروم – اویقار دانیم (نافرمانی مدنی) گه‌ره‌یی - یاسادیشی اولاراق قورولمالی‌دیر ....
گئرچه‌یه هو!!!!
سؤزلوک
آخیم:
جریان
آغیت:
مرثیه
آلان:
عرصه
آنلام:
معنی و مفهوم
اه‌کینج:
فرهنگ
اؤته‌ک:
تاریخ
اوخشاما:
روضه
اؤزگون:
اصیل
اؤزه‌ن:
دقت
اؤلچو:
مقیاس
اولوم‌لو:
مثبت
اؤنه‌م:
اهمیت
اویقار
دانیم: نافرمانی مدنی
اویقارلیق:
مدنیت، تمدن
اویقولاماق:
اجرا کردن
اوینام:
رول
ایشله‌ک:
رایج
ایلگی‌لی:
مربوط، علاقه‌دار
اینانج:
اعتقاد
باغلام:
ارتباط
به‌للی:
آشکار، معلوم
بوته‌م:
دین
بوندالی:
سکولار
بیچیک:
الفبا
بیچیم:
شکل
تانیق:
شاهد
ته‌رس:
ضد
ته‌کین:
مانند
ته‌مه‌ل:
بنیاد، بنیان
تورک‌ایلی:
منطقه‌ی ملی تورک در شمال غرب ایران و نواحی مجاور آن در غرب و مرکز
تؤره‌مه:
زایده، زائیده
تؤره‌ن:
مراسم، آیین
تیکه:
پارچه، جز، تکه
جارلاولاماق:
رکلام کردن
جه‌رگه:
دسته، ردیف
ده‌رنه‌ک:
انجمن
دوزگون:
صحیح
دؤنه‌م:
دوره
ساغو:
نوحه
ساوونماق:
دفاع کردن
سؤمورگه‌چی‌لیک:
استعمار
سیرا:
نوبت
فارسستان:
منطقه‌ی ملی فارس در مرکز و شرق ایران
قارشی:
مخالف
قالخیشماق:
برخاستن
قورول:
هئیت
قوروم:
موسسه، بنیاد
قوشوق:
شعر
قولداماق:
حمایت کردن
قول‌لوق:
خدمت
قول‌لوق‌چو:
خادم، خدمه
قوندارتی:
بدعت
قیسیت‌لاماق:
محدود کردن
که‌سین‌لیک:
قطعا، قطعیا
کیرتین:
مذهب
کیملیک:
هویت
گه‌ره‌ک:
لزوم، ضرورت
گوجئی:
زور، جبر، اجبار
گوجئی‌له‌مه‌ک:
تحمیل کردن، مجبور ساختن
گؤرک‌سؤز:
ادبیات
گئرچه‌ک:
حقیقت
گئرچه‌ک‌له‌شدیرمه‌ک:
متحقق کردن
گیریشیم:
تدبیر، اقدام
نیته‌لیک:
ماهیت، کیفیت
یاپماق:
اجرا کردن
یاپیت:
اثر
یاد:
بیگانه
یارار:
فایده
یازیم:
املا
یاس:
تعزیه
یاسا:
قانون
یاسادیشی:
غیر قانونی
یاغی:
دشمن
یانسیتماق:
منعکس کردن
یایقین‌لاشدیرماق:
شایع کردن
یئتیریم‌له‌مه‌ک:
تبلیغ کردن
برای مطالعه‌ی بیشتر:
ضرورت آغاز «روند تورکی‌سازی»- «تورکجهلهشدیرمه سوره‌جی»
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_26.html
آیین نامه‌ی تورکی‌سازی نام‌های اشخاص و اماکن- کیشی و یئر آدلاری‌نی تورکجهلهشدیرمه یؤنه‌رگه‌سی
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_61.html
تورک‌جه‌یه یئنی کلیمه قازاندیرما یول‌لاری - آئین‌نامه‌ی واژه‌سازی تورکی
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/07/blog-post_7.html
مئهران باهارلی - در ضرورت زدودن گرد و غبار فارسی از چهره‌ی تابناک تورکی
سنگ قبرها و اعلامیه‌های ترحیم و آگهی‌های فوت یک تورک، باید به زبان تورکی باشد
http://sozumuz1.blogspot.com/2022/12/blog-post_6.html
تورک‌له‌ر و تورک‌ایلی‌نین دینی تؤره‌ن‌له‌ری‌نین دیلی «تورک‌جه» اولمالی‌دیر.
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/04/blog-post_14.html
پیام‌های نهفته در سنگ قبرها با سمبول آی اولدوز و نوشته‌های تورکی، و حروف لاتینی و اورخونی
http://sozumuz1.blogspot.com/2022/12/blog-post_31.html
مئهران باهارلی - جمهوری اسلامی و سنگ قبرهای تورکی و یا جمهوری اسلامی از سنگ قبرهای تورکان چه می‌خواهد
مئهران باهارلی - سمبول‌های تورک در سنگ قبرهای تورک‌ایلی
تۆرک‌جه یازێ‌لێ، آی‌اولدۇزلۇ و دامقالێ تۆرک سین‌داش‌لارێ
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.395460074339304&type=3
تۆرک‌جه یاس دۇیۇرۇلارێ، قێرخ تؤره‌نی بیلدیری‌له‌ری
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.395471841004794&type=3
تۆرک‌جه یازێ‌لێ دیکیلی‌داش‌لار- عوْثمانلێ
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.395485787670066&type=3
آجی ایتگی: تۆرک شعر و ادبیاتێ یاس‌دا: اۇلۇ تۆرک اوْزانێ اۇستاد غلامرضا بهاری یاشامێ‌نێ ایتیردی
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/12/blog-post_16.html
آغان AĞAN - آغمیشAĞMIŞ : شهید
http://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/agan.html
تحریم مدارس فارسی در یک روز و یا یک ساعت مشخص در سراسر ایران
No comments:
Post a Comment