ارزروم‌لو ایبراهیم حاققی: مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر، نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

ارزروم‌لو ایبراهیم حاققی:

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر، نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

مئهران باهارلی

١-ایبراهیم حاققی ارزرومی Erzurumlu İbrâhîm Hakkı (١٨ کؤچ‌آی-مای ١٧٠٣، ٢٢ چیچه‌ک‌آی-اییون ١٧٨٠، حسن قالا، ارزروم)؛ اولدوزبیلیم (آسترونومی)، نه‌ن‌بیلیم (فیزیک)، تین‌بیلیم (پسیکولوژی)، توپلوم‌بیلیم (سوسیولوژی) و بوته‌م (دین) آلان‌لاری‌ندا بیر چوخ چالیشما یاپمیش تورک صوفو، بیلگین، بؤگوش‌چو (فیلسوف)، بیلگی‌پیتیک‌چی ( آنسیکلوپئدیست)، یازار و قوشاردیر. تاقشیت (منظوم) و سپیک (نثر) توپلام ١٥ یاپیتی اولان ایبراهیم حاققی‌نین ان اؤنه‌م‌لی یاپیت‌لاری «دیوان» و «معرفت‌نامه»دیر. معرفت‌نامه، فنّ بیلیم‌له‌ری ایله بیرلیک‌ده تصوّف قونولاری‌ندا گئنیش بیلگی‌له‌ر ایچه‌ره‌ن بیر بیلگی‌پیتیک‌دیر (آنسیکلوپئدی‌دیر). ایبراهیم حاققی‌نین دؤرت یوزده‌ن آرتیق قایناق قول‌لاناراق ١٧٥٧ده بیتیردییی بو یاپیت، خالقین آنلایابیله‌جه‌یی یالین بیر تورک‌جه‌ده یازیلمیش‌دیر.

٢-ایبراهیم حاققی‌نین «تفویض‌نامه» و یا «تاپشیرما» آدی‌ندا بیر قوشوغو واردیر. بو قوشوق اولدوق‌جا به‌یه‌نیلیپ توتونموش، حتتا «مئوولا گؤره‌لیم نئیله‌ر، نئیله‌رسه گوزه‌ل ائیله‌ر» دیزه‌سی تورک‌جه‌یه دئییم (اصطلاح) اولاراق گیرمیش‌دیر. (تفویض‌نامه آدی، قرآن‌ین غافر سوره‌سی، آیت ٤٤ونده‌ن اسینله‌نه‌ره‌ک سئچیلمیشدیر: فَسَتَذْکُرُونَ ما أَقُولُ لَکُمْ وَ أُفَوِّضُ أَمْری إِلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ: یاخین گله‌جه‌ک‌ده سیزه دئدیک‌له‌ریمی آنلایاجاقسینیز. من ایشیمی تانری‌یا تاپشیریرام. اوچرا (چونکه) تانری قول‌لارین دورومونو گؤره‌ن و بیله‌ن‌دیر».

٣- ایبراهیم حاققی‌نین «تفویض‌نامه» و یا «تاپشیرما» قوشوغو، تورکییه دیشی‌ندا دوغو تورک‌جه آلانی‌نی دا (قافقاز، ایران، ...) ائتگی‌له‌میش‌دیر. اؤرنه‌یین صابیر، ١٥ چیچه‌ک‌آی-اییون ١٩١١ده تیفلیس‌ده‌ن عبّاس صحّت‌ه یازدیغی مکتوبونو، ایبراهیم حاققی‌نین «مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر، نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر» دیزه‌له‌ری ایله بیتیرمیش‌دیر. صابیر آیری‌جا اونلو «هاردا مسلمان گؤروره‌م قورخورام» قوشوغوندا، ایبراهیم حاققی‌نین تفویض‌نامه قوشوغوندا دا ایش‌له‌تدییی «واللاه بیللاه تاللاه» آند ایچمه قالیبی‌نی (والله، گوزه‌ل ائتمیش، بالله گوزه‌ل ائتمیش، تالله گوزه‌ل ائتمیش. آللاه گوزه‌ل ائتمیش، نئتمیش‌سه گوزه‌ل ائتمیش)، قول‌لانمیش‌دیر: «آی قارداش، واللاهی، بیللاهی، تاللاهی؛ هاردا مسلمان گؤروره‌م قورخورام». 

٤-ائتنیک-میللی کیملییین تانیمی‌ندا جوغرافی و سییاسی سینیرلاری تمه‌ل آلاراق، ایران مشروطه اینقیلابی‌نین یاراتدیغی «آزه‌ربایجان قوومو» و سوویئت روسیاسی‌نین یاراتدیغی «آزه‌ربایجان میلله‌تی»نین یاپدیغی ییخیم‌لاردان بیری ده، ایران‌دا یاشایان تورک خالقی‌نی بیزیم‌له عئینی میللی کیم‌لیک، دیل و گؤرک‌سؤزه (اده‌‌بییاتا) یییه اولوپ و میللی کیم‌لیک، دیل و اؤته‌ک (تاریخ) آچی‌لاری‌ندان بیزیم بیر پارچامیز اولان تورکییه و اؤزه‌ل‌لیک‌له تورکییه‌نین دوغو و گونئیی‌نده‌ن قوپارتماق و اونلاری بیزیم اوچون یادلاشدیرماق (از خود بیگانه‌گی) اولموش‌دور.

آزه‌ربایجان‌چی‌لارین بیزیم اؤز اده‌بییاتیمیز اولان ارزروم‌لو ایبراهیم حاققی کیمی‌له‌ری‌نین یاپیت‌لاری‌نی، یابانجی اده‌بییات اولاراق گؤرمه‌له‌ری، اؤزه‌ل‌لیک‌له ایران‌دا یاشایان تورک خالقی‌ندا قورخونج بیر کیملیک‌سیزلیک، اؤز اده‌بییاتی و گئچمیشی‌نده‌ن درین بیلگی‌سیزلیک و قوپوق‌لوق، آغیر بیر مدنی یوخسول‌لوق یاراتمیش، اونو فارس دیلی و اده‌بییاتی و حتتا دینی آنلاییشی سالدیری‌سی (هجومو) قارشی‌سی‌ندا قیریلقان و ساوونماسیز بیراخمیش‌دیر. بو دا تورک خالقی‌نین فارس‌لاشدیریلماسی‌نی اولدوقجا قولای‌لاشدیریپ گنه‌زله‌شدیرمیش‌دیر (آسان‌لاشدیرمیش‌دیر).

اویسا ١٩٣٠‌لارین سونونا دک عوثمانلی آلانی‌ندا و اؤزه‌ل‌لیک‌له دوغو و گونئی آنادولودا یارادیلان بوتون تورک‌جه یاپیت‌لار، بیزیم ده اؤز اده‌بییاتیمیزدیر. بیزیم لهجه ایله ١٩٣٠لار اؤنجه‌سی‌نده دوغو و گونئی آنادولو لهجه‌له‌ری آراسی‌نداکی فرق، اصفهان ایله تئهران لهجه‌له‌ری، حتی تئهران‌دا دانیشیق فارس‌جا ایله یازیلی فارس‌جا آراسی‌ندا اولان فرق‌ده‌ن قات قات داها آزدیر. 

Tefvîznâmeتفویض‌نامه   ارزروملو ابراهیم حقّی Erzrumlu İbrâhîm Hakkı
حقّ شرله‌ری خیر ائیله‌ر سن حقّ‌ه توکّل قیل قلبین اونا بَرْک ائیله خلّاقِ رحیم اوْلدور بیل قاضی‌یِ حاجاتی بیر ایشی مراد ائتمه حقّ‌ین اولاجاق ایش‌له‌ر هپ ایشله‌ری فایق‌دیر دلده‌ن غمی دور ائیله سن عدلی ظولوم سانما دئمه شو نیچون شؤیله هیچ کیمسه‌یه خوْر باخما مومن ایشی رنگ اولماز خوش صبرِ جمیلیم‌دیر هر دیلده اونون آدی ناچار قالاجاق یئرده هر قوُلونا هر آندا گه معطی و گه مانع گه عبدین ائده‌ر عارف گه قلبینی بوش ائیله‌ر گه ساده و گه رنگین آز یئ، آز اوُیو، آز ایچ بو ناس ایله یوْرولما گئچمیشله گئری قالما هر دم اونو ذکر ائیله گل حیرته دال بیر یول هر سؤزده نصیحت وار هپ رمز و اشارت‌دیر هر سؤیله‌یه‌نی دینله بیل السنه‌یِ خَلقی والله، گؤزه‌ل ائتمیش	ظنّ ائتمه که غیر ائیله‌ر تفویض ائت و راحت بوُل تدبیرینی تَرْک ائیله رزّاقِ کریم اوْلدور قیل اونا مناجاتی اوْلدویسا عناد ائتمه بوش‌دور غم و تشویش‌له‌ر بیر بیرینه لایق‌دیر ربّ‌ینله حضور ائیله تسلیم اوْل، اودا یانما یئرینجه‌دیر اوْل اؤیله اینجیتمه، گؤنول ییخما عاقل خوُیو جنگ اولماز تقدیر کفیلیم‌دیر هر جاندا اونون یادی ناگاه آچار اوْل پرده گه قهر و گه احساندا گه ضارّ و گهی نافع گه ایمن و گه خائف گه خَلقینی خوش ائیله‌ر گه طبعین ائده‌ر زنگین تن مزبله‌سینده‌ن گئچ نفسینله داخی قالما مستقبله هم دالما زیرکلییی قوْی شؤیله کندین اونوت، اونو بوُل هر نسنه‌ده زینت وار هپ غمز و بشارت‌دیر اوْل سؤیله‌ده‌نی آنلا اقلامِ حق، ای حقّی بالله، گؤزه‌ل ائتمیش	عارف اونو سیر ائیله‌ر صبر ائیله و راضی اوْل تقدیرینی درک ائیله فعّالِ حکیم اوْلدور تَرْک ائیله مراداتی حق‌‌ده‌ندیر اوْ، ردّ ائتمه اوْل حکمتینی ایش‌له‌ر نئیله‌رسه موافق‌دیر تفویضِ امور ائیله صبر ائت، ساخین اوسانما باخ سونونا، صبر ائیله سن نفسینه یان چیخما عارف دلی تنگ اولماز الله که وکیلیم‌دیر هر قوُلادیر امدادی درمان ائده‌ر اوْل درده هر آندا او بیر شاندا گه خافض و گه رافع هر قلبی اودور صارف گه عشقینه توش ائیله‌ر گه خرّم و گه غمگین دل گلشنینه گل، گؤچ قلبینده‌ن ایراق اوْلما حال ایله داخی اوْلما حیرانِ حق اوْل، سؤیله قوْی غفلتی، حاضر اوْل هر ایشده غنیمت وار هپ عینِ عنایت‌دیر خوش ائیله قبول جانلا اؤیره‌ن ادب و خُلْقو تالله، گؤزه‌ل ائتمیش	مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر الله گؤره‌لیم نئتمیش	نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئتمیشسه گؤزه‌ل ائتمیش

تفویض‌نامه        Tefvîznâme ارزروملو ابراهیم حقّی      Erzrumlu İbrâhîm Hakkı
حقّ شرله‌ری خیر ائیله‌ر سن حقّ‌ه توکّل قیل قلبین اونا بَرْک ائیله خلّاقِ رحیم اوْل‌دور بیل قاضی‌یِ حاجاتی بیر ایشی مراد ائتمه حقّ‌ین اولاجاق ایش‌له‌ر هپ ایشله‌ری فایق‌دیر دِلده‌ن غمی دور ائیله سن عدلی ظولوم سانما دئمه شو نیچون شؤیله هیچ کیمسه‌یه خوْر باخما مومن ایشی رنگ اولماز خوش صبرِ جمیلیم‌دیر هر دیلده اونون آدی ناچار قالاجاق یئرده هر قوُلونا هر آندا گه مُعْطی و گه مانع گه عبدین ائده‌ر عارف گه قلبینی بوْش ائیله‌ر گه ساده و گه رنگین آز یئ آز اوُیو آز ایچ بو ناس ایله یوْرولما گئچمیشله گئری قالما هر دم اونو ذکر ائیله گَل حیرته دال بیر یول هر سؤزده نصیحت وار هپ رمز و اشارت‌دیر هر سؤیله‌یه‌نی دینله بیل السنه‌یِ خَلقی والله، گؤزه‌ل ائتمیش	ظنّ ائتمه که غیر ائیله‌ر تفویض ائت و راحت بوُل تدبیرینی تَرْک ائیله رزّاقِ کریم اوْل‌دور قیل اونا مناجاتی اوْلدویسا عناد ائتمه بوش‌دور غم و تشویش‌له‌ر بیر بیرینه لایق‌دیر ربّ‌ینله حضور ائیله تسلیم اوْل، اوْدا یانما یئرینجه‌دیر اوْل اؤیله اینجیتمه، گؤنول ییخما عاقل خوُیو جنگ اولماز تقدیرِ کفیلیم‌دیر هر جاندا اونون یادی ناگاه آچار اوْل پرده گه قهر و گه احساندا گه ضارّ و گهی نافع گه ایمن و گه خائف گه خُلقونو خوش ائیله‌ر گه طبعین ائده‌ر زنگین تن مزبله‌سینده‌ن گئچ نفسینله داخی قالما مستقبله هم دالما زیرکلییی قوْی شؤیله کندین اونوت، اونو بوُل هر نسنه‌ده زینت وار هپ غمز و بشارت‌دیر اوْل سؤیله‌ده‌نی آنلا اقلامِ حق، ای حقّی بالله، گؤزه‌ل ائتمیش	عارف اونو سیر ائیله‌ر صبر ائیله و راضی اوْل تقدیرینی درک ائیله فعّالِ حکیم اوْل‌دور تَرْک ائیله مراداتی حق‌ده‌ندیر اوْ، ردّ ائتمه اوْل حکمتینی ایش‌له‌ر نئیله‌رسه موافق‌دیر تفویضِ امور ائیله صبر ائت ساخین اوسانما باخ سونونا، صبر ائیله سن نفسینه یان چیخما عارف دِلی تنگ اولماز الله که وکیلیم‌دیر هر قوُلادیر امدادی درمان ائده‌ر اوْل درده هر آندا او بیر شاندا گه خافِض و گه رافِع هر قلبی اودور صارف گه عشقینه توُش ائیله‌ر گه خرّم و گه غمگین دل گلشنینه گَل، گؤچ قلبینده‌ن ایراق اوْلما حال ایله داخی اوْلما حیرانِ حق اوْل، سؤیله قوْی غفلتی، حاضر اوْل هر ایشده غنیمت وار هپ عینِ عنایت‌دیر خوش ائیله قبول جانلا اؤیره‌ن ادب و خُلْقو تالله، گؤزه‌ل ائتميش	مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر الله گؤره‌ليم نئتميش	نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر نئتميش‌سه گؤزه‌ل ائتميش

تفویض‌نامه

ارزروم‌لو ابراهیم حقّی

«حقّ» شرله‌ری خیر ائیله‌ر

ظنّ ائتمه که غیر ائیله‌ر

عارف «اوْ»نو سیر ائیله‌ر

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

سن «حقّ»ه توکّل قیل

تفویض ائت و راحت بوُل

صبر ائیله و راضی اوْل

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

قلبین «اوْ»نا بَرْک ائیله

تدبیری‌نی تَرْک ائیله

تقدیری‌نی درک ائیله

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

خلّاقِ رحیم «اوْل»دور

رزّاقِ کریم «اوْل»دور

فعّالِ حکیم «اوْل»دور

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

بیل قاضی‌یِ حاجاتی

قیل «اوْ»نا مناجاتی

تَرْک ائیله مراداتی

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

بیر ایشی مراد ائتمه

اوْلدویسا عناد ائتمه

«حق»‌ده‌ن‌دیر اوْ، ردّ ائتمه

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

«حقّ»ین اولاجاق ایش‌له‌ر

بوش‌دور غم و تشویش‌له‌ر

«اوْل» حکمتی‌نی ایش‌له‌ر

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

هپ ایش‌له‌ری فایق‌دیر

بیر بیری‌نه لایق‌دیر

نئیله‌رسه موافق‌دیر

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

دل‌ده‌ن غمی دور ائیله

«ربّ»ین‌له حضور ائیله

تفویضِ امور ائیله

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

سن عدلی ظولوم سانما

تسلیم اوْل، اودا یانما

صبر ائت، ساخین اوسانما

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

دئمه شو نیچون شؤیله

یئرینجه‌دیر اوْل اؤیله

باخ سونونا، صبر ائیله

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

هیچ کیمسه‌یه خوْر باخما

اینجیتمه، گؤنول ییخما

سن نفسینه یان چیخما

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

مومن ایشی رنگ اولماز

عاقل خوُیو جنگ اولماز

عارف دِلی تنگ اولماز

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

خوش صبرِ جمیلیم‌دیر

تقدیر کفیلیم‌دیر

«الله» که وکیلیم‌دیر

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

هر دیل‌ده «اوْ»نون آدی

هر جان‌دا «اوْ»نون یادی

هر قوُلادیر امدادی

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

ناچار قالاجاق یئرده

ناگاه آچار «اوْل» پرده

درمان ائده‌ر «اوْل» درده

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

هر قوُلونا هر آن‌دا

گه قهر و گه احسان‌دا

هر آن‌دا «اوْ» بیر شان‌دا

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

گه مُعْطی و گه مانع

گه ضارّ و گهی نافع

گه خافض و گه رافع

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

گه عبدین ائده‌ر عارف

گه ایمن و گه خائف

هر قلبی «اوْ»دور صارف

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

گه قلبینی بوش ائیله‌ر

گه خُلقونو خوش ائیله‌ر

گه عشقینه توش ائیله‌ر

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

گه ساده و گه رنگین

گه طبعین ائده‌ر زنگین

گه خرّم و گه غمگین

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

آز یئ، آز اوُیو، آز ایچ

تن مزبله‌سی‌نده‌ن گئچ

دل گلشنی‌نه گَل، گؤچ

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

بو ناس ایله یوْرولما

نفسین‌له داخی قالما

قلبین‌ده‌ن ایراق اوْلما

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

گئچمیش‌له گئری قالما

مستقبله هم دالما

حال ایله داخی اوْلما

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

هر دم «او»نو ذکر ائیله

زیره‌ک‌لییی قوْی شؤیله

حیرانِ «حق» اوْل، سؤیله

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

گَل حیرته دال بیر یول

کندین اونوت، «اوْ»نو بوُل

قوْی غفلتی، حاضر اوْل

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

هر سؤزده نصیحت وار

هر نسنه‌ده زینت وار

هر ایش‌ده غنیمت وار

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

هپ رمز و اشارت‌دیر

هپ غمز و بشارت‌دیر

هپ عینِ عنایت‌دیر

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

هر سؤیله‌یه‌نی دینله

«اوْل» سؤیله‌ده‌نی آنلا

خوش ائیله قبول جان‌لا

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

بیل السنه‌یِ خَلقی

اقلامِ «حق»، ای حقّی

اؤیره‌ن ادب و خُلْقو

مولا گؤره‌لیم نئیله‌ر

نئیله‌رسه گؤزه‌ل ائیله‌ر

والله، گؤزه‌ل ائتمیش

بالله، گؤزه‌ل ائتمیش

تالله، گؤزه‌ل ائتمیش

«الله» گؤره‌لیم نئتمیش

نئتمیش‌سه گؤزه‌ل ائتمیش

Hak, şerleri hayr eyler,

Zann etme ki ğayr eyler,

Ârif onu seyr eyler,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Sen Hakk'a tevekkül kıl

Tefvîz et ve râhat bul,

Sabr eyle ve râzı ol,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Kalbin O’na berk eyle,

Tedbîrini terk eyle,

Takdîrini derk eyle,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Hallâk-ı Rahîm Ol’dur,

Rezzâk-ı Kerîm Ol’dur,

Fe'âl-i Hakîm Ol’dur,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Bil kâdî-i hâcâtı,

Kıl O’na münâcâtı,

Terk eyle murâdâtı,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Bir işi murâd etme,

Olduysa inâd etme,

Hak’tandır o, redd etme,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Hakkın olucak işler,

Boştur gam u teşvişler,

Ol, hikmetini işler,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Hep işleri fâyıktır,

Birbirine lâyıktır,

Neylerse, muvâfıktır,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Dilden gamı dûr eyle,

Rabb’inle huzûr eyle,

Tefvîz-i umûr eyle,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Sen adlı zulüm sanma,

Teslim ol oda yanma,

Sabr et, sakın usanma,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Deme şu niçin şöyle,

Yerincedir ol öyle,

Bak sonuna, sabr eyle,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Hiç kimseye hor bakma,

İncitme, gönül yıkma,

Sen nefsine yan çıkma,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Mü'min işi, reng olmaz,

Âkil huyu ceng olmaz,

Ârif dili teng olmaz,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Hoş sabr-ı cemîlimdir,

Takdîr-i kefîlimdir,

Allah ki vekîlimdir,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Her dilde O'nun adı,

Her canda O'nun yâdı,

Her kuladır imdâdı,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Nâçâr kalacak yerde,

Nâgâh açar, ol perde,

Derman eder ol derde,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Her kuluna her ânda,

Geh kahr u geh ihsânda,

Her anda O bir şânda,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Geh Mu'tî u geh Mânî',

Geh zarr u gehi nâfî',

Geh hâfid u geh râfî'

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Geh abdın eder ârif,

Geh emîn u geh hâif,

Her kalbi O’dur sârif,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Geh kalbini boş eyler,

Geh hulkunu hoş eyler,

Geh âşkına tûş eyler,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Geh sâde vü geh rengîn

Geh tab’ın eder sengîn

Geh hürrem ü geh gamgîn

Mevlâ görelim neyler

Neylerse güzel eyler...

*

Az ye, az uyu, az iç,

Ten mezbelesinden geç,

Dil gülşenine gel göç,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Bu nâs ile yorulma,

Nefsinle dahi kalma,

Kalbinden ırak olma,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Geçmişle geri kalma,

Müstakbele hem dalma,

Hâl ile dahî olma,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Her dem O’nu zikreyle,

Zîrekliği koy şöyle,

Hayrân-ı Hak ol, söyle,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Gel hayrete dal bir yol,

Kendin unut O'nu bul,

Koy gafleti hâzır ol,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Her sözde nasîhat var,

Her nesnede zînet var,

Her işte ganîmet var,

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Hep remz ü işarettir

Hep gâmz ü beşâretdir,

Hep ayn-ı inâyetdir

Mevlâ görelim neyler

Neylerse güzel eyler...

*

Her söyleyeni dinle

Ol söyleteni anla,

Hoş eyle kabul canla

Mevlâ görelim neyler

Neylerse güzel eyler...

*

Bil elsine-i halkı,

Aklâm-ı Hakk ey Hakkî

Öğren edeb ü hulku

Mevlâ görelim neyler,

Neylerse, güzel eyler...

*

Vallahi güzel etmiş,

Billahi güzel etmiş,

Tallahi güzel etmiş,

Allah görelim netmiş...

Netmişse güzel etmiş.

İbrahim Hakkı Erzurumî