تورک‌ها تکانی خورده‌اند. هویت ملی تورک در حال شکل‌گیری، اما بر مبانی مبهم و نه چندان درست است

تورک‌ها تکانی خورده‌اند. هویت ملی تورک در حال شکل‌گیری، اما بر مبانی مبهم و نه چندان درست است 

مئهران باهارلی 

٢٠٠٥

سؤزوموز

بی‌شک یکی از عوامل اصلی عقب‌مانده‌گی ملی بارز گروه‌های تورک‌زبان ساکن در ایران به عنوان ملت موسس این کشور، قرار گرفتن خلق ما در معرض سیاست‌های گسترده و درازمدت آسیمیلاسیونیست فارس‌سازی و نسل‌کشی زبانی و ملی تورک توسط عنصر ملی اقلیت فارس حاکم بر دولت ایران از دوره‌ی مشروطیت تاکنون است. اما در این میان، عوامل دخیل بسیار مهم دیگری نیز وجود دارند. یکی از این عوامل، غفلت و کم‌کاری روشن‌فکران و نخبه‌گان، محققین و فرهنگیان و سیاسیون تورک است. البته در این جا منظور، نخبه‌گان و روشن‌فکران مسئول و متعهد نسبت به هویت ملی تورک خود است. روشن‌فکران، نخبه‌گان، نویسنده‌گان، روزنامه‌نگاران، فرهنگیان و ... دارای «ملیت تباری تورک» اما دارای «ملیت انتخابی ایرانی – فارس» که علناً فارس‌گرا و فارس‌زده، ایران‌محور، پان‌ایرانیست، مزدور و عمله‌ی راسیسم آریائی و شوونیسم فارسی می‌باشند، موضوع بحث این نوشته نیستند.

عامل دیگر، تعدادی کم اما پر هیاهو از فعالین فرهنگی و سیاسی تورک در ایران موسوم به «آزربایجان‌گرا» است که به جریان اصلی در میان «هویت‌طلبان» در مرکز و شرق آزربایجان موسوم به «حرکت ملی آزربایجان» تبدیل شده است. این دسته در موارد اساسی و پایه‌ای هویت ملی تورک، جوغرافیا و ملت تورک، یعنی «خودنام‌گذاری تاریخی و طبیعی ملت تورک»، «توده‌هایی که ملت تورک ساکن در ایران از آن متشکل است»، «اراضی و مناطقی که توده‌های خلق تورک ما در آن‌ها ساکن است» و «وطن تورک» را تشکیل می‌دهند، .... در بحران و آشفته‌گی عمیقی به‌سر می‌برد. به گونه‌ای که می‌توان گفت امروز مانع اساسی ویا مانع اصلی داخلی در مقابل روند «ملت‌شونده‌گی» گروه‌های تورک‌زبان ساکن در ایران، تثبیت هویت ملی تورک، «وطن شونده‌گی» اراضی و مناطقی که توده‌های خلق تورک ما در آن‌ها ساکن است، تشکل مفهوم «وطن ترک» (تورک‌ایلی)، و جدی‌ترین سد در مسیر مبارزه‌ی ملی دموکراتیک خلق تورک ساکن در ایران، نه قومیت‌گرایان فارسی و پان‌ایرانیست‌ها و دیگر عوامل خارجی، بلکه عادات ذهنی و نگرش‌های موجود تماما نادرست اما بسیار مقاوم در مقابل تصحیح و به روز شدن، و بحران‌های هویتی ناشی از آن‌ها در میان فعالین سیاسی و فرهنگی «آزربایجان‌گرا» است.

بحران چند مولفه‌ای هویتی «آزربایجان‌گرایی»، زائیده‌ی عوامل خارجی و عوامل داخلی چندی است:

قانون تشکیل ایالات و ولایات مشروطه و تجزیه‌ی منطقه‌ی ملی تورک، و بی ربطی آن به گفتمان فدرالیسم ملی کنونی

قانون تشکیل ایالات و ولایات مشروطه و تجزیه‌ی منطقه‌ی ملی تورک و بی ربطی آن به گفتمان فدرالیسم ملی کنونی

 

مئهران باهارلی- ۲۰۰۵

منطقه‌ی ملی تورک در شمال غرب ایران و یا وطن تورکی (تورک‌ایلی)، سرزمینی است وسیع که مرزهای شرقی و جنوبی آن در حدود تهران، قوم، اراک، نهاوند، کنگاور و ... شروع می‌شود و مرزهای شمال و شمال غربی آن به جمهوری تورکیه و جمهوری آزربایجان پایان می‌یابد. این منطقه‌ی ملی تورک و یا تورک‌ایلی، کلیه‌ی نواحی و بخش‌های تورک‌نشین مناطق جوغرافیایی- تاریخی حالاً و یا سابقاً موسوم به «آزربایجان»، «خمسه»، «دیلمستان»، «عراق عجم»، «جبال»،... را در بر می‌گیرد. این نواحی و بخش‌ها، خود ممکن است مرکب از مناطق کوچک‌تر با نام‌های متفاوت باشند. مانند مناطق تورک‌نشین «بیاتستان»، «افشار»، «خرقان» (قاراقان)، «علی‌شوکور» (علیشکر) و ... در عراق عجم.

به عبارت دیگر، «وطن خلق تورک در شمال غرب ایران» و یا «تورک‌ایلی»- بر خلاف ادعای آزربایجان‌گرایان که آن را صرفاً به ناحیه‌ی جوغرافیایی آزربایجان خلاصه می‌کنند - جوغرافیای تاریخاً موسوم به آزربایجان نیست، بلکه عبارت است از مجموع:

-همه‌ی مناطق تورک‌نشین به‌ هم ‌پیوسته در آزربایجان- تقریباً ٪۴۵ از اراضی تورک‌ایلی

-همه‌ی مناطق تورک‌نشین به‌ هم‌ پیوسته در عراق عجم و جبال (در استان‌های امروزین تهران، مرکزی، قوم، البرز، همدان، کرمانشاه، کوردستان) - تقریباً ۳۵٪ از اراضی تورک‌ایلی

-همه‌ی مناطق تورک‌نشین به ‌هم ‌پیوسته در خمسه (در استان‌های امروزین زنجان، قزوین،..)- تقریباً ۱۵٪ از اراضی تورک‌ایلی

-همه‌ی مناطق تورک‌نشین به‌ هم‌ پیوسته در دیلمستان (منجیل، رودبار و ...) - تقریباً ۵٪ از اراضی تورک‌ایلی

(دو درک کاملاً متفاوت از قلمروی خلق تورک و یا «وطن تورکی»، مانند دو درک کاملاً متفاوت از توده‌ای که ملت تورک را تشکیل می‌دهد و یا «ملت تورک»، از علامات فارقه بین جریانات مختلف آزربایجان‌گرایی از یک طرف، و جریان معتقد به هویت ملی تورک در طرف دیگر است).

“ANADİ” VE “AZERİ” TÜRK BOYLARI!

“ANADİ” VE “AZERİ” TÜRK BOYLARI!

 

Zenfira Nasirova

January 21, 2016

TÜRK YÉRİNE ĶOLONİYAL AZERBAYCAN ÉTNOSU-MİLLETİ QAVRAMI QUZÉYDE DE İFLAS ÉTMEKDEDİR

تورک یئری‌نه کولونییال آزه‌ربایجان ائتنوسو-میلله‌تی قاورامی قوزئی‌ده ده ایفلاس ائتمه‌ک‌ده‌دیر

BU SESLERİ DUYALIM بو سه‌س‌له‌ری دویالیم 

 

Zenfira Nasirova

January 21, 2016

 

Keşke diyorum, 1918 yılında kurulan cumhuriyetimiz “Azerbaycan” Cumhuriyeti adını değil de, “Türkiye” veya “Türkeli” Cumhuriyeti diye bir ad alsaydı. (Malum, 1920'de Sovyetler tarafından isgal edilsek de “Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti” olarak aynı adla devam ettik).

O zaman ne olurdu? Düşünün ... 5 sene sonra - yani 1923'de kurulan “Türkiye Cumhuriyeti” o zaman mecburen başka ad alacaktı, örneğin “Anadolu Cumhuriyeti” olacaktı. Düşünün … Karşılasacağınız diyaloglar nasıl olurdu ...

 

--- Merbaha siz Anadi misiniz?

--- Hayır efendim, Türk'üm ama Anadolu'danım ...

--- Tabi Türk'sünüz, Anad (Anadi) Türkü'sünüz işte …

--- Anad diye bir şey yok efendim, Anadolu var ve bizim bölgenin adıdır... biz Türk'üz …

--- Allah allah, nasıl yok?! Oğuzların Anad diye bir kolu var diye biliyorum, siz de o boydansınız işte ...

- (içses: çok biliyorsun gerizekalı, biraz tarih oku Allah aşkına, Anad diye bir ırk, millet, boy nerde, ne zaman duydun?)

--- Hayır öyle bir kol, ya da boy yok. Biz Anadolu'danız, ama Türk'üz. Esasen Oğuz boyundan olsak da, Anadolu'ya göc eden diger Türk boyları ve komşu milletlerle de karışmışızdır. Sonuç olarak, Anadolu bölge, toprak ismidir, milletin ismi değil, milletin ismi Türk'dür.

--- peki tamam, Anadolu Türkü'sünüz ...

--

--

--

50. kez benzer karşılaşma ...

--- Anadi misiniz?

- (içses: lanet olsun) evet …

--- Ben Anadi'lerin şivesini çok seviyorum, çok tatlı konuşuyorsunuz :)

- (içses: lânet olsun) teşekkür ederim.

--

--

--

150. kez benzer karışlaşma

--- Siz Anadi'siniz, değil mi?

--- Evet (artık isyan etme yok, kabullenme var)

--- Siz Anadi'leri biz kardeş biliyorduk, ama meğerse biz Türkleri hiç sevmiyormuşsunuz??

--- Nasıl yani, o da nerden çıktı???

--- (Şu tarihte şunu şöyle yaptınız falan filan ... )

...

Ve şarkılar …

--- Özbek, Türkmen, Uygur, Tatar, Anad bir boydur ...

... Ve devam eder ...

...

Dananın kuyruğunun koptuğu an:

--- Arkadaşım, Türkce konuşur musun, Anadi'ce anlayamıyorum ben ...

---?? !!! ??? !!!

...

Şimdi, yukarıdaki Anadi kelimesinin yerine Azeri; Anadolu kelimesinin yerine de Azerbaycan koyun ve biraz empati yapın lütfen :))

 

PS.

Kırgız, Uygur , Tatar adları en az 1000 yıldır, Kazak, Özbek adları ise 500 yıldır var; "Azeri" adını bu adlarla kıyaslamamız komik oluyor …

Zira ilk kez 1937'de Stalin'in emri ile Kafkas'taki Türk nufusun adı "Azerbaycanlı" olarak değiştirilmiş, akabinde İran'da ve Türkiye'de Azeri adı yavaş yavaş uydurulmaya [doğrusu: yaygınlaştırılmaya] başlanmıştır[1].

Bizler ise "Azeri" kelimesini ilk kez 25 sene önce Türkiye'ye ilk geldiğimizde duymuştuk …

Azerbaycan, 1918'e kadar sadece Aras nehirinin güneyindeki İran'in kuzey vilayetlerinin [resmi] adıydı ... Kafkas'taki şimdiki Azerbaycan Cumhuriyeti ile pek bir alakası yoktu …

Tekirdağ'daki Türk nufusun - Anadolu ile birleşme umuduyla - ama Anadolu'dan bağımsız - ismi "Anadolu Cumhuriyeti" olan bir devlet yarattıklarını ve de isimlerinin yavaş yavaş "Anadi" olarak değiştiğini düşünebiliyor musunuz :)

---

[1] Azeri etnik adını yabancı sömürgeci güçlerin anti Türk bir proje olarak, İran ve Kafkasya’da yaşayan Türkleri Anadolu Türklerinden ayırmak ve kopartmak için, uydurduğu ve Türk halkına dışarıdan dayattığı, ve de Türkiyede bizi adlandırmak için geniş çapta benimsendiyi doğrudur. Ancak bu adı, ilk kez 1885te Fıransız diplomatlar uydurmuş, Resulzade ve başka Musavatçı muhâcir göçmenler 1910larda Osmanlı’da yaygınlaştırmış, İkinci Dünya Savaşı yıllarında ise İstalin’in kurduğu Azerbaycan Milli Hökümeti İran’a sokmuştur. Méhran Baharlı

اختراع آذری‌ توسط فرانسه، تحول معنایی آن توسط انگلستان و رایج ساختن آن توسط مساواتی‌ها و حکومت ملی آزربایجان

http://sozumuz1.blogspot.com/2020/05/blog-post.html

حامد تالپران (قروه، تورک‌ایلی): ناکارآمدی، ناقص و عقيم و غير واقعی بودن آذربايجان‌گرايی صرف

حامد تالپران: ناکارآمدی، ناقص و عقیم و غیر واقعی بودن آذربایجان‌گرایی صرف

 

قبولاندن و القای «هویت آزربایجانی» به مردمی که «تورک» بودن خود را بی‌هیچ شک و تردیدی قبول دارند، بی‌مورد و نادرست است. مقدس شمردن آزربایجانی شدن، آن را به سرنوشت پان ایرانیسم گرفتار خواهد ساخت.

 

این صداها را بشنویم

 

حامد تالپران- از دهستان تورک دلبران (تالپیران)، بخش مرکزی شهرستان قروه (قوروا) - تورک‌ایلی (قرار داده شده در استان فعلی کوردستان)

 

این نویسنده، «هویت آزربایجانی به عنوان یک هویت قومی – ملی» را رد کرده است. در باره‌ی «هویت آزربایجانی به عنوان یک هویت جوغرافیایی» هم می‌گوید آن هم باید به صورت یک تاکتیک و مصلحت مطرح شود و نه واقعیت و امری مقدس و یا همیشه‌گی .....

ناکارآمدی، ناقص و عقیم و غیر واقعی بودن آذربایجان‌گرایی صرف

By Hamed Talperan

ناکار آمدی، ناقص و عقیم و غیر واقعی بودن آذربایجان‌گرایی صرف برای من و امثال من که خارج از محدوده‌ی آزربایجان (استان) قرار داریم محسوس‌تر است. چرا که قبولاندن و القای «هویت آزربایجانی» به مردمی که «تورک» بودن خود را بی‌هیچ شک و تردیدی قبول دارند، بی‌مورد و حتی می‌شود گفت دشوار و سخت است .

بی‌مورد، چرا که این مردم در دوران اوج حملات «آذری‌سازی» و در واکنش به آن «خود آذری‌انگاری» مردم تبریز و اورمیه و..... ، تورک بودند و تورک ماندند و کم‌تر ویا هیچ وقت آذری نامیده نشدند و تمام بار ضد ارزشی تورک بودن در آن دوران را به دوش کشیدند و به قول معروف «تورک بودند وقتی تورک بودن مود نبود».

سخت و دشوار است، چرا که خوش‌بختانه و یا بدبختانه ما با عموم مردمی طرف هستیم که در قبال اطلاع‌رسانی غیر رسمی و رو در رو بسیار ریزبین و مستندطلب هستند و واقعیت امر این است که اسنادی که نشان دهند همدان و اراک و قوروه و سونقور و.... زمانی جزء آزربایجان بوده‌اند، بیشتر از اسناد رد این موضوع نیست .

گذشته از این‌ها، این روزها شاهد فروپاشی اندیشه‌ی پان‌ایرانیستی هستیم که دلایل آن می‌تواند برای نخبه‌گان تورک تجربه‌ی خوبی باشد. به نظر من مشکل اصلی این نوع اندیشه‌ها این است که در برابر افزایش آگاهی مردمی که بهر نحو شامل اهدافش می‌شوند بسیار ضعیف و شکننده هستند. چرا که مروجان این دست اندیشه‌ها بنا را به تحلیل و روایت رویدادها به شکل گزیده و مطلوب خود گذاشته‌اند، که البته به نظر می‌آید آن‌ها چاره‌ای جز این نداشته‌اند .

این که همه شهرهای تورک‌نشین به صورت نمادین جزء آزربایجان باشند به عنوان یک تاکتیک ایرادی ندارد و این نشانه‌ی اتحاد و همبسته‌گی ماست. اما اگر تلاش شود برای آن مفهومی ازلی و ابدی جفت و جور کرد، نه راه درستی است و نه به این راحتی‌ها مورد قبول واقع خواهد شد . باید طوری عمل شود که به سرنوشت پان‌ایرانیسم گرفتار نشد و آزربایجانی شدن، مصلحتی برای آینده باشد نه واقعیتی همیشه‌گی و مقدس.

حامد تالپران. ناکارآمدی، ناقص و عقیم و غیر واقعی بودن آذربایجان‌گرایی صرف

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_23.html

حامد تالپران. سکتاریسم آزربایجانی: با خودی که ‌از آن او نیست، فریفته‌ی اسطوره‌های ساخته‌ی دشمنان، عمل‌گرای بدون پشتوانه‌ی‌ تفکر، و عامل انحراف از هدف یکتای ملت شونده‌گی مردم تورک

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/07/blog-post_24.html

سکه‌ی تورکی‌ی نادر شاه افشار: ده‌ییرمه گؤتورو

سکّه‌ی تورکی‌ی نادر شاه افشار: ده‌ییرمه گؤتورو

مئهران باهارلی 

Nadir Şah Afşar’ın Kafkaysada bastırdığı Türkçe yazılı “Deyirme Götürü” [Toptan Ödeme için Yuvarlak Para] gön yarmağı

“Deyirme Götürü” [Round Money, Wholesale Payment] coin with Turkish inscription minted by Nadir Shah Afshar in Caucasia

نادیر شاه آوشارین قافقاسیادا باسدیردیغی تورک‌جه یازی‌لی «ده‌ییرمه گؤتورو» [توپ‌دان اؤده‌مه اوچون یووارلاق] گؤن یارماغی

 

«سؤزوموز، مئهران باهارلی‌نین یازقالاری توپلوسو» پیتییی،‌ بیرینجی جیلدده‌ن

“Sözümüz, Méhran Baharlının yazqalar toplusu” pitiyinden, cild I

از کتاب « سؤزوموز، مجموعه مقالات مئهران باهارلی» - جلد اول 

MÉHRAN BAHARLI

mehranbahari1@yahoo.com 

https://independent.academia.edu/MBaharli

https://sozumuz1.blogspot.com/

https://www.facebook.com/profile.php?id=61579230999069

 

 Özet

Nâdir Şah Afşar'ın Kuzey Kafkasya'daki Dağıstan'a yaptığı seferberlik sırasında, onun buyruğuyla (emriyle) üzerinde Türkçe “Deyirme Götürü” yazılan deri bir yarmak (sikke) basıtırıldı. Akçalarda (paralarda) Türkçe (kelime) ve ifadelerin kullanılması İran öteyinde (târihinde) eski bir erklet (devlet) geleneyi olup, Fars dilinin akçalarda (paralarda) kullanılmasından en az 5 yüzyıl önce ortaya çıkmıştır. Nâdir Şah Afşar'ın Türkçe yazılı yarmak bastırması, kendisinde Türk ulus (milli) bilincinin varlığını, yazılı Türkçeyi kullanma alanını genişletme çabasını, ve Türk Afşar erkleti döneminde Türk dilinin tuğralı konuma (resmi statüse) yiye olduğunu göstermektedir.

Abstract

During Nadir Shah Afshar's campaign to Dagestan in the Northern Caucasus, a leather coin with the Turkish inscription "Deyirme Götürü" was printed on his order. The use of Turkish words and expressions on coins and banknotes is an old state tradition in Iranian history, predating use of the Persian language on them by at least five centuries. Nadir Shah Afshar's printing of coins written in Turkish demonstrates his Turkish national consciousness, his endeavor to broaden the usage of written Turkish, and official status of the Turkish language during the Turkish Afshar rule.

اؤزه‌ت:

نادیر شاه آفشارین قوزئی قافقاسیاداکی داغیستان‌ا یاپدیغی ساواش سیراسی‌ندا، اونون بویروغویلا اوزه‌ری‌نده «ده‌ییرمه گؤتورو» یازیلان گؤن بیر یارماق باسدیریلدی. آقچالاردا (پول‌لاردا) تورک‌جه دئگی (کلیمه) و جومله‌له‌رین ایش‌له‌دیلمه‌سی، ایران اؤته‌یی‌نده (تاریخی‌نده) اه‌سکی بیر اه‌رکله‌ت (دولت) گه‌له‌نه‌یی اولوپ، فارس‌جا دیلی‌نین اون‌لاردا قول‌لانیلماسی‌ندان اه‌ن آز ٥ یوزایل اؤنجه اورتایا چیخمیش‌دیر. نادیر شاه آفشارین تورک‌جه یازی‌لی یارماق باسدیرماسی، بیله‌سی‌نده تورک اولوس (میللی) بیلینجی‌نین (شعورونون) وارلیغی‌نی، یازی‌لی تورک‌جه‌نی ایش‌له‌تمه آلانی‌نی گئنیش‌له‌تمه چاباسی‌نی، و تورک آفشار اه‌‌رکله‌تی دؤنه‌می‌نده تورک دیلی‌نین توغرالی (رسمی) قونوما یییه اولدوغونو گؤسته‌رمه‌ک‌ده‌دیر.

خلاصه:

در حین سفر جنگی‌ی نادر شاه افشار به داغستان در قفقاز شمالی، به دستور او یک سکّه‌ی چرمی با متن تورکی‌ی «ده‌ییرمه گؤتورو» ضرب شد. استفاده از کلمات و عبارات تورکی بر پول‌ها سنّتی قدیمی در تاریخ دولت‌های تورک و موغول حاکم بر ایران است و اقلاً ٥ قرن پیش‌تر از استفاده از زبان فارسی بر پول‌ها ظاهر شده است. پول تورکی‌ی نادر شاه افشار، نشان‌گر وجود شعور ملّی‌ی تورک در نادر شاه، تلاش او برای گسترش عرصه‌ی تورکی‌ی مکتوب، و موقعیّت رسمیّت زبان تورکی در دوره‌ی دولت تورک افشاری است.

خاطره‌اي از عليرضا نظمي افشار در رابطه‌ي اورميه‌ي تورک با گروههاي کورد و نبود جمعيت قابل ملاحظه‌ي کورد در آن در سال ١٩٤٨: تورک ٨٨،٢ درصد، کورد ٢،٤ درصد

خاطره‌اي از عليرضا نظمي افشار در رابطه‌ي اورميه‌ي تورک با گروههاي کورد و نبود جمعيت قابل ملاحظه‌ي کورد در آن در سال ۱۹۴۸: تورک ٨٨،٢ درصد، کورد ٢،٤ درصد

مئهران باهارلي

واقعيتي تاريخي و تلخ است که رابطه‌ي سران عشاير و رهبران سياسي و تشکيلات مسلح کورد با اورميه در چند قرن اخير عبارت بوده است از تهاجم و غارت و قتل عامهاي مکرر و تلاش بلاانقطاع براي اشغال اين شهر تورک. صرفا در قرون ۱۹ و ۲۰ عوامل کوردي مذکور بيش از ۳۰۰ بار به شهر اورميه حمله و تهاجم کرده‌اند که همه در منابع تاريخي ايراني و خارجي، از جمله در خاطرات شخصي و روزنامه‌ها و کتب تاريخ مستند شده‌اند. چنانچه ويليام جکسن در خاطرات خود در رابطه با اورميه‌ي آغاز قرن بيست، از يک طرف اين شهر را فاقد اهالي کورد و عنصر کورد را غير بومي و خارجي و از طرف ديگر متهاجم و تهديدگر و .... بدين شهر معرفي مي‌کند. لرد کرزون سياستمدار انگليسي تورک‌ستيز مشهور نيز اورميه‌ي اوائل قرن بيستم را به صورت شهري که از سوي خارج با «وحشت و ترور کوردي» تهديد مي‌شد و کوردها را به صورت گروهي که قصد تهاجم و اشغال و غارت شهرهاي تورک‌نشين از جمله اورميه را داشتند توصيف کرده است.

دانش و آگاهي بسياري از فعالين سياسي و نخبگان تورک از مرکز و شرق آزربايجان، بويژه آزربايجان‌گرايان سنتي در باره‌ي تاريخ مردم تورک و در اين ميان دوره‌ي مشروطيت و جنگ جهاني اول و تهاجمات و خونريزيها و وحشت و ترور و توسعه‌طلبي کوردي و ارمني و آسوري و ..... تماما نادرست و در حد صفر است. حال آنکه اين دوره نقشي تعيين‌کننده در تسريع روند تشکل هويت ملي تورک به معني مدرن و نيز ملت‌شوندگي خلق تورک داشته است. نااگاهي در باره‌ي اين دوره يکي از عواملي است که باعث شده هويت ملي مدرن تورک و خودآگاهي تورک در بين بسياري از نخبگان منطقه‌ي مرکز و شرق آزربايجان -که به لحاظ تاريخي همچنين تحت تاثير عميق و نفوذ شديد سه جريان ضد تورک «ايراني‌گرايي-فارسگرايي»، «شيعي‌گري» و «کومونيسم روسي» بوده است- ايجاد نگردد (امروز هم اغلب آزربايجان‌گرايان تورک‌ستيز پان‌ايرانيست و استالينيست از اين منطقه‌ مي‌باشند).

ضروري است واقعيتهاي موجود در باره‌ي رابطه‌ي اورميه و کورد را، به منظور جلوگيري از بازنويسي تاريخ و تاريخ‌بافي توسط محققين و گروههاي توسعه‌طلب کورد، پيشگيري از تکرار دسيسه‌هاي خونين و قتل عامهاي بيشتر، همچنين براي شتاب دادن به تشکل هويت ملي تورک در ميان نخبگان آزربايجان‌گراي ناآشنا با تاريخ معاصر خلق تورک منتشر کرد و در افکار عمومي در باره‌ي آنها آگاه‌سازي نمود. همچنين ضروري است که خاطرات و روايات بي‌شماري که از بازماندگان آن دوره هنوز در افواه مردم تورک اورميه و منطقه جاري است قبل از آن که فراموش شوند، به سرعت جمع‌آوري و مکتوب شده در معرض افکار عمومي و مخصوصا محققين قرار داده شوند. اينگونه خاطرات و روايتها از منابع و ماخذ ذي‌قيمت تاريخي بشمار مي‌روند.

اخير عليرضا نظمي افشار در اقدامي بسيار مفيد بخشي از خاطرات شخصي خود را به صورت تک‌نگاريهايي کوتاه که داراي اهميت فوق العاده‌ي تاريخي‌اند در صفحه‌ي فيس‌بوکي خود منتشر کرده است. شماري از اين‌ها در رابطه‌ي اورميه‌ي تورک با گروههاي کورد مي‌باشد. نوشته‌ي حاضر در باره‌ي يکي از اين خاطرات است که در آن چندين مورد بسيار مهم ذکر و مستندسازي شده است. در زير پس از ذکر چند ملاحظه‌ي اينجانب، متن اين خاطره به فارسي و انگليسي، هر دو به قلم عليرضا نظمي افشار را آورده‌ام:

۱-دموگرافي شهر اورميه و نبود جمعيت قابل ملاحظه‌ي کورد در آن: طبق اين خاطرات در يک سرشماري در اورميه که به تاريخ ۱۳۲۷ (۱۹۴۸) انجام گرفته، شهر داراي جمعيتي بالاي پنجاه و دو هزار نفر و داراي ۷ خانواده‌ي ارباب کورد با خدمه، ۱۲۱ خانوار شناسنامه‌دار کورد و ۲۴ خانوار بي‌شناسنامه کورد، مجموعا ۱۵۲ خانوار کورد بوده است.

تفکيک قومي جمعيت در سرشماري مذکور چنين است: آشوری ۲۳۴۶ نفر (۴.۵ درصد)، یهودی ۲۱۱۶ نفر (۴.۰۷ درصد)، کورد ۱۲۶۱ نفر (کورد ۲.۴۲ درصد) و ارمنی ۴۱۰ نفر (۰.۷۹ درصد) و نتيجتا تورک ۴۵۸۶۷ نفر (۸۸.۲ درصد).

ترکيب قومي-ملي جمعيت شهر اورميه. آمار تقريبي بر اساس سرشماري سال ۱۳۲۷-۱۹۴۸ (خاطرات شخصي عليرضا نظمي افشار)
	تورک	آسوري	يهودي	کورد	ارمني	کل
جمعيت	۴۵۸۶۷ نفر	۲۳۴۶ نفر	۲۱۱۶ نفر	۱۲۶۱ نفر	۴۱۰ نفر	۵۲۰۰۰ نفر
درصد	۸۸.۲ درصد	۴.۵ درصد	۴.۰۷ درصد	۲.۴۲ درصد	۰.۷۹ درصد	صد درصد

بخشي از متروپول تهران و استان تهران، جزء سرزمين تورک‌نشين است

بخشي از متروپول تهران و استان تهران، جزء سرزمين تورک‌نشين است

نام آزربايجان در اينجا هم مشکل‌ساز است. بخشي از متروپول تهران و نيز استان تهران، جزء سرزمين تورک‌نشين در شمال غرب ايران و يا «منطقه‌ي ملي تورک» است که در ادبيات سياسي تورک اکنون «تورک‌ائلي» ناميده مي‌شود. اما واقعيت آن است که اين بخش در «عراق عجم» سابق قرار دارد و نه در «آزربايجان» و در طول تاريخ هم، آزربايجان ناميده نشده است. با آزربايجان ناميدن اين مناطق از سوي چند فعال سياسي، نمي‌توان قلمروي آزربايجان جغرافيايي که در طول قرنها تثبيت شده را عوض کرد و گسترش داد.

از طرف ديگر، آزربايجان‌گرايان استالينيست از آنجا که درکي درست از «وطن تورک» ندارند و آن را نمي‌شناسند و صرفاً بخش کوچکي از منطقه‌ي تورک‌نشين در شمال غرب ايران و يا تورک‌ائلي را که تاريخاً «آزربايجان» ناميده مي‌شود (منطبق بر استانهاي آزربايجان غربي، آزربايجان شرقي، اردبيل و زنجان) وطن خود خيال مي‌کنند، طبيعتاً مناطق تورک‌نشين بخشهائي که در خارج جغرافياي آزربايجان بوده و تاريخاً «خمسه»، «ديلمستان»، «عراق عجم» و «جبال» ناميده مي‌شدند، يعني مناطق تورک‌نشين استانهاي کرمانشاه، کردستان، همدان، قزوين، البرز، گيلان، مرکزي، قم و تهران امروزي را وطن خود نمي‌دانند. آزربايجان‌گرايان استالينيست مانند پان‌ايرانيستها، تورکهاي ساکن در اين مناطق را هم اقوام ديگري گمان مي‌کنند.

براي رفع اين مشکل لازم است:

اولاً روشنگري شود که درک آزربايجان‌گرايان استالينيست از قلمروي «وطن تورک»-مانند درک آنها از «ملت تورک» که آن را هم نمي‌شناسند-  نادرست، غيرملي و ضد تورک است.

و ثانياً قبول کرد که وطن تورک و يا «تورک‌ائلي» صرفاً متشکل از آزربايجان نيست، بلکه «آزربايجان» است به علاوه‌ي «مناطق تورک‌نشين خمسه، ديلمستان، عراق عجم و جبال سابق».