عارف، بانا باخ! هجو عارف قزوینی شاعر نژادپرست ضد تورک و رهبر معنوی فرقه‌ی دموکرات آزربایجان در نشریه‌ی موللانصرالدین

 

عارف، بانا باخ!

هجو عارف قزوینی شاعر نژادپرست ضد تورک و رهبر معنوی فرقه‌ی دموکرات آزربایجان در نشریه‌ی موللانصرالدین 

مئهران باهارلی

یکی از بزرگ‌ترین خیانت‌های آزربایجان‌گرایی و تاریخ‌نگاری آزربایجانی به ‌ملت تورک و حقیقت، وارونه‌سازی تاریخ و معرفی کردن جریانات پان‌ایرانیستی و ضد تورک «مشروطیت» و «آزادی ستان» - فرقه‌ی دموکرات آزربایجان تبریز به ‌صورت جریانات ملی است. در حالی که فرقه‌ی دموکرات آزربایجان تبریز در سال‌های جنگ جهانی اول یک جریان سیاسی و تروریستی ایران‌گرا و متفق داشناک‌ها و اغلب رهبران آن شدیدا دشمن تورک، پان‌ایرانیست و ماشه‌ی انگلیس بود. چنانچه عارف قزوینی شاعر نژادپرست و متنفر از تورک، از رهبران معنوی فرقه‌ی دموکرات آزربایجان بود و به ‌دعوت رهبران این تشکیلات ضد تورک و پان‌ایرانیستی، به‌ تبریز آمده ‌و کونسرت‌هایی در ضدیت با تورک و تورکیت و در تبلیغ فارس‌گرایی و پان‌ایرانیسم داده ‌بود. کونسرت‌های ضد تورک عارف قزوینی در تبریز از طرف مانقورت‌ها و پان‌ایرانیست‌های تبریزی (کاظم زاده‌ایرانشهر، رهبران فرقه‌ی دموکرات آزربایجان) با استقبال شدید روبرو شد. اما در مطبوعات استانبول و باکو مورد اعتراض قرار گرفت و محکوم گشت، خود عارف هم مورد هجوم و هجو واقع شد. چندی بعد سلسله‌ی پهلوی با کومک این مانقورت‌های تبریزی تاسیس شد و سیاست رسمی و دولتی نسل‌کشی زبانی و ملی تورک در ایران را به‌ اجرا گذارد.

در این نوشته‌ شعری از نشریه‌ی موللا نصرالدین (١٩٢٦، ٢١نجی ایل، سایی ٢١، ص ٣) در هجو عارف به ‌نام «عارف، بانا باخ!» را نقل کرده‌ام. آن‌گونه ‌که ‌از معرفی آغاز شعر معلوم می‌شود، این شعر تورکی به ‌مناسبت دعوت عارف و امثال او (صفوت، دیگر رهبران فرقه‌ی پان‌ایرانیستی دموکرات آزربایجان، مقامات نظامی دولت رضا شاه) برای برگزاری «فارس‌چی‌لیق قورولتایی» - کونگره‌ی فارسی در تبریز در سال ١٩٢٦، یعنی یک سال بعد از تاسیس سلطنت پهلوی سروده‌ شده‌ است. «کونگره‌ی فارس در تبریز» یک تشبث دولتی-نظامی برای منسوخ ساختن و ریشه‌کن کردن زبان تورکی بود که ‌در سال ١٣٠٤ به ‌محض بر تخت سلطنت نشستن رضا خان و به‌ امر سرتیب محمد حسین خان آیریم امیرلشکر شمال غرب، تحقق یافت[1].

١-در این شعر، نام ملت ما به ‌درستی به ‌صورت «تورک» آمده ‌است. تغییر نام ملی ما از تورک به ‌آزربایجانی در جمهوری آزربایجان شوروی به ‌امر استالین و میکویان و توسط آزربایجان‌گرایان و تاریخ‌نگاری آزربایجانی، یک خیانت ملی است و به ‌تنهایی ثابت می‌کند که ‌آزربایجان‌گرایی و تاریخ‌نگاری آزربایجانی، محصول پان‌ایرانیسم و صلیبیان و استالینیسم و ابزار آنان برای بی‌هویت‌سازی ملت تورک و نسل‌کشی ملی او است.

٢- در این شعر شاعر با اشاره ‌به ‌ساقط کردن دولت تورک قاجار توسط تبریزیان (که ‌تاج و تختی ییخدی‌لار ...)، تلویحا به‌ این امر مباهات و افتخار کرده ‌است. در حالی که‌ اشتراک مانقورت‌های تبریزی و قفقازی در عملیات صلیبی ساقط کردن دولت تورک قاجار (در دوره‌ی مشروطه ‌و سپس به ‌تخت سلطنت رساندن رضا شاه) هم، خیانت به ‌ملت تورک و یک لکه‌ی ننگ ابدی برای مانقورتیسم آزربایجانی و تبریزی است. مباهات به ‌این خیانت در نشریه‌ی موللا نصرالدین نشان می‌دهد که ‌درک تورک‌های قفقاز از مسائل سیاسی تاریخ معاصر ملت تورک بسیار مخدوش و نادرست بود. این فقدان شعور ملی تورک ‌در سال‌های آتی منجر به‌ خیانات دیگری، از جمله‌ تغییر نام ملی تورک به‌ آزربایجانی در قفقاز شد.

پایان نوت مئهران باهارلی

موللانصرالدین، نومئرو ٢١، صحیفه ‌٣

عارف، بانا باخ!

ته‌بریزده‌ «عارف» و باشقا بو گیبی‌له‌ر ته‌بریزلی‌له‌ره‌ قارشی نمایش اولماق اوزه‌ره ‌«فارس‌چی‌لیق قورولتایی» چاغیرمیش‌لاردیر.

 

عارف‌ی بی داماق ائده‌ر، تورک‌له‌رین استقامتی

رفاقتی، صداقتی، عداوتی، شجاعتی

آدی‌ندان اه‌سکی ته‌بریزین وورور باشا بخالتی

دوشه‌ن‌ده ‌یادی‌نا اونون، گئچه‌ن زامان حیکایتی

که ‌تاج و تختی ییخدی‌لار، یاخیر اونو عداوتی

همیشه ‌نشئه‌سین پوزور بو ملتین مهارتی

حشیش‌له ‌نشئه‌له‌نمییور داها مزاجی عارف‌ین

وورور باشی‌نا بؤیرونه، نه‌دیر علاجی عارف‌ین؟

 

سالان‌دا یادا هر زمان، بو شاعر اه‌سکی ته‌بریزی

گؤزونده ‌ییلدیریم چاخار، بوداق گیبی اه‌سه‌ر دیزی

ایلان زه‌هه‌رلی اولسا دا، اؤله‌ر گؤره‌ن‌ده‌ ییلدیزی

او شاعیرین بو حالتی دئدیک‌جه ‌گولدورور بیزی

بالام آی عاریف، آغلاما، (نجیب دریمز سزی؟)

خلافِ شرع اولور ایسه، یادین‌دا ساخلا بو سؤزو

آراق‌لا وور شارابینی، اونوتما چرسی[2]، تیریاکی

گیره‌ر می تورک حسابی‌نا نه ‌قَدْر اولا سه‌نین ته‌کی

 

گه‌له‌ر سه‌سی قولاغیما، سه‌ن آچدیغین قورولتایین

اینانمیرام که ‌خیر ائده، سه‌نه‌ او یئرسیز های هایین

که‌سه‌ر می گون قاباغی‌نی، سه‌ن، اه‌للی بین سه‌نین تایین

«اوخ»ون سوپورگه‌دیر بالام، حصیر ایپی اولوپ «یای»ین

نه ‌«شاعرِ شهیر»سه‌ن، که ‌اولدو گولگوله‌ر پایین

اوتور داماغی ساز ائله، اودون سؤنه‌ر، سویور چایین

توت اه‌ل‌ده‌ نازلی حوققانی، ساوور، داماغی چاغ ائله

یازیق‌سان آخماق ایش‌له‌ری، خیال‌دان ایراق ائله

 

بوگون سپهرِ شرق‌ده، گؤروندو مِهرِ معرفت

اوزاق بیراخ جهالتی، گئت اون‌دان استفاده‌ ائت

بو فارس – تورک صحبتی، نه‌دیر بو گیج موازنت

خیالا اویما، فیکره ‌دال، دئییل بو شیوه ‌مصلحت

آراق، حشیش و بنگ‌ده‌ن باجارسان ائت مفارقت

بخالت آلچاق ایش‌دیر ائت، او چیرکینه‌ مقاومت

آییل، اوجال، جهانا باخ، گؤزون جهانی گؤرمویور

گؤرور حسد قارانلیغین، ایشیق سمانی گؤرمویور

پومپوش اه‌لی

ÂRİF, BANA BAX!

Mollanesreddin dergisi, 1926, 21nci il, sayı 21, sayfa 3

Ârif’i bî damâq éder Türklerin instiqâmeti

Refâqeti, sedâqeti, edâveti, şecâeti

Adından eski Tebriz’in vurur başa bexâleti

Düşende yâdına onun, géçen zaman hikâyeti

Hemîşe neş’esin pozur bu milletin mehâreti

Heşişle neş’elenmiyor daha mizâcı Ârif’in

Vurur başîna böyrüne, nedir elâcı Ârif’in?

Salanda yâda her zaman bu şâir eski Tebriz’i

Gözünde yıldırım çaxar, budaq gibi eser dizi

İlan zeherli olsa da öler görende yıldızı

O şâirin bu hâleti dédikçe güldürür bizi

Balam ay Ârif ağlama, (necib derimiz sizi?)

Xelâf-ı şer’ olur ise, yadında saxla bu sözü

Araqla vur şarâbını, unutma çersi tiryeki

Girer mi Türk hesâbına ne qedr ola senin teki?

Geler sesi qulâğıma, sen açdığın qurultayın

İnanmıram ki xéyr éde sene o yérsiz hay hayın

Keser mi gün qabâğını sen, elli bin senin tayın?

“Ox”un süpergedir balam, hesir ipi olup “yay”ın

Ne şâir-i şehîrsen ki oldu gülgüler payın?

Otur damâğı sâz éle, odun söner, soyur çayın

Tut elde nazlı hoqqanı, savur, damâğı çâğ éle

Yazıqsan axmaq işleri xeyâldan ıraq éle

Bugün sipéhr-i şerqde göründü méhr-i me’rifet

Uzaq bırax cehâleti, gét ondan istifâde ét

Bu Fârs – Türk söhbeti, nedir bu gic muvâzinet?

Xeyâla uyma, fikre dal, déyil bu şîve meslehet

Araq, heşiş ve bengden bacarsan ét mufâriqet

Bexâlet alçaq işdir ét, o çirkine muqâvimet

Ayıl, ucal, cahâna bax, gözün cahânı görmüyor

Görür hesed qaranlığın, ışıq semânı görmüyor

Pompoş Eli

---

[1] برای مطلبی در باره‌ی کونگره‌ی زبان فارسی در تبریز:

از کونگره‌‌ی ملی فارس در تبریز-١٩٢٦ تا کونگره‌ی ترویج زبان و ادب فارسی در اورمو-٢٠١٩

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_24.html

[2] اه‌ل‌یازمادا «چرک». چَرْسی اولاراق دوزه‌لتیلدی.

«چرس. گرد بنگ است که گلوله و جمع کرده پس در غلیان نهاده بکشند و کیفیتی دهد که جبن و بیم و واهمه و اشتها را بیفزاید. ساقه ٔ سقزی و مخدری که از برگ کنب گیرند و درویشان و قلندران آن را با توتون و یا تنباکو مخلوط کرده در چپق و یا سرغلیان گذاشته جهت کیف کردن کشند. برگ شاهدانه است که از مسکراتست . گرد بنگ که از شاهدانه گیرند. حشیش . اسرار. زمرد سوده . قسمی بنگ . ماده ٔ انگمی است که از شاهدانه های ماده ٔ گرد نر ندیده گیرند. قسمی بنگ که قلندران و درویشان و ارباب کیف و حال بوسیله ٔ تدخین آن در عالم بی خبری فروروند و اعصاب خود را تخدیر کنند».