صابیر'ین «هاردا مسلمان گؤروره‌م، قورخورام» قوشوغو
مئهران باهارلی
February
25, 2011
میرزا
علی اکبر صابر، مسلمان‌لارین دوشونجه‌سی‌نده یئر ائده‌ن «خشونت و شدّت»ی (قان قان
اولان فیکری) اله‌شدیره‌ن «هاردا مسلمان گؤرۆرهم، قورخورام» قوشوغونو، ١١١ – یوز
اون بیر ایل بوندان قاباق سؤیله‌میش‌دیر. صابیر'ین اله‌شدیردییی مسلمان توپلولوق‌لاری‌نین
چوخوندا وار اولان سوره‌گه‌ن (مزمن) خشونت‌سئوه‌رلیک سورونو، آرتاراق گونوموزده ده
دوام ائتمه‌ک‌ده‌دیر (فرق‌لی دین و مذهب‌له‌ره اینانان‌لارا قارشی، فرق‌لی دوشونه‌ن‌له‌ره
قارشی، فرق‌لی یاشام طرزی اولان‌لارا قارشی، سئکولار اولان‌لارا قارشی، فرق‌لی دیل‌له‌ری
اولان‌لارا قارشی، قادین‌لارا قارشی، اوشاق‌لارا قارشی، حیئوان‌لارا قارشی، طبیعت‌ه
قارشی، قونشو میللت و باشقا دئوله‌ت‌له‌ره قارشی، ...). دولایی‌سی ایله «هاردا
مسلمان گؤرۆرهم، قورخورام» قوشوغو هله ده اؤز گونجه‌ل‌لیک و اؤنه‌می‌نی قوروماق‌دادیر.
خشونت اکینجی‌نین (کولتورونون) مسلمان توپلولوق‌لاری‌نین چوخوندا درین کؤک‌لو
اولماسی، بو توپلوم‌لارین سوسیال گلیشمه‌میش‌لییی ایله بیرلیک‌ده، اسلام‌ین بیر
دین اولاراق سوره‌ک‌لی (متمادیا) رئفورم ائدیلمه‌ییشی و گونجه‌ل‌له‌شدیریمه‌مه‌سی‌نده‌ن
قایناق‌لانیر.
هاردا مسلمان گؤرۆرهم، قورخورام
مشهدی علی‌اکبر صابر طاهرزاده شیروانی
پایِ
پیاده دۆشۆره‌م چؤل‌له‌ره
خارِ
مغیلان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
سیر
ائدیره‌م برّ و بیابان‌لارێ
غولِ
بیابان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
گاه
اوْلۇرام بحرده زور‌ق‌نشین
دالقالێ
توفان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
گه
چێخێرام ساحله هر یان‌دا مین
وحشی‌یِ
غرّان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
گاه
شفق تک دۆشۆره‌م داغ‌لارا
یانقێ‌لێ
ووْلقان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
گه
اینیره‌م سایه تک اوْرمان‌لارا
یێرتێجێ
حیوان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
اۆز
قوْیۇرام گاه نیستان‌لارا
بیر
سۆرۆ آسلان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
مقبره‌لیک‌ده
ائدیره‌م گه مکان
قبرده
خوْرتلان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
منزل
اوْلۇر گه منه ویرانه‌له‌ر
جنّ
گؤرۆروه‌م، جان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
خارجی
ملکۆنده ده حتّی گزیپ
چوْخ
تُحَف انسان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
بۇ
کره‌یِ ارض‌ده من مختصر
مختلف
الوان گؤرۆرهم، قوْرخمۇرام
لیک
بو قوْرخمازلێق ایله دوْغرۇسۇ
آی
قارداش! واللاهی، بیللاهی، تاللاهی
هاردا
مسلمان گؤرۆرهم، قوْرخۇرام!
قوْرخۇرام!،
قوْرخۇرام!، قوْرخۇرام!
بی
سبب؛ قوْرخمۇرام [من]، وجهی وار
نئیله‌ییم
آخر، بۇ یوْخ اوْلمۇش‌لارێن
فکری‌نی
قان قان گؤرۆرهم، قوْرخۇرام!
قوْرخۇرام!،
قوْرخۇرام!، قوْرخۇرام!
نئچه آچیق‌لاما
آی قارداش: بو ترکیب «آرخاداشArxadaş » یئرینه ایشله‌دیلمیش‌دیر. ایران و
قافقاسیادا آرخاداش کلیمه‌سی دانیشیق دیل‌ده اونوتولدوق‌دان سونرا، اونون یئرینه
گئنه‌ل‌ده «آی قارداش» یازیلیردی. اؤرنه‌یین سلیمان نظیف‌ین «آرقاداش‌لار، قان
دؤکون تا جوشا گلسین کایینات....»، بیتی، ایران‌دا مشروطه‌چی‌له‌رجه بو شکیل‌ده
سؤیله‌نیردی: «آی‌قارداش‌لار، قان تؤکون تا جوشا گلسین کایینات...»
اوْرمان: جنگل، «اوراق» کلیمه‌سی ایله کؤکه‌ن‌ده‌ش اولابیله‌ر.
تُحَف: آنلامی آرماغان و هدیه اولان عرب‌جه «تحفه» کلیمه‌سی‌نین
چوخولودور. تورک‌جه‌ده عجیب و غریب، «تانسیقTansıq » (تایسیز اولان ده‌یه‌رلی آرماغان) و «اندیکEndik
» (شاشقین، شاشیردیجی) آنلام‌لاری‌ندا ایش‌له‌دیلیر.
خوْرتلان: زومبی، وامپیر، لولو، قبیرده‌ن خورتلایان قان امیجی
یاراتیق، سس-کوی یاپان روح، ... آزه‌ربایجان رئسپوبلیکاسی‌ندا «خورتدان Xortdan»، تورکییه‌ده
«خورتلاق Hortlak»، تووا تورکیک دیلی‌نده «خورتان Хортан» دییه قول‌لانیلان
بو کلیمه‌نین اصلی من‌جه «خورتلانXortlan »دیر. تورک‌جه‌ده .لان سون‌اکی ییرتیجی حیوان
آدی یاپان بیر اک‌دیر: آسلان، قاپلان، جئیلان، ایلان، سیرتلان، ترلان، قولان،
کوهئیلان، حتتا بکلان (ارکه‌ک آدی، بلکه ییرتیجی شخص آنلامی‌ندا)،...
غولِ بیابان: آن‌سیزین (ناگهان) اینسان‌لارا سالدیران و اونلاری تیکه
پارچا ائده‌ن قورت-آدام. بیزده «قولئیبانیQuléybanı » و تورکییه‌ده «قولیابانی» (Gulyabânî) بیله‌شیک بیچیمی‌نی
آلمیشدیر.
مسلمان: عرب‌جه «مسلم» کلیمه‌سی‌نین فارس‌جا چوخولودور (مسلم +ان: مسلمان). تورک‌جه‌نین دوغو لهجه‌له‌ری‌نده
«موسه‌لمان»، باتی لهجه‌له‌ری‌نده «موسولمان» دییه سؤیله‌نه‌ن بو کلیمه‌نین تورکجه
قارشی‌لیغی «بویون‌وئریک‌لیBoyunvérikli »دیر (تسلیم اولموش). بو اسکی قارشی‌لیق،
«اسلام» کلیمه‌سی‌نین ایلکین آنلامی‌نین «باریش، صلح، آشتی» دئییل، «تسلیم اولما»
اولدوغونو گؤسته‌ریر.
مُغیلان: بیر چئشیت تیکان‌لی آغاج (شَجرُ السَّمُرِ). اصلی عرب‌جه «أمّ
غَیلانَ» یعنی غول‌لارین-دئوله‌رین آناسی‌دیر.
واللاهی، بیللاهی، تاللاهی: آند ایچمه‌نی وورقولاماق اوچون
ایش‌له‌دیله‌ن بیر قالیب. ارزروم‌لو ابراهیم حقّی‌ده‌ن: «والله گؤزه‌ل ائتمیش؛ بالله
گؤزه‌ل ائتمیش؛ تالله گؤزه‌ل ائتمیش. الله گؤره‌لیم نئتمیش؛ نئتمیشسه گؤزه‌ل ائتمیش»[1]
یانقی‌لی وولقان: یانار داغ (کوه آتشفشان)
HARDA MÜSELMAN
GÖRÜREM, QORXURAM!
Meşedi Eliekber Sâbir Tâhirzade Şirvânî
Pây-i piyâde düşürem çöllere
Xâr-i müğîlan görürem, qorxmuram
Séyr édirem berr-ü biyâbanları
Qûl-i biyâban görürem, qorxmuram
Gâh oluram bêhrde zövreqnişin
Dalqalı tûfan görürem, qorxmuram
Geh çıxıram sâhile, her yanda min
Vehşi-yi qurran görürem, qorxmuram
Gâh şefeq tek düşürem dağlara
Yanqılı volqan görürem, qorxmuram
Geh inirem sâye tek ormanlara
Yırtıcı héyvan görürem, qorxmuram
Üz qoyuram gâh néyistanlara
Bir sürü aslan görürem, qorxmuram
Meqberelikde édirem geh mekan
Qêbrde xortlan görürem, qorxmuram
Menzil olur geh mene virâneler
Cin görürem, can görürem, qorxmuram
Xârici mülkünde de hettâ gezip
Çox tühef insan görüröm, qorxmuram
Bu küré-yi erzde men, müxteser
Müxtelif elvan görürem, qorxmuram
Léyk, bu qorxmazlıq ile doğrusu
Ay qardaş, vallâhi, billâhi, tallâhi
Harda Müselman görürem, qorxuram!
Bî sebeb
qorxmuram [men], vechi var:
Néyleyim âxır, bu yox olmuşların
Fikrini qan qan görürem, qorxuram
Qorxuram, qorxuram, qorxuram!
آیریجا:
شعر فخریه‌ی
صابر و عناصر هویت ملی تورک در آن
حئیوان‌لارا
ظولم ائده‌ن توپلوم، اینسان‌لارا ظولم ائده‌ن یؤنه‌تیم‌له‌ری یارادار
تمام دین‌ها
باید خود را پیوسته به‌روز کنند
مشروطه‌طلبان
معتدل تورک‌گرا و مشروطه‌طلبان افراطی فارس‌گرا
No comments:
Post a Comment