HÉYDER ELİYÉV’İN TÜRK XALQIMIZLA İLGİLİ YANLIŞ DOLU QONUŞMASI

HÉYDER ELİYÉV’İN TÜRK XALQIMIZLA İLGİLİ YANLIŞ DOLU QONUŞMASI

“Bütün Cenûbi Azerbaycan’da yaşayan şâirlere te’sir gösterib başa salınız ki, Türk dili démesinler, Azerbaycan dili désinler. Bu, birincisi sizin borcunuzdur. Çünkü onlar özlerini Azerbaycanlı sanır, dilleri de Azerbaycan dilidir. Biz Azerbaycan dilini qebul étmişik ... Néce ki, burda vardır, élece de Cenûbi Azerbaycanda”

Qaynaq: H. E. Eliyév’in Azerbaycan yazıçılarının VII qurultayında nitqi. Kommunist qezéti, 14 iyun 1981, N^o 139.

Görüt: Azerbaycan yazıçılarının VII qurultayında. Azerbaycan KP Mk-nın birinci katibi Héyder Eliyév’in çıxışı. 7 iyun 1981-ci il.

Héyder Eliyév bu qonuşmasında İstalinist Azerbaycançılığa uyqun olaraq néçe yanlış söylemişdir. Türk milli ad, Türk milli kimliyi ve milli dilimizin adı olan Türkce, bizim qırmızı çizgilerimizdir. Bu qonuşmada bunlar aşılmışdır.

- Héyder Eliyév İran’da yaşayan Türk xalqının özünün milli ad ve milli kimliyini “Azerbaycanlı” sandığını iddia étmişdir. Bu doğru déyildir. İran’da “Türk” xalqı bütün târix boyunca ve bugün de özünü “Türk” adlandırmışdır, Azerbaycanlı déyildir. Başqa bir déyişle onun “özadlandırma”sı ve ya “özad”ı (self-designation, autonym, endonym) her zaman “Türk” olmuşdur.

Azerbaycanlı’nın étnik ad olaraq qullanılması Sovyét Azerbaycanı ve orada İstalinist Rusyanın gerçekleşdirdiyi koloniyal millet yaratma süreci ile ilgilidir, İran’da yaşayan Türk xalqı ile, ki bambaşqa bir milletleşme - Türkleşme - sürecinden gécmekdedir, ilgili déyildir ve onu bağlmaz.

İran’da “Azerbaycanlı” étnik ve milli kimlik déyildir, Azerbaycan bölgesinde yaşayan Türk, Kürd, Tat, Ermeni, Asoru v.b. ferqli milletlerden olan şexslerin o bölgeye mensub olduğunu gösteren, Kirmanlı veya Xorasanlı kimi bir addır. Azerbaycanlı, millet adı olaraq Sovyétlerde İstalinist millet yaratma projesinin ürünüdür ve İran'da yaşayan Türk xalqını ilgilendirmez ve onu bağlamaz.

- Héyder Eliyév İran’da yaşayan Türk xalqının dilinin “Azerbycan dili” olduğunu iddia étmişdir. Bu da yanlışdır. İran’da Türk xalqı öz dilini “Türki” (lehcelerde Türkü, Türküce, Türkücen, Türkücan v.s.) adlandırır, asla Azerbaycan dili adlandırmaz. İran'da Azerbaycan dili diye bir dil yoxdur. Azerbaycan dili de Sovyét Azerbaycanında başqa bir milletleşme süreci olan Azerbaycan milletini yaratma İstalinist projesinin ürünüdür. İran'da yaşayan Türk milletini ilgilendirmez ve onu bağlamaz.

Héyder Eliyév’in qonuşmasında üç qonu daha vardır ki bunlar yanlışın da ötesindedir:

- Héyder Eliyév Sovyét Azerbaycanı yazarlarına İran’da yaşayan Türk xalqını öz diline “Türk dili” yérine “Azerbaycan dili” démeleri gerektiyini başa salmalarını istemişdir. Bu, İran devletinin Türkcenin adını zorla Azericeye deyişdirmesine benzer bir iş ve düpedüz Türkce ve Türk milletine düşmanlıqdır. Oysa başa salınması gereken, Héyder Eliyév ve benzeri Azerbaycan Réspublikasından olanlardır ki öz dillerinin adının Ruslar terefinden Türkceden Azerbaycan diline deyişdirildiyini qavrasınlar.

Ayrıca onlar anlamalıdırlar ki başqa bir milletleşme sürecinden géçen Sovyét Azerbaycanı – Azerbaycan Réspublikası, İran’da yaşayan Türk xalqının milli kimliyi olan Türk ve dili olan Türkcenin adlarını deyişdirmeye yétgili déyildir.

- Héyder Eliyév Azerbaycan Réspublikasının “Azerbaycan dili” términini qebul étdiyini söylemişdir. Oysa gerçek budur ki “Türkce” yérine “Azerbaycan dili”, Sovyétlerin Qafqazda Türk xalqına yapdığı étnik ve kültürel soyqırım sonucunda tehmil édilmiş ve zorlanmış bir “yadad” ve ya “yadadlandırma”dır (Xenonym, Exonym).

-Héyder Eliyév bu beyânı ile Rusyanın Qafqazda Türk xalqına yapdığı étnik soyqırımı te’yid étdiyini göstermişdir.

- Héyder Eliyév qonuşmasında Sovyét yapımı olan “Cenûbi Azerbaycan” qavramını işletmişdir. Oysa İran’ın quzéybatısında Türk topraqları ve Türk veteni (Türkili) Azerbaycanla sınırlı déyildir, onun iki qatıdır. Cenûbi Azerbaycan qavramını işletmek, onu işledenin veten şuûruna sâhib olmadığını, Türk veteninin hara olduğunu bilmediyini gösterir.