زبان معيار
مودرن تورکي
براي ما زبان
معيار مودرن تورکي همان است که نسل اول محرّرين و روشنفکران تورک و تورک‌گرا در ايران
بکار برده‌اند: يعني تورکي جمشيدخان مجدالسلطنه افشار اورومي، تقي رفعت، غني‌زاده
ديلمقاني، سعيد سلماسي، ....
تورکي بکار برده
شده در مرکز و شرق آزربايجان به ويژه تبريز-اردبيل، مانند زبان رسمي رسپوبليکاي آزربايجان
موسوم به «آزربايجاني»، به شدت محلي‌گرا، لهجه‌گرا، متاثّر از فارسي، فاقد خصلت
جامعيت و منقطع از سنن ادبي- نوشتاري زبان تورکي است و نمي‌تواند براي زبان معيار
تورکي همه‌ي تورکزبانان ساکن در تورک‌ایلي و خارج آن در ديگر نقاط ايران مبنا گرفته
شود. اين سنت ناميمون، ادامه‌ي روند دژنراسيون و تباهي زبان تورکي معيار و ادبي در مرکز آزربايجان از دوره‌ي مشروطيت و بدين سو است (به موازات ظهور دو «هويت ملي تورک» در غرب آزربايجان و «هويت ملي ايراني» در مرکز و شرق آزربايجان، دو نوع کاربرد از زبان تورکي در نشريات آن دوره ديده شد. در غرب (خوي، سلماس-ديلمقان، اورميه)، زبان ادبي و معيار تورکي، آنهم براي نوشتن نثر و مقالات در مسائل اجتماعي و سياسي بکار مي‌رفت. اما در مرکز و شرق آزربايجان (تبريز، اردبيل)، لهجه‌ي محلي و زبان غير ادبي، آنهم اغلب در شعر و هجو و مزاح و زيرنويس کاريکاتورها بکار مي‌رفت).
در اين عرصه،
صاحب‌نظران در درجه‌ي اول تورکي‌نويساني هستند که مليت خود را «تورک» و زبانشان را
«تورکي» مينامند. کساني که خود را «ملت آزربايجان» و زبانشان را «زبان آزربايجاني»
ميدانند صلاحيت نظر دادن در باره‌ي مسائل «ملت تورک» و فرهنگ و «زبان تورکي» را ندارند.
اگر بخواهيم
دقيقتر و واضحتر صحبت کنيم، بايد بگوئيم که در باره‌ي مسائل فرهنگي و زباني خلق تورک
بعد از اين بايد استانهاي آزربايجان غربي، همدان، زنجان، مرکزي، قزوين، البرز، ... داراي وزنه‌ي بسيار بيشتري باشند.
مساله‌ي ما اين
است که يک باند مافياوار آزربايجان‌گراي فتيشيست از موغان-تبريز-اردبيل پيدا شده
که سر خود براي همه‌ي مردم تورک در ايران زبان تورکي معيار و ادبي و الفباء و ادبيات و
قواعد املاء و .... تعيين مي‌کند. حتي خودسرانه براي آنها هويت ملي و اسم ملي جديد و
... مي‌تراشد و براي هيچ کس غير از خودشان هم حق اظهار نظري قائل نيست. در
حاليکه زبان تورکي همانقدر که مال آنهاست، مال تورک همدان و زنجان و گيلان و
چهارمحال و استان مرکزي و قزوين و کوردستان و کرمانشاه و قوم و البورز و تهران و
اصفهان و فارس و کرمان و لورستان و سمنان و .... هم است.
مقاله‌ي تورکي
مجدالسلطنه افشار اورومي در باره‌ي ادب و شعر تورکي در ايران- سال ١٩١٥
نامه‌ي تورکي
تقي رفعت به محمدامين رسولزاده
ياشاسين تورک
جوانلاري! خطابه‌ي تورکي غني‌زاده سلماسي به جوانان تورک نوشته شده در ١٠٩ سال پيش
ما تورکيم! از
نامه‌ي دانش‌آموزان اورميه به انجمن ملي تبريز در يک صد و ده سال پيش
No comments:
Post a Comment