در تفاوت تورک‌ایلی و تورک‌ائلی

در تفاوت تورک‌ایلی و تورک‌ائلی 

مئهران باهارلی

اخیراً نقشه‌ای در اینترنت با نام «تورک‌ائلی» که گویا قلم‌‌روی وطن تورک در ایران را نشان می‌دهد منتشر شده است. این نقشه نادرست است و مفهوم وطن تورک را تحریف و بی‌ارزش می‌سازد.

١-ایران یک کشور چندملتی است. هر ملت ساکن در ایران دارای یک «منطقه‌ی ملی»‌ی از آن خود، نیاخاک و یا «وطن» است که با نام قومی - ملی‌ی وی خوانده می‌شود. مانند بلوچستان، مازندران (طبرستان)، گیلان، کوردستان، لورستان، عربستان، تورکمنستان (تورکمه‌ن‌یورت، وطن اوغوزهای شرقی، وطن مازنی‌ها)، لارستان، خلجستان (خلج‌اوردا) و ....

٢-در تعیین و ترسیم مناطق ملی و یا وطن‌های ملل ساکن در ایران، هر گروه قومی و ملی به دلخواه خود و با زیاده‌خواهی و توسعه‌طلبی نمی تواند سرزمین‌های ملل دیگر را جزء وطن خود و متعلق به خود بداند و عرضه کند. باید اصولی پایه‌ای، منطقی و معقول و قابل قبول برای همه‌ی ملل در تعیین و ترسیم حدود مناطق ملی و یا وطن‌های ملل ساکن در ایران اساس گرفته شود. از جمله این سه اصل:

الف-اصل اکثریت نسبی و یا مطلق جمعیتی: هر منطقه‌ی ملی و یا وطن هر ملت باید صرفا واحدهای جمعیتی که آن ملت در آن دارای اکثریت نسبی و یا مطلق جمعیتی است را شامل باشد. به عنوان نمونه نواحی‌ای که فارس‌ها در آن‌ها اقلیت جمعیتی هستند نمی‌توانند به فارسستان – منطقه‌ی ملی فارس الحاق شوند.

ب-اصل پیوسته‌گی خاکی – جوغرافیایی: واحدهای جمعیتی که یک ملت در آن دارای اکثریت جمعیتی است برای داخل و الحاق شدن به منطقه‌ی ملی و یا وطن آن ملت می‌باید دارای پیوسته‌گی ارضی و خاکی با یک‌دیگر باشند. یعنی یک مرکز جمعیتی دارای اکثریت جمعیتی «ملت الف» که به صورت جزیره‌وار در میان نواحی جمعیتی با اکثریت جمعیتی از «ملت ب» قرار دارد نمی‌تواند به «منطقه‌ی ملی ملت الف» الحاق شود. به عنوان نمونه مراکز جمعیتی فارس‌زبان که در قرن بیستم در نتیجه‌ی سیاست فارس‌سازی به طور جزیره‌وار در داخل منطقه‌ی ملی تورک در شمال غرب ایران  ظاهر شده‌اند، علی رغم داشتن اکثریت جمعیتی فارس، متعلق به فارسستان – منطقه‌ی ملی فارس نیستند زیرا دارای پیوسته گی جوغرافیایی و خاکی با دیگر مناطق فارس‌نشین نیستند، بلکه متعلق به منطقه‌ی ملی تورک – تورک‌ایلی و قسمتی از اقلیت فارس در تورک‌ایلی هستند.

ج- سال مبنایی ١٩٠٠ میلادی: در تعیین اکثریت جمعیتی یک منطقه‌ی ملی، نه وضعیت دموگرافیک زبانی - قومی – ملی کنونی، بلکه وضعیت دموگرافیک زبانی - قومی – ملی دهه‌ی  اول ١٩٠٠ اساس گرفته می‌شود. یعنی زبان و هویت قومی – ملی یک مرکز جمعیتی همان قبول می‌شود که در سال ١٩٠٠ بود، نه زبان و هویت قومی – ملی فعلی آن. زیرا از دهه‌ی اول ١٩٠٠ و انقلاب مشروطیت، سیاست رسمی و دولتی نسل‌کشی ملی و زبانی ملل غیر فارس آغاز شد و بعد از آن با فارس‌سازی و تغییر زبان بسیاری از گروه‌های غیر فارس مانند تورک از تورکی به فارسی، هم‌چنین مهاجرت‌هایی که نتیجه‌ی سیاست‌های استعمار داخلی بودند (مانند اسکان لورها و فارس‌ها در سرزمین‌های عربی - الاحواز، سیستانی‌ها و زابلی‌ها در تورکمن صحرا و ....) زبان بسیاری از مراکز جمعیتی و بافت قومیتی آن‌ها تغییر یافت و مرزهای دموگرافیک قومی – ملی طبیعی و تاریخی مناطق ملی مخدوش شد. این روند فارس شدن گروه‌های ملی غیر فارس هم‌چنان با سرعت ادامه دارد.

٣-یکی از ملل ساکن در ایران «ملت تورک» (اوغوزهای غربی) است که در چند منطقه به طور کومپاکت و اکثریتی ساکن است. مناطقی که ملت تورک در آن‌ها به طور کومپاکت و اکثریتی ساکن است عبارتند از «منطقه‌ی ملی‌ی تورک» در شمال غرب و غرب ایران، یعنی همه‌ی سرزمین‌های تورک‌نشین به طور پیوسته دارای اکثریت جمعیتی تورک در دهه ی ١٩٠٠ (قبل از شروع سیاست دولتی نسل‌کشی ملی تورک) که از مرزهای جمهوری‌های آزربایجان و تورکیه آغاز و در جنوب شرق در حوالی‌ی تهران و در جنوب در حوالی‌ی نهاوند و کنگاور و ملایر و ... پایان می‌پذیرد؛ و چند «کانتون و یا اکسکلاو تورک» یعنی مناطق منفصل و جزیره‌وار تورک‌نشین در جنوب، در مرکز و در شمال شرق ایران (آوشاریورت، قاشقایورت، ...).

٤- به لحاظ تاریخی و جوغرافیایی، منطقه‌ی ملی‌ی تورک در شمال غرب ایران بین «آزربایجان» و «عراق عجم» تقسیم شده است. چنان‌چه تقریباً نیمی از آن در ناحیه‌ی آزربایجان تاریخی - جوغرافیایی و نیمی دیگر در عراق عجم تاریخی - جوغرافیایی قرار دارد (ادعای آزربایجان‌گرایان دائر بر اینکه جوغرافیا و ایالت آزربایجان تمام مناطق تورک‌نشین شمال غرب ایران را شامل بود و در دوره‌ی رضا شاه تجزیه شد، دروغ است. منطقه‌ی تورک‌نشین در شمال غرب ایران و یا وطن تورک همیشه‌ی تاریخ بین دو جوغرافیا و واحد اداری سیاسی آزربایجان و عراق عجم تقسیم شده بود، از جمله در دوره‌های قیزیل‌باش، افشار و قاجار. «منطقه‌ و یا ولایت خمسه» بعضا جزئی از ایالت آزربایجان، در بعضی مواقع دیگر هم جزئی از عراق عجم شمرده می‌شد).

٥- ناحیه‌ی جوغرافیایی‌ی آزربایجان، علاوه بر بخش تورک‌نشین، شامل بخشی از وطن ملت کورد و یا کوردستان نیز می‌شود. همان گونه که ناحیه‌ی جوغرافیایی‌ی عراق عجم، علاوه بر بخش تورک‌نشین، شامل بخشی از وطن ملت فارس و یا فارسستان نیز می‌گردد. به عبارت دیگر، آزربایجان هم‌پوشانی و عینیتی با وطن تورک در شمال غرب ایران ندارد؛ هم چنان چه که عراق عجم ندارد. آزربایجان و عراق عجم مفاهیمی زبانی و قومی - ملی‌ نیستند، صرفاً نام‌های جوغرافیا و تقسیمات اداری‌اند («عراق عجم» ترکیبی برای جدا ساختن آن از «عراق عرب»، و کلمه‌ی «عجم» در آن به معنی‌ی «غیر عرب» و یا سکنه‌ی ایران و .... است).

٦-در ایران، منطقه‌ی ملی‌ی به هم پیوسته‌ی تورک در شمال غرب مرکب از بخش‌های تورک‌نشین آزربایجان تاریخی - جوغرافیایی و عراق عجم تاریخی-جوغرافیایی تاکنون دارای نامی تثبیت شده و همه‌گانی و جاافتاده و رسمی – دولتی که منعکس کننده‌ی هویت ملی‌ی ملت تورک و دربرگیرنده‌ی همه‌ی قلمروی آن باشد نبود. اگرچه نام «تورکستان» (و «تورکمانیا») به معنی سرزمین تورک از طرف مردم به صورت «خودنام‌گذاری» و از طرف مورخین و خارجیان به صورت «دیگرنام‌گذاری» برای نامیدن شمال غرب تورک‌نشین ایران به کار رفته و می‌رود، اما خودنام‌گذاری و دیگرنام‌گذاری «تورکستان» همه‌گانی و رسمی نشده است). وضعیت منطقه‌ی ملی‌ی فارس در مرکز و شرق ایران هم چنین بود. این مشکل و کم‌بود تاریخی اخیراً با کاربرد و تخصیص نام «تورک‌ایلی» (ترجمه‌ی تورکی خودنام‌گذاری موجود «تورکستان») برای منطقه‌ی ملی‌ی تورک در شمال غرب ایران، و «فارسستان» برای نامیدن منطقه‌ی ملی‌ی فارس در مرکز و شرق ایران برای همیشه حل نهائی‌ی خود را پیدا کرد.

٧- عده‌ای مفهوم «تورک‌ائلی» را به صورتی اشتباه – بر اساس درک نادرست و مغشوش از «وطن تورک» به کار می‌برند. به عنوان نمونه نقشه‌ی زیرین از وطن تورک بنام «تورک‌ائلی» که در اینترنت منتشر شده، نادرست است. زیرا:

٧-١-«وطن تورک» یعنی مجموعه‌ی مناطق به هم پیوسته‌ی تورک در «شمال غرب ایران». بنابراین شامل هیچ منطقه‌ی تورک و یا غیر تورک در مرکز، در جنوب، در شمال شرق و ..... ایران نمی‌گردد. در حالی که در نقشه‌ی «تورک‌ائلی» به اشتباه مناطقی از مرکز، از جنوب و از شمال شرق ایران نیز به عنوان وطن تورک نشان داده می‌شود.

٧-٢-«وطن تورک» یعنی مجموعه‌ی مناطق «به هم پیوسته‌ی» تورک در شمال غرب ایران. بنابراین شامل مناطق منفصل تورک‌نشین در دیگر نقاط ایران و یا کانتون‌های تورک، از جمله قاشقایورت در جنوب ایران و آوشاریورت در شمال شرق ایران نمی‌گردد. در حالی که در نقشه‌ی تورک‌ائلی مناطق منفصل تورک‌نشین در مرکز و در جنوب و در شمال شرق ایران و یا کانتون‌های تورک قاشقای‌یورت و آفشاریورت هم داخل در تورک‌ائلی نشان داده می‌شوند.

٧-٣-وطن تورک یعنی مجموعه‌ی مناطق به پیوسته‌ی «تورک‌نشین» (اوغوزهای غربی) در شمال غرب ایران. بنابراین شامل مناطق مسکون با ملل دیگر تورکیک از جمله ملت‌های تورکیک «تورکمن» (اوغوزهای شرقی) در شمال شرق ایران و ملت «خلج» (از آرقوها) در جوار ناحیه‌ی جنوب شرقی‌ی این منطقه‌ی به هم پیوسته نمی‌گردد. در حالی که در نقشه‌ی تورک‌ائلی مناطق دیگر ملل تورکیک ساکن در ایران یعنی تورکمن و خلج نیز جزئی از تورک‌ائلی نشان داده می‌شود.

٧-٤-وطن تورک یعنی مجموعه‌ی مناطق به هم پیوسته‌ی تورک‌نشین در شمال غرب ایران که تورک‌ها در آن‌ها دارای «اکثریت جمعیتی» هستند. بنابراین شامل هیچ بخشی از مناطق ملی‌ی دیگر ملل ایرانیک و سامی از قبیل فارس، کورد، لور، مازنی، گیلک و عرب که ملل مذکور در آن‌ها دارای اکثریت جمعیتی هستند نمی‌گردد. در حالی که در نقشه‌ی تورک‌ائلی بخشی و یا همه‌ی مناطق ملی‌ی ملل فارس، کورد، لور، مازنی، گیلک و عرب، صرفا به خاطر آن که در آن‌ها اقلیتی تورک ساکن است و یا این مناطق قبلا تحت حاکمیت سیاسی تورک بوده‌اند، جزء تورک‌ائلی نشان داده شده‌اند.

٨-وطن تورک مفهومی مودرن، دموکراتیک و انسانی و صرفاً برای تسمیه‌ی همه‌ی سرزمین تورک‌نشین با اکثریت جمعیتی در شمال غرب ایران که تاکنون دارای نامی جامع و رسمی و مشخص و خاص خود نبود است. یکی از اهداف کاربرد آن، ایجاد حس وطن مشترک تورک در میان همه‌ی تورکان ساکن در شمال غرب ایران، در آزربایجان و در خارج آن و اعلام این واقعیت به جهانیان است که سرزمین و وطن ملت تورک در شمال غرب ایران، صرفاً بخش تورک‌نشین واقع در جوغرافیای آزربایجان نیست و مناطق تورک‌نشین عراق عجم و جبال سابق را نیز شامل می‌شود.  

٩-مفهوم وطن تورک بدور از هر گونه زیاده‌خواهی و توسعه‌طلبی‌ی ارضی است. در حالی که در نقشه‌ی تورک‌ائلی بخش‌هایی و یا همه‌ی مناطق ملی‌ی متعلق به دیگر ملل تورکیک (تورکمن، خلج) و غیر تورکیک (فارس، کورد، لور، عرب، مازنی، گیلک) جزئی از تورک‌ائلی نشان داده شده است.

١٠-زیاده‌خواهی و توسعه‌طلبی‌ی ارضی جای‌گاهی در جنبش ملی‌ی دموکراتیک تورک نداشته، رفتاری مضر و خطرناک، حتی آمیخته به کولونیالیسم و نژادپرستی است. ملت تورک کائن در ایران نمی‌باید زیاده‌خواهان و توسعه‌طلبان نژادپرست فارس و کورد و ارمنی را مودل و راهنمای خود قرار دهد و کار را به چشم‌داشت به اراضی‌ی دیگران بکشاند. هم‌چو نقشه‌های زیاده‌خواهانه و توسعه‌طلبانه از همان آغاز با سرزمین تورک شمردن سرزمین‌های دیگر ملل، دادن اعلان جنگ به تمام ملل ساکن در ایران (فارس، کورد، لور، گیلگ، مازنی، تورکمن، عرب)، ناحق و غیر مشروع کردن مطالبات حق و مشروع ملت تورک، و به واقع یک انتحار سیاسی است.

١١-«حرکت ملی دموکراتیک تورک» یعنی حرکتی که از سوی نخبه‌گان و روشن‌فکران و سیاسیون تورک از سال‌های پایانی‌ی قرن نوزده توسط رهبران ملی تورک مانند جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی – مجدالسلطنه به منظور احقاق حقوق ملی ملت تورک در ایران قاجاری آغاز شد و تا امروز با افت و خیز ادامه دارد، مطلقاً به دور از زیاده‌خواهی و توسعه‌طلبی‌ی ارضی و چشم‌داشت به اراضی‌ی دیگر ملل، چه تورکیک و چه غیر تورکیک است. نقشه‌ی توسعه‌طلبانه‌ی تورک‌ائلی، وجهه‌ی «حرکت ملی دموکراتیک تورک» را تخریب می‌کند.

١٢-مفهوم بنیادین در تعریف حرکت ملی دموکراتیک تورک، باور به وجود «چهار ملت تورکیک متشخص و مستقل» در ایران به نام «تورک» (اوغوزهای غربی)، «تورکمن» (اوغوزهای شرقی)، «قازاق» و «خلج» است. ذهنیتی که هنوز این چهار ملت تورکیک مستقل و متشخص را یک ملت گمان می‌کند و ظاهرا منتشر کننده‌گان نقشه‌ی تورک‌ائلی مذکور هم بدان معتقد هستند، ذهنیتی غیر دموکراتیک، بریده از واقعیت‌های میدانی، آناکرونیک و عقب‌مانده از زمانه است؛ ربطی به حرکت ملی دموکراتیک تورک و هویت ملی‌ی مودرن تورک ندارد، بلکه یک ایده‌آل پان‌تورکیستی متعلق به دهه‌های اواخر قرن نوزده است. ایده‌آل پان‌تورکیستی اتحاد و ادغام تمام گروه‌های تورکیک جهان تحت نام یک ملت واحد «تورک» در آن دوره، یک آلترناتیو و آرمان قابل تحقق حتی معقول و استراتژیک بود، اما در قرن حاضر غیر عملی و بریده از واقعیت‌ها است.  

١٣-«پرچم حکومت اتحاد» به کار رفته در نقشه‌ی تورک‌ائلی، پرچم جنبش اتحاد اسلام – حزب اتحاد تورک بعدی و حاکمیت – دولت تورک اتحاد به صدارت رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی – مجدالسلطنه، یعنی مصداق حرکت ملی دموکراتیک تورک در سال‌های جنگ جهانی اول در وطن تورک ویا منطقه‌ی ملی‌ی تورک در شمال غرب ایران بود. اصل به کار بردن پرچم حاکمیت تورک اتحاد به عنوان پرچم ملی منطقه‌ی ملی تورک از طرف طرف‌داران «تورک‌ائلی»، امری کاملا بجا و ابتکاری قابل تقدیر است. اما از آن جائی که «تورک‌ائلی» به دلایلی که ذکر شد، عینیتی با منطقه‌ی ملی تورک در شمال غرب ایران ندارد، پرچم حاکمیت تورک اتحاد نمی‌تواند به عنوان پرچم «تورک‌ائلی» تبلیغ شود و به کار رود. «پرچم حاکمیت تورک اتحاد» امروز صرفاً می‌تواند به عنوان پرچم «منطقه‌ی ملی تورک» و یا «وطن تورک» پیشنهاد و به کار برده و تبلیغ شود، نه برای مناطقی در خارج آن.

١٤- با توجه به آنچه گفته شد، ضروری است که بر فرق بین تعریف حرکت ملی دموکراتیک تورک که وارث دولت تورک اتحاد و ادامه دهنده‌ی راه رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی – مجدالسلطنه از منطقه‌ی ملی تورک و یا وطن تورک در شمال غرب کشور، و وطن تعریفی طرف‌داران تورک‌ائلی تاکید شود. بناء علیه، این جانب برای مشخص کردن تفاوت‌های تعریف خود از ملت تورک (اوغوزهای غربی) و حدود و ثغور وطن تورک (منطقه‌ی ملی‌ی تورک در شمال غرب ایران) با منتشر کننده‌گان نقشه‌ی تورک‌ائلی، از این به بعد به جای «تورک‌ائلی» که در گذشته استفاده می‌کردم، نام «تورک‌ایلی» را به کار می‌برم. در کاربرد من، «تورک‌ایلی» معادل و ترجمه‌ی تورکی خودنام‌گذاری قبلا موجود «تورکستان» فارسی و «ترکیّه»ی عربی و به معنی سرزمین و نیاخاک ملت تورک است. ترکیب «تورک‌ائلی» به کار رفته‌ در تمام نوشته‌ها و مقالات قبلی‌ی من هم می‌باید به روز و با «تورک‌ایلی» جای‌گزین شوند.

خلاصه: وطن تورک که نقشه‌ی «تورک‌ائلی» نشان می‌دهد، نادرست و محصول ذهنیتی‌ی مغشوش است. زیرا مفاهیم اساسی‌ی حرکت ملی دموکراتیک تورک را، از جمله خود مفهوم «حرکت ملی دموکراتیک تورک» را، هویت متشخص و مستقل ملی‌ی ملت تورک ساکن در ایران (اوغوزهای غربی) را؛ وجود چند ملت مستقل تورکیک در ایران از جمله ملل تورک (اوغوزهای غربی)، تورکمن (اوغوزهای شرقی) و خلج را؛ وطن بودن منطقه‌ی ملی‌ی به هم پیوسته‌ی تورک‌نشین در شمال غرب ایران (تورک ایلی) و حدود و ثغور آن را، .... تحریف می‌کند، و مبلغ زیاده‌خواهی و توسعه‌طلبی‌ی ارضی بر علیه دیگر ملل ساکن در ایران است. 

برای مطالعه‌ی بیشتر:

پان تورک، پان آزربایجانیسم، تورک باوری، تورکیسم، پان تورکیسم، پان تورکیکیسم، تورانیسم

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/05/blog-post_20.html

ایضاحاتی در باره‌ی کاربرد مودرن و دموکراتیک دو نام تورک و آزربایجان

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/10/blog-post_9.html

مناطق ملی در ایران؛ و منطقه‌ی ملی و یا اتنودموگرافیک تورک در شمال غرب آن

http://sozumuz1.blogspot.com/search/label/تاتاریزه%20کردن

تورک صرفاً نام قومی-ملی اوغوزهای غربی است، نه همه‌ی ملل تورکیک

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_12.html

در ایران شش ملت و اقلیت ملی تورکیک وجود دارد، هیچ کدام از آن‌ها «آزربایجانی» و یا «تورک آزربایجانی» نیست

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_11.html

در ایران چهار ملت تورکیک با نام‌های تورک، تورکمن، خلج و قازاق زندگی می‌کنند

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/06/blog-post_9.html

روح دوکترین آزربایجان‌گرایی عَلَم کردن هویت آزربایجانی به جای هویت ملی تورک

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_85.html

ایران‌دا نه «آزه‌ربایجان‌لی» وار، نه «آزه‌ربایجان تورکو» و نه باشقا بنزه‌ر اویدورما و قوندارما میلله‌ت‌له‌ر و کیم‌لیک‌له‌ر

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_10.html

اصطلاح «ایران تورک‌چوله‌ری»، صرفاً می‌تواند محصول مغز علیل و پاک باخته‌ی یک آزربایجان‌گرای ضد تورک باشد

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_95.html

در هویت ملی آزربایجانی، «انکار هویت ملی تورک» مندرج و مستتر است

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post.html

بحران‌های آزربایجان‌گرایانه

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_1.html

آزربایجان‌گرایی تالشی: گل بود به چمن نیز آراسته شد

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_95.html

باز هم ملت جعلی آذربایجان، اعتراض به تیتر خبر آیت الله منتظری

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/11/blog-post_8.html

در ایران، یک «مساله‌ی تورک» وجود دارد و یک «مساله‌ی حق تعیین سرنوشت ملت تورک». مساله‌ای به اسم آزربایجان و حق تعیین سرنوشت آزربایجان و ... وجود ندارد

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post_5.html

تورکان تکانی خورده‌اند. هویت ملی تورک در حال شکل‌گیری، اما بر مبانی مبهم و نه چندان درست است

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_29.html

ایران‌دا تورک خالقی اؤزونه «تورک» دییه‌ر. بو دا مساله‌نی بیتیریر

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post.html

لهجه‌گرائی، طائفه‌گرایی و محلی‌گرایی، سه مانع عمده در مسیر روند ملت شدن خلق تورک در ایران

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_47.html

هدف از بررسی زیرگروه‌های لهجه‌ای، جوغرافیایی، مذهبی، طائفه‌ای، ... خلق تورک

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_9.html

ناکارآمدی، ناقص و عقیم و غیر واقعی بودن آزربایجان‌گرایی صرف

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_23.html

Türk yérine koloniyal Azerbaycan Étnosu-Milleti qavramı Quzéyde de iflas étmekdedir

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/turk-yerine-kolonliyal-azerbaycan.html

قانون تشکیل ایالات و ولایات مشروطه و تجزیه‌ی منطقه‌ی ملی تورک

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_24.html

در تفاوت تورک‌ایلی و تورک‌ائلی

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_29.html

«تورکیستان» ایله «تورکییه» دوغرویسا، «تورک‌ایلی» ده دوغرودور.

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/08/blog-post_64.html

مناطق ملی در ایران؛ و منطقه‌ی ملی و یا اتنودموگرافیک تورک در شمال غرب آن

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_19.html

نام و ترکیب تورک‌ایلی

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_25.html

موضوعِ بحث وطن (تورک‌ایلی) ایسه، گئری‌سی تفرّعات

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_31.html

تورک‌ایلی، احمد جواد

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/05/blog-post_6.html

جمهوریت‌خواهی فارسی و مساله‌ی ملی در ایران، نگاهی به طرح پیشنهادی و. انصاری-س. مددی

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/05/blog-post_31.html