تصميم بي‌.بي.سي براي استفاده از نام ترک به جاي آزري، حادثه‌اي تاريخي است

تصميم بي‌.بي.سي براي استفاده از نام ترک به جاي آزري، حادثه‌اي تاريخي است

مئهران باهارلي

صادق صبا مدير بخش فارسي بي بي سي در برنامه دیدبان که ٢٣ آبان از این شبکه پخش شد گفت: "ما در بی.بی.سی روش روشنی در خصوص مساله نام و قومیت مردم آذربایجان داریم و آنها را ترک می‌دانیم نه آذری. ملاک ما این است که بقیه به آنها می‌گویند ترک و خودشان هم به خودشان می‌گویند ترک. بنابراین از نظر ما کلمه ترک ملاک است" و ادامه داد "کلمات عرب‌‌زبان و کردزبان هم برای عربها و کردهای ایران اشتباه است و آنها کرد و عرب هستند... شهریار چون به ترکی شعر گفته است شاعر ترک‌زبان است و ما به مسائل هزار سال پیش کاری نداریم. ... آذری منسوب به آذربایجان است و اگر ما بگوییم آذری، شامل استانهای اردبیل و زنجان نمی‌شود ولی اگر بگوییم ترک شامل همه می‌شود".

١-با ظهور جنبش خودآگاهي ملي ترک در دهه اخير و تصميم استراتژيک وي بر تثبيت هويت ملي توده ترک ساکن در ايران صرفا به شکل "ترک" و زبانش به شکل "ترکي"، روند مهندسي قومي بريتانيا و روسيه که مي‌رفت به مقصود خويش نائل شود، با شکستي غيرمنتظره اما قطعي روبرو شد. شعارهاي "هاراي هاراي من تورکه‌مHaray haray men Türkem " و "تورک ديلينده مدره‌سهTürk dilinde medrese " و "تورک ديلي رسمي اولسونTürk dili resmi olsun "، .... صريحتر و واضحتر از آن بودند که از سوي ترک‌ستيزان داخلي و خارجي نفي و انکار و يا توجيه و تاويل شوند. اين چنين بود که در زمينه اعتراضات اخير به توهين برنامه فتيله، بالاخره شماري از مقامات دولتي ايران، بر خلاف ترمينولوژي رسمي و ايدئولوژي دولتي، از مردم ما با نام "ترک" و حتي "ملت ترک" نام بردند و بدين ترتيب بايکوت موجود بر نام و هويت ملي خلق ترک درهم شکسته شد.

٢-نهايتا صادق صبا مدير بخش فارسي بي.بي.سي موضع جديد اين رسانه در مورد کاربرد "ترک" به جاي "آزري" را اعلام نمود: "ما می‌بینیم که هم ترک‌ها به خودشان میگویند ترک و هم دیگران به آنها میگویند ترک. پس بنابراین بی.‌بی.‌سی هم باید بگوید ترک، نه چیز دیگری"!. همچنين "ما در بی.بی.سی روش روشنی در خصوص مساله نام و قومیت مردم آذربایجان داریم و آنها را ترک می‌دانیم نه آذری. ملاک ما این است که بقیه به آنها می‌گویند ترک و خودشان هم به خودشان می‌گویند ترک. بنابراین از نظر ما کلمه ترک ملاک است". و ادامه داد "کلمات عرب‌‌زبان و کردزبان هم برای عربها و کردهای ایران اشتباه است و آنها کرد و عرب هستند... شهریار چون به ترکی شعر گفته است شاعر ترک‌زبان است و ما به مسائل هزار سال پیش کاری نداریم. ... آذری منسوب به آذربایجان است و اگر ما بگوییم آذری، شامل استانهای اردبیل و زنجان نمی‌شود ولی اگر بگوییم ترک شامل همه می‌شود".

٣-بيانات آقاي صبا در باره نام آزربايجان صحيح و دقيق است. ايشان همانطور که گفتند با تاريخ کاري ندارند و مساله‌شان امروز ايران است. امروز در ايران آزربايجان نام دو واحد اداري در تقسيمات کشوري است و مطلقا عينيتي با هويت ملي ترک در اين کشور ندارد. شماري از آزربايجانيان، يعني اهالي آزربايجان ترک نيستند. اکثر ترکها هم در خارج واحدهاي تقسيمات اداري کشور با نام آزربايجان ساکن‌اند و در نتيجه آزربايجاني نيستند. حدود و ثغور آزربايجان جغرافيائي و يا در تقسيمات اداري در حال و گذشته چه بوده و هم اکنون چه است هم ربطي به نام و هويت ملي ما که ترک است ندارد. حتي اگر همه ترکها در آزربايجان ساکن بودند- که نيستند- و در آزربايجان هيچ گروه ملي و قومي به جز ترک نبود – که هست-، باز هم نمي‌شد به جاي نام ترک که نام يک ملت و هويت ملي است نام آزري و يا آزربايجاني را بکار برد. چرا که آزري نام و هويت ملي – قومي جعلي و بدون پشتوانه تاريخي، و آزربايجاني صرفا منسوبيت جغرافيائي و يا تقسيمات اداري کشوري را مي‌رساند.

٤-تصحيح موضع نادرست قبلي بي.بي.سي در باره بکاربردن نام آزري به جاي ترک، هرچند بسيار دير آمد، اما کاملا بجا است. بي.بي.سي و همه رسانه‌هاي ايراني-فارسي و خارجي بهتر از همه مي‌دانستند و مي‌دانند که مردم ترک در ايران هميشه خود را ترک مي‌نامند و ترک مي‌دانند. اين رسانه‌ها در حاليکه همواره به عنوان نمونه کردها را با نام تاريخي خودشان "کرد" ذکر مي‌کردند، توده ترک ساکن در ايران را با نامهاي جعلي از قبيل آزري خطاب مي‌نمودند. اين هم شائبه همدستي و شرکت آنها در سياست رسمي و دولتي مهندسي هويت قومي و تحميل هويتي جديد بر ترکها را تقويت و باعث دلسردي و بي‌اعتمادي مردم ترک به بي.بي‌.سي و ديگر رسانه‌هاي هسو مي‌شد. با موضع‌گيري اخير بي.بي.سي، گامي تاريخي در مسير اصلاح اين بي‌عدالتي تاريخي و ترميم بي‌اعتمادي برداشته شد.

٥-موضع جديد اين رسانه بين المللي، با توجه به رابطه آن با دولت بريتانيا، عامل اصلي ايجاد و اشاعه اين هويت بي‌پايه و نژادپرستانه – استعماري در ايران و جهان، مي‌تواند نشاني از تغيير تاريخي در موضع اين دولت نسبت به خلق ترک ساکن در ايران باشد. البته اين تغيير احتمالي و علل و عواقب آن مي‌بايد به طور عميق و همه جانبه بررسي و تدقيق شوند. زيرا بريتانيا هميشه مي‌دانست که مردم ما به خودشان ترک مي‌گويند. اين چيزي نيست که وي آنرا تازه کشف کرده باشد. تغيير موضع بي.بي.سي نتيجه تغيير محتمل موضع دولت بريتانيا در مورد خلق ترک ساکن در ايران است. پس از ٢٠٠ سال از زمانيکه بريتانيا تصميم به اتحاد با و تقويت عنصر قومي فارس در ايران گرفت و ساقط کردن قاجارها، تأسيس دولت پهلوي، تلاش براي ايجاد ملت ايران، رسميت انحصاري زبان فارسي، شايع ساختن نام و هويت جعلي آزري، .... تنها چند نتيجه اين اتحاد بود، ظاهرا امروز بريتانيا تصميم به حمايت از عنصر ترک در ايران گرفته است. اين تغيير موضع، اگر واقعيت داشته باشد، مطلقا آثار خود را در ايران و منطقه و کشمکش تاريخي ترک-فارس نشان خواهد داد. يعني ورق به نفع ملت ترک در حال برگشتن است....

٦-سبب هرچه باشد مي‌توان گفت که اين تصحيح تاريخي، پژواکي نيرومند خواهد داشت و در سد مقاومت رسانه‌هاي داخلي و خارجي و برخي از نخبگان و هراس آنها از کاربرد نام و هويت واقعي خلق ما "ترک"، شکاف ايجاد خواهد کرد. در ايران به غير از تعدادي اندک از فعالان سياسي خودباخته، هيچ ترکي، مخصوصا توده‌هاي ترک و در خارج از استانهاي آزربايجاني، هويت ملي و يا قومي خود را آزري، آزربايجاني، ترک آزري و ترک آزربايجاني و ... نمي‌داند. دوره مهندسي هويت قومي خلق ترک توسط دولتهاي خارجي و نخبگان پشت کرده به ملت خود بسرآمده است. وقت آن است که ديگر رسانه‌ها و فعالين سياسي نيز که هنوز نامها و هويتهاي جعلي‌اي مانند آزري، آزربايجاني، ترک آزري و ترک آزربايجاني و .... را بکار مي‌برند، از لجاجت و عناد با واقعيت‌ها دست بردارند و مانند آقاي صبا- بي.بي.سي با هويت و نام ملي ما که صرفا ترک است آشتي کنند. يکبار ديگر به آقاي صبا و بي.بي.سي به خاطر اين گام جسورانه و عادلانه تبريک گفته از ايشان تشکر مي‌کنم.