Sözümüz: موضع منفی خيابانی نسبت به زبان تورکی به روایت عبدالله بهرامی

Monday, February 26, 2018

موضع منفی خيابانی نسبت به زبان تورکی به روایت عبدالله بهرامی

موضع منفی خیابانی نسبت به زبان تورکی

به روایت عبدالله بهرامی

مئهران باهارلی

عبدالله بهرامی از رهبران فارس و پان‌ایرانیست فرقه‌ی دموکرات آزربایجان تبریز، از یاران نزدیک خیابانی و رئیس نظمیه در دوره‌ی حاکمیت آزادی ‌سِتان می‌نویسد: «مرحوم خیابانی جداً با تورک‌ها و تورک‌زبان‌ها مخاصمت داشته و چنین عناوینی را ننگ ایرانی می‌دانست. کراراً به رفقای خود توصیه می‌کرد که در بسط زبان فارسی کوشیده و ترتیبی به‌دهند که کودکان هم در مدرسه به زبان فارسی صحبت کرده، تورکی را به کلّی منسوخ سازند. آن مرحوم به خود من چندین دفعه اظهار داشت که چه خوب بود یک حکومت مآل‌اندیشی در تهران زمام امور را به دست می‌گرفت و عوض فرستادن پیش‌خدمت‌های منحوس یا فرّاش‌های دربار، یک صد نفر معلم فارسی به این ایالت می‌فرستاد تا در ولایات مدارس ابتدائی تاسیس کرده و بچه‌ها را به تاریخ ملی خود آشنا سازند و برای همیشه این بهانه را از دست عوثمانی‌ها به‌گیرند تا دیگر آن‌ها به عنوان هم‌زبانی برای ما دل‌سوزی نه‌کنند.

تمام بیانیه‌هایی که در آن زمان انتشار یافته و روزنامه‌هایی که چاپ شده است به زبان فارسی است. اقدامات مرحوم شیخ را که مخالفین به عنوان قیام تلقی کرده‌اند، ابداً ارتباط به تجزیه و خودمختاری نه‌داشته است. در مخابرات و مراسلات آن مرحوم به مرکز یک کلمه عبارتی که چنین معنائی از آن حاصل گردد دیده نه‌می‌شود. .... پس از تخلیه‌ی آزربایجان [از قوای عوثمان‌لی] عده‌ای مخالفین [تورک‌گرا] که در دوره‌ی [حاکمیت اتّحاد و] عوثمانی مصدر خدمات محلی بودند، از ترس انتقام آزادی‌خواهان [دموکرات‌های آزربایجان] فرار کرده و به تهران پناهنده شده بودند» (عبدالله بهرامی، خاطرات؛ صص٦٣٥-٦٣٦)

عبدالله بهرامی به لحاظ ملیت فارس بود و تمایلات شدید ضد تورک و ضد عوثمان‌لی داشت. امکان دارد که وی در مورد مواضع منفی خیابانی نسبت به زبان تورکی اغراق و گزافه‌گویی کرده و یا افکار و آرزوهای خود را از زبان خیابانی بیان کرده باشد. اما باز در این صورت این سوال مطرح می‌شود: چرا خیابانی شخصی به این درجه تورک‌هراس و تورک‌ستیز - که حاضر است به جعل و دروغ‌پردازی در باره‌ی رهبر یک حزب، آن هم در موضوعی این چنین حیاتی به‌پردازد - را در حلقه‌ی نزدیکان خود و رهبری فرقه‌ی دموکرات آزربایجان تبریز قرار داده است؟ در صورت نادرست بودن ادعاهای بهرامی – که نامحتمل است-، آیا یکی از دلایلی که باعث شده بهرامی به انتساب آن‌ها به خیابانی جسارت کند آن نیست که وی مطمئن بود هیچ شاهد و سند و منبع و روایتی از خیابانی دال بر حمایتش از زبان تورکی وجود نه‌دارد؟

خیانت دموکرات‌های آزربایجان تبریز به زبان تورکی

آن چه از طرف آزربایجان‌گرایان و تاریخ‌نگاری آزربایجانی مخصوصا گونه‌ی استالینیستی آن در باره‌ی تورک‌گرایی و تقویت زبان تورکی از سوی فرقه‌ی دموکرات آزربایجان تبریز و حاکمیت آزادی‌ سِتان ادعا می‌شود؛ بازنویسی و وارونه‌نویسی تاریخ و تحریف و دروغ‌پردازی عامدانه است. «فرقه‌ی دموکرات آزربایجان» تبریز («کومیته‌ی آزربایجان حزب دموکرات ایران») به «ملت ایران» و «میهن ایران» معتقد بود، فارسی را «زبان ملی ایرانیان» به شمول تورک‌ها می‌دانست و معتقد به لزوم «توحید لسانی» به معنی یک‌سان کردن زبان تمام اهالی ایران از طریق نابود نمودن زبان‌های غیر فارسی و در راس آن‌ها تورکی، به عبارت دیگر یک تشکیلات «پان‌ایرانیستی» بود. از این‌رو «فرقه‌ی دموکرات آزربایجان» تبریز در طول حیات خود حتی یک نشریه و روزنامه و رساله و کتاب و اعلامیه و قبض و مقاله و سند و تمبر و آفیش و دعوت‌نامه و کارنامه و ... به زبان تورکی منتشر نه‌کرد، حتی یک نوشته و مقاله و رساله و کتاب در باره‌ی زبان تورکی و ادبیات تورک و فرهنگ تورک و تاریخ تورک و .... به زبان فارسی و یا تورکی منتشر نه‌ساخت. فرقه‌ی دموکرات آزربایجان و آزادی‌ سِتان در طول حاکمیت خود نه تنها یک مدرسه‌ی تورک در تبریز و یا دیگر شهرها نه‌گشود، بلکه به منظور محدود کردن دایره‌ی کاربرد زبان تورکی و از بین بردن تعلیم و تعلم به تورکی، ارائه‌ی درس زبان تورکی که بنا به سنت میسیونرهای مسیحی غربی دائر بر تعلیم و تبلیغات به زبان‌های بومی قبلا به طور جسته گریخته و گاه‌گاهی در مدرسه‌ی مموریال آمریکایی تبریز وجود داشت را متوقف کرد و صرفاً به تدریس زبان‌‌های فارسی، ارمنی، انگلیسی در آن مدرسه اجازه داد.

تمام انتشارات و نشریات و اسناد و قبض‌ها و تمبرها و کارت‌ها و ... تشکیلات پان‌ایرانیستی «فرقه‌ی دموکرات آزربایجان» به فارسی بود، هئیت مدیره‌ی اجتماعات قیام آزادی‌ سِتان بیانیه‌ی اعلام وجود خود را هم به دو زبان فارسی و فرانسه منتشر کرد. حتی این تشکیلات و حاکمیتش در تبریز یک نشریه‌ی خاص برای تجدد و نوآوری در زبان ملی و ادبیات ملی خود، یعنی زبان فارسی و ادبیات فارسی به نام «آزادی‌ستان» تاسیس نمود. حاکمیت آزادی ‌سِتان در مطابقت با مشی و سیاست پان‌ایرانیستی فرقه‌ی دموکرات آزربایجان و آزادی‌خواهان و مشروطه‌طلبان ضد تورک تبریزی، به احداث و توسعه‌ی شبکه‌ی مدارس فارسی زبان در تبریز و دیگر شهرهای تورک‌نشین تحت حاکمیت و اشغال خود پرداخت.

«کومیته‌ی آزربایجان حزب دموکرات ایران» تبریز به رهبری شیخ محمد خیابانی، همان‌گونه که از نامش پیداست، وابسته به حزب دموکرات ایران به مرکزیت تهران بود که توسط بازمانده‌گان مشروطه‌خواه در جریان انتخابات مجلس دوم مشروطه تأسیس شده بود. «حزب دموکرات ایران» معتقد به «ملت ایران»، منکر هویت ملی تورک و ضد قاجار، و از عاملین اصلی انحراف مشروطیت معتدل و اصلاح‌طلب بومی و تورک‌گرا و قاجاری به یک حرکت ضد قاجار - ضد تورک، بسط فرهنگ خشونت‌گرائی و تروریسم سازمان یافته در ایران است. از روسای «حزب دموکرات ایران» «سید حسن تقی‌زاده» و «حسین‌قلی نواب» هر دو عامل انگلیس و از محارم اردشیر ریپورتر جی که نماینده‌ی مقیم سرویس اطلاعاتی بریتانیا در ایران و عضو انجمن آزربایجان در تهران بود، و اغلب رهبران آن مانند تقی‌زاده، سلیمان میرزا اسکندری، شیخ ابراهیم زنجانی، ... عضو لوژ فراماسونی بیداری ایرانیان که در آن مقطع به شدت ضد تورک و ضد قاجار و هواخواه و مجری سیاست‌های امپریالیسم انگلیستان در ایران بود، بودند. حسین‌قلی خان نواب مانند تقی‌زاده، به ترور معتقد بود و از طراحان قتل شیخ فضل‌الله نوری به حساب می‌آمد. از دیگر رهبران فرقه‌ی دموکرات، «حیدر عموغلو» یک تروریست و آدم‌کُش حرفه‌ای، «سید جلیل اردبیلی» و «تقی‌زاده» پان‌ایرانیست و باستان‌گرای ایرانی بودند. روزنامه‌ی مساوات اورگان این حزب و مدیر آن «سید محمدرضا برازجانی شیرازی»، مشروطه‌خواه افراطی و از مروجین فرهنگ ترور شخصیت در ایران بودند، و به سبب مواضع ضد قاجاری و ضد تورک خود مورد حمایت رهبران افراطی اقلیت زرتشتی ایران قرار داشتند. با بومباردمان مجلس و تعطیل شدن روزنامه‌ی مساوات، مدیران آن آقا سید محمدرضا شیرازی و آقا سید عبدالرحیم خلخالی که یک پان‌ایرانیست ضد تورک بود رهسپار قفقاز شدند. این دو پس از آرامش دوباره در ایران به تبریز بازگشته و روزنامه‌ی مساوات را در آن شهر دایر نمودند. (نگاه کنید به بخش ترور شخصیت).

اکثریت اعضاء «کومیته‌ی آزربایجان حزب دموکرات ایران» در تبریز تمایلات ایران‌گرایانه داشتند و بسیاری مانند زین‌العابدین ایرانشهر، کسروی، فیوضات، اسماعیل امیرخیزی، ... پان‌ایرانیست علنی بودند. بعد از کشتار تورک‌ها توسط ارمنیان در باکو به تاریخ مارس ١٩١٨ بعضی از اعضاء «کومیته‌ی باکوی حزب دموکرات ایران» تاسیس شده توسط محمدعلی تربیت که یک پان‌ایرانیست و تروریست بود، به تبریز آمده به فرقه‌ی دموکرات خیابانی پیوستند. این الحاق، وزنه‌ی پان‌ایرانیست‌ها و ایران‌گرایان فاقد شعور ملی تورک و فراماسون‌های انگلیسی و ضد تورک و تروریست‌ها در فرقه‌ی دموکرات آزربایجان تبریز را سنگین‌تر کرد.

پس از اشغال استانبول توسط دول اوروپائی و عقب‌نشینی اجباری اوردوی عوثمان‌لی از شمال و غرب ایران به مقصد آزادسازی استانبول، و متعاقب آن سقوط حاکمیت تورک اتحاد - به صدارت جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی مجدالسلطنه، پروژه‌ی تاسیس نخستین و تنها دولت ملی مودرن تورک در شمال غرب و مناطق مجاور آن (تورک‌ایلی) در ایران ناکام ماند. این فاجعه، رهبران و اعضای تورک‌ستیز فرقه‌ی دموکرات آزربایجان در تبریز را آن چنان به شعف آورد و لجام گسیخته، وقیح و گستاخ کرد که به قلع و قمع گسترده‌ی شخصیت‌های ملی تورک و سرکوب تورک‌گرایان آغاز نمودند و در یک نشست حزبی به ممنوع کردن زبان تورکی در مدارس و ادارات و مجامع عمومی برخاستند. اقدامات و تدابیر پان‌ایرانیست‌های فرقه‌ی دموکرات آزربایجان تبریز بر علیه زبان تورکی، با موضع خیابانی، اقلا قبل از تبعید او به اورمو - قارس، مطابق بود. متن مصوبه‌ی حزبی فرقه‌ی دموکرات آزربایجان در تبریز چنین است:

«پس از تضییقات عدّه‌ی بسیاری از منفعت‌پرستان نسبت به عناصر صالحه‌ی آزربایجان و تبلیغاتی که از جانب پاره‌ای اشخاص معلوم‌الحال برای تفرقه‌ی اهالی و تشتّت آراء در آزربایجان به عمل آمد و بی‌نتیجه ماند، بعضی اهالی دوستان و دشمنان وطن خود را تشخیص دادند. جمعیت محترم دموکرات آزربایجان تصمیمات سه‌گانه‌ی ذیل را اتّخاذ و به عموم افراد خود و اهالی اعلام و اخطار نموده‌اند:

١-جمعیت مزبور تا افتتاح مجلس شورای ملّی از مداخله در سیاست مملکت جداً احتراز خواهد داشت.

٢-در تمام حوزه‌های حزبی مطلقاً به فارسی تکلّم نموده و ترویج «زبان ملّی» [فارسی] را جدّاً مطمح نظر و تعقیب خواهند کرد.

٣-«میرزا تقی‌ خان» [رفعت] سردبیر جریده‌ی تجدّد، که بدواً ناشر افکار جمعیت و اخیراً از نقطه‌ی نظر منفعت‌پرستی با [جمشید خان] «مجدالسلطنه»، عبد و عبید یعنی زرخرید عوثمانی‌ها، نویسنده‌گی «روزنامه‌ی تورکیزم» [تورک‌گرا] را پیشه‌ی خود کرده و مروّج تبلیغات بر ضد وطن خود شده بود، از عضویت جمعیت دموکرات اخراج نموده‌اند.»^{^[1]}

بعدها ابوالقاسم فیوضات تبریزی، از مدیران روزنامه‌ی تجدّد اورگان فرقه‌ی دموکرات آزربایجان و رئیس معارف دوره‌ی آزادی‌ سِتان و سپس سردار سپه، طرح و نقشه‌ی راهی با جزئیات برای ریشه‌کن کردن زبان تورکی تهیه و آن را به دولت تقدیم نمود^{^[2]}.

ممنوع ساختن زبان تورکی در مدارس و تعلیم و تعلم به‌‌تورکی توسط دموکرات‌های آزربایجان تبریز و حاکمیت آزادی ‌سِتان

کتاب درسی مشروطیت: بعد از این تورکی حرف نه‌زنیم. اگر او تورکی حرف زد جواب نه‌دهیم

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/04/blog-post_19.html

کتاب درسی دوره‌ی مشروطیت: زبان مردم تورک در آزربایجان قبل از غلبه‌ی موغول، فارسی بود

http://sozumuz1.blogspot.com/2020/02/blog-post_9.html

موضع منفی خیابانی نسبت به زبان تورکی به ادعای عبدالله بهرامی

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/02/blog-post_26.html

دستور موکد خیابانی برای تحمیل زبان فارسی به کودکان تورک و تنبیه آنان به جرم تورکی‌گویی به روایت ناصح ناطق

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/07/blog-post_8.html

مخالفت خیابانی با انتشار مجله‌ی تورکی موللا نصرالدین در تبریز، و دورغ‌پردازی‌ها و تاریخ‌بافی‌های آزربایجان‌گرایان

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/03/blog-post_29.html

(منتشر خواهد شد)

فرقه‌ی دموکرات آزربایجان – آزادی سِتان در تبریز، مخترع صندوق جریمه‌ به ‌جرم صحبت کردن به تورکی در مدارس است

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/03/blog-post_87.html

لغو تدریس زبان تورکی در دوره‌ی حاکمیت آزادی ‌ستان در مدرسه‌ی مموریال آمریکایی تبریز

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/09/blog-post_13.html

از خیانت‌های آزربایجان‌گرایان: ممنوع کردن تورکی توسط دموکرات‌های آزربایجان

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/07/blog-post.html

از خیانت‌های آزربایجان‌گرایان: فیوضات و طراحی نسل‌کشی ملی و زبانی تورکی در ایران

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_17.html

مئهران باهارلی – آزادی ستان، نشریه‌ی دموکرات‌های آزربایجان تبریز برای اعتلای زبان و ادبیات فارسی

مواضع غیر ملی و ضد تورک دموکرات‌های آزربایجان تبریز و حاکمیت آزادی ‌سِتان، سرکوب تورک‌گرایان و نیروهای ملی تورک توسط آن‌ها

تبریز مرکز جنبش ملیت‌گرایی ایرانی بوده‌‌ است

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_12.html

انجمن ایالتی آزربایجان-تبریز و «کورش کبیر»، «نژاد ایرانی»، «زبان ملی فارسی»، «ملت شش هزار ساله‌ی ایران» و «ملت آزربایجان»‌اش توسط لایحه ی انتخابات ایالات و ولایات و ....

http://sozumuz1.blogspot.com/2020/05/blog-post_11.html

از خیانات فرقه‌ی دموکرات آزربایجان: دشمنی با تورک و مخالفت با فدرالیسم

https://sozumuz1.blogspot.com/2025/01/blog-post_73.html

کربلایی علی آقا حریری از رهبران فرقه‌‌ی دموکرات آزربایجان: دشمن تورک، عامل انگلیس، تروریست، پان‌ایرانیست، پاک‌دین و حامی و مرید نژادپرست معروف عارف قزوینی

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/06/blog-post_10.html

آزه‌ربایجان دئموکرات فیرقه‌سی و آزادی ‌سِتان؛ ایران‌چی، ائرمه‌نی‌چی، اینگیلیز یان‌لی‌سی، تورک دوشمانی و تورک‌جه ‌ایله ‌فئدئرالیسم قارشیتی ایدی‌له‌ر.

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/06/blog-post_26.html

“AZERBAYCAN DÉMOKRAT FİRQESİ” VE “ÂZÂDÎSÉTAN”, İRANÇI, ERMENİÇİ, İNGİLİZ YANLISI, TÜRK DÜŞMANI VE TÜRKÇE İLE FEDERALİSM KARŞITI İDİ.

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/06/azerbaycan-demokrat-firqesi-ve.html

حسین جاوید: مجدالسلطنه تنها شخصیت طرف‌دار تورک و ضد انگلیس؛ و خیانات فرقه‌ی دموکرات آزربایجان

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post.html

مبارزه‌ی قهرآمیز و زد و خورد فیزیکی دموکرات‌های آزربایجان با تورک‌گرایان و قائلین به عدم مرکزیت (فدرالیست‌ها، آزادی‌خواهان و ملیون واقعی)

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_3.html

کومیته‌ی تروریستی خیابانی - دموکرات‌های آزربایجان

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post.html

اخلال‌گری‌ها و سابوتاژهای دموکرات‌های آزربایجان در تبریز بر علیه نیروهای متحد تورک بومی - عثمانلی

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/02/blog-post_28.html

خیانت عده‌ای از دموکرات‌های آزربایجان و اشغال اورمیه توسط سیمیتقو

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/02/1.html

فریت گووه‌ن آجودان مخصوص جمشید خان، و از نزدیکان آتاتورک: مجدالسلطنه‌ افشار یک تورک بسیار فداکار، فوق‌العاده ‌‌اصیل و دانش‌مند بود که‌ خانواده ‌‌‌و ثروت خود را در راه‌‌ تورک‌چولوک – تورک‌گرایی فدا نمود

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/11/blog-post_18.html

تبعید سه ‌رهبر فرقه‌ی دموکرات آزربایجان (خیابانی، نوبری، بادام‌چی) به ‌دلیل تبلیغات انگلیس پرستانه ‌و فعالیت‌های ضد تورک‌شان

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/08/blog-post_49.html

پیوستن تقی رفعت به حرکت ایران‌گرا‌ی آزادی ‌سِتان و دلائل آن

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/05/blog-post_19.html

شخصیت ملی تورک تبریزلی حاجی بیگ (حاجی میرزا آقا بلوری) و حزب مجاهدان تورک (تورک موجاهیدله‌ر فیرقه‌سی)

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_9.html

ميرزا علی آقا هئيت تبريزی: يک شخصيت ملی تورک

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_15.html

از خیانت‌های آزربایجان‌گرایان مشروطه‌طلب و دموکرات‌های آزربایجان: برآمدن رضا شاه

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_12.html

[1] از خيانت‌هاي آزربايجان‌گرايان: ممنوع کردن تورکي توسط دموکرات‌هاي آزربايجان