درگزین‌لی بیداری افه‌ندی
بولبولو گول‌ده‌ن، گولو گولشن‌ده‌ن ائتدی دور، برف
Dercezinli Bîdâri Efendi :
Bülbülü gülden, gülü gülşenden étdi dûr berf
مئهران باهارلی
درگزین‌لی بیداری افندی: ؟-١٥٦٠؟
تورک‌ایلی‌نین همدان بؤلگه‌سی‌نده یئرله‌شمیش درجه‌زين‌ده (درگزين) دوغان حسین‌اوغلو بیداری افه‌ندی؛ قوشار (شاعر)، بوته‌م (دین) بیلگینی و اؤته‌ک‌چی (تاریخ‌چی) حسام الدین حسین‌اوغلو سحابی‌افه‌ندی‌نین[1] قارداشی‌دیر. عوثمانلی خاقانی، قانونی سولطان سولئیمان، تبریز فتحی سیراسی‌ندا بورایا گیردییینده، قدری چله‌بی افه‌ندی (قدری چلبی افندی) سحابی ایله تانیشیپ یئته‌نه‌یی‌نی گؤرموش و ١٥٣٥ده خاقان‌ین ایسته‌یی اوزه‌ره بیله‌سی‌نی ایستانبول‌ا گؤتورموش‌دور.
درگزین‌لی بیداری افه‌ندی‌نین یاشامی حاققی‌ندا ال‌ده‌کی بیلگی‌له‌ر سینیرلی‌دیر. آنادولویا گئدینجه، اؤزونو بیلیم و تورک‌جه‌ده یئتیشدیره‌ن و قویوم‌چولوغو (صراف‌لیغی) مسلک ائدینه‌ن بیدار افه‌ندی، اوچونجو سولطان موراد دؤنه‌می‌نین سون‌لاری‌ندا اؤلموش‌دور.
قایناق‌لاردا
هر هانسی بیر یاپیتی‌نین اولوپ اولمادیغی حاققی‌ندا دا بیلگی یوخ‌دور. آنجاق چئشیت‌لی
جونگ‌لار و درله‌مه‌له‌رده بیداری‌نین بیر سیرا قوشوق‌لاری (شعرله‌ری) بولونور. ال‌ده
اولان قوشوق‌لاری چوخ گؤزه‌ل و آخیجی‌دیر و تورک‌جه‌یه حاکم و مسلط اولدوغونو گؤسته‌ریر. بیداری
بلله‌یی‌نده (حافظه‌سی‌نده) بیر چوخ قوشارین قوشوق‌لاری‌نی توتابیلمه گوجونه یییه
ایدی. گلیبولولو علی، بیداری‌نین اوخوما یازما بیلمه‌دییی‌نی یازمیش، غزل‌له‌ری‌نی
انوری‌یه بنزه‌تمیش‌دیر.
بولبولو گول‌ده‌ن، گولو گولشن‌ده‌ن ائتدی دور، برف
آیتِ رحمت گیبی اینمیش یئره پُرنور، برف
ائیلهدی ویرانه‌‌یِ دهری یینه معمور، برف
جمعِ بوستانی برودت‌ده‌ن پریشان ائیلهدی
بولبولو گول‌ده‌ن، گولو گولشن‌ده‌ن ائتدی دور، برف
یئریوزون توتدوم دییه خیلی تفاخر ائتمه‌سین
اولماسین بیر ایکی گونلوک دولته مغرور، برف
صورتِ دورانی هر یوزده‌ن تماشا ائتمه‌یه
ائتدی پیدا آب‌دان آیینه‌یِ بیللور، برف
آب و آتش طبع‌یله «بیداری» ائتمیش امتزاج
موسمِ بَرْد و شتاء اولور آنا تننور، برف
Derecezinli Bîdâri Efendi (? – 1560?)
Türkili’nin Hemedan bölgesinde yérleşmiş Derecezin’de (Dergezin) doğan Hüseynoğlu Bîdârî Efendi, qoşar (şâir), bütem (din) bilgini ve ötekçisi (târixçisi) Hüsâmeddin Hüséynoğlu Sehâbî Efendi’nin qardaşıdır. Osmanlı Xaqan Qânûnî Sultan Süléyman Tebriz fethi sırasında buraya girdiyinde Qedri (Kardi) Çelebi Efendi, Sehâbî ile tanışıp yéteneyini görmüş ve 1535de Xaqanın isteyi üzere bilesini İstanbul’a götürmüşdür.
Derecezinli Bîdârî Efendi’nin yaşamı haqqında eldeki bilgiler sınırlıdır. Anadolu’ya gédince özünü bilim ve Türkçede yétiştiren ve quyumçuluğu (serafflığı) meslek édinen Bîdârî Efendi, Üçüncü Sultan Murad döneminin sonlarında ölmüşdür.
Qaynaqlarda her hansı bir yapıtının olup olmadığı haqqında da bilgi yoxdur. Ancaq çéşitli cöngler ve derlemelerde Bîdârî’nin bir sıra qoşuqları (şéirleri) bulunur. Elde olan qoşuqları çox gözel ve axıcıdır ve Türkçeye hâkim ve müsellet olduğunu gösterir. Bîdârî belleyinde (hâfizesinde) bir çox qoşarın qoşuqlarını tutabilme gücüne yiye idi. Gelibolulu Ali, Bîdârî’nın oxuma yazma bilmediyini yazmış, qezellerini Enverî’ye benzetmişdir.
Qezel
Bülbülü gülden, gülü
gülşenden étdi dûr berf
Âyet-i rehmet gibi
inmiş yére pür-nûr, berf
Éyledi vîrâne-i dehri
yine me’mûr, berf
Cem’-i bostânı
bürûdetden perîşân éyledi
Bülbülü gülden, gülü
gülşenden étdi dûr, berf
Yéryüzün tutdum diye
xéylî tefâxur étmesin
Olmasın bir iki günlük
devlete megrûr, berf
Sûret-i devrânı her
yüzden temâşâ étmeye
Étdi péydâ âbdan
âyîne-i billûr, berf
Âb u âteş-teb’ile
Bîdârî étmiş imtizâc
Mevsim-i berd ü şitâ olur ana tennûr, berf
قایناق:
BÎDÂRÎ,
SARRAF BÎDÂRÎ EFENDİ (d.?/?-ö.968/1560), divan şairi
http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1682
[1] حسام الدین حسین‌اوغلو سحابی افندی درجزینی همدانی
No comments:
Post a Comment