حسام‌الدین حسین‌اوغلو سحابی افندی
درجزینی همدانی
مئهران باهارلی
Thursday, January 26, 2012
«حسام
الدین حسین‌اوغلو سحابی افندی»، تورک‌ایلی-ائتنیک آزه‌ربایجان'ین همه‌دان بؤلگه‌سی‌نده
یئرله‌شه‌ن درجه‌زین (درگزین) اوروندا (شهه‌ری‌نده) دوغولدو. عوثمانلی خاقانی، قانونی سولطان
سولئیمان، تبریز فتحی سیراسی‌ندا بورایا گیردییینده، قدری چله‌بی افه‌ندی (قدری
چلبی افندی) اونونلا تانیشیپ یئته‌نه‌یی‌نی گؤرموش و ١٥٣٥ده خاقان‌ین ایسته‌یی
اوزه‌ره بیله‌سی‌نی ایستانبول‌ا گتیرمیش‌دیر. ایستانبول‌دا ٣٠ ایل عوثمانلی ارکله‌تی
(دئوله‌تی) قول‌لوغوندا چالیشدیقدان سونرا ١٥٦٣ده اؤلموش و اورادا گؤمولموش‌دور.
سحابی،
یئته‌نه‌ک‌لی بیر قوشار (شاعیر)، یوکسه‌ک بوته‌م (دین) ائییتیمی آلمیش بیلگی‌لی بیر
اؤته‌ک‌چی (تاریخ‌چی)دیر. «نوربخشی» سوره‌یی‌نه (طریقتی‌نه) باغ‌لی‌دیر. قاراداشی «بیداری»
ده باشاری‌لی بیر قوشاردیر. سحابی‌نین تورک‌جه دیوان و فارس‌جا قوشوق‌لاری واردیر.
تورک‌جه قوشوغو، ساغلام یاپی‌لی، آنلام باخیمی‌ندان وارسیل، ایچ‌ده‌ن، دوغال،
آنلاشیلیر، آخیجی و آچیق‌دیر. سحابی و عراق‌لی اولو تورک قوشاری «فوضولی» غزه‌ل‌له‌ری
آراسی‌ندا، ایچه‌ریک و بیچه‌م (اسلوب) باخیمی‌ندان بنزه‌رلیک‌له‌ر واردیر. سحابی
ده قارداشی بیداری کیمی، سولطان سولئیمان`ین یاخین‌لاری‌ندان اولموش‌دور. سولطان`ین
اؤتونوسو (خواهشی) ایله ایمام غزّالی‌نین "کیمیای سعادت" پیتییی‌نی
"تدبیر اکسیر" آدی آلتی‌ندا تورک‌جه‌یه چئویرمه‌یه باشلامیش،
اؤلومونده‌ن آز اؤن‌جه، بو تورک‌جه چئویری‌نی بیتیره‌ره‌ک اؤز دیوانی ایله بیرلیک‌ده
قانونی‌یه سونموش‌دور.
عشق‌دیر
عشق‌دیر
آیینه‌یِ حُسن‌ۆ مجلّا ائیله‌یه‌ن
دیده‌یِ
عشّاق ایله آنێ تماشا ائیله‌یه‌ن
عشق‌دیر
زنجیر ائده‌ن عوذرا و لئیلی زُلفۆنۆ
وامیق`ی
آشفته و مجنون`ۇ شیدا ائیله‌یه‌ن
عشق‌دیر
صور‌ت وئره‌ن شیرینِ دل‌کش نقشی‌نه
لعل‌و‌ش
فرهاد`ا مسکن سنگِ خارا ائیله‌یه‌ن
عشق‌دیر
ایجادِ مجدوداتا باعث، عشق‌دیر
عالم‌ی
کتمِ عد‌م‌ده‌ن آشکارا ائیله‌یه‌ن
عشق‌دیر
نورِ تجلّایِ جمالِ یوسوف`ا
جلوه‌گاه
آیینه‌یِ چشمِ زولئیخا ائیله‌یه‌ن
عشق‌دیر
اهلِ مناجات ائیله‌یه‌ن مِی‌خواره‌نی
زاهدِ
پرهیزکارێ رند و رسوا ائیله‌یه‌ن
عشق‌دیر
زلف و خطِ خوبآنا وئره‌ن زیب و تاب
پیرِ
عقلی، بسته‌یِ زنجیرِ سودا ائیله‌یه‌ن
عشق‌دیر
بیر ذرّه‌نی سرگشته‌یِ ادنا ایکه‌ن
هم‌نشینِ
آفتابِ عالم‌آرا ائیله‌یه‌ن
عشق‌دیر
پیکِ صبا گیبی سحابی گؤنلۆنۆ
روز
و شب سرگشته‌یِ وادی و صحرا ائیله‌یه‌ن
آلوده‌دیر
اه‌ینیمیزده
خرقه‌میز زاهد، شراب‌آلوده‌دیر
پاک
اوْلماز آبِ توبه‌یله، خراب آلوده‌دیر
بو
تنِ خاکی‌ده ائی دِل، جوهرِ نایابِ روح
گرچی
بی‌ماننددیر، امّا تُراب‌‌آلوده‌دیر
جان
فدا ائتسه‌م یئری‌دیر، لطف و قهرِ یارا کیم
قهری
لطف‌آمیزدیر، لطف‌ۆ عتاب‌آلوده‌دیر
آتشِ
مِی‌ده‌ن عر‌ق‌ریز اوْلدۇ سانما عارضی
کیم
اوْ گۆل‌برگِ ریاضِ جان، گلآب‌آلوده‌دیر
دیده
و دِل‌ده‌ن سحابی‌نین قرار و خوابێ‌نێ
ائیله‌یه‌ن
یاغما به‌ییم، اوْل چشمِ خواب‌آلوده‌دیر
یێخدێ‌لار
عشق
و حیر‌ت، باش‌دا عقل‌ین نکته‌دان‌ێن یێخدێ‌لار
معرفت
وادێ‌سێ‌نێن ببرِ بیان‌ین یێخدێ‌لار
خیلِ
انبوه اۆستۆنه اۆشدۆ خرابات ارله‌ری
بیر
آیاق‌دا اوّلا غم پهلوان‌ێن یێخدێ‌لار
داش
اۆشۆردۆ قومِ لئیلی، قئیسِ مجنون اۆستۆنه
مرغِ
اندوه‌ۇن باشێ‌ندان آشیان‌ێن یێخدێ‌لار
ائتدی‌له‌ر
پامالِ محنت جسمِ خون‌آلوده‌می
گۆلشنِؚ دردین در‌ختِ ارغوان‌ێن
یێخدێ‌لار
گؤردوله‌ر
دُکّانِ مکرِ عقلی، اربابِ جنون
باشێ‌نا
اوْل حیله‌پردازێن دُکان‌ێن یێخدێ‌لار
نوبهار
اوْلدۇ یینه ساقی، وۇران‌لار لافِ زهد
توبه‌نین
سیلابِ میله خانمان‌ێن یێخدێ‌لار
بیشه‌یِ
دهری سحابی سِیر قێل، خوف ائتمه کیم
مورلار
اوْل بیشه‌نین شیرِ ژیان‌ێن یێخدێ‌لار
سؤزلوک:
اۆشمه‌ک:
چوْخ‌چا گلیپ یێغێشماق، قالابالێق‌جا سالدێرماق
اۆشورمه‌ک:
چوْخ‌جا گتیریپ یێغماق، قالابالێق‌جا سالدێرتماق
یینه:
گینه، گنه
گؤنول:کؤنۆل
یاغما:
تالان، تاراج
آیاق:
ایچگی پیاله‌سی
مجدود: مجد و شرف یییه‌سی
قیلینمیش کیمسه
مجلا: جیلا وئریلمیش،
پارلاتیلمیش، پارلاق، تجلی ائدیله‌ن یئر
کتم: گیزلی
توتما، ساخلاما، گؤسته‌رمه‌مه
ادنا:
ان آلچاق، چوخ آشاغی، لاپ کیچیک، داها سیرادان
ریاض:باخچالار، روضه‌له‌ر
عارض: یاناق، اینسانین
یاناغی
HÜSÉYNOĞLU
HÜSAMEDDİN EFENDİ (SEHÂBÎ DEREGEZÎNÎ HEMEDÂNÎ)
Méhran Baharlı
Hüsameddin Hüséynoğlu Sehâbi Efendi, Türkili’nin (Étnik
Azerbaycan`ın) Hemedan bölgesinde yérleşen Derecezin (Dergezin) urunda (şeherinde)
doğuldu. Osmanlı xaqan’ı Qânûni Sultan Süléyman, Tebriz fethi sırasında buraya
girdiyinde, Qedri Çelebi Efendi onunla tanışıp yéteneyini görmüş ve 1535de
xaqan’ın isteyi üzere bilesini Istanbul`a getirmişdir. Istanbulda otuz il
Osmanlı erkleti (dévleti) qulluğunda çalışdıqdan sonra 1564de ölmüş ve orada
gömülmüşdür.
Sehâbi, yétenekli bir qoşar (şâir), yüksek bütem
(din) éyitimi almış bilgili bir ötekçi (târixçi)dir. Nûrbexşî süreyine (teriqetine)
bağlıdır. Qardaşı Bîdâri de başarılı bir qoşardır. Sehâbi`nin Türkce
dîvân ve Farsca qoşuqları vardır. Türkce qoşuğu sağlam yapılı, anlam baxımından
varsıl, içden, doğal, anlaşılır, axıcı ve açıqdır. Sehâbi ve Iraqlı ulu Türk
qoşarı Fuzûli qezelleri arasında içerik ve biçem (uslub) baxımından benzerlikler
vardır. Qardaşı kimi o da Sultan Süléyman’ın yaxınlarından olmuşdur. Sultan’ın
ötünüsü (xâhişi) ile İmam Qezzâli’nin Kîmiyâ-yi Saâdet pitiyini Tedbir-i
İksir adı altında Türkceye çévirmeye başlamış, ölümünden az önce bu Türkce
çévirini bitirerek öz dîvânı ile birlikde Qânûni’ye sunmuşdur.
Doğum: Dercezin, Hemedan, Türkili (Étnik Azerbaycan)-?
Ölüm: Istanbul-1563
----------------------------------------------
Âlûdedir
Eynimizde xirqemiz zâhid, şarâb âlûdedir
Pâk olmaz âb-i tövbeyle, xarab âlûdedir
Bu ten-i xâkide éy dil gövher-i nayâb-i ruh
Gerçi bimânênddir, amma turâb âlûdedir
Can feda étsem yéridir, lütf-o qehr-i yâra kim
Qehri lütfâmîzdir, lütfü itâb âlûdedir
Âteş-i méyden ereqriz oldu sanma ârizi
Kim o gülberg-i riyâz-i can, gülâb âlûdedir
Dide-vü dilden Sehâbi’nin qerar-u xâbını
Éyleyen yağma beyim, ol çeşm-i xâb âlûdedir
Yıxdılar
Éşq-ü héyret, başda ağlın nüktedânın yıxdılar
Me’rifet vâdisinin bebr-i beyânın yıxdılar
Xéyl-i enbûh üstüne üşdü xarabât erleri
Bir ayaqda evvêla qem pehlivânın yıxdılar
Daş üşürdü qövm-i Léyli, Qéys-i mecnun üstüne
Murq-i endûhun başından âşiyânın yıxdılar
Étdiler pâmâl-i mihnet cism-i xûnâlûdemi
Gülşen-i derdin dirext-i erquvânın yıxdılar
Gördüler dükkan-i mekr-i ağlı, erbâb-i cunun
Bâşına ol hîleperdâzın dükânın yıxdılar
Névbahar oldu yine sâqi vuranlar lâf-i zühd
Tévbenin séylâb-i méyle xânumânın yıxdılar
Bîşe-yi dehri Sehâbi séyr qıl, xovf étme kim
Mûrlar ol bîşenin şîr-i jiyânın yıxdılar
Üşmek: Çoxca gelip yığışmaq, qalabalıqca
saldırmaq
Üşürmek: Çoxca getirip yığmaq, qalabalıqca
saldırtmaq
Éşqdir
Éşqdir âyine-yi hüsnü mücellâ éyleyen
Dîde-yi uşşâq ile ânı temâşa éyleyen
Éşqdir zencîr éden Üzra ve Léyli zülfünü
Vâmiq-i âşüfte-vü Mecnûn’u şéydâ éyleyen
Éşqdir sûret véren Şîrin-i dilkeş neqşine
Lê’lveş Ferhâd’a mesken seng-i xârâ éyleyen
Éşqdir icâdı mecdûdâta bâis, éşqdir
Âlemi ketm-i edemden âşikara éyleyen
Éşqdir nûr-i tecellâ-yi cemâl-i Yûsuf’a
Cilvegâh âyine-yi çeşm-i Züléyxa éyleyen
Éşqdir ehl-i munâcat éyleyen méyxâreni
Zâhid-i perhîzkârı rind-ü rüsvâ éyleyen
Éşqdir zülf-ü xet-i xûbâna vêren zéyb-ü tab
Pîr-i ağlı beste-yi zencîr-i sévda éyleyen
Éşqdir bir zerreni sergeşte-yi ednâ iken
Hemnişîn-i âfitâb-i âlemârâ éyleyen
Éşqdir péyk-i sebâ gîbi Sehâbî gönlünü
Rûz-u şeb sergeşte-yi vâdi-vü sehrâ éyleyen
قایناق:
سحابی دیوانی - ایندیرمه ایزله‌یی Sehabi Divanını indirme izleyi
سحابی دیوانی - ایندیرمه ایزله‌یی Sehabi Divanını indirme izleyi
SEHÂBÎسحابی (ö. 971/1564) Divan şairi.
حسام
الدین حسین‌اوغلو سحابی افندی درجزینی همدانی
درگزین‌لی
بیداری افه‌ندی: بولبولو گول‌ده‌ن، گولو گولشن‌ده‌ن ائتدی دور، برف
No comments:
Post a Comment