فارسجا «که-کي» ايلگه‌جيني (اداتيني) ايشله‌تمه‌ک

فارسجا «که-کي» ايلگه‌جيني (اداتيني) ايشله‌تمه‌ک:

ائل‌گون- ٠٥ اوجاق ٢٠٠٨- سيچان‌ايلي

آزه‌ربايجان بودونجونون يازيلي و سؤزه‌ل ديلينده فارسجانين آغير ائتگيسينده‌ن دولايي، فارسجا «که» ايلگه‌جي اولاغان‌اوستو گئنيش بير اؤلچوده قوللانيلير. بو ايسه ديليميزين تورک کيمليييني بوتونويله پوزور و گؤرکول باخيمدان اونا ايلکه‌ل و گؤرکسوز بير گؤرونتو وئرير. تورکجه‌ده فارسجا «که» ايلگه‌جي چوخ سئيره‌ک اولان گره‌کلي دوروملار ديشيندا قوللانيلماماليدير:

 اؤرنه‌يين: «گلديم کي سيزي گؤره‌م» (دوغروسو: «سيزي گؤرمه‌يه گلديم»)؛ «ناظير تکذيب ائتدي کي حاديثه‌ده‌ن خبه‌ري يوخدو» (دوغروسو: «باخان اولايدان بيلگيسي اولماديغيني يالانلادي»)، ...

 آيريجادا آزه‌ربايجانجادا سيخليقلا فارسجا «که» ايلگه‌جينده‌ن يارارلاناراق ياپيلميش بير سيرا کيپله‌شميش (قاليبلاشميش) جومله‌له‌ر واردير. گره‌کسيز و آنلامسيز اولان بو قاليبلاشميش آسالاق جومله‌له‌ري قوللانمانين، مطله‌بي اوزاتماق و گؤرکسوزله‌شديرمکده‌ن باشقا ايدي (هئچ) بير ياراري يوخدور.

اؤرنه‌يين: «قئيد ائده‌ک کي»، «قئيد ائتمه‌ک لازيمدير کي»، «بونو دا خاطيرلاداق کي»، «دئمه‌ي اولار کي»، و.س.

Farsca «ké-ki» ilgecini (edâtını) işletmek:

Élgün-05 Ocaq- 2008- Siçan İli

Azerbaycan Réspubliķası`nın yazılı ve sözel dilinde Farsca`nın ağır étgisinden dolayı, Farsca «ké» ilgeci olağanüstü géniş bir ölçüde qullanılır. Bu ise dilimizin Türk kimliyini bütünüyle pozur ve görkül baxımdan ona ilkel ve görksüz bir görüntü vérir. Türkce`de Farsca «ké» ilgeci çox séyrek olan gerekli durumlar dışında qullanılmamalıdır.

Örneyin: «Geldim ki sizi görem» (doğrusu: «Sizi görmeye geldim»), «Nâzir tekzib étdi ki hâdiseden xeberi yoxdu» (doğrusu: «Baxan olaydan bilgisi olmadığını yalanladı»), ...

Ayrıca Azerbaycanca`da sıxlıqla «ké» ilgecinden yararlanaraq yapılmış bir sıra kipleşmiş (qalıblaşmış) cümleler vardır. Gereksiz ve anlamsız olan bu qalıblaşmış asalaq cümleleri qullanmanın, metlebi uzatmaq ve görksüzleşdirmekden başqa idi (héç) bir yararı yoxdur:

Örneyin: «Qéyd étmek lâzimdir ki», «Bunu dа xatırladaq ki», «Qéyd édek ki», «Démey olar ki»,...