Saturday, September 30, 2023

اورنگ: از ریشه‌ی تورکی اورونگ به معنی تخت شاهی

اورنگ: از ریشه‌ی تورکی اورونگ به معنی تخت شاهی


اورنگ: از ریشه‌ی تورکی اورونگ به معنی تخت شاهی. محرف کلمه‌ی تورکی «اوْروُنْگ Oruñ, Orung » - «اوْروُنOrun »، به معنی جای‌گاه، تخت، دیهیم، سریر، مسند، تخت پادشاهان، تخت پادشاهی، تخت شاهی؛ جای و مکان؛ موقع، مقام، جای بلند، ...  . است. در تورکی اویغوری قدیم «اورونقا اولورماق» به معنی بر تخت شاهی نشستن است.

کلمه‌ی تورکی اورونگ به معنی تخت شاهی به صورت «اورنگ» به زبان‌های ایرانیک قدیم و جدید وارد شده است. «اورنگ» به معنی تخت شاهی دارای ریشه‌ی تورکی است و غیر از «اورنگ» فارسی به معانی زیبایی و رنگ آبی و ... است که دارای ریشه‌ی ایرانیک می‌باشند.

بنا به بعضی از اتیمولوگ‌ها (آننا و. دیبو؛ ع. فیکری سرت‌قایا)[1]، ریشه‌ی نهایی کلمه‌ی تورکی «اوْروُن»، واژه‌ی چینی «لوْنگ Loñ, Long » است که با تغییر حرف «ل» به حرف «ر»، به صورت «رونگ Rong, Roñ » به تورکی وارد و به سبب آن که در زبان تورکی کلمات با حرف «ر» آغاز نمی‌شوند، حرف «اوْ» به اول آن افزوده شده است.

کلمه‌ی اورونگ تورکی با کلمات آتی هم‌ریشه است: اورناق، اورنوق: تخت، تخت سلطنت، اورنانماق: بر تخت نشستن، اورناتماق: اسکان دادن، اورون‌سوز: لامکان، اوروندوق: صندلی، اوْرناشماق: جای گرفتن، مستقر شدن، تمکن و توطن، مبادله، جا به جا کردن، جای‌گزین کردن، و احتمالا کلمات اورجا: محله، اوروق: جاده، .....


[1] -Anna Vladimirovna Dıbo (2007), Lingvistiçeskiye Kontaktı Rannıh Tyurkov, Leksiçeskiye fond. Protyurkskiy period. (Erken Türklerin Dilbilimi İrtibatları / İlişkileri, Sözlüksel Fond, Öntürkçe devri, M. 2007, s. 84)

-O. Fikri Sertkaya. ORUN KELİMESİNİN ETİMOLOJİSİ ÜZERİNE. TÜRK DİLİ, HAZİRAN 2019

No comments:

Post a Comment