موضوعِ بحث، وطن (تورک‌ایلی) ایسه، گئری‌سی تفرّعات‌دیر

موضوعِ بحث، وطن (تورک‌ایلی) ایسه، گئری‌سی تفرّعات‌دیر

 

مئهران باهارلی

تورک‌ایلی کجاست

تورک‌ایلی نام پیشنهادی برای کل منطقه‌ی تورک‌نشین در شمال غرب ایران است. ایران یک کشور کثیرالمله است. بخش اعظم ملت تورک ساکن در ایران در ناحیه‌ی شمال غرب آن متوطن و متمرکز است. قسمتی از این ناحیه آزربایجان؛ و بخش‌های دیگر آن خمسه، عراق عجم، جبال، دیلمستان، علی شوکور،  .... نام داشته و یا دارد. هیچ‌کدام از نواحی آزربایجان، عراق عجم، خمسه و دیلمستان به تنهایی همه‌ی منطقه‌ی تورک‌نشین در شمال غرب ایران را در بر نمی‌گیرند. مناطق تورک‌نشین آزربایجان صرفا یک بخش از تورک‌ایلی است. بخش دیگر تورک‌ایلی، مناطق تورک‌نشین عراق عجم و جبال و دیلمستان و خمسه‌ و علی شوکور و .... قدیم است. تورک‌ایلی مساوی است با مناطق تورک‌نشین جوغرافیای موسوم به آزربایجان، به علاوه‌ی مناطق تورک‌نشین به هم پیوسته‌ی مجاور آن در جوغرافیاهای موسوم به خمسه، عراق عجم، جبال، دیلمستان، علی شوکور، ... سابق.

ناحیه‌ی تورک‌نشین به هم پیوسته در شمال غرب ایران (وطن خلق تورک) صرفا جوغرافیای موسوم به آزربایجان نیست، بلکه عبارت است از مجموع:

-همه‌ی مناطق تورک‌نشین به هم‌ پیوسته در آزربایجان؛ تقریبا ٪۴۵ از اراضی تورک‌ایلی

-همه‌ی مناطق تورک‌نشین به ‌هم‌ پیوسته در عراق عجم و جبال؛ شامل بخش‌های تورک‌نشین استان‌های امروزی تهران، مرکزی، قوم، البورز، همدان، کرمانشاه، کوردستان؛ تقریبا ۳۵٪ از اراضی تورک‌ایلی

-همه‌ی مناطق تورک‌نشین به هم‌ پیوسته در خمسه (استان‌های زنجان، قزوین) ؛ تقریبا ۱۵٪ از اراضی تورک‌ایلی

-همه‌ی مناطق تورک‌نشین به ‌هم‌ پیوسته در دیلمستان (مناطق تورک‌نشین منجیل، رودبار و ...)؛ تقریبا ۵٪ از اراضی تورک‌ایلی

چیز بدی نیست که مناطق مختلف وطن ملت تورک و یا «تورک‌ایلی»، دارای نام‌های تاریخی گوناگون، از قبیل «آزربایجان» (بخش شمالی)، «خمسه» (بخش مرکزی) و «عراق عجم» (بخش جنوبی) باشند، چنانچه «تورکیه» دارای مناطق «آناتولی» (آسیائی) و «روم‌ائلی» (اوروپائی) است و مجموع آن‌ها «تورکیه» (معادل «تورک‌ایلی» ما) نام دارد. این نام‌های جوغرافیایی بخشی گران‌بها از میراث تاریخی و مدنی منطقه‌اند و می‌باید بدون تحریف و تقدیس و بسط و قبض حفظ شوند.

موضوعِ بحث وطن ایسه، گئری‌سی تفرّعات

تورک‌ایلی بحث‌های منحرف کننده، نامربوط، بی‌پایان و بی‌معنی آزربایجان‌گرایان و پان‌ایرانیست‌ها مانند اینکه حدود و ثغور آزربایجان چه بوده، آیا آزربایجان ریشه‌ی «آتور» پارسی و یا «آز ار» تورکی دارد و ..... را بی‌معنی‌تر و بی‌ربط‌تر می‌کند، بلکه بدان‌ها به یک‌باره پایان می‌دهد. سر سوزنی اهمیت ندارد (به جز در محافل آکادمیک) که کدام بخش تورک‌ایلی در گذشته چه نام داشته (آزربایجان، عراق عجم، جبال، دیلمستان، ...)، حدود و ثغور هر کدام از آن‌ها چه بوده، ریشه و معنی نام‌های آزربایجان و عراق عجم و .... چیست و غیره. آن‌چه اهمیت دارد آن است که توده‌های اوغوز غربی ساکن در ایران یک ملت واحد بنام تورک هستند و سراسر نواحی تورک‌نشین در شمال غرب ایران یک واحد ارضی و یک منطقه‌ی ملی است. افزون بر آن، این منطقه‌ی ملی تورک در نام خود «تورک‌ایلی» که به زبان تورکی است، نام ملی ما «تورک» را حاوی است. به غیر از این، همان‌گونه که وجیزه‌ی منتسب به آتاتورک می‌گوید: «موضوعِ بحث وطن (تورک‌ایلی) ایسه، گئری‌سی تفرّعات».

برخی از خصوصیات تورک‌ایلی

-تورک‌ایلی نامی سابقه‌دار و بکار رفته در گذشته (در شکل تورکستان) برای شهرهای معین و یا کل منطقه‌ی ملی تورک، و بدین اعتبار یک نام تاریخی است. آنچه اکنون صورت می‌پذیرد صرفا این است که  فورم تورکی این نام قبلا موجود تثبیت و شمول آن گسترده‌تر می‌شود.

- تورک‌ایلی به سبب حاوی بودن نام ملی ما (تورک)، منعکس کننده‌ی هویت ملی خلق تورک ساکن در این منطقه‌ی ملی است (همانند نام مناطق ملی کوردستان، بلوچستان، لورستان، ....)

-نام تورک‌ایلی علاوه بر معنی اصلی خود (سرزمین و کشور تورک)، معانی ثانوی دولت و شهروند تورک مدنی و صلح‌جو را هم دارد.

- تورک‌ایلی به سبب انعکاس هویت ملی‌ تورک در خود، باعث همبسته‌گی و هم‌بندی همه‌ی پاره‌های ملت تورک ساکن در ایران و شمال غرب آن به یک‌دیگر، و ایجاد حس پیوند و وابسته‌گی‌شان به تورک‌ایلی به عنوان نیاخاک و وطنشان می‌گردد.

-نام تورک‌ایلی، روایت خود خلق تورک از هویت ملی خویش یعنی تورک بودن را در خود دارد و بر عکس «آزربایجانی» هویتی نیست که از سوی اوریانتالیست‌های غربی و دولت‌های استعمارگر (روسیه، ایران، بریتانیا، ارمنستان، ...) جعل و تحمیل شده باشد.

-منطقه‌ی تورک‌نشین در شمال غرب ایران، کل آن، می‌بایست یک اسم خاص برای خود داشته باشد و این اسم تثبیت شود. اما تاکنون همچو اسمی وجود نداشت. این مشکل و این کمبود تاریخی پس از قرن‌ها با انتخاب و تخصیص، کاربرد و تداول نام دوراندیشانه، گویا، روشن‌گر، فراگیر، پیوند دهنده و تاریخی «تورک‌ایلی» (ترجمه‌ی تورکستان به تورکی) برای نامیدن کل منطقه‌ی ملی تورک در شمال غرب ایران حل نهائی خود را پیدا کرده است.

-تورک‌ایلی اسم پیشنهادی منحصرا برای کل منطقه‌ی تورک‌نشین در شمال غرب ایران است و شامل دیگر مناطق تورک‌نشین در مرکز و جنوب و شمال شرق ایران و یا جهان تورکیک نمی‌شود.

-مفهوم تورک‌ایلی به عنوان نام ویژه‌ی منطقه‌ی ملی تورک در شمال غرب ایران هر روز که می‌گذرد از سوی مردم و بویژه عقلای قوم پذیرفته‌تر می‌شود. چپ و راست زدن به درجه‌ی معینی در مواجهه با هر اندیشه و پدیده‌ی نو، مخصوصا وحشت آزربایجان‌گرایان -که جریانی بشدت دوگماتیک، نوستیز و تورک‌هراس است- از پدیده‌های نو -به ویژه اگر مانند تورک‌ایلی دارای رنگ و صبغه‌ی تورکی باشند- غیر منتظره نیست. اما نباید محل اعتناء باشند.

-انتخاب یک نام خاص که منعکس کننده‌ی هویت ملی ملت تورک ما هم باشد (دارای نام تورک) و منحصراً برای نامیدن منطقه‌ی ملی تورک شمال غرب ایران که در طول تاریخ بدون نام ویژه‌ی خود بود باشد، نقطه‌ی عطف و گامی دیوآسا در روندهای ملت‌شونده‌گی توده‌ی تورک ساکن در ایران (اوغوزهای غربی)، وطن‌شونده‌گی منطقه‌ی ملی تورک در شمال غرب ایران و جهشی در حرکت ملی دموکراتیک تورک است.

تورک‌ایلی پاسخ امیر کبیر تیمور و غازان‌خان به مانقورت‌های تورک است

مانقورت‌های مشروطه‌طلب تورک، دموکرات‌های آزربایجانی و پان‌ایرانیست‌های آزربایجان‌گرا مانند کسروی و ناصح ناطق با منحرف کردن بحث از سرزمین تورک در شمال غرب ایران به بخشی از آن که آزربایجان نام دارد، گیر دادن به این واقعیت که نام آزربایجان ریشه‌ای ایرانیک دارد، و یا این امر که در مناطق زیستی تورکان اسامی جوغرافیایی فارسی و کوردی و ... هم وجود دارند، منکر وطن تورک و ملت تورک و شعور ملی تورک می‌شدند:

- «چنانچه گفتیم این نام [آزربایجان] از زبان ایران آمده و خود دلیلی است که مردم دیرین آذربایجان جز از نژاد ایر (یا آر) نبوده‌اند» (کسروی، آزری زبان باستان آزربایجان)

-«تورکان درروستاهایی نشیمن گزیدند. هرگاه نام آبادی معنای روشنی می‌داشت، آن را ترجمه کرده نام تورکی بر آن می‌نهادند». (کسروی، کاروند کسروی)

-«ضمنا بی‌فایده نیست که به عرض برسد که اسامی افراد و قصبات و ارساطی و بلاد و اودیه و انهار و جبال و تلال عموما فارسی و یا کوردی است». (مهندس ناصح ناطق، در باره‌ی زبان آزربایجان)

انتخاب و تثبیت نام «تورک‌ایلی» برای کل منطقه‌ی تورک‌نشین در شمال غرب ایران، به یک معنی پاسخ امیر کبیر تیمور و غازان‌خان و امثالهم بدین مانقورت‌هاست که وطن ملت تورک در شمال غرب ایران کنونی را تورکستان نامیدند: آری، تورکان به پیروی از سنن امیرکبیر تیمور و غازان‌خان و .... نام «تورکستان» که معنای روشنی دارد را به تورکی ترجمه (تورک‌ایلی) و بر سرزمین خود نهادند. اکنون سرزمین تورک، دارای نامی نه فارسی و کوردی، بلکه به زبان تورکی است، که در خود نه نژاد ایر-آر، بلکه نام و هویت ملی تورک را داراست. وقت آن است که کسرویان زمانه ندا سر دهند: «این نام تورک‌ایلی از زبان تورکی آمده و خود دلیلی است که مردم تورک ساکن در آن جز از ملت تورک نبوده‌اند»....

برای مطالعه‌ی بیشتر:

پان‌تورک، پان‌آزربایجان‌یسم، تورک باوری، تورک‌یسم، پان‌تورک‌یسم، پان‌تورکیک‌یسم، توران‌یسم

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/05/blog-post_20.html

ایضاحاتی در باره‌ی کاربرد مودرن و دموکراتیک دو نام تورک و آزربایجان

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/10/blog-post_9.html

مناطق ملی در ایران؛ و منطقه‌ی ملی و یا اتنودموگرافیک تورک در شمال غرب آن

http://sozumuz1.blogspot.com/search/label/تاتاریزه%20کردن

تورک صرفاً نام قومی-ملی اوغوزهای غربی است، نه همه‌ی ملل تورکیک

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_12.html

در ایران شش ملت و اقلیت ملی تورکیک وجود دارد، هیچ کدام از آن‌ها «آزربایجانی» و یا «تورک آزربایجانی» نیست

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_11.html

در ایران چهار ملت تورکیک با نام‌های تورک، تورکمن، خلج و قازاق زندگی می‌کنند

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/06/blog-post_9.html

روح دوکترین آزربایجان‌گرایی عَلَم کردن هویت آزربایجانی به جای هویت ملی تورک

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_85.html

ایران‌دا نه «آزه‌ربایجان‌لی» وار، نه «آزه‌ربایجان تورکو» و نه باشقا بنزه‌ر اویدورما و قوندارما ملت‌له‌ر و کیم‌لیک‌له‌ر

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_10.html

اصطلاح «ایران تورک‌چوله‌ری»، صرفاً می‌تواند محصول مغز علیل و پاک باخته‌ی یک آزربایجان‌گرای ضد تورک باشد

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_95.html

در هویت ملی آزربایجانی، «انکار هویت ملی تورک» مندرج و مستتر است

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post.html

بحران‌های آزربایجان‌گرایانه

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_1.html

آزربایجان‌گرایی تالشی: گل بود به چمن نیز آراسته شد

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_95.html

باز هم ملت جعلی آذربایجان، اعتراض به تیتر خبر آیت الله منتظری

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/11/blog-post_8.html

در ایران، یک «مساله‌ی تورک» وجود دارد و یک «مساله‌ی حق تعیین سرنوشت ملت تورک». مساله‌ای به اسم آزربایجان و حق تعیین سرنوشت آزربایجان و ... وجود ندارد

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post_5.html

تورکان تکانی خورده‌اند. هویت ملی تورک در حال شکل‌گیری، اما بر مبانی مبهم و نه چندان درست است

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_29.html

ایران‌دا تورک خالقی اؤزونه «تورک» دییه‌ر. بو دا مساله‌نی بیتیریر

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post.html

لهجه‌گرائی، طائفه‌گرایی و محلی‌گرایی، سه مانع عمده در مسیر روند ملت شدن خلق تورک در ایران

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_47.html

هدف از بررسی زیرگروه‌های لهجه‌ای، جوغرافیایی، مذهبی، طائفه‌ای، ... خلق تورک

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_9.html

ناکارآمدی، ناقص و عقیم و غیر واقعی بودن آزربایجان‌گرایی صرف

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_23.html

Türk yérine koloniyal Azerbaycan Étnosu-Milleti qavramı Quzéyde de iflas étmekdedir

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/turk-yerine-kolonliyal-azerbaycan.html

قانون تشکیل ایالات و ولایات مشروطه و تجزیه‌ی منطقه‌ی ملی تورک

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_24.html

نقشه‌ای نادرست، ذهنیتی مغشوش، طرزی مضر

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_29.html

«تورکیستان» ایله «تورکییه» دوغرویسا، «تورک‌ایلی» ده دوغرودور

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/08/blog-post_64.html

مناطق ملی در ایران، و منطقه‌ی ملی و یا اتنودموگرافیک تورک در شمال غرب آن

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_19.html

نام و ترکیب تورک‌ایلی

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_25.html

موضوعِ بحث وطن (تورک‌ایلی) ایسه، گئریسی تفرّعات

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_31.html

تورک‌ایلی، احمد جواد

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/05/blog-post_6.html

جمهوریت‌خواهی فارسی و مساله‌ی ملی در ایران، نگاهی به طرح پیشنهادی و. انصاری-س. مددی

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/05/blog-post_31.html