ستارخان چیزی نیست به جز یک ابزار مطیع در دست حزب داشناک. بر تبریز داشناک‌ها حکومت می‌کنند. حمله به تهران و اشغال آن را داشناکسوتیون طراحی کرد.
مئهران باهارلی
Settar Han, Taşnak Partisinin elindeki itaatkâr bir araçtan başka bir şey değildi. Tebriz'i Taşnaklar yönetiyor. Yeprem’in Tahran’a saldırıp işgal etmesini Taşnaksutyun Partisi tasarlardı.
Sattar Khan was nothing but a submissive tool in the hands of the Dashnaks. In Tebriz, the Dashnaks rule the day. Yeprem’s attack and capture of the city of Tehran was masterminded by the Dashnaksutiun party.
MÉHRAN BAHARLI
https://independent.academia.edu/MBaharli
https://sozumuz1.blogspot.com/
https://www.facebook.com/profile.php?id=100016259447627
خلاصه:
در این مقاله قسمتی از یک گزارش «اوخرانا»، پولیس مخفی روسیه‌ی تزاری در سال ١٩١١-١٩١٢ را آورده‌ام. در این گزارش طولانی گفته می‌شود رهبری و مدیریت قیام ستار خان در تبریز بر علیه دولت تورک قاجار در دست حزب داشناکسوتیون [فدراسیون انقلابی ارمنی] بود: «هر روز گروه‌های داوطلب از قفقاز و آناتولی وارد تبریز می‌شوند. اکثریت این‌ها را ارمنیان از گنجه و باکو، و کمی گورجی و تورک قفقاز تشکیل می‌دهند. فقط ارمنی‌ها – فدایی‌های داشناک - به سبب تجربه و شجاعتشان و اندکی از گورجی‌ها در جنگ‌ها شرکت می‌کنند. میدان نبرد در تصرف آن‌ها است. مبارزان ارمنی و گورجی، دزدانی هستند که با هم‌کاری برخی مسلمانان غارت می‌کنند، می‌کشند و بومب می‌سازند. رهبری تبریز، از خارج (داشناک‌ها) کونترول می‌شود. حکومت در تبریز در دست داشناک‌ها است. هدف آن‌ها چیزی بسیار فراتر از برقراری مشروطه است. مدافع مشهور تبریز، ستار خان چیزی نیست به جز یک ابزار مطیع در دست داشناک‌ها. او توسط داشناک‌ها فقط به این دلیل به میدان آورده شده تا نقش ارمنیان در انقلاب مشروطیت را مخفی کند. حمله‌ی ستار خان و یپرم خان به تهران و اشغال آن توسط داشناکسوتیون طراحی شده بود».
انقلاب مشروطیت ایران (مشروطه‌طلبی غیر بومی و افراطی پان‌ایرانیست و ضد تورک) حرکتی بود برای ساقط کردن دولت تورک قاجار و پایان دادن به حاکمیت سیاسی یک هزار و دویست ساله‌ی تورک بر ایران. رهبری و مدیریت این حرکت را دولت بریتانیا، عوامل اطلاعاتی و دیپلوماتیک آن دولت، ماسون‌ها، بابی‌ها – ازلی‌ها، پارسی‌های هندوستان و زرتوشتیان ایرانی، معتقدین به باستان‌گرایی ایرانی و نژادپرستی آریایی، و دیگر گروه‌های ضد تورک بر عهده داشتند. اما در میان این‌ها نقش گروه‌های ناسیونالیست چپ و راست و تروریست ارمنی تعیین کننده بود. مخصوصاً در دو فاز «قیام ستار خان در تبریز»، و سپس «اشغال تهران پایتخت دولت تورک قاجار». رهبری و مدیریت قیام ستار خان در تبریز و تامین سلاح و نفرات (فدایی ارمنی، ...) تماماً حتی منحصراً در دست احزاب داشناکسوتیون و هونچاکیان و دیگر گروه‌های ناسیونالیست و تروریست ارمنی بود. مقر مرکز غیبی و انجمن ضد تورک ایالتی تبریز هم در محله‌ی ارمنستان این شهر قرار داشت که اشاره به اتّحاد مشروطه‌طلبان تبریزی با داشناک‌ها و دیگر تروریست‌ها و افراطیون ارمنی و تبدیل تبریز به پایگاه عملیات تروریستی ارمنی بر علیه دولتین تورک قاجار و عوثمان‌لی دارد.
همان‌طور که در این گزارش «اوخرانا» هم ذکر می‌شود، ستار خان و مجاهدین تبریز، بازی‌چه و ماشه‌ی گروه‌های ناسیونالیستی و تروریستی ارمنی بودند. هدف اصلی گروه‌های ارمنی، نه به دست آوردن مشروطیت، بلکه ساقط کردن دولت‌های تورک قاجار و عوثمان‌لی، پایان دادن حاکمیت تورک بر ایران در ادامه‌ی کشمکش تاریخی توران و ایران، و تاسیس دولت ارمنستان بزرگ بر اراضی آن‌ها و کل قفقاز جنوبی بود.
ستار خان و مجاهدین تورک وی پس از مشاهده‌ی ماهیت ازلی، ماسونی، باستان‌گرایانه، زرتشتی‌گرا و ضد تورک و ضد اسلام مشروطیت انگلیسی، به مخالفت با مشروطه‌طلبی غیر بومی و افراطی پان‌ایرانیست و ضد تورک برخاستند. بر علیه انجمن آزربایجان و فرقه‌ی دموکرات آزربایجان که متفق انگلستان و داشناک‌ها و هونچاک‌ها در تبریز بودند موضع گرفتند. ستار خان حتی در این دوره‌ی دوم از حیات سیاسی خود متمایل به حرکت «اتحاد اسلام عوثمان‌لی» و جدا ساختن و استقلال آزربایجان و الحاق آن به عوثمان‌لی شد. باقر خان به لحاظ ایدئولوژی و سیاسی هم کاملاً یک تورک‌گرا شد. بدین سبب نیز مشروطه‌طلبان انگلیسی، داشناک‌ها و سران تروریست و مانقورت انجمن آزربایجان چون تقی‌زاده، حیدرخان عموغلو، و سردار اسعد بختیاری .... آن‌ها و مجاهدین تورک تبریزی تحت فرماندهیشان را به بهانه‌ی خلع سلاح به تهران اشغال شده، کشاندند. در پارک اتابک به آن‌ها هجوم آوردند و بیش از سی صد تن از ایشان را کشتار و ستار خان را مجروح کردند. زیرا به نظر مشروطه‌طلبان انگلیسی (مشروطه‌طلبی غیر بومی و افراطی پان‌ایرانیست و ضد تورک)، مجاهدین تورک تبریز صرفاً ابزاری برای ایجاد جنگ داخلی بر علیه دولت تورک قاجار و مانقورت‌سازی مردم تبریز بودند. و پس از اشغال تهران پایتخت دولت قاجاری و تبعید محمدعلی شاه، دیگر تاریخ مصرفشان به پایان رسیده بود و مخصوصاً بعد از پیدا کردن تمایلات تورک‌گرایانه و ضد مشروطه‌طلبی غیر بومی و افراطی پان‌ایرانیست و ضد تورک، می‌بایست سریعاً حذف می‌شدند.
در
تاریخ‌نگاری تورک، مرحله‌ی اول حیات ستار خان و باقر خان که آن‌ها ماشه و بازیچه‌ی
احزاب ناسیونالیستی افراطی و تروریستی ارمنی و پان‌ایرانیست‌ها و .... بودند،
اهانت حتی خیانت به ملت تورک شمرده می‌شود. به همین سبب مانقورتیسم آزربایجانی و
تاریخ‌نگاری آزربایجانی در بستر تقدیس از مشروطه‌طلبی غیر بومی و افراطی پان‌ایرانیست و
ضد تورک، به
گرامیداشت قیام ستار خان به رهبری داشناک‌ها و قهرمان سازی از این ستار خان و باقر
خان می‌پردازند. زیرا تاریخ‌نگاری آزربایجانی تلفیق تاریخ‌نگاری‌های ضد تورک
ایرانی – پان‌ایرانیستی، ارمنی، صلیبی - اوریانتالیستی، روسی - استالینستی است. در تاریخ‌نگاری تورک، فاز دوم حیات ستار خان و
باقر خان که به مخالفت با مشروطه‌ی انگلیسی – داشناکی برخاستند، تمجید و تقدیر می‌شود.
در حالی که در تاریخ‌نگاری آزربایجانی، این دوره‌ی دوم حیات آن‌ها و ستار خان و
باقر خان تورک‌گرا تماماً حذف و سانسور می‌گردد.
Özet
Bu yazımda Çar Rusyasının Gizli Polisi Ohrana'nın 1911-1912 yılları arasındaki raporundan bir bölüme yer verdim. Bu kapsamlı rapora göre Settar Han'ın Tebriz'de Türk Kacar devletine karşı ayaklanmasının liderliği ve organizasyonu Taşnaktsutyun Partisi [Ermeni Devrimci Federasyonu] kontrolündeydi. Raporda şöyle deniliyor: "Her gün Kafkasya ve Anadolu'dan gönüllü [silahlı] gruplar Tebriz'e giriyor. Bu kişilerin çoğunluğu Gence ve Bakü'den gelen Ermeniler, az bir kısmı da Gürcü ve Kafkas Türkleridir. Sadece Ermeniler - Taşnak Fedâîleri – tecrübe ve cesaretlerinden dolayı, (ve bir kaç Gürcü) savaş alanına aktif olarak katılıyorlar. Ermeni ve Gürcü savaşçıları, bazı Müslümanların işbirliğiyle talan yapan, adam öldüren, bomba yapan çapulculardır. Tebriz'in yönetimi dışarıdan (Taşnakların eliyle) kontrol ediliyor. (Ermenilerin) amaçları Meşrute rejimini kurmaktan çok daha fazlasıdır. Tebriz'in meşhur savunucusu “Settar Han”, Taşnakların elinde sadece itaatkâr bir araç ve piyondur. O, İran Devrimi'nde Ermeni rolünü gizlemek ve saklamak için önplana çıkarılmıştır. Yeprem Han'ın Tahran’a saldırıp şehri ele geçirilmesi olayı “Taşnaksutyun” Partisi tarafından tasarlanmış ve yönlendirilmiştir.
İran'ın Meşrute Devrimi, Türk Kacar devletini devirmeyi ve İran üzerindeki Türk siyasi egemenliğine son vermeyi amaçlayan bir hareketti. Bu hareketin liderliği ve yönetimi İngiliz devleti, Bâbîler-Ezeliler, Hintli Parsîler, İranlı Zerdüştîler ve diğer Türk karşıtı gruplar tarafından yürütülüyordu. Ancak bu gruplar arasında sol ve sağ milliyetçi Ermeni siyasi ve terörist grupların rolü oldukça belirleyici idi. Bu durum özellikle Settar Han'ın Tebriz'deki ayaklanması ve ardından Türk Kacar devletinin başkenti Tahran'ın işgali aşamalarında belirgindi. Settar Han'ın Tebriz'deki ayaklanmasının liderliği ve organizasyonu, ayrıca silah ve personelin (Ermeni Fedaileri vb.) sağlanması Taşnaktsutyun, Hunçakyan partileri ve diğer Ermeni milliyetçi ve terörist grupların elindeydi. Meşruteçi ve Türk karşıtı Encümen-i Tebriz'in karargahı da Ermeni mahallesindeydi.
Raporda da belirtildiği gibi Settar Han ve Tebriz Mücahitleri, Ermeni milliyetçi ve terörist grupların piyonlarıydı. Ermeni gruplarının temel amacı, Meşrute düzenini kurmanın çok daha ötesinde, Türk Kacar ve Osmanlı devletlerini devirmek ve bunların topraklarında Büyük Ermenistan'ı kurmak idi.
Settar Han ve Tebriz Mücahitleri, İran Meşrute Hareketinin Türk karşıtı eğilimlerini gözlemledikten sonra ondan koptular. İngiltere'nin, Taşnakların ve Hunçakların müttefiki olan Encümen-i Azerbaycan'ın radikal meşrutiyetçilerine ve Azerbaycan Demokratlarına karşı tavır aldılar. Bir süre sonra Settar Han, Osmanlı İttihad-ı İslam'a ilgi duymaya başladı, Azerbaycan'ı İran’dan ayırıp Osmanlı Devleti'ne bağlamaya yöneldi. Bakır Han da Türkçülüğü benimsedi. Sonuç olarak, Türk karşıtı Meşruteçiler, Taşnaklar ve Encümen-i Azerbaycan'ın Tağizade, Haydar Han Emoğlu ve Esad Bahtiyari gibi terörist liderleri, silahsızlandırma kisvesi altında Settar Han ve Tebriz mücahitlerini işgal ettikleri Tahran'a gelmeğe ikna ettiler. Ancak onları Atabek Parkı'nda pusuya düşürdüler ve 300'den fazlasını öldürdüler. Zira İngiliz yanlısı Meşruteçilerin gözünde Tebriz Mücahitleri, sadece Türk Kacar devletine karşı iç savaş çıkarmak ve Tebriz halkını aldatmak için kullanışlı bir araç ve piyon olarak görülüyordu. Ancak Türkçülüğü benimseyip Meşruteçilere karşı eğilimler gösterdiklerinde, gözden çıkarılabilir hale geldiler ve ortadan kaldırılmaları gerekti.
Azerbaycan Mankurtizmi ve Azerbaycan Tarih Yazımı, Ermenilerin yönettiği Türk karşıtı İran Meşrute Hareketi'ni ve Taşnakların önderlik ettiği Settar Han'ın ayaklanmasını yüceltiyor ve milli sayıyor. Bunun nedeni, Azerbaycan Tarih Yazımının Türk karşıtı İran - Paniranist, Ermeni, Oryantalist - Haçlı ve Rus - İstalinist tarih yazımlarının birleşimi olmasıdır. Oysa Türk Tarih Yazımında Settar Han’ın hayatının bu ilk devresi Türk milletine ihanet diye kabul edilir. Türk Tarih Yazımında Sattar Han ile Bakır Han'ın hayatlarının İngiliz-Taşnak Meşrute Hareketine karşı çıktıkları ikinci evresi ise, övülmektedir. Ancak Taşnak yanlısı Azerbaycan Tarih Yazımında Settar Han’ın yaşamının bu ikinci Türkçü evresi büsbütün gizletilip sansürlenmiştir.
Abstract
In this article, I have included a portion of a report from the Okhrana, the Secret Police of Tsarist Russia in 1911-1912. According to this extensive report, the leadership and organization of Settar Khan's uprising in Tebriz against the Turkish Qajar state was controlled by the Armenian Dashnaktsutyun Party [The Armenian Revolutionary Federation]. The report states: "Every day, [armed] volunteer groups from the Caucasus and Anatolia enter Tebriz. The majority of these individuals are Armenians from Gence and Baku, with a few Georgians and Caucasian Turks also present. Only Armenians - Dashnak Fedayis – due to their bravery and experience (and a few Georgians) are actively engaged in warfare. They dominate the battlefield. Armenian and Georgian fighters are thieves who rob, kill and make bombs with the cooperation of some Muslims. The leadership of Tebriz is controlled from outside (by Dashnaks). Tebriz is under the rule of Dashnaks. Their goal is much more than establishing the constitutional regime. The well-known defender of Tebriz, “Sattar Khan”, is merely a submissive tool and pawn in the hands of the “Dashnaks”. He is brought to the forefront by the Dashnaks in order to hide and obscure the Armenian role in the Iranian Revolution. Yeprem Khan’s attack and capture of the city of Tehran was masterminded by the “Dashnaktsutyun” party”.
Iran's Constitutional Revolution was a movement aimed at overthrowing the Turkish Qajar state and ending Turkish political rule over Iran. The leadership and management of this movement were carried out by the British government, Babis-Ezelis, Indian Parsis, Iranian Zoroastrians, and other anti-Turkish groups. Among these groups, the role of left and right nationalist Armenian political and terrorist groups was decisive. This was especially evident in the two phases of Settar Khan's uprising in Tebriz, followed by the occupation of Tehran, the capital of the Turkish Qajar state. The leadership and organization of Settar Khan's uprising in Tebriz, as well as the provision of weapons and personnel (Armenian Fedayis, etc), were in the hands of Dashnaktsutyun, Hunchakian parties, and other Armenian nationalist and terrorist groups. The headquarters of the Anti-Turk Encümen-i Tebriz was also located in the Armenian quarter.
As mentioned in this report also, Settar Khan and the Mujahideen of Tebriz were the pawns of Armenian nationalist and terrorist groups. The main objective of the Armenian groups was to overthrow the Turkish Qajar and Ottoman states in order to establish Greater Armenia on their territories.
After observing the anti-Turkish tendencies of Iranian Constitutional Movement, Settar Khan and his Turkish Mujahideen opposed it. They took a stand against the radical constitutionalists of the Encumen-i Azerbaijan and the Azerbaijan Democrats, who were allies of England, the Dashnaks, and the Hunchaks. Eventually, Settar Khan became interested in the Ottoman İttihad-i Islam and leaned towards separating Azerbaijan and annexing it to the Ottoman Empire. Bakır Khan also embraced Turkism. As a result, the anti-Turkish constitutionalists, Dashnaks, and the terrorist leaders of the Encümen-i Azerbaijan, such as Taghizadeh, Heydar Khan Emoglu, and Asad Bakhtiari lured them to occupied Tehran under the guise of disarming them. They ambushed them in Atabek Park and killed over 300 of them. In the eyes of Anglophile constitutionalists, the Tebriz Mujahideen were seen as a mere tool and pawn to incite a civil war against the Turkish Qajar state and deceive the people of Tebriz. However, once they embraced Turkism and displayed anti-constitutional tendencies, they were deemed expendable and needed to be eliminated.
In
Turkish Historiography, first period of Settar Khan's life is considered a
betrayal of the Turkish nation. However, Azerbaijani Mankurtism and Azerbaijani
Historiography glorify the anti-Turk Iranian Constitutional Movement and Settar
Khan's uprising led by the Dashnaks. The reason is that Azerbaijani Historiography
is a combination of anti-Turkish Iranian - Paniranist, Armenian, Oriantalist -
Crusader, and Russian – Stalinist Historiographies. The
second phase of Settar Khan and Bakır Khan's life, in which they opposed the
British-Dashnak Constitutional Movement, is praised in Turkish Historiography.
However, in the pro-Dashnak Azerbaijani Historiography, this second Turkist era
of Settar Khan and Bakır Khan is completely hidden and censored.
.jpg)
.png)
IN TABRIZ, THE DASHNAKS RULE THE DAY. “SATTAR KHAN” WAS NOTHING BUT A SUBMISSIVE TOOL IN THE HANDS OF THE “DASHNAKS”.
OKHRANA REPORT, 1911-1912[1]
Moreover, Nicolson claimed on reportedly good Russian authority that if the struggle in Tabriz was solely about seeking a constitution, the Russian government would not be concerned with the active and moving spirits of the disturbances of some hundreds of desperate Russian [read Caucasian] revolutionaries, who aim at something far beyond Constitutions …. 211
Russian authorities were indeed quite concerned, as evidenced by an Okhrana report, which read, “Every day, volunteer detachments from the Caucasus arrive in Tabriz, which then make common cause with the new detachments. The majority of the volunteers are Armenians from Yelizavetpol [Elisavetpol] province. There are also Tatars and Georgians among the ranks”. 212
This rather long report also assesses – in somewhat exaggerated fashion – the ARF’s [The Armenian Revolutionary Federation] role in the Iranian Constitutional Revolution starting in 1908, concluding:
“Only the Dashnaks and some Georgians take part in military activities. Armenian Dashnaks display their courage in instances where 40-50 of them are able to repel the advance of more than a thousand men. As can be seen, the leadership from Tabriz is controlled from outside. That is demonstrated by the constant influx of volunteers arriving from Turkey and the Caucasus. The volunteers found in Tabriz are without exception either Elizavetpol province or Baku …. In Tabriz, the Dashnaks rule the day. The Muslim population in Tabriz currently numbers at 200,000, who have among them 500 volunteers who are armed with the latest rifles and pistols. However, these volunteers make for poor infantrymen and, as can be seen, they carry the weapons as mere decorations. With the Dashnak Fedayee, it is the opposite – they are experienced and battle – hardened fighters. For that very reason, despite their numerical inferiority, they occupy the high ground”. 213
Further denigrating Muslim fighters, the report also alleges, “The distinguished defender of Tabriz, “Sattar Khan” was nothing but a submissive tool in the hands of the “Dashnaks”. He was brought to the fore by the Dashnaks so that he could obscure the Armenians’ role in the Persian Revolution …. “Sattar Khan’s” and “Yeprems’s” attack and capture of the city of Tehran was masterminded by the “Dashnaksutiun” party”.
The report then provides further details on a number of key figures like Nikol Duman, Yeprem Khan, and others and portrays Armenian and Georgian fighters as “brigands” who “loot, kill, and prepare bombs” with the collaboration of some Muslims. 214
Footnotes:
211-
Sir A. Nicolson to Sir Edward Grey, received 3 December 1908, Further
correspondence respecting the affairs of Persia, BL: FO25/4, no. 299.
212-
Tatar is a term used in the nineteenth century and into the twentieth
century to refer to Muslim Turks in the Caucasus. Here, it refers in particular
to the people of what today is Azerbaijan.
Document
55, Secret police evaluation of ARF activities in Iran during the
Constitutional Revolution, in Armenians and the Okhrana, 211-212. For the
quoted excerpt, see 211. The first part of this document including the date, is
missing, but it most likely dates from 1911 or 1912.
213-
Document 55, in Armenians and the Okhrana, 212-213
214-Document 55, in Armenians and the Okhrana, 213-214
برای مطالعه‌ی بیشتر:
ستارخان چیزی نیست به جز یک ابزار مطیع
در دست حزب داشناک. بر تبریز داشناک‌ها حکومت می‌کنند. حمله به تهران و اشغال آن
را داشناکسوتیون طراحی کرد.
https://sozumuz1.blogspot.com/2024/06/blog-post_9.html
حزب داشناک، رهبر جنبش مشروطه در تبریز
https://sozumuz1.blogspot.com/2023/01/blog-post_14.html
قتل ارشدالدوله پدر معنوی و محرک تاسیس
انجمن آزربایجان و داماد ناصرالدین شاه به دست مشروطه‌طلبان انگلیسی و داشناک‌ها
http://sozumuz1.blogspot.com/2020/01/blog-post_23.html
جماعت ارامنه و آخرین نقشه‌ی آن‌ها
برای تاسیس دولت ارمنی، به قلم جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی مجدالسلطنه-
سال ١٨٩٤
http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_28.html
دلائل عدم استقبال ملت تورک از حکومت
ملی آزربایجان به عنوان یک پدیده‌ی ملی که هر تورک خود را اخلاقا به حمایت از آن
موظف حس کند
https://sozumuz1.blogspot.com/2022/12/blog-post_12.html
[1] Yeghiayan, Vartkes, ed. The Armenians and the Okhrana,
1907-195: Documents from the Russian Department of Police Archives. Los
Angeles: Center for Armenian Remembrance, 2016
به نقل
از:
Houri Berberian. Roving revolutionaries. Armenians and the Connected Revolutions in the Russian, Iranian, and Ottoman Worlds. University of California Press. Oakland, California. 2019. Pages 89-90
No comments:
Post a Comment