ورود پیروزمندانه‌مان به تبریز، عبور عساکرمان از زیر طاق ظفر، شادمانی و سرورها

 ورود پیروزمندانه‌مان به تبریز، عبور عساکرمان از زیر طاق ظفر، شادمانی و سرورها 

مئهران باهارلی

در زیر گزارشی به تورکی از آزادسازی تبریز توسط اوردوی نجات‌بخش عوثمان‌لی در سال ١٩١٥، استقبال باشکوه و تاریخی مردم تبریز و برپا کردن طاق نصرت - پیروزی[1] از طرف مردم تبریز برای اوردوی عوثمان‌لی، و ترجمه‌ی فارسی  را آورده سپس چند توضیح مختصر داده‌ام:

ته‌بریزه ‌دخولِ مظفّرانه‌میز

عسکریمیزین طاقِ ظفر آلتی‌‌ندان مرورو، شه‌ن‌لیک‌له‌ر

ته‌بریز، ٣ کانون ثانی [١٦ ژانویه ١٩١٥]، مخابریمیزده‌ن:

اوردوموز اهالی‌نین آلقیش‌لاری و تظاهراتِ مسرّت‌کارانه‌سی آراسی‌‌ندا روس‌لاردان کاملاً تطهیر ائدیلمیش اولان ته‌بریز شه‌هری‌نه ‌محتشم بیر طاقِ ظفر آلتی‌ندان گئچه‌ره‌ک، داخل اولدو. ته‌بریزلی‌له‌ر تهلیل‌له‌ر و تکبیرله‌رله‌ عوثمان‌لی و ایران [قاجار] بایراق‌لاری‌نی تقدیس ائتدی‌له‌ر.

آلمانیا، آووستوریا، ماجاریستان و آمئریقا تبعه‌سی و مذکور دولت‌له‌رین قونسولوس‌خانه‌ مامورلاری ایشبو رایت‌له‌ری تعظیم‌له‌رله ‌سلام‌لادی‌لار. مظفّر اوردویِ عوثمان‌لی‌نین استقبال مراسمی توصیف ائدیله‌مه‌یه‌جه‌ک درجه‌ده‌ مطنطن و مهیّج اولدو. آلتی یئدی یاشی‌نداکی قیزلارین قوماندان‌لاریمیزا چیچه‌ک تقدیم ائدیش‌له‌ری، په‌ک مؤثّر بیر منظره ‌تشکیل ائتدی.

 ته‌بریزه‌ دخولون ائرته‌سی گونو عوثمان‌لی، آووستوریا و آلمانیا قونسولوس‌خانه‌له‌ری مراسمِ فوق‌العاده‌ ایله ‌تکرار آچیلدی و بو وسیله ‌ایله ‌مذکور قونسولوس‌خانه‌له‌رده ‌شه‌ن‌لیک‌له‌ر یاپیلدی. ع.

ترجمه: ورود پیروزمندانه‌مان به تبریز

عبور عساکرمان از زیر طاق ظفر، شادمانی و سرورها

تبریز، ٣ کانون ثانی [١٦ ژانویه ١٩١٥]. از گزارش‌گرمان: اوردویمان در میان کف‌زدن‌ها و تظاهرات مسرت‌آمیز اهالی، با گذشتن از زیر طاق ظفر – تاق پیروزی باشکوه، به شهر کاملا پاک‌سازی شده از قوای روس، وارد شد. تبریزیان با لا اله الا الله گفتن و تکبیر، پرچم‌های عوثمان‌لی و قاجاری را تقدیس نمودند.

اتباع و مامورین کونسول‌گری‌های آلمان، اوتریش، مجارستان و آمریکا با تعظیم در مقابل پرچم‌های مذکور، بدان‌ها سلام دادند. مراسم استقبال از اوردوی پیروزمند عوثمان‌لی به درجه‌ی غیر قابل وصفی باهیجان و باشکوه بود. تقدیم گل از سوی دختران شش هفت ساله به فرماندهانمان، منظره‌ای بسیار تاثیرگزار آفرید.

فردای روز ورود به تبریز، کونسول‌گری‌های عوثمان‌لی، اوتریش و آلمان در تبریز، حین مراسم فوق العاده‌ای دوباره گشوده شد و در کونسول‌گری‌های مذکور جشن‌های ضیافت برگزار گردید. ع.

Tebriz’e duhûl-i muzafferânemiz 

Askerimizin tak-ı zafer altından murûru, şenlikler

Tebriz, kânun-i sâni [01-16-1915], muhâbirimizden.

Ordumuz ahâlinin alkışları ve tezâhurat-i meserretkarânesi arasında Ruslardan kâmilen tathir edilmiş olan Tebriz şehrine muhteşem bir tak-ı zafer altından geçerek dâhil oldu. Tebrizliler tehliller ve tekbirlerle Osmanlı ve İran [Kacar] bayraklarını taktis ettiler.

Almanya, Avusturya, Macaristan ve Amerika tabaası ve mezkûr devletlerin konsoloshâne memurları işbu râyetleri ta’zimlerle selamladılar. Muzaffer Ordu-yi Osmani’nin istikbal merâsimi tevsif edilemeyecek derecede mütenten ve müheyyec oldu. Altı yedi yaşındaki kızların kumandanlarımıza çiçek taktim edişleri pek müessir bir manzara teşkil etti.

Tebriz’e duhûlun ertesi günü Osmanlı, Avusturya ve Almanya konsoloshâneleri merâsim-i fevkelâde ile tekrar açıldı ve bu vesile ile mezkûr konsoloshânelerde şenlikler yapıldı.

چند توضیح:

١-اوردوی عوثمان‌لی در قرن بیستم دو بار به آزادسازی تبریز مرکز اداری - سیاسی تورک‌ایلی و نجات اهالی آن اقدام کرد. بار نخست در ۹ ژانویه‌ی سال ١٩١٥، و بار دوم در ٨ ژوئن سال ١٩١٨. حضور اوردوی عوثمان‌لی در تبریز پس از آزادسازی نخست به مدت سه هفته تا آخر ژانویه‌ی ١٩١٥ و پس از آزادسازی دوم تا اول اوکتوبر ۱۹۱۸ به مدت چهار ماه و سه هفته ادامه یافت.

٢-دو تشبث آزادسازی تورک‌ایلی توسط اوردوی نجات‌بخش عوثمان‌لی در سال‌های جنگ جهانی اول و استقبال تاریخی مردم تورک از آن‌ها، نقطه‌ی عطفی در تاریخ ملت تورک ساکن در ایران و تاریخ تورک‌ایلی است. چرا که اعلان افلاس قطعی دسیسه‌ی دولت‌های امپریالیستی اوروپایی برای ایجاد خصومت بین تورک‌های ساکن در ایران و تورک‌ایلی بر علیه تورک‌های آناتولی - عوثمان‌لی - تورکیه بود و جهشی در روند ایجاد شعور ملی تورک به معنی مودرن ایجاد کرد. آزادسازی دوم علاوتاً منجر به ایجاد حاکمیت نیمه‌مستقل - تحت‌الحمایه‌ی عوثمان‌لی «دولت تورک اتحاد» (٨ ژوئن ۱۹۱۸ - اول اوکتوبر ۱۹۱۸) به رهبری جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی (مجدالسلطنه) و انفصال عملی تورک‌ایلی از ایران شد.

٣-دو ماه و یک هفته پس از درگیری رسمی عوثمان‌لی در جنگ جهانی اول در اواخر ماه اوکتوبر سال ١٩١٤، قوای متحد تورک‌ایلی - اوردوی نجات‌بخش عوثمان‌لی به فرماند‌هی «غازی احمد مختار پاشا شمخال» (Gazi Ahmet Muhtar Paşa) شامل تابورهایی از مبارزان تورک بومی و از آن جمله «حاجی بیگ - میرزا آقا بلوری» سرکرده‌ی تابور اول و «حسین آقا فشنگ‌چی» سرکرده‌ی تابور دوم روز ۹ ژانویه (۲۰ دی) سال ١٩١٥ وارد شهر تبریز شد و با مناطق مرزی قفقاز جنوبی (آزربایجان روسیه) هم‌سایه گردید.

٤-با نزدیک شدن قوای متحد تورک‌ایلی - عوثمان‌لی، گروه‌هایی از مردم تبریز به پیشواز نیروهای آزادی‌بخش در سردری (سردورد) رفتند. در شهر تبریز نیز اوردوی تورک مورد استقبال پرشور و بی‌سابقه‌ی توده‌ی مردم تورک قرار گرفت. تمایلات و احساسات توده‌ی تورک و مردم تورک‌ایلی به نسبت به اوردوی عوثمان‌لی آن چنان مثبت، همه‌گانی، عمیق و نیرومند بود که وزارت خارجه‌ی ایران نیز (که بعد از جنبش مشروطیت در تسلط فارس‌گرایان بود)، مجبوراً در هم‌گامی و هم‌سوئی با مردم تورک، با صدور بخش‌نامه‌ای ضمن تاکید بر بی‌طرفی دولت قاجاری، از ورود اوردوی عوثمان‌لی به غرب و شمال غرب ایران شامل تورک‌ایلی استقبال تلویحی کرد. در بخش‌نامه‌ی مذکور چنین گفته می‌شد «اگر کسی بر ضد این دولت (عوثمان‌لی) اسلحه بردارد و بی‌طرفی را نقض کند، به شدت مجازات خواهد شد. دولت ما اموالش را مصادره و خود او را به مرگ با دار محکوم خواهد کرد».

٥-در منابع بی‌شمار آن دوره اعم از فارسی و تورکی و اوروپایی، استقبال تاریخی مردم تبریز و مقامات تورک بومی از اوردوی نجات‌بخش عوثمان‌لی ذکر شده است. در حالی که تاریخ‌نگاری ایران‌گرا و آزربایجان‌گرا، در راستای منافع ملی فارسستان و ارمنستان و روسیه و دولت‌های استعمارگر و صلیبی اوروپایی و با سائقه‌های ضد تورک، این حادثه‌ی تاریخی را سانسور و مخفی و وارونه‌نمایی کرده‌اند.

٦-در تورکیه آزادسازی شهرهای آناتولی در سال‌های جنگ جهانی اول از اشغال دولت‌های امپریالیستی اوروپایی و متحدانش، هر ساله با شکوه تمام جشن گرفته می‌شود. در سال‌های اخیر در جمهوری آزربایجان نیز، به موازات طرد تاریخ‌نگاری روس‌محور و ارمنی‌محور، آغاز به گرامی‌داشت آزادسازی باکو و دیگر شهرهای قفقاز توسط اوردوی عوثمان‌لی شده است. اما در ایران و تورک‌ایلی، گرامی‌داشت آزادسازی شهرهای تورک‌ایلی توسط اوردوی متحد تورک، به سبب تضییقات دولت ایران، هم‌چنین به این دلیل که موضوعی تابو و ممنوعه در تاریخ‌نگاری ضد تورک ایران‌گرا و آزربایجان‌گرا است، هنوز گرامی نگاه داشته نمی‌شود. مخصوصا مورخین آزربایجان‌گرای مانقورت تبریزی، هم‌چنان بر طبل عوثمان‌لی‌ستیزی و تورک‌ستیزی می‌کوبند .

٧-دسته‌ای از فعالین آزربایجان‌گرا (آزربایجان‌گرایان التقاطی)، آزادسازی باکو و دیگر شهرهای جمهوری آزربایجان توسط اوردوی عوثمان‌لی و فرماندهان خلاص‌کار دخیل در آن عملیات از جمله انورپاشا و نوری پاشا و .... را ظاهراً گرامی می‌دارند. اما همین آزربایجان‌گرایان متوهّم، نه تنها سخنی از آزادسازی تبریز و اورمیه و همدان و دیگر شهرهای تورک‌ایلی توسط اوردوی عوثمان‌لی و فرماندهان خلاص‌کار عوثمان‌لی و تورک‌ایلی‌لی مانند احسان پاشا و خلیل پاشا و جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی و هزاران شهید تورک عوثمان‌لی و بومی آن عملیات‌ها بر زبان نمی‌آورند، بلکه بر آن واقعه و آن شخصیت‌ها تابو و سانسور گذارده، به دشمن‌سازی از آن‌ها می‌پردازند. این نیز دلیل دیگری است بر ماهیت ضد تورک تاریخ‌نگاری آزربایجان‌گرا و نفاق و ریاکاری و ضد ملی (پان‌ایرانیست خجالتی - استالینیست) بودن فعالین سیاسی آزربایجان‌گرا و حرکت ملی آزربایجان‌شان.  

٨-برای درهم شکستن تابوی گذاشته شده بر موضوع آزادسازی تورکی‌ایلی توسط اوردوی عوثمان‌لی در سال‌های جنگ جهانی اول، گزارشات متعددی که در منابع آن دوره در باره‌ی استقبال مردم تبریز و مقامات تورک بومی از اوردوی عوثمان‌لی درج شده‌اند، در سؤزوموز منتشر، و سپس به صورت کتابی علی‌حده طبع خواهد شد. تاریخ‌نگاری‌های ضد تورک ایران‌گرا و مخصوصا آزربایجان‌گرا پشتوانه‌ی مهندسی ملی استعماری - نژادپرستانه و هویت‌های ملی جعلی ایرانی و آزربایجانی برای تورکان ساکن در ایران و امحاء و نابود کردنشان هستند. به همین سبب نیز افشاء و نفی این دو تاریخ‌نگاری جعلی، در ضمن به معنی افشاء و نفی هویت‌های ملی جعلی و ضد تورک ایرانی و آزربایجانی برای تورکان ساکن در تورک‌ایلی و ایران است. 

برای مطالعه‌ی بیشتر:

توفیق همدانی:برپاکردن طاق نصرت در تبریز در پیشواز اوردوی تورک – اسلام، تقدیم دسته‌های گل از طرف دختران تبریزی به خلاص‌کاران تورک، قتل شوهر خواهر تزار روسیه در قوْشاچای و کونسول روسیه در ساۇوج‌بۇلاق

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/05/blog-post_22.html

استقبال شدید همدان از قوا و فرمانده‌هی قوشون عوثمان‌لی، علی احسان پاشا

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_67.html

استقبال تبریز از نفرات دلیر و سلحشور علی احسان پاشا و اوردوی نجات‌بخش عوثمان‌لی

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_76.html

زنده باد خویی‌ها، زنده باد تورک‌ها، زنده باد علی‌احسان پاشا و ژؤن تورک‌ها

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_25.html

اورمولو و افشار اولان «جمشیدخان افشار اورومی» (مجدالسلطنه) و اونا آزه‌ربایجان‌چی‌لارین قویدوغو بایکوت

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_15.html

نخستین پرچم ملی تورک در تورک‌ایلی: پرچم اتحاد اسلام (بیرق بیرلیک)– ١٩١٨

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_6.html

نیروهای عوثمان‌لی و آزادسازی زبان تورکی در تورک‌ایلی و ایران

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/08/blog-post_91.html

٩٨ مین سال‌گرد تاسیس مدرسه‌ی تورک خیر یوردو (صلاحیه) اورمیه و ١٠٧ مین سال‌گرد مدرسه‌ی تورک بالو و یادی از حاجی میرزا فضل الله مجتهد اورمولو

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/02/blog-post_22.html

جمشیدخان بکیش‌لو مجدالسلطنه افشار اورومی

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_20.html

میرزا تقی‌خان رفعت از پیش‌گامان خودآگاهی ملی تورک در ایران – تورک‌ایلی

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/06/blog-post_26.html

تورک خالق قهرمانی، قوش‌چولو «آدی گؤزه‌ل کاظیم‌خان پاشا» تورکوله‌ری

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_21.html

حسین‌خان بوجاق‌چی شجاع السلطان

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_78.html

گؤروت‌له‌رین آلت‌یازی‌سی:

باش‌قوماندان وکیلی انور پاشا، سولوندا دؤردونجو اوردو قوماندانی جمال پاشا ایله معیّت‌له‌ری قدس شریف مدخلی‌نده: اهالی‌یّ محلّیه طرفی‌نده‌ن ترتیب ائدیله‌ن طاقِ سرور آلتی‌ندا

دؤردونجو اوردوموزا دائر: بئر الشعب‌ه گئده‌ن ده‌میریولونون رسمِ گشادی

خسیم‌ه جادّه‌سی‌نین دؤردونجو اوردو قوماندانی جمال پاشا طرفی‌نده‌ن گشادی مراسمی

---

[1] طاق‌ نصرت، تاق پیروزی. Zafer Takı, Triumphal Arch, Arc De Triomphe: سازه‌ای چوبی یا فلزی که برای سرداران و پادشاهان پیروز هنگام بازآمدن از سفر یا جنگ آذین‌بندی کنند. هم‌چنین به هنگام بازدید شاهان و بزرگان از منطقه‌ای گاهاً در جایگاه ورود آن‌ها تاق پیروزی بسته می‌شود. در برخی کشورها به یادبود شاه یا رویدادی بزرگ بعضاً تاق پیروزی‌های دائمی برپا می‌کنند، مانند تاق پیروزی تیتوس در روم ایتالیا و تاق پیروزی در پاریس.