تبلیغ نام‌ها و مفاهیم پان‌ایرانیستی آذری، آذرستان و آذرآبادی توسط حکومت ملی آزربایجان

تبلیغ نام‌ها و مفاهیم پان‌ایرانیستی آذری، آذرستان و آذرآبادی توسط حکومت ملی آزربایجان

 

مئهران باهارلی

بر خلاف آنچه مشهور است، نام قومی جعلی و بی پایه و پان‌ایرانیستی آذری برای نامیدن قسمتی از ملت تورک که در جوغرافیای آزربایجان ساکن است و زبان او، نه توسط کسروی و رضاخان، بلکه حکومت ملی آزربایجان در ایران رایج و شایع شده است. («آزری» کسروی مفهوم دیگری به معنی زبانی ایرانیک پیش از رایج شدن زبان تورکی در آزربایجان بود. کسروی و رضاخان همیشه در اشاره به مردم تورک و زبان آن‌ها نام‌های تورک و تورکی را به کار برده‌اند). در این نوشته به این مساله پرداخته‌ام.

در سال ١٩٣٧ حزب کومونیست روسیه ‌به ‌رهبری استالین اصلا گورجی با ملیت انتخابی روس - میکویان ارمنی به‌ منظور سد کردن تاثیرات معظم فرهنگی و سیاسی تورکیه از جمله‌ تورک‌گرایی و استقلال‌طلبی بر تورکان قفقاز، تصمیم به ‌مهندسی هویت ملی توده‌ی تورک در قفقاز و از بین بردن و ریشه‌کن کردن هویت ملی تورک او گرفت، مانند آنچه در مورد رومن‌های مولداوی اشغال شده کرده بود. در این راستا «ملت آزربایجان» با هویت ملی آزربایجانی، زبان آزربایجانی، ادبیات آزربایجانی، تاریخ آزربایجانی، وطن آزربایجانی، شخصیت‌های ملی آزربایجانی و ایدئولوژی – دوکترین آزربایجانی‌گرایی و آزربایجان‌گرایی .... بر اساس مختصات بومی قفقازی مشترک با ارمنیان و .... و همه در تضاد با مفاهیم ملت تورک و هویت ملی تورک و زبان تورکی و ادبیات تورک و تاریخ تورک و وطن تورک و شخصیت‌های ملی تورک، و با دشمن‌سازی و کینه‌ورزی به تورک و عوثمان‌لی- تورکیه‌ اختراع شد[1] و توسط متود‌های بولشویکی – لنینی - استالینی (اعدام، تبعید، شکنجه‌، ترور ‌روشن‌فکران و سیاسیون و اهل قلم تورک؛ دعوی‌های شبه‌ایمانی و شبه‌علمی، برجسته کردن بخش‌هایی از واقعیت و به حاشیه راندن بخش‌های دیگر آن، وارونه‌نمایی، تخریب دیگری و شبه‌نقد، خشونت زبانی، ادبیات تکفیری، لجن مال کردن، مغزشویی، مانقورت‌سازی، و ....) بر توده‌ی تورک در آزربایجان شوروی تحمیل گردید.

در این مهندسی ملی روسی و ملت‌سازی استالینیستی، تغییر نام ملت «تورک» به «آزربایجانی» و نام زبان «تورکی» به‌ زبان «آزربایجانی» جای‌گاهی مرکزی داشت. اما ظاهرا دولت شوروی-استالین دارای سیاست خاصی برای تبلیغ نام آذری‌ نبود. با اینهمه پس از تاسیس حکومت ملی آزربایجان توسط استالین، ما شاهد آن هستیم که این حکومت در مقیاس بسیاری وسیع و برای اولین بار در تاریخ ملت تورک ساکن در ایران، شروع به تبلیغ نام‌ها و هویت‌های پان‌ایرانیستی آزری، آزرستان، آزرآباد و ... در قلمروی تحت کونترول خود کرد.

‌در سال چهارم اشغال شمال غرب ایران توسط ارتش سرخ، حکومت و یا دولت ملی آزربایجان به امر استالین و به دست مقامات جهموری سوسیالیستی آزربایجان ایجاد شد. این دولت دارای سه لایه‌ی رهبری (لایه‌ی فوقانی: استالین و میکویان، لایه‌ی میانی: باقیروف، لایه‌ی تحتانی: پیشه‌وری) بود. در فرمان‌برداری از سیاست‌های استالین، در اسناد و نشریات و تبلیغات رسمی حکومت ملی آزربایجان کاربرد نام ملی «تورک» و زبان «تورکی» اکیدا ممنوع بود و در هم‌سوئی با ترمینولوژی حزب کومونیست روسیه‌ی شوروی به جای آن‌ها نام جعلی و استعماری و نژادپرستانه و ضد تورک «آزربایجانی» بکار می‌رفت. به عنوان نمونه در مصوبه‌ی تاریخ چهارشنبه ١٩ دی ١٣٢٤- ٩ ژانویه ١٩٤٦، به نام «دیل حقّی‌نده آزه‌ربایجان ملی حکومتی‌نین قراری» به امضای ‌پیشه‌وری، «آزه‌ربایجان ملی دولتی‌نین باش‌وزیری»، که از جمله در آن زبان آزربایجانی، زبان رسمی اعلام می‌شود، به جای زبان «تورکی» از زبان «آزربایجانی» (آزه‌ربایجان دیلی)، و به جای «تورک» از واژه‌ی «آزربایجانی» (آزه‌ربایجان‌لی) استفاده شده است[1].

هر چند نفی و انکار و ممنوع ساختن نام و هویت ملی «تورک» و جایگزین کردن آن‌ها با «آزربایجانی» توسط حکومت ملی آزربایجان بالذات یک عمل ضد تورک و من غیر مستقیم هم‌سویی با پان‌ایرانیسم و همکاری با سیاست نسل‌کشی ملی و زبانی ملت تورک ساکن در ایران که توسط دولت ایران تعقیب می‌شد بود، با این همه حکومت ملی آزربایجان با تبلیغ و تشویق شدید نام‌های تماما پان‌ایرانیستی آذری‌ و آذر و آذرستان و آذرآباد و ... که در آزربایجان شوروی رایج نبودند، مستقیما هم سیاست‌های پان‌ایرانیستی معینی را تعقیب و اجرا می‌کرد. دلیل این امر آن بود که‌ بر خلاف رهبران جمهوری مهاباد که دارای شعور ملی کورد و شخصیت‌هایی ملی بر آمده از حرکت ملی کورد و تاریخ کورد بودند، رهبران ایرانی حکومت ملی آزربایجان دارای شعور ملی تورک و حسیات ملی تورک و حتی قائل به وجود ملت تورک و هویت ملی تورک و بر آمده از حرکت ملی تورک و تاریخ تورک و مشخصا مجادله‌ی ملی تورک در سال‌های جنگ جهانی اول و بعد آن نبودند[2]. بر عکس، آن‌ها عمدتا مرکب از فعالین جنبش کارگری، مشروطه‌طلبان افراطی و دموکرات‌های آزربایجانی و آزادی سِتانی سابق، تورک‌های چپ ایرانی و کومونیست‌های عضو حزب توده، همه ایران‌گرایانی مطلقا فاقد شعور ملی تورک و شدیدا معتقد به «ملت ایران» ‌و «هویت ملی ایرانی» ایجاد شده‌ در دوران مشروطیت توسط انگلستان و پارسی‌ها و ازلی‌ها و داشناک‌ها و ماسون‌ها و بختیاری‌ها و مازندرانی‌ها و باستان‌گرایان ایرانی و .... که برای نجات ایران وطن خود به میدان آمده بودند.

قاضی محمد رهبر ملی و فرهیخته‌ی کورد جمهوری مهاباد و دیگر سران آن حرکت هم، به درستی و با تیزبینی قابل تقدیر، سران فرقه‌ی دموکرات آزربایجان را اشخاصی فاقد آمال ملی تورک و صرفا دارای آمال کومونیستی می‌دانستند که حاضر بودند منافع ملی آزربایجانی خود [که اساسا ضد تورک بود] را به راحتی فدای مصالح مبارزه‌ی اصلی کومونیستی خویش کنند[3]. (البته وجود حسیات منفی به و نفرت از «تورک» و نام «تورک» در میان دسته‌ی دیگری از مقامات محلی حکومت ملی آزربایجان بویژه در استان آزربایجان غربی، بدین سبب بود که آن‌ها به لحاظ ملیت اصلا تورک هم نبودند، بلکه ارمنی، آسوری و کورد دارای تمایلات ناسیونالیستی افراطی ضد تورک بودند).

ویژه‌گی‌های آذری‌ که ‌از طرف حکومت ملی آزربایجان تبلیغ می‌شد چنین است:

١-یک نام‌گذاری الیتیست بود و توسط مقامات و وابسته‌گان حکومت ملی آزربایجان بر مردم تورک تحمیل می‌شد. در حالیکه توده‌های مردم تورک ساکن در آزربایجان (و نه در هیچ کجای ایران) هرگز خود را «آذری»‌ نمی‌نامیدند، بلکه «تورک» می‌نامیدند.

٢- نام آذری‌ را، نه مقامات دولت شوروی و یا آزربایجان سوسیالیستی، بلکه مقامات و سیاسیون ایرانی ایران‌گرا و مساله‌دار با «تورک» حکومت ملی آزربایجان (تورک‌های چپ ایرانی، آزربایجان‌گرایان ایران‌گرا؛ باقیمانده‌های جنبش انگلیسی مشروطیت و آزادی سِتان ضد تورک؛ افراطیون ارمنی، آسوری، کورد؛ ...) تبلیغ می‌کردند. مقامات دولت آزربایجان شوروی و آزربایجان‌گرایان استالینیست این حکومت ملی آزربایجان، نام «آزربایجانی» را بکار می‌بردند.

٣-تقریبا همه‌ی مقامات و مولفین و شعرایی که نام‌های آذر و آذری‌ و ... را به جای تورک بکار می‌بردند، از مرکز و شرق آزربایجان، منطقه‌ای تاریخا ایران‌گرا و سنتا مساله‌دار با تورک، اکثریت مطلق از تبریز و در درجه‌ی دوم از اردبیل، سپس خلخال و سراب و ... بودند.

٤-تبلیغ آذری‌ به جای تورک در دوره‌ی حکومت ملی آزربایجان، با آگاهی بر ریشه‌ و ماهیت ایرانیک – زرتشتی - پارسی و بار شدیدا ضد تورک - پان‌ایرانیستی این نام و به منظور ریشه‌کن کردن نام و هویت تورک، و با حسیات میهن‌پرستی ایرانی و ایران‌گرایی آتشین انجام می‌گرفت.

٥- برای مقامات و سیاسیون حکومت ملی آزربایجان، آذری‌ و آذر و آذرآبادی و آذرستان و ... ، بسیار مقبول‌تر از هویت ملی استالینی «آزربایجانی» بود، زیرا ماهیت و هویت ایرانی، زرتشتی، و باستان‌گرایانه‌ی پیش از تورک و اسلام بسیار بیشتری داشت.

٦-مقامات شوروی و جمهوری آزربایجان به سبب خصلت ضد تورک شدید آذر و آذری‌ و آذرآبادی و آذرستان ....، دست مقامات ایرانی حکومت ملی آزربایجان در استفاده و تبلیغ آن‌ها را باز گذاشته بودند.

٧-رهبری و مقامات ایرانی حکومت ملی آزربایجان، عامل اصلی رواج هویت‌های استعمارساخته‌ی آذری‌ و آزربایجانی به جای تورک در ایران، مخصوصا در میان نخبه‌گان ایران‌گرا و چپ‌گرا هستند.

٨- رهبری و مقامات ایرانی حکومت ملی آزربایجان، با انکار نام و هویت ملی تورک و رایج ساختن نام و هویت ملی «آزربایجانی» ساخته‌ی استالین – میکویان و نام‌های پان‌ایرانیستی آزری و آزر و آزرآباد و .... مرتکب خیانت بر علیه ملت تورک شده‌اند. (همانگونه که به فرض اگر آتاتورک نام «تورک» در تورکیه را قدغن و به جای آن نام ملت و زبان «آناتولیایی» و «آناتی» را بر مردم تورک آن کشور تحمیل می‌کرد، مرتکب خیانت بر علیه ملت تورک می‌شد. و یا اگر قاضی محمد نام «کورد» را ممنوع و به جای آن نام ملت و زبان «کرمانشاهی» و یا «کرمی» را بر مردم کورد تحمیل می کرد، مرتکب خیانت بر علیه ملت کورد می‌شد)

«شاعرله‌ر مجلسی»

در این دوره در اشعار شعرای حکومتی منظومه‌هایی با نام  «آذرلی‌ییک» (روزنامه‌ی آزربایجان، ص ٢، نمره ١٩٢)، «آذری‌له‌ر» (شاعرله‌ر مجلسی، دوقتور فخرالدین نوری-اردبیل)، ... منتشر شده است. اما یکی از نشریاتی که در آن نام‌ پان‌ایرانیستی آزری و مشتقات آن به وفور بکار رفته، کتاب «شاعرله‌ر مجلسی»[4] است که در اوکتوبر-نووامبر سال ١٩٤٥ در تبریز از طرف «شاعرله‌ر مجلسی‌نین نشریاتی» وابسته به حکومت ملی آزربایجان چاپ شده است. در این کتاب خودنام‌گذاری ملی ملت ما «تورک» و نام زبان ما «تورکی» هرگز بکار نمی‌رود و به جایشان نام‌های آذر، آذری، آذرلی، آذر ائلی، آذری ائلی، آذرآبادی، آذرستان ائلی، آذربایجان ائلی و ... استفاده می‌شود. در حالی که در همین کتاب نام ملل تاجیک، تاتار، روس، قازاخ، ائرمه‌نی، ائستون، قیرقیز، تورکمه‌ن، کورد، اؤزبک، لئه، گورجی، ... عینا مطابق با خودنام‌گذاری‌های آن ملل برده می‌شود:

آذر (و آذر ملتی، آذر ائلی، ‌آذر ائولادی، ‌آذر ائل‌له‌ری، آذر قادینی، آذر نسلی، آذر یوردو؛ آذر اؤلکه‌سی، ائولاد آذر، آذراوغلو)؛ آذرلی (نهضت آذرلی‌نی)؛ آذری‌ (و ملت آذری‌، آذری‌ ائلی، آذری‌‌له‌ر، آذری‌ ائولادی‌، آذری‌ نسلی، آذری‌ دیلی، آذری‌ تاریخی، آذری‌ ملکو، آذری‌ یوردو، آذری‌ توپراغی)؛ آذرستان‌ (و آذرستان اهلی، آذرستان ائلی،‌ آذرستان ائل‌له‌ری، آذرستان خلقی‌، آذرستان ائولادی ، ‌آذرستان دیلی، جنوبی آذرستان، شمالی آذرستان‌، ‌آذرستان یوردو، آذرستان ملکو، آذرستان تورپاغی، آذرستان شعری، آذرستان نشانی‌، آذرستان اؤلکه‌سی)؛ آزه‌ربایجان (آزه‌ربایجان ائلی‌، آزه‌ربایجان دیلی‌)؛ آذرآبادی؛ آذرآبادان؛ آذرآبادگان؛ ...

علی فطرت -تبریز: دیلیم آذر، ائلیم آذر، مکانیم آذرستان‌دیر- مه‌نه ‌بو آذرستان ایندی ب‌الله‌ باغ رضوان‌دیر؛ داها غم ائیله‌مه‌ز عالم‌ده ‌آذر ائولادی- که ‌آذری‌‌ده‌ن اولوپ آذری‌‌له‌ره ‌رهبر؛ آذرستان داغ‌لارین ممکن دئییل آلماق سه‌نه؛ آذرستانی جمالین ائیله‌ییپ وادی طور، ...

میر مئهدی اعتماد-تبریز: سیز ده ‌ائی آذری‌ ائلی چالیشین؛ آذری‌ ائلی شجاعت‌ده؛ سئومه‌یه ‌هر کس آذری‌ دیلی‌نی؛ یاشاسین آذری‌ ائلی، یاشاسین - یاشاسین آذری‌ دیلی، یاشاسین؛ آذری‌‌له‌ر یولوندا وورقون‌دور؛ یاشاسین هر نه‌ آذری‌ ائلی وار؛ آذره‌م مه‌ن ده‌ آذری‌ ائلی‌یه‌م؛ آذری‌ نغمه‌سی ترانه‌سی‌دیر، ...

محمد بی ریا-تبریز: آزه‌ربایجان ائلی‌ییک؛ آذرستان ائلی حقّین بوکولمه‌یه‌ن قولودور؛ بیز آذری‌‌ییک قدرتیمیز قهر و غضب‌له، ....

یحیی شیدا-تبریز: که ‌شعری ائیله‌ییپ حیران بوگون ده ‌آذرستانی؛ آذری‌ ائولادی‌ییک، بیز ساتماریق پولا وطن؛ آذری‌ تاریخی‌نی محو ایسته‌یه‌ن‌له‌ر آنلاسین- آذری‌‌له‌ر طالعی دنیا بویو فرخنده‌دیر؛ آذرستان یوردونون بیز قهرمان ائولادی‌ییق؛ زنده‌ اول ائی آذرستان ملکی، دور تا وار جهان؛ گؤر نئجه ‌آذر ائولادی فخریله ‌اتحاد ائدیپ، ...[5]

١-تقریبا همه‌ی شعرای این کتاب (جمعا ٨٨ نفر) مخصوصا آن‌ها که اصطلاحات آذر، آذری، آذرلی، آذر ائلی، آذری ائلی، آذرآبادی، و ... را به جای «تورک» بکار برده‌اند، از مرکز و شرق آزربایجان، اکثریت مطلق از تبریز، و در درجه‌ی دوم از اردبیل هستند. از اورمیه تنها به اشعار دو شاعر جای داده شده که در آن‌ها هم اصطلاحات ایرانیک – زرتشتی - پارسی آذر، آذری، ... بکار نرفته‌اند.

٢-اشعار آذری‌گرایانه‌ی این کتاب (و دیگر نشریات حکومت ملی آزربایجان) عموما مطابق ادبیات سفارشی و تبلیغات استالینیستی و کیش شخصیت‌پرستی استالین و لنین سروده شده‌اند:

آذر ائلی ائتسین سن‌له ‌افتخار

اجرا اولسون سئتالین‌ین فرمانی

اوْل قه‌ده‌ر تاپدی لیاقت کیم اونا داهی لئنین

وئردی قیمت، قلبیده‌ن آلقیش‌لادی آذر ائلین

(از آزه‌ربایجان، نومره ١٨٨، ایکی‌نجی دوره، ٥ شنبه، ١٢ اردیبهشت ١٣٤٥، ٢ مه ١٩٤٦، ص ١. سروده‌ی شعرای آزه‌ربایجان شاعرله‌ر و یازیچی‌لار جمعیتی: محمد بی ریا - تبریز، علی فطرت - تبریز، میر مهدی اعتماد - تبریز، ابوالقاسم کامل - تبریز، بالاش آذراوغلو - اردبیل، حسین صحاف - تبریز):

سؤیله‌یین آذری‌ اولادی تمام

وئریر ایستالین‌ه آتش‌لی سلام

٣-در این کتاب (و دیگر نشریات حکومت ملی آزربایجان)، بنا به تاریخ‌نگاری پان‌ایرانیستی – صلیبی - روسی – ارمنی - فارسی، موغول و تورک‌ها (هون‌ها، خزرها، قاجارها، و مخصوصا عوثمان‌لی‌ها، ..) به صورت دشمن معرفی می‌شوند:

گر محمدخان قاجارین تالان‌چی لشکری

ایسته‌ییپ سینه‌ن‌ده‌ آت چاپسین، قول ائتسین آذری

قویمادین نابود اولا دونیادا سؤنمه‌ز شهرتین

تیتره‌ییپ عوثمان‌لی‌لارین ارکانی کینین‌ده‌ن سه‌نین

حمله‌ ائتدیک‌ده ‌سه‌نین تورپاغینا عوثمان‌لی‌لار

قیلدی‌لار ملیتین محو ائتمه‌یی دل‌ده‌ن شعار

(از آزه‌ربایجان، نومره ١٨٨، ایکی‌نجی دوره، ٥ شنبه، ١٢ اردیبهشت ١٣٤٥، ٢ مه ١٩٤٦، ص ١. سروده‌ی شعرای آزه‌ربایجان شاعرله‌ر و یازیچی‌لار جمعیتی: محمد بی ریا - تبریز، علی فطرت - تبریز، میر مهدی اعتماد - تبریز، ابوالقاسم کامل - تبریز، بالاش آذراوغلو - اردبیل، حسین صحاف - تبریز):

بورا چنگیزیله عوثمان‌لی گه‌لیب

عرب و روم‌یله افغان‌لی گه‌لیب

او قوشون‌لاردان او عسکرله‌ردن

یاراماز قان‌لی ستمگرله‌رده‌ن

ظلم، ایشکه‌نجه، تالان‌دان باشقا

گؤرمه‌میشدیک داها بیر شئی اصلا...

٤-در این کتاب، تاریخ ایرانی پیش از تورک آزربایجان تقدیس و باستان‌گرایی ایرانی و اصطلاحات تاریخ‌نگاری پان‌ایرانیستی (زرتشت، اهرمن، زند و پازند، آتروپات، ...) تبلیغ می‌شود، ادعای پارسیان هند - پان‌ایرانیست‌های وقت تکرار می‌گردد که آزربایجان محل تولد زرتشت است، ... تاکید بر نام آذر و مشتقات آن در شعرای حکومت ملی آزربایجان، به سبب ارتباط این نام با ایرانی‌گری و تاریخ باستان ایران و زرتشتی‌گری است:

ائتمه‌ییپ مسکن سینه‌ن‌ده‌ هیچ زمان‌دا اهرمن

بیر زمان زردوشت‌ونو سه‌ن عالم‌له‌ره‌ وئردین نشان

ایسته‌سه‌ن هندوستان‌ا ائیله‌ ایندی بیر سفر

زند و پا زندی گؤروپ اول بو سؤزوم‌ده‌ن باخبر

آتروپات گؤردون نئجه ‌ایسکه‌نده‌ری ناچار ائدیپ

آخری ائیله ‌دلاور عجزی‌نه‌ اقرار ائدیب

آتروپاتی بو دیارا ائتدی آخر حکمران

گؤردو آزه‌ربایجان‌ی مسکن شیر و ژیان

اصرار شعرای حکومت ملی آزربایجان در جای‌گزینی آذرستان و آذرآباد پان‌ایرانیستی به جای فورم عربی – تورکی آزربایجان

از نکات بسیار جالب توجه اشعار شعرای مذکور در این کتاب و دیگر نشریات حکومت ملی آزربایجان، اصرار به کاربرد و تبلیغ نام آذرستان و به درجه‌ی کم‌‌تری آذرآبادگان، آذرآباد و آذرآبادان به جای آزربایجان است. دلیل این امر آن است که شعرای مذکور که تمایلات ایران‌گرایانه‌ی پیش از تورک – اسلام داشتند، ترجیح می‌دادند به جای فورم عربی - تورکی آزربایجان (که به همه حال یک نام غیر تورکی و ایرانیک است)، فورم پارسی سره‌ی «آذرآبادگان» و «آتورپاتگان» را بکار برند. آن‌ها فورم «آزرستان» را از آنجائی‌ که به سبب داشتن پسوند «.ستان» کاملا فارسی می‌نمود، حتی بیشتر می‌پسندیدند. پیش‌تر در سال‌های جنگ جهانی اول، دموکرات‌های آزربایجان ایران‌گرا و پان‌ایرانیست و متفقین انگلستان و متحدین داشناک به رهبری خیابانی (که حکومت ملی آزربایجان خود را وارث آن می‌دانست)، نام آزربایجان را با ترکیب «آزادی‌ستان»، ساخته شده از کلمه‌ی فارسی «آزادی» به علاوه‌ی پسوند ایرانیک .ستان (ستاننده) تعویض کرده بودند.

کاربرد نام‌های آذرآباد به جای آزربایجان و آذرآبادی به جای تورک معنی‌دارتر است. زیرا این‌ها نام‌هایی بودند که دو دهه قبل آن‌ها را رضاشاه توصیه کرده بود که - به سبب ارتباط آشکارشان با زرتشتی‌گری و ایران باستان، به جای تورک و آزربایجان بکار برده شوند. حکومت ملی آزربایجان با احیای نام‌های آذرآباد و آذرآبادی، این خواست و آرزوی رضاشاه را بجا آورد:

چوخ‌لاری بو فکره دوشدو آذرآبادی آلا، ص ٤

ایندی ده‌ ساخلاییر آذرآبادان (اوهانس غوقاسیان- جعفر خندان ترجومه‌سی)

برای مطالعه‌ی بیشتر

 

عمل‌کرد حکومت ملی آزربایجان در فروپاشاندن هویت ملی تورک و توده‌ی تورک در ایران

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/12/blog-post_28.html

تبلیغ نام‌ها و مفاهیم پان‌ایرانیستی آذری، آذرستان و آذرآبادی توسط حکومت ملی آزربایجان

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/05/blog-post_19.html

دلائل عدم استقبال ملت تورک از حکومت ملی آزربایجان به عنوان یک پدیده‌ی ملی که هر تورک خود را اخلاقا به حمایت از آن موظف حس کند

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/12/blog-post_12.html

کشتار و ویرانی‌های ارتش سرخ در اورمیه

http://sozumuz1.blogspot.com/2019/09/blog-post_28.html

ژنرال دوکتور پناهیان، رد ملت آزربایجان و زبان آزربایجانی، و قبول منطقه‌ی ملی تورک (تورک‌ایلی) توسط او

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/04/blog-post_16.html

---

[1] «تورک» نامیده شدن تورک‌ها توسط خودشان یک «خودنام‌گذاری»، خودتفسیریSelf definition ، خودهویتیSelf Identification ، و نام تورک برای آن‌ها یک ائندونیم Endonym و اوتونیم Autonym طبیعی و تاریخی و داوطلبانه است. در حالی که «آزربایجانی» و «آزری» نامیده شدنشان یک پدیده‌ی «دیگرنام‌گذاری» استعماری و غیر تاریخی و غیر داوطلبانه، و این نام‌ها برای تورک‌ها زنونیم Xenonym   و اگزونیمExonym  هستند.

زنونیم: Xenonym نامی که بیگانه‌گان یک گروه قومی - ملی را بدان می‌خوانند.

اندونیم: Endonym نامی که خود یک گروه قومی- ملی خود را بدان می‌خواند.

فتیشیسم آزربایجانی و محلی‌گرایان استان آزربایجان شرقی، پنج مفهوم متفاوت «ملت تورک» و «زبان تورکی» و «گروه لهجه‌های تورکمانی» و «وطن تورک» و «دولت تورک» را یکی نموده و با ذهنیتی ذات‌گرایانه - تمامیت‌خواهانه‌ و کودکانه همه را آزربایجان نام گذارده است.

نام ملت - اتنونیمEthnonym : تورک

نام زبان - گلوسونیمGlossonym : تورکی

نام لهجه - دیالکتونیمDialectonym : تورکمانی

نام وطن - پاتریدونیمPatridonym : تورک‌ایلی

نام دولت - استاتونیم Statonym: تورک‌ایلی ؟، تورکمانیا ؟، و یا ؟...

[2] آذربایجان، شماره ٩٦، ایکی‌نجی دوره، ١٩ دی ١٣٢٤، ٩ ژانویه ١٩٤٥، صفحه ١

[3] آذربایجان فیرقه (محلی) حوکومتی‌نین تورک کیم‌لیییمیزی تحریف ائتمه‌سی

آذربایجانچی‌لیق آدلی سوویئت ایدئولوژی‌سی‌نی اؤلکه‌میزده میراث بیراخان آذربایجان فیرقه حوکومتی، استالینیستی آذربایجان بؤلگه‌سل حوکومتی (محلی حوکومت) اولماسینا رغمن اونون ایچه‌ریسینده‌کی ماهاباد (ساووج‌بولاق) کورد جومهوریتی ایدی. آذربایجانچیلار تبریز'ده فیرقه (محلی) حوکومتی قوردوغو آندا ماهاباد'دا دا کوردلره جومهوریت قورموشدورلار، قاضی محمد بو جومهوریتین باشقانی (جومهورباشقانی)، پیشه‌وری ایسه قوردوغو فیرقه حوکومتی‌نین باشباخانی ایدی. آذربایجان فیرقه (محلی) حوکومتی‌نده تورکلوک آنلاییشی اولمامیش و بو حوکومتین تورکلویه و تورکچولویه قارشی اولدوغو حالدا ماهاباد کورد جمهوریتی‌نده کوردچولوک یاشامسال بیر آنلاییش ایدی. تورک یوردو باتی آذربایجان ایلینی کورد اکسپنسیونیزمی و ایردانتیزمینه پای وئره‌ن استالین و اونون ال‌آلتیسی آذربایجانچی کسیم یعنی آذربایجان فیرقه (محلی) حوکومتی باشچیلاری هئچ ده بو عمله ائعتیراض ائتمه‌میشدیرلر، تبریز'ده قاضی محمد'ی خوش قارشیلاییب باغریلارینا باسمیشدیلار و کوردیستان پروژه‌سی‌ندن حیمایت ائتمیشدیلر.پیشه‌وری حوکومتی سوویئت ایدئولوژی‌سینی اساس آلاراق اولوسوموزون و میللی کیملیییمیزین آدینی «تورک» دئییل "آذربایجانلی" بیلدیریردی. عئینی زاماندا فیرقه حوکومتی پان ایرانیستی دوشونجه‌لره دایاناراق آذربایجان بؤلگه‌سینده یاشایان تورکلره قوندارما "آذری" کیملییینی ده تاخماغا چالیشمیشدیر. دؤنه‌مین ژورناللاریندا آذربایجانی "آذریستان" و آذربایجان‌ین باتی بؤلگه‌لرینی "کوردیستان" آدلاندیران دا آذربایجانچی کسیم، فیرقه حوکومتی و کوردچو امکداشلاری اولموشدور.فیرقه باشچیلاری بؤلگه‌سل حوکومتی قورمادان اؤنجه "آذری‌چیلیک، پان ایرانیست آذربایجانچیلیق" دوشونجه‌سینه اینانیب سولچو ایران-فارس میللییتچی جبهه‌سینده یئر آلیردیلار، استالین‌'ین امری ایله بیر آن فیکیر ده‌ییشیب سوویئت‌'ین و "استالینیست-میکویانیست آذربایجانچیلیق" ایدئولوژی‌سی‌نین قوللوغونا گئچدیلر.فیرقه حوکومتی آذربایجان‌دا تورکلویو دیرچلتمک اوچون دئییل استالینیزم و سوویئتیزمی راحاتجاسینا کوتله آراسیندا یایماق اوچون خالقین دیلینی یعنی تورکجه‌نی قوللانیردی، آنجاق یوخاریدا وورغولادیغیمیز گیبی استالینیزمی و عئینی زاماندا پان ایرانیزمی اساس آلاراق اولوسوموزون و میللی کیملیییمیزین آدینی «تورک» دئییل "آذری"-"آذربایجانلی" و دیلیمیزی "تورکجه" دئییل "آذری"-"آذربایجان دیلی" اعلان ائتمیشدی.آشاغیدا وئردیییمیز اؤرنکلرده آذربایجان فیرقه حوکومتی‌نین رسمی قزئتینده میللی کیملیییمیزی، اولوسوموزون آدینی تحریف ائده‌ن یازی و شئعیرلردن و کوردیستانچیلیغا وورغون اولان استالینیست آذربایجانچی کسیمین گؤروشلرینی گؤرمکده‌ییک.

تورک‌ائلی قروبو – باتور اولجایتو تالای

@Turkeline_Dogru, https://t.me/turkeline_dogru/3135

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10216087093682545&set=pb.1605954673.-2207520000..&type=3&theater

[4] “The Kurds often maintained that their Azerbaijani neighbours possessed no national spirit. Proof of this they saw in the ease with which Pisheveri had agreed to reunite with Iran, subordinating Nationalism to the larger interests of the Communist Cause. They could not write off their aspirations in any document that ignored the depth to which Kurdish separatist sentiment had penetrated the area since the beginning of the Second World War”.

The Kurdish republic of 1946. William Eagleton JR. Oxford University Press 1963. page 105.

[5] کتاب شاعرله‌ر مجلسی، نووامبر ١٩٤٥. نومره ‌٣-٤. شاعرله‌ر مجلسی‌نین نشریاتی، تبریز.

[6] هم‌چنین: آذر ائلی‌ییک پاک آدیمیز، پاک قانیمیز وار؛ آذری‌له‌ر قویمادی اونلار یئتیشسین کامی‌نا؛ بیر قدم قویسا قاباغا یاندیریر آزه‌ر اونو؛ آذرستان تورپاغی‌ندا سای‌سیز آسلان‌لار یاتیب؛ هیچ زمان بو آذر ائولادی اسیر اولماز اینان؛ دشمنه‌ غالب گلیب‌دیر آذری‌‌له‌ر هر زمان؛ باغلاییب دیوان‌لار آذر ملتین، وئرمیش نشان؛ آذرستان‌دا تمامن دشمن‌ین باتدی سسی؛ جوشدو اوندان آذری‌ ائولادی‌نین پاک قان‌لاری؛ قیرخ ایل اوّل بو جنوبی آذرستان تورپاغی؛ آذرستان‌ین دئدی اولسون اؤزونده‌ اختیار؛ عرشه‌ یوکسه‌لدی بو یئرده‌ن آذری‌‌له‌ر نغمه‌سی؛ ائی آنا، ائی آذرستان ائی، ایگیت‌له‌ر توپراغی؛ گؤر نه‌له‌ر قورموش شمالی آذرستان‌دا نه‌له‌ر؛ آرتیق آسوده‌ حیات سورمه‌ک‌ده ‌آذر ائل‌له‌ری، آذری‌‌له‌ر اؤز گوجویله‌ آلمیش اؤز حرّیت‌ین، آذرستان‌دان ولیکن ائیله‌دی خوف حذر (علی فطرت، میر مهدی اعتماد، حسین صحاف، مظفر درفشی، میر مهدی چاووشی، یحیی شیدا، آذراوغلو)؛ قاصد آرادی تاپدی آذری‌ داغ‌لاری‌ندا، ایندی ده‌ ساخلاییر آذرآبادان، آییق‌دیر آذری‌ن جنگاور اوغلو، دؤش‌له‌ری‌نده‌ن سوت وئرمیشدی اونا آذر قادینی (اوهانس غوقاسیان- جعفر خندان ترجومه‌سی)، آذرستان گول آچیپ گؤرمه‌لی ایام اولدو - بخت و اقبال آتی آذر ائلی‌نه ‌رام اولدو؛ ائشیدیپ نهضت آذرلی‌نی تهران مخوف؛ تازه‌ده‌ن غافل ائدیپ تاولاماغا آذری‌‌نی؛ ملت آذری‌یه‌ یاخشی سرانجام اولدو؛ توتاجاق بوگون بایرام گه‌له‌ن آذر نسلی (قلی‌خان بورچالو)، یاشاسین قهرمان آذر ائولادی؛ آنام مه‌نه ‌آزه‌ربایجان دیلی‌نده؛ آزه‌ربایجان دیلی مه‌نیم دیلیم‌دیر، آزه‌ربایجان ائلی مه‌نیم ائلیم‌دیر؛ آشنادیر آزه‌ربایجان دیلی‌یله، بلبل ایله‌ آذرستان دیلی‌یله (محمد باقر نیکنام)، توک سالارلار آذرستان ائل‌له‌ری‌نده‌ن ارتجاع؛ ائی باخان خائن بیزیم بو آذرستان سمتی‌نه؛ آذری‌ ائلیم‌دیر بو قهرمان ائیلم (کمالی)، آذرستان گول آچیپ؛ گول آچیپ آذر ائلی ملتیمیز شاد اولدو؛ آذرستان ائلی‌نین نسلی‌نه ‌بایرام‌دی بوگون؛ آذرستان‌دا هر ایل ملی بیر اعیاد اولدو (ع. مصدقی)؛ پرچم مشروطه‌ نصب اولسون بو آذر یوردونا؛ آذرستان سر به‌ سر مثل جنان اولسون گه‌ره‌ک؛ آذرستان اهلی گولسون، کامران اولسون گه‌ره‌ک؛ آذرستان تورپاغین بیر باغ رضوان ائتمه‌یه‌ (عباس اسلامی)؛ آذری‌ ملکونده‌ باکو شهری‌نی جان گؤرموشه‌م؛ آذر ائولادی‌نی دعوا گونو آسلان گؤروره‌م (میلانی)، آذرستان ائلی‌نین هر نه ‌دیله‌یی؛ بو شرف‌دیر مه‌نه‌ آزه‌ردیر آنام (آذراوغلو)، آذرستان‌دا اولوپ ملی حکومت برقرار - آذر ائولادی بوگون دونیایا ائیله‌ر افتخار، آذرستان اهلی‌نه‌ اولموشدو ویرانه‌ مکان، آذرستان یینه ‌اؤز خلقی‌نی دلشاد ائیله‌دین (حسین صراف)؛ آذری‌ یوردوسان، اودلار وطنی؛ تماما آذرستان خلقی‌نی سه‌ن بختیار ائتدین (محمد ایمن)، اول جنت ایسته‌ر آذرآبادگانی مه‌ن (م.ع. صفوت)؛ بیر گلستان‌دیر فرح‌لی آذرستان اؤلکه‌سی- آذری‌ نسلی‌یه‌م، آذربایجان‌دیر وطنیم (میر مهدی چاووشی)، اوچ اودلار یوردوندان، آذر ائلی‌نده‌ن (علی توده)، آذر اؤلکه‌سی ائی آنا وطن (ابراهیم ذاکر)، آذرستان خالقی‌نین شیر و ژیان اوغلان‌لاری (فخرالدین محزون)، دوغما آذربایجان ائلی‌نده‌ن سه‌نه (علی نشانی)، ائی آذر یوردونون آنا قوجاغی (غلامحسین صدری)، آذری‌ توپراغی نه‌ بختیاردیر (عباس صابری)، یاشار ائل‌له‌ر، بو  بی گل تورپاغین ائی آذر ائولادی (شادمان)، آذرستان شعری، یاشا عالم‌ده‌ سه‌ن ائی آذرستان (علی روده‌چیان)، شاد اول ائی ائولاد آذر، شان‌لی آذربایجان (م. محمد)، شاد اولا روحون ائی آذر ائلی‌نین خلق سه‌سی (مظفر درفشی)، آذرستان آدی هر لحظه ‌شعاریم‌دی مه‌نیم (میر ایوب محمودی)، آذرستان (موسی طاهری)، آذر آیی آذر ائلی جومله ‌اولوپ آزاد (هوشیار)، آذرستان‌دا قویون سیز قدرت‌یله ‌نیک نام (رحیم نوبری)، یاشا آذری‌ ائلی، سه‌ن شاد یاشا هر آن وطنیم، آذر ائولادی سه‌نین غالب اولوپ جلادی‌نا (محمد مظلومی)، آذرستان نشانی‌سان آزه‌ربایجان آزه‌ربایجان، آذرستان اؤلکه‌سی ظلم ایله‌ چوخ تالان اولوپ (سعدی یوزبندی)، آذری‌‌له‌ر بیر داها اولماز پریشان ال چکین، آذرستان اؤلکه‌سین سانما بوگون باش‌سیز بدن (کاشف)، ائی آذری‌ توپراغی‌نی دشمن‌ده‌ن حفظ ائده‌ن‌له‌ر، حسرت قویدوز یاغی‌لاری آذرستان یوردونا (موسی برینی)، آذر اولادی ائدیپ دریا کیمی هر یان‌دا جوش-آذرستان اؤز حقوقوندان اؤتور ائتدی خروش، آذرستان اولادی تا چاتدی اؤز آمالی‌نا (عباس‌قلی ریسمانی)، آذری‌له‌ر شعری؛ آذری‌‌می گتیره‌سه‌ن، آذرله‌ریم قوجا جوان، سونرا بیزیم آذری‌‌له‌ر (دوقتور فخرالدین نوری)، بحمدالله‌ که ‌توفیق اولدو حق‌ده‌ن آذرستان‌ا، بئله‌ بیر شوکت تابانا یئتدی آذرستان‌لی، تاپیلماز درد و غم بوندان سورا ائولاد آذرده (مجید امیرخیزی)، ...