شهاب طاهری‌ده‌ن تورک‌جه قوشوق‌لار - قوروا، ده‌رجه‌زین، هه‌مه‌دان – تورک‌ایلی

 

 

شهاب طاهری‌ده‌ن تورک‌جه قوشوق‌لار

قوروا، ده‌رجه‌زین، هه‌مه‌دان – تورک‌ایلی

Șahab Tâhirî’den Türkce Qoşuqlar

Qorva, Dercezin – Hemedan, Türkili

اشعاری تورکی از شهاب‌الدین طاهری مشفق (ناخدا یکم بازنشسته)

قروه، درجزین، همدان – تورک‌ایلی

http://hemedan-az.blogspot.com

Sunday, May 25, 2008

بو قوشو‌ق‌لار سٶزوموز طرفی‌نده‌ن یازیم (ایملا) باخیمی‌ندان ائدیت ائدیلمیش‌دیر. قوشوق‌لارین آغیز اٶزه‌ل‌لیک‌له‌ری اولدوق‌لاری کیمی قورونموش‌دور. قوشارین قوشوق‌لاری آرخا و مای‌تاون وئبلاق‌لاری‌ندان، یاشام اٶیکوسو (بییوقرافی‌سی) آرخا وئبلاقی‌ندان آلینمیش‌دیر[1]. مئهران باهارلی

شهاب طاهری‌نین یاشام اٶیکوسو

شهاب الدین طاهری مشفق در سال 1328 خورشیدی در قروه‌ی درجزین [استان همدان- تورک‌ایلی] قسمت «قالا دینگه‌سی» [قالا دٶنگه‌سی Qala Döngesi] دیده به جهان گشود. پدرش به نام «میرزا» که چلینگر (لحیم کار - بندزن) بود، از همسر دوم در سن 55 ساله‌گی صاحب اولین پسر و فرزند دوم خود شهاب الدین می‌شود. شهاب الدین تحصیلات ابتدایی را در قروه به اتمام رسانده و پس از مرگ پدر به دنبال کسب کار و تامین معیشت خانواده راهی تهران شده و پس از اتمام دوره‌ی دبیرستان در دانشکده‌ی افسری آن زمان مشغول به تحصیل می‌گردد.

اولین شعرش را در دوم ابتدایی در کنار درویش مشکات - ناصر ابراهیمی- سرود و در دوران دبیرستان و جنگ ویتنام بود که برنده‌ی اول مقاله‌ی «صلح» در سال 1347 از باشگاه Liones  گردید که جایزه‌ی آن 500 تومان بود. او که هم اکنون ساکن کرج و بازنشسته‌ی نیروی دریایی ارتش با درجه‌ی ناخدا یکم (سرهنگ) است، در زمینه‌ی شعر و شاعری، از تورکی و فارسی، از نقد اجتماعی و غزل‌های عارفانه و عاشقانه، هنری نمایانده است و دستی برده. اولین شعرش در باره‌ی «ابراهیم صهبا»ست در تجلیل از شعری که برای خودکشی جهان پهلوان تختی [از تورکان استان همدان – تورک‌ایلی] سروده شده :

سایه‌ی اندوه و غم چون بر جبین ما نشیند

شعر صهبا همچو آهی بر غم دل‌ها نشیند

شعرهایش می‌نماید مست هر صاحب‌دلی را

همچو دُرْد باده‌ای چون در ته مینا نشیند

آرزو دارم که همچون آفتاب نیم‌روزی

هم‌چنان با پرتواش در مسند بالا نشیند

«طاهری» اشک غم خود را به اشعارش بشوید

گرچه دائم بر ضمیرش اندُه غم‌ها نشیند

شعرهای تورکی زبان شهاب زیبایی، شیوایی و طنز خاصی دارد و از آداب و رسوم گذشته و احوالات آن زمان حکایت می‌کند. از این شاعر ارجمند قروه‌ای اومیدواریم که بیشتر از این بخوانیم.

شهاب طاهری‌ده‌ن تورک‌جه قوشوق‌لار

قوروا حاققی‌ندا - در باره‌ی قروه:

خوش او گون‌له‌ر او زمان عاطفه بوندان چوخودو

عقل و هوشی بئله زایل ائلییه‌ن زاد یوخودو

بورا قاچماق، اورا قاچماق بئله زادلار یوخودو

باشوموز بیربیری‌نه گرم‌یدی و هر یان دانوشو

دردیمیز بیر بیری‌نی، دردی و درمان دانوشو

قوروانون هر گوشه‌سی‌نده‌ن وارو بیر خاطره‌سی

بازاروندان، گذری‌نده‌ن، آق اوزوندان قه‌ره‌سی

او گئچیلمیش گونوموزدان بو گونه پنجره‌سی

هر باخان پنجره‌ده‌ن سٶیلورو گریان، هانو پس؟

او عزیزله‌ر نئچه گون قوروه‌یه مهمان، هانو پس؟

کوچه‌میز پالچوقودو، آمما اوره‌ک پاک و زلال

داموموز کاه‌گل‌یدی، آمما تمامن سرِ حال

چولوموز سبزیدی، مردم اٶز ایچی‌نده خوشحال

قوروه‌نون گلّه‌سی‌نین چٶل‌ده یوخویدو سایوسو

تامو آغزوم‌دا قالوب‌دو چوبان‌ون چٶل چایوسو

یاخچو محتاج ده‌گول ذرّه به اوصاف‌له‌ره

محترم مردمی گٶهردی بو صرّاف‌له‌ره

مرکزیت واریدی کلّیه اطراف‌له‌ره

درگزین گلشنی‌نین قوروه اونون گول یئریدی

همدان مهدی‌نه بیر عارف و عاقل یئریدی

قوروانین جوغرافی قونومو حاققی‌ندا - در باره‌ی موقعیت جوغرافیایی قروه:

قوروه‌نین دور و وری‌نده نئچه که‌ت وار چو جنان

گون چیخه‌ن سمتیده سوزن، و کاج و تموزان

قاراقان سمتیده رازین و شوند و عمان

پشتجین و نیر و درگزین و ینگی قلعه

سایان و خیر آباد و مزرعه و زیوه دره

شورا مجلسی سئچیم‌له‌ری ایله ایلگی‌لی بیر قوشوق - در رابطه با انتخابات مجلس

اسلامی شورا مجلسی سئچیم‌له‌ری ایله ایلگی‌لی شهاب الدین طاهری‌دن «ده‌رجه‌زین» (همدان- تورک‌ایلی) خالقی‌نا خطابن سٶیله‌نمیش تورک‌جه بیر قوشوق

شعری به زبان تورکی خطاب به مردم درجزین [استان همدان- تورک‌ایلی] در ارتباط با انتخابات مجلس شورای اسلامی از شهاب‌الدین طاهری

٨٦-١١-١٦

محترم درجزین‌ین مخلوقونا عرض ایدیره‌م

اٶزومو اونلارا بیر عبدِ کوچوک فرض ایدیره‌م

قوجالار مثلِ ده‌ده، سایِری قارداش‌دو مه‌نه

اولارون خوش گونو بیر ارزش و پاداش‌دو مه‌نه

مه‌ن و سیز هر ایکی زحمت یولونون هم‌دمی‌ییک

مه‌ن و سیز هر ایکیمیز غصّه گونون ماتمی‌ییک

 

ده‌ده‌میز شازدا ده‌ییل‌دی، نه‌نه‌میز شازداخانوم

نه‌نه‌یه هیچ دیمه‌دیک خان نه‌نه یا که مامانوم

ده‌ده‌میز، هم باباموز پشت به هم رَعْیَت‌یدی

اه‌ل‌له‌رین پینه‌له‌ری قصّه‌یِ بو ذلّت‌یدی

ده‌ده‌له‌ر چهره‌له‌ری فقر اه‌لی‌نده‌ن غمگین

خان‌لارون سفره‌له‌ری زحمتیمیزده‌ن رنگین

که‌تدی‌سی‌نده هر اووون بوغدا دولی‌یدی فی الحال

چوره‌گی سوفره‌ده تامین‌یدی تا آخرِ سال

بئش قیران اولسا ویره‌ردیک یاروم پونزا اه‌ته

نیچه گون شوربا ایله‌ردیک اگه اولسایدی کوته

اه‌گنیمیزده نه لباس کامل‌یدی عهدِ شباب

کِش آیاخ‌قابو آیاخ‌دا، او دا بی بند و جوراب

نه اوره‌ک‌ده وارودی حوصله، نه دِل، نه داماخ

هر کیمین شالوارونا وورموشودی نیچه یاماخ

چیلیگ و هممه‌چ و آششوخ اوشاقون دم‌سازی

پول یوخییدی که آلاخ اونلارا اسباب بازی

وارودی میوه و خوراک، ولی پروار اوچو

وارودی دارو و پوشاک، ولی پول‌دار اوچو

بهترین فرشی توخوردی نه‌نه‌میز ایل اوزونو

خان سالاردی اووونه، اوغلو ویره‌ردی پوزونو

آستونا کهنه کیلیم، داردا توخوردو خالونو

رَعْیَتین جمله قانو توخ ایله‌مه‌زدی زالونو

کیم بیله‌ر دردی‌نی پول‌دار و بیر بورجا باتان

قورو یئرده یاتانون دردی‌نی خوش‌خواب‌دا یاتان

خدمته گیدمه‌دی هیچ کس ده‌ده‌سی پول‌دارودو

شیرین‌ین اوچ ده‌نه اوغلو، هر اوچو سربازودو

هامو زاد رَعْیَت اه‌لی‌نده اولونوردی تولید

لیک محروم‌یدی اٶز عایدی‌نه بی تردید

قارنو آج، اه‌ل‌ده هنر، فاقد مسکن و لباس

دست‌رنجی‌نی ووراردو رگه آلِ خنّاس

کوچه‌له‌ر پالچوق و نه لوله‌کشی، نه تفریح

خلقین اوممیدی اولوب ذکر و دعا و تسبیح

ده‌ده‌میز تعریف ایده‌ردی او قدیم گون‌له‌رده‌ن

چال و چاپ دوره‌سی و بی در و بی پیکرده‌ن

بیر زمان اربابوموز شازده امیر افخم‌یدی

چهره‌سی مذهبی و اه‌یری‌له‌ره هم‌دم‌یدی

جنگ زمانوندا فرار ایله‌ریدی شام ایلی‌نه

رَعْیَتی ویل‌له‌ریدی دوشمن و الوات اه‌لی‌نه

خلقی ته‌ک قویدولا اوندا به زمانِ سختی

بهالوخ وقتی وَ همْ جنگ وَ همْ بدبختی

وقتِ برداشت گه‌له‌ردی‌له ‌رعیّت باشونا

ایچه‌له‌ر قانونو، وقف ایلییه‌له‌ر یول‌داشونا

رَعْیَتین خان باشاراردو آیاقون خاره چه‌که

رَعْیَتی خان باشاراردی بوغا، یا داره چه‌که

مستبد شاه‌یدی ارباب، و رعیّت بنده

کینه‌سی بیربیری‌نه مثلِ شُتُر آکنده

خلقیمیز زجر چه‌کیردیله که سولطان شاد اولا

که‌ندله‌ر ده به همین نحویدی که خان شاد اولا

شه وْ شهزاده وْ خان خلق اولوب لذّت‌یچی

کار وْ زحمت یارانوب‌دور بینوا ملّت‌یچی

تا که مشروطه اولوب‌دور یازولوب‌دور قانون

اولا هر فرد مساوی، چه بٶیوک، چه مادون

آدو مجلس وارودی، لیک یوخویدو اثری

اکثریت یوخودو حقّ اثری‌نده‌ن خبری

به‌زه‌گ ایله‌ردی‌له اوندا نیجه ارباب یا خانو

گوجونه‌ن رای آلاردو هامونون باش توتانو

رایی صندوقه سالاردوخ، آدی رایِ آزاد

لیک معلوم‌یدی باش‌دان باشا نیرنگ، فساد

چونکه رَعْیَت اٶزونو بیلدی لایق بشره

خان‌و گونده‌ردی نماینده اولا کارگره

نیچه ماشین وانئت اولموش‌یدی که‌نده اجیر

گه‌توره مردمی رای سالماق‌یچون با زنجیر

گتوره‌نده وانئتی مردمونان که‌ندله‌رده‌ن

عوض ایله‌ردی، آلوب رای‌له‌رین اه‌ل‌له‌رده‌ن

نه سواد وار که بیله کیم‌دی یازوب‌دور کاغازا

نه بیله‌ر رای ویریب‌دور تو[یو]غا یا که غازا

دوشمنه رای ویره‌ردیک که بیزه نافذ اولا

قوردو مامور ایله‌ردیک سورویه حافظ اولا

نه فیلان خان بیزه چاتدو و نه فیلان الدوله

نه ده‌وه اولدو ماشین، نه ایپیمیز زنگوله

انتخابات توکه‌نه‌نده هامو بهمان و فلان

نه وکیل یاده سالاردی بیزی، نه یاده سالان

نه نماینده تانوردوخ، نه نماینده بیزی

داخی گٶرمه‌زدی نماینده بیزیم اٶلکه‌میزی

بیز و سیز قالدوق، و هم که‌ندله‌ریمیز مخروبه

یوقونوب قارنو خانون مثل خُمِ مشروبه

انقلاب اولدو تا سبزه گه‌لوب‌دور چه‌مه‌نه

بیر توجّه اولونوب زارع و زحمت چیکه‌نه

کارگر! کارگری مجلسه گٶنده‌ر، نه خانو

توخ آدام‌لار نه بیله‌ر مشکلِ بیر آج قالانو

رای ویر بیر نفره آرپا یوکون چاتمیش اولا

رای ویر بیر نفره شوربا تامون دادموش اولا

 

دیمیره‌م حُسنِ سواد اولماسو مدِّ نظرین

باسواد چوخ‌دو کی گٶرموش هامو زحمت خطرین

 

باسواد چوخ‌د‌و سٶزو شمع‌دی زحمت یولونا

باسواد چوخ‌دو که باشی‌نی ویره‌ر حق یولونا

 

باسواد چوخ‌دو که هم‌دردیدی زحمت‌کش‌ینه‌ن

باسواد چوخ‌دو که درسی اوخویوب زحمت‌ینه‌ن

 

ایندی‌یه چین یوخودایدوک، داخی بس‌دور بو یوخو

بس‌دو کومباین و تیراکتور یئری‌نه اوجار[2] اوخو

 

خلقی آگاه ایله‌مه‌ک واجبه‌یِ اسلام‌دور

سیزی خوشحال گٶره‌ن گون، شهاب‌ا بایرام‌دور

شهاب الدین طاهری- ١٦-١١-٨٦ (٥ فوریه، ٢٠٠٨)

---

[1]http://www.mytown.blogfa.com/
http://arkha.blogfa.com/
mytown@teznetco.com

[2] اوجار (گئوجار): وسیله‌ای چوبی برای شخم زدن، دارای دسته‌ی بلند و خیش آهنی که با یوغ به دو گاو بسته می‌شد و با هدایت یک نفر با گاو آهنزمین را شخم می‌زد.