جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی-مجدالسلطنه بیش‌تر از «اتحاد اسلام»، متمایل به «اتحاد تورک»، و متوجه به و ساعی در یک ناسیونالیسم افراط‌‌‌آمیز تورک است.

جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی-مجدالسلطنه بیش‌تر از «اتحاد اسلام»، متمایل به «اتحاد تورک»، و متوجه به و ساعی در یک ناسیونالیسم افراط‌‌‌آمیز تورک است.

مئهران باهارلی 

از گزارش شهبندر رومیه (اورمو) و وکیل شهبندر تبریز به وزارت داخله‌ی عوثمان‌لی- ٢ آوریل ١٩١٥

نوت: متن کامل این گزارش بسیار مهم تاریخی در مورد شخصیت‌ها و تشکلات و احزاب ملی تورک در تورک‌ایلی به سال‌های جنگ جهانی اول مانند جمشید خان مجدالسلطنه اورمویی، حاجی بیگ بلوری تبریزی، پیش‌نماز سلماسی و احزاب اتحاد و ترقی اسلام – اتحاد تورک، اتحاد، اتحاد اسلام، ....؛ و شخصیت‌ها و تشکلات و احزاب غیر ملی و ضد تورک و پان‌ایرانیست مانند آزادی‌خواهان و مجاهدین افراطی باقی‌مانده از دوران مشروطیت و دموکرات‌های آزربایجان در تبریز - اردبیل، اقدامات و فعالیت‌های آن‌ها و ...  به سبب طولانی بودن بعداً در سؤزوموز منتشر خواهد شد.

متن اصلی تورکی

.......

رومیه [اورمو] سرآمدانین‌دان اسبق رومیه [اورمو] و خوی حاکمی مجدالسلطنه اردشیر جمشید، ..... جناب‌لاری آزه‌ربایجان‌ین اه‌ن ممتاز و متفکّر و معروف سیمالاری‌ندان اولوپ، دوقوز سنه‌ده‌ن به‌ری عائله‌سی‌یله برابر تیفلیس‌ده اختیارِ اقامت و بو مدّت ظرفی‌نده اورادا افکارِ اسلامیه‌یی تنویر و تهیّه‌یه حصرِ اقدام و همّت ائیله‌میش ایدی. موما الیه‌ین ظنون و اعتقاداتِ باطله پرده‌سی‌نی اهالی‌یِ اسلامیه‌یه ییرتدیرماق ایچین، لسانِ فارسی اوزه‌ره تحریر و تالیف ائیله‌دییی آثارِ قیمت‌دار میانی‌ندا، «طوقِ لعنت» نام کتاب، شایانِ مطالعه‌دیر.

جمشید اردشیرین قناعاتِ سیاسیه‌سی «اتّحاد اسلام»‌دان داها زیاده، اتّحادِ قومی‌یه، «تورک اتّحادی»‌نا مایل، مفرط بیر ناسیونالیست‌لییه متوجّه و ساعی‌دیر.

مشارالیه بون‌دان دؤرت آی اوّل، تیفلیس‌ده روس‌لار طرفی‌نده‌ن گؤردویو جبر و تضییق اوزه‌ری‌نه، معاً عائله تیفلیس‌ی ترک ایله، رومیه گؤلونون [شاهو تالانین] صاحبی قایین پدری شه‌زاده امام‌قولو حضرت‌له‌ری‌نین مقیم بولوندوغو شیشوان [شاوان] قصبه‌سی‌نه گه‌لمیش، و بعده رومیه‌یه [اورمویا] گئچه‌ره‌ک اورادا بیر مدّت قالدیق‌دان سونرا ساووج‌بولاق‌دا موقّتاً اسکان ائیله‌میش‌دیر.

که‌ندی‌سی قافقاسیادا اولدوغو گیبی ایستانبول‌دا داخی بعضی محافلِ رسمیه و مهمّه‌جه تانینمیش و «طوقِ لعنت» و «عشقِ ارغوانی» نام اثرله‌ری «تورک یوردو» و «اجتهاد» جمعیت‌له‌ری‌نین مظهرِ تقدیر و تحسینی اولموش‌دور.

.......

ساووج بولاق، ٢٠ مارت، ١٣٣١ [٢ آوریل ١٩١٥]

تبریز شهبندرلییی وکیلی و رومیه [اورمو] شهبندری، به‌نده مَحْمَد راغب

Mecd üs-Saltana Cemşid Erdeşir’in kanâât-ı siyâsiyesi, İttihâd-ı İslam’dan daha ziyâde İttihâd-ı kavmi’ye, Türk İttihâdı’na mâil, müfret bir nasyonalistliye müteveccih ve sâîdir.

....

Rumiye [Urmu] serâmedânından esbak Rumiye [Urmu] ve Hoy hâkimi Mecd üs-Saltana Erdeşir Cemşid, .... cenapları Azerbaycan’ın en mümtaz ve mütefekkir ve ma’ruf sîmâlarından olup, dokuz seneden beri âilesiyle berâber Tiflis’te ihtiyâr-ı ikâmet ve bu müddet zarfında orada efkâr-ı İslâmiye’yi tenvîr ve tehiyyeye ikdâm ve himmet eylemiş idi. Mûmâileyhin zunûn ve îtikâdât-ı bâtıla perdesini ahâli-yi İslâmiye’ye yırttırmak için, lisân-ı Fârsî üzere tahrir ve têlif eylediyi âsâr-ı kıymetdâr meyânında “Tûk-i Lânet” nâm kitap şâyân-ı mutâliadır.

Cemşid Erdeşir’in kanâât-ı siyâsiyesi İttihâd-ı İslam’dan daha ziyâde İttihâd-ı kavmi’ye, Türk İttihâdı’na mâil, müfret bir nasyonalistliye müteveccih ve sâîdir.

Müşârünileyh bundan dört ay evvel Tiflis’te Ruslar tarafından gördüyü cebir ve tezyik üzerine maen âile Tiflis’i terk ile Rumiye Gölü’nün [Şahu Tala] sâhibi kayın pederi Şehzâde İmamkulu hazretlerinin mukîm bulunduğu Şişevan [Şavan] kasabasına gelmiş, ve ba'dehû Rumiye’ye [Urmu’ya] geçerek, orada bir müddet kaldıktan sonra Savucbulak’ta muvakkaten iskân eylemiştir.

Kendisi Kafkasya’da olduğu gibi İstanbul’da dahi bâzı mahâfil-i resmiye ve mühimmece tanınmış ve “Tûk-i Lânet” ve “Aşk-ı Arğavâni” nâm eserleri “Türk Yurdu” ve “İctihâd” cemiyetlerinin mazhar-ı takdîr ve tahsîni olmuştur.

....

Savuculak, 20 mart 1331 (2 Avril 1915)

Tebriz şehbenderliyi vekili ve Rumiye [] şehbenderi, Bende Mehmet Ragıp

ترجمه‌ی فارسی (مئهران باهارلی):

.......

جناب مجدالسلطنه اردشیر جمشید، از متشخصین رومیه (اورمو) و حاکم اسبق رومیه (اورمو) و خوی ..... از برجسته‌ترین و معروف‌ترین سیماها و متفکرین آزربایجان می‌باشد که از هفت سال پیش هم‌راه خانواده‌اش در تفلیس اقامت، و در این مدت برای روشن کردن و نیکو ساختن افکار مسلمانان اقدام و همت کرده است.

مشارالیه برای پاره کردن پرده‌ی موهومات و اعتقادات پوچ اهالی مسلمان، آثار با ارزشی به زبان فارسی تحریر و تالیف کرده است. از این جمله کتاب «طوقِ لعنت» شایان مطالعه است.

افکار و دیدگاه‌های سیاسی جمشید اردشیر، بیش‌تر از «اتحاد اسلام»، متمایل به اتحاد قومی، «اتحاد تورک»، و او روی‌کرده و کوشنده در نوعی ناسیونالیسم افراطی [تورک] است.

وی چهار ماه قبل، به دنبال تضییقات و فشارهایی که در تفلیس از طرف روس‌ها بر او وارد شد، با خانواده‌ی خود تفلیس را ترک کرده و به قصبه‌ی شیشوان (شاوان) محل اقامت پدر زنش شاه‌زاده امام‌قلی که صاحب دریاچه‌ی رومیه (شاهو تالا) می‌باشد آمده و سپس به رومیه (اورمو) رفته و پس از مدتی اقامت در آن جا، به طور موقتی در ساووج بولاق (مهاباد فعلی) اقامت گزیده است.

ایشان مانند قفقاز، در استانبول هم شخصیتی شناخته شده در بعضی از محافل رسمی و مهم است و آثار «طوق لعنت» و «عشق ارغوانی» او در جمعیت‌های «تورک یوردو» و «اجتهاد»، با تقدیر و تحسین مواجه شده است.

.......

ساووج بولاق [مهاباد]، ٢٠ مارت، ١٣٣١ [٢، آوریل ١٩١٥]

وکیل شهبندری تبریز و شهبندر رومیه (اورمو)، مَحْمَدْ راغب

پایان

تورک یوردو: نام یک نشریه‌ی فکری ملی‌گرای تورک منتشر شده بین سال‌های ١٩١١-١٩١٨ در استانبول توسط مَحْمَت‌امین یورداقول (شاعر ملی تورک)، یوسوف آقچورا (نویسنده و سیاست‌مدار اصلا تاتار، از پیش‌گامان ناسیونالیسم تورک)، جلال ساحیر اه‌راوزان (نویسنده، شاعر، ناشر، سیاست‌مدار، از موسسین تورک دیل قورومو) و ...

اجتهاد: یک نشریه‌ی فکری، علمی، ادبی، سیاسی مدافع تجدد و نواندیشی اسلامی تورک، هومانیسم، غرب‌گرایی و حرکت ژؤن تورک، منتشر شده بین سال‌های ١٩٠٤-١٩٣٢ توسط عبدالله جودت، جلال نوری ایله‌ری، عبیدالله افغانی، قیلیچ‌زاده حاققی، رضا توفیق، ....

ساووج بولاق: نام اصلی شهر مهاباد فعلی که در قرون گذشته تماما تورک‌نشین - موغول‌نشین و در زمان نگاشته شدن این گزارش تورک‌نشین- کوردنشین بود. ساووج بولاق به معنی چشمه‌ی دارای آب شیرین است و نگارش آن به صورت سویوق بولاق غلط و نادرست است.

رومیه: نام عوثمان‌لی شهر اورمو (اورمیه) آزربایجان، تورک‌ایلی، که حد شرقی روم (آسیای صغیر و یا آناتولی) شمرده می‌شد. عبارت «روم‌ائلی‌نده‌ن رومیه‌یهRumeli’den Rumiye’ye » (از روم‌ائلی تا رومیه) اشاره به دو حد شرقی (رومیه – اورمو) وحد غربی (روم‌ائلی) آناتولی دارد.  

منبع گزارش:

BOA, HR.SFR (20), no. 123/17, v. 27, s. 1-4

در تورک‌گرایی جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی-مجدالسلطنه

 

جمشید خان افشار اورمویی-مجدالسلطنه بیش‌تر از «اتحاد اسلام»، متمایل به «اتحاد تورک»، و متوجه به و ساعی در یک ناسیونالیسم افراط‌آمیز  تورک است.

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/08/blog-post_91.html

حسین جاوید: مجدالسلطنه تنها شخصیت طرف‌دار تورک و ضد انگلیس؛ و خیانات فرقه‌ی دموکرات آزربایجان

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post.html

مجدالسلطنه در سال ١٩١٠، شدیدا تورک‌گرا و سخت تورکیست بود.

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_2.html

اعتراف رسمی به ‌وجود حکومت ملی تورک (دولت اتحاد تورک‌ایلی) به ‌صدارت جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی-مجدالسلطنه ‌در ‌سال‌های آخر جنگ جهانی اول

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/07/blog-post_8.html

ویلیام ویگرام: مجدالسلطنه، یکی از روشن‌فکرترین و آزاداندیش‌ترین نجبای ایران، فرمانده‌ای سلحشور و دلاور و رهبر قوای بومی تورک بر علیه متجاوزین آسوری-ارمنی و متحدین صلیبی آن‌ها

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/05/blog-post_20.html

جمشید خان سوباتای‌لی آوشار مجدالسلطنه اورمویی والی آزربایجان نیمه‌مستقل- تحت الحمایه‌ی امپراتوری عوثمان‌لی (٨ ژوئن ۱۹۱۸ - اول اوکتوبر ۱۹۱۸)

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_29.html

پیوستن جمشید خان افشار اورمویی و نیروهای تحت فرماندهی‌اش به اوردوی اسلام-عوثمان‌لی به فرماندهی خلیل پاشا

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/02/blog-post_5.html

دست‌گیری، تبعید و حبس جمشید خان افشار اورمویی توسط دولتین روسیه و بریتانیا

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_20.html

مستوره افشار اورمویی، یک شخصیت ملی تورک و دفاع او از «تورک میللی موجادیله‌سی»، بر اساس عرض حال و شکایت وی به مجلس شورای ملی

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_8.html

انعکاس شعور ملی تورک در نام‌های اشخاص خانواده‌ی جمشید خان افشار اورمویی و نادر شاه افشار، و نه‌بود آن در نام‌های اشخاص خانواده‌ی پیشه‌وری، خیابانی، ستار خان و شاه اسماعیل

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_14.html

مقالات و آثار رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی-مجدالسلطنه

جماعت ارامنه و آخرین نقشه‌ی آن‌ها برای تاسیس دولت ارمنی، به قلم جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی مجدالسلطنه- سال ١٨٩٤

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_28.html

ایران‌دا تورک صنایعِ نفیسه‌سی. مقاله‌ی تورکی جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی مجدالسلطنه در باره‌ی ادب و شعر تورکی در ایران- سال ١٩١٥

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/01/blog-post_14.html

جمشید خان افشار اورمویی: ایران ادبیاتی‌نا بیر نظر. مقاله‌ی تورکی جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی مجدالسطنه‌ در دفاع از تاریخ تمدّن و میراث مدنی تورک – ١٩١۶

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_12.html

مقاله‌ای از جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی: قتل عام سی هزار تورک توسط شیخ عبیدالله نهرینی به اسم ترویج شریعت در اورمو، میاندوآب، بناب، مراغه، ملکان، ... مقدمه، تصحیح، ویرایش، زیرنویسی: مئهران باهارلی

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/04/blog-post.html

حکما و دانشمندان اوروپایی که از طرف روحانی‌ها تکفیر شده‌اند. مولف: جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی- ١٩١٣

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_30.html

جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی، تورک اولوسال اؤنده‌رین تورک‌جه و فارس‌جا قوشوق‌لاری‌ندان

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_23.html

مجدالسلطنه افشار اورمویی: تورک‌ها، برجسته‌ترین و غیورترین ملت دنیا-دونیانین اه‌ن معظم و غیور ملتی اولان تورک‌له‌ر

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_73.html

جمشید خان افشار اورمویی: سلاطین تورک حامیان و مروجان علوم و فنون و هنرها بودند. زبان تورکی وسیع و بی‌نیاز است.

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_25.html

جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی-مجدالسلطنه ١٩٠٢: گئرچه‌ک رئفورم‌لارین اویقولانماسی اولاناق‌سیز، رئفورم‌دان قونوشماق یارارسیزدیر

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_23.html

روایت تورکی از قتل عامِ مردمِ ولایتِ اورمیه توسط آسوریان و ارمنیان و کوردان؛ و قدردانی مردم تورک از رهبر ملی مجدالسلطنه افشارِ نجات‌دهنده

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_9.html

اولوسال اؤنده‌ر جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی-مجدالسلطنه، دوغو تورکیستان باغیم‌سیزلیق موجادیله‌سی اوزه‌ره-١٩١٦

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_29.html

رهبر ملی تورک جمشید خان افشار اورمویی:  در ماهیت واقعی حرکت مشروطه و تخریبات و قساوت اوباش و اشرار موسوم به فدائی و مجاهد

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post.html

نادر شاه افشار از زبان رهبر ملی تورک جمشید خان افشار اورمویی -١٩١٣

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_7.html

جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی-مجدالسلطنه، ١٨٩٨ میلادی -١٢٧٧ شمسی: «دولتِ عّلیه‌یِ عثمانیه امروز اسبابِ مفاخرتِ عمومِ اسلامیان می‌باشد.»

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_13.html

در باره‌ی رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی-مجدالسلطنه

پروفسور ویلیامز جکسون: مجدالسلطنه افشار اورمویی، جامع سه شخصیت دانشمند، نظامی و درباری

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/11/saturdaydecember-17-2011-abraham_13.html

جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی-مجدالسلطنه (١٨٦٤-١٩٤٠)

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post.html

جمشید خان سوباتای‌لی بکیشلو مجدالسلطنه افشار اورمویی

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_20.html

جهالت است یا مانقورتیسم؟ بایکوت جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمویی و حاجی بیگ بلوری تبریزی و علی‌احسان پاشا و خلیل پاشا و یاران کرامشان

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_24.html

اورمولو و افشار اولان «جمشید خان افشار اورمویی» (مجدالسلطنه) و آزه‌ربایجان‌چی‌لارین اونا قویدوغو بایکوت

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_15.html

جمشید خان مجدالسلطنه و قیصرخانیم افشار در کتاب نیکیتین

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_24.html