تصنیف «مه‌ن بیر تورک‌ه‌م» «خاقانی - قاجاری» (١٩١٤)، سرود مدرسه‌‌‌ی «اورمیه‌‌‌ای - تورک یوردو» (١٩١٨)، اصل «عوثمان‌لی – یورداقول» (١٨٩٧) و جور «کمالیستی – آلتی اوخ» (١٩٣٨) آن

 

تصنیف «مه‌ن بیر تورک‌ه‌م» «خاقانی - قاجاری» (١٩١٤)، سرود مدرسه‌‌‌ی «اورمیه‌‌‌ای - تورک یوردو» (١٩١٨)، اصل «عوثمان‌لی – یورداقول» (١٨٩٧) و جور «کمالیستی – آلتی اوخ» (١٩٣٨) آن 

مئهران باهارلی

 

یکی از برجسته‌ترین اشعار منظومه‌‌‌ی «جه‌نگه ‌‌‌گیده‌‌‌رکه‌‌‌ن» سروده‌ی «محمدامین یورداقول» ملقب به‌‌‌ «شاعر ملی»، شعری به ‌‌‌نام «به‌ن بیر تورکوم»، با مضامین ملی تورک و وطن‌پرستی تورکی برای برانگیختن حس دفاع از وطن در مقابل دشمن مهاجم و اشغال‌گر است.

شعر «به‌ن بیر تورکوم» علاوه‌‌‌ بر عوثمان‌لی – تورکیه، در میان تورکان تورک‌ایلی و ایران هم همواره‌‌‌ و بسیار محبوب بوده ‌‌‌است. چنانچه‌‌‌ این شعر بیش از یک صد سال پیش در ١٩١٨ (١٢٩٦ شمسی) در مدرسه‌‌‌ی تورک یوردوی اورمیه‌‌‌ به ‌‌‌عنوان مارش و سرود پذیرفته شده بود و توسط کودکان و جوانان دانش‌آموز تورک آموخته‌‌‌ و در اجتماع صبح خوانده می‌شد. چهار سال قبل از آن در ١٩١٤ (١٢٩٢ شمسی) هم این شعر از طرف «هیئت موسیقی‌چی‌های دربار حضرت [سلطان احمد] شاه‌‌‌‌ قاجار» به‌‌‌ صورت یک تصنیف آوازی بر گرامافون ضبط شده ‌‌‌است.

در زیر این دو جور (گونه‌‌‌ی)[1] «خاقانی - قاجاری» (١٩١٤) و «اورمیه‌‌‌ای - تورک یوردو» (١٩١٨) و یا تورک‌ایلی‌لی شعر «به‌ن بیر تورکوم»، همراه‌‌‌ با اصل «عوثمان‌لی – یورداقول» (١٨٩٧) و جور «کمالیستی – آلتی (آلتین) اوخ»  (١٩٣٨) آن را تقدیم کرده‌‌‌ام.

 ١- مه‌ن بیر تورک´ه‌م «اورمیه‌‌‌ای - تورک یوردو»، مارش و سرود مدرسه‌‌‌ی تورک یوردوی اورمیه‌‌‌ در سال ١٩١٨- ١٢٩٦ شمسی

علی دهقان، مولف پان‌ایرانیست در کتاب «سرزمین زردشت، اوضاع طبیعی سیاسی فرهنگی اجتماعی تاریخی رضائیه» در باره‌‌‌ی استفاده ‌‌‌از شعر مه‌ن بیر تورک‌ه‌م به ‌‌‌عنوان مارش و سرود مدرسه‌‌‌ی تورک یوردوی اورمیه‌‌‌ اطلاعاتی داده ‌‌‌و دو بند از آن را نقل کرده ‌‌‌است. وی می‌گوید که‌‌‌ این شعر سرود مدرسه ‌‌‌بود، آن را به‌‌‌ همه‌‌‌ی دانش‌آموزان یاد داده ‌‌‌بودند و آن‌ها این سرود را به‌‌‌ حالت اجتماع – در آغاز درس در هر روز – می‌خواندند، در مدرسه‌‌‌ نظائر آن – سرودهای دیگر تورکی - هم وجود داشت و تاکید می‌کند که‌‌‌ این سرود ملی تورک بعد از بیش از نیم قرن در سال ١٣٤٨ هنوز هم از حافظه‌‌‌ی جمعی مردم اورمیه ‌‌‌زدوده‌‌‌ و فراموش نشده ‌‌‌بود. بیانات علی دهقان در این مورد چنین است:

«تبلیغات تورکی در این مدرسه ‌‌‌شدید بود. برای نمونه ‌‌‌چند بیت از سرود مدرسه ‌‌‌که ‌‌‌هنوز هم فراموش نشده ‌‌‌است و آن را به‌‌‌ همه‌‌‌ی دانش‌آموزان یاد داده ‌‌‌بودند که ‌‌‌به ‌‌‌حالت اجتماع می‌خواندند در اینجا نوشته ‌‌‌می‌شود .... با این ابیات و نظائر آن و سایر تعلیمات مدرسه، کودکان و جوانان اورمیه‌‌‌ را به «تورک بودن» تشویق می‌کردند. در این مدرسه ‌‌‌تمام دروس به ‌‌‌زبان تورکی بود. روزی یک ساعت هم زبان فارسی مثل یک زبان خارجی تدریس می‌شد». (علی دهقان،کتاب «سرزمین زردشت، اوضاع طبیعی سیاسی فرهنگی اجتماعی تاریخی رضائیه» چاپ اول ١٣٤٨. صفحه‌‌‌ی ١٥٤)

در زیر متن سرود تورکی مه‌ن بیر تورک‌ه‌‌‌م مدرسه‌ی تورک خیر یوردوی اورمیه ‌‌‌را به نقل از علی دهقان داده‌‌‌ام. در این جور اورمیه‌‌‌ای، دو کلمه‌ی «محمد» و «عوثمان‌جیق» شعر اصلی به‌‌‌ ترتیب به «یارادان» (خلّاق، آفریننده) و «وطنیم» تغییر داده ‌‌‌شده‌‌‌اند. همچنین لهجه‌‌‌ی عوثمان‌لی شعر با استفاده‌‌‌از «مه‌ن» به ‌‌‌جای «به‌ن»، «تورک‌ه‌‌‌م» به ‌‌‌جای «تورک‌وم»، و «گیده‌‌‌لیم» به جای «گیدره‌‌‌یم» با لهجه‌‌‌ی تورکمانی ما عوض شده‌‌‌ است[1].

اورمو`دا خئییر یوردو تورک اوخولونون آییتیمی. ١٩١٨ دوغوش (١٢٩٦ گونه‌ش) ایلی

سرود مدرسه‌ی تورک خیر یوردوی اورمیه. ١٩١٨ میلادی (١٢٩٦ شمسی)

مه‌ن بیر تورک‌ه‌م

مه‌ن بیر تورک‌ه‌م، دینیم جینسیم اولودور

سینه‌م، اؤزوم آتش ایله ‌‌‌دولودور

اینسان اولان وطنی‌نین قولودور

تورک ائولادی ائوده‌‌‌ دورماز، گیده‌لیم

یارادانین  کیتابی‌نی آلدیرتمام

دوشمه‌نیمی وطنیمه‌‌‌ سالدیرتمام

وطنیمین بایراغی‌نی قالدیرتمام

تانری ائوی ویران قالماز، گیده‌‌‌لیم

[بو توپراق‌لار اجدادیمین اوجاغی

ائویم، کؤیوم، هه‌پ بو یوردون بوجاغی

ایشته ‌‌‌وطن، ایشته‌‌‌ تانری قوجاغی!

آتا یوردون ائولاد پوزماز، گیده‌‌‌لیم

تانریم شاهید، دوراجاغام سؤزوم‌ده

میللتیمین سئوگی‌له‌ری اؤزوم‌ده

وطنیم‌ده‌ن باشقا شئی یوخ گؤزوم‌ده

یار یاتاغین دوشمه‌ن آلماز، گیده‌‌‌لیم‌

آغ کؤینه‌ک‌له ‌‌‌گؤز یاشیمی سیله‌ره‌م

قارا داش‌لا پیچاغیمی بیله‌ره‌م

وطنیم‌چون اوجالیق‌لار دیله‌ره‌م

بو دونیادا کیمسه‌‌‌ قالماز، گیده‌‌‌لیم]

URMU’DA XÉYİR YURDU (SELÂHİYE) TÜRK OXULU’NUN AYITIMI – 1918 Doğuş ili

MEN BİR TÜRKEM 

Men bir Türkem, dinim, cinsim uludur

Sinem, özüm âteş ile doludur

İnsan olan veteninin quludur

Türk évladı évde durmaz, gidelim!

Yaradanın kitabını aldırtmam 

Vetenimin bayrağını qaldırtmam

Düşmenimi vetenime saldırtmam

Tanrı évi viran qalmaz, gidelim!

[Bu topraqlar ecdadımın ocağı 

Évim köyüm, hep bu yurdun bucağı 

İşte veten, işte Tanrı qucağı 

Ata yurdun évlad pozmaz, gidelim

Tanrım şâhid duracağam sözümde 

Milletimin sévgileri özümde 

Vetenimden başqa şéy yox gözümde 

Yar yatağın düşmen almaz, gidelim

Ağ köynekle göz yaşımı silerem 

Qara daşla pıçağımı bilerem 

Vetenimçün ucalıqlar dilerem 

Bu dünyada kimse qalmaz, gidelim]

ترجمه‌ی فارسی (مئهران باهارلی):

من یک تورک هستم، دین و جنسم والاست

سینه‌ام، جوهرم از آتش انباشته‌‌‌ است

آن که‌‌‌ انسان است، بنده‌ی وطن خویش است

فرزندان تورک، در خانه ‌‌‌نمی‌نشینند، [به جنگ] می‌روم!

اجازه ‌‌‌نمی‌دهم کتاب آفریدگار تصاحب شود

اجازه‌‌‌ نمی‌دهم پرچم وطنم برداشته‌‌‌ و افکنده ‌‌‌شود

به‌‌‌ دشمنم مجال هجوم به ‌‌‌میهنم را نمی‌دهم

خانه‌ی پروردگار ویران باقی نمی‌ماند، [به جنگ] می‌روم!

این خاک، اوجاق مقدس اجداد من است

گوشه‌‌‌ و کنار این سرزمین همه‌‌‌ خانه‌‌‌ و روستای من است

وطن، همان آغوش پروردگار است

فرزندان، سرزمین پدری را اهمال نمی‌کنند، [به جنگ] می‌روم!

خداوندم شاهد است، بر سر سخن خود خواهم ایستاد

عشق ملتم در درونم است

به ‌‌‌جز وطنم به‌‌‌ چیزی چشم‌داشت ندارم

بستر یار جای دشمن نیست، [به جنگ] می‌روم!

با پیراهن سفید اشک چشمانم را پاک می‌کنم

با سنگ سیاه ‌‌‌چاقوی خود را تیز می‌کنم

و برای وطن خود سربلندی آرزو می‌کنم

کسی در این دنیا باقی نخواهد ماند، [به جنگ] می‌روم!

٢- تصنیف «مه‌ن بیر تورک‌ه‌م» «خاقانی - قاجاری»، ١٩١٤ – ١٢٩٢ شمسی. اجرا شده توسط «هیئت موسیقی‌چی‌های دربار حضرت [سلطان احمد] شاه ‌‌‌‌[خاقان] قاجار»‌

این جور، تصنیفی بنام «مه‌ن بیر تورک‌ه‌م» است که‌‌‌‌ در سال ١٩١٤ در تفلیس پایتخت فعلی گورجستان و با صدای اقبال السلطان یکی از دو خواننده‌ی «هیئت موسیقی‌چی‌های دربار حضرت [سلطان احمد] شاه ‌‌‌‌قاجار» به ‌‌‌‌سرپرستی غلام‌حسین خان درویش‌ خان در سفر تفلیس ضبط شده‌‌‌‌ است. به ‌‌‌‌سبب تالیف و خوانده ‌‌‌‌شدن این تصنیف توسط هئیتی که‌‌‌‌ نام رسمی آن «هیئت موسیقی‌چی‌های دربار حضرت [سلطان احمد] شاه‌‌‌‌ [خاقان] قاجار»‌ بود، این تصنیف «مه‌ن بیر تورک‌ه‌م قاجاری – خاقانی» نامیده‌‌‌ می‌شود. تصنیف «مه‌ن بیر تورک‌ه‌م» قاجاری - خاقانی، با اخذ چند مصراع و قسمت‌هایی از چند مصراع دیگر شعر «به‌ن بیر تورک‌وم» شاعر ملی تورک محمدامین یورداقول، سپس پیش و پس کردن و دادن تغییرات مختصری در آن‌ها و افزودن جان و آی و نام و ... ایجاد شده‌‌‌‌ است. این دست‌کاری نشان می‌دهد گفته‌های تصنیف مذکور، بر خلاف دیگر تصنیف‌های فولکلوریک و مردمی که‌‌‌‌ در این سفر پر شده‌اند و دارای متنی ادبی و صحیح‌اند، به‌‌‌ طرزی عجولانه‌‌‌‌ و شاید فی المجلس و ارتجالی، برای خواباندن اعتراض تماشاگران تورک به‌‌‌ فارسی‌خوانی گروه‌‌‌ و دلجویی «هیئت موسیقی‌چی‌های دربار شاه‌‌‌‌ قاجار» از جامعه‌ی فرهنگی تورک قفقازی - تورک‌ایلی‌لی در تفلیس بسته ‌‌‌شده‌‌‌ است. هم‌چنین اقبال السلطان به‌‌‌ هنگام خواندن این تصنیف، قانون هماهنگی اصوات را در بعضی کلمات (پوزمه‌ز، دونیاده، آلاره‌م، قالمه‌ز، سالدیرتمه‌م، آلدیرتمه‌م، آلمه‌ز، آلاره‌م) رعایت نکرده‌‌‌ که ‌‌‌رفتاری عجیب و سوال برانگیز است[2].

تصنیف «مه‌ن بیر تورک‌ه‌م» «خاقانی - قاجاری»، ١٩١٤

مه‌ن بیر تورک‌ه‌م دینیم، جینسیم اولودور

سینه‌م، اؤزوم آتش‌یله ‌‌‌‌نار دولودور (٢)

تورک اولادی وطنی‌نین قولودور (٢)

تورک اولادی ائوده‌‌‌‌ قالمه‌ز، آی گئده‌ره‌م

یار یاتاغین دوشمه‌ن آلمه‌ز، آی گئده‌ره‌م

آی گئده‌ره‌م، گئده‌ره‌م، گئده‌ره‌م

جان گئده‌ره‌م، جان آلاره‌م، نام آلاره‌م

آتا یوردون اولاد پوزمه‌ز، آی گئده‌ره‌م

بو دونیاده ‌‌‌‌کیمسه ‌‌‌قالمه‌ز، آی گئده‌ره‌م

یارادانین کیتابی‌نی قالدیرتمه‌م

(؟)‌سی‌نین بایراغی‌نی آلدیرتمه‌م

دوشمه‌نیمی وطنیمه ‌‌‌سالدیرتمه‌م

تورک اولادی ائوده ‌‌‌قالمه‌ز، وای گئده‌ره‌م

یار یاتاغین دوشمه‌ن آلمه‌ز، وای گئده‌ره‌م

آی گئده‌ره‌م، گئده‌ره‌م، گئده‌ره‌م

جان گئده‌ره‌م، جان آلاره‌م، نام آلاره‌م

آتا یوردون اولاد پوزمه‌ز، وای گئده‌ره‌م

بو دونیاده ‌‌‌کیمسه‌‌‌‌ قالمه‌ز، وای گئده‌ره‌م

XÂQÂNÎ - QACAR “MEN BİR TÜRKEM” YIRI – 1914

Men bir Türkem, dinim cinsim uludur

Sinem, özüm ateşile, nar doludur (X2)

Türk évladı veteninin quludur (X2)

Türk évladı évde qalmaz, ay géderem

Yar yatağın düşmen almaz, ay géderem

Ay géderem, géderem, géderem

Can géderem, cân alaram, nâm alaram

Ata yurdun évlad pozmaz, ay géderem

Bu dünyada kimse qalmaz, ay géderem

Yaradanın kitabını qaldırtmam

?sinin bayrağını aldırtmam

Düşmenimi vetenime saldırtmam

Türk évladı évde qalmaz, vay géderem

Yar yatağın düşmen almaz, vay géderem

Ay géderem, géderem, géderem

Can géderem, cân alaram, nâm alaram

Ata yurdun évlad pozmaz, vay géderem

Bu dünyada kimse qalmaz, vay géderem

٣-فورم اصلی: «جه‌نگه ‌‌‌گیده‌‌رکه‌ن» (در راه ‌‌‌جنگ)، «عوثمان‌لی – یورداقول» - ١٨٩٧

«محمت امین یورداقول» که ‌‌‌با لقب شاعر ملی در تورکیه‌‌‌ شناخته‌‌‌ می‌شود متولد ١٨٦٩ استانبول و متوفی ١٩٤٤ است. وی منظومه‌ی «جه‌نگه‌‌‌ گیده‌‌رکه‌ن» (در راه‌‌‌جنگ) را در سال ١٨٩٧ تالیف کرده‌‌‌است. «به‌ن بیر تورک‌وم» یکی از برجسته‌ترین اشعار این منظومه‌‌‌ است. یورداقول از اعضای «جمعیت اتحاد و ترقی» و از موسسین «مجله‌ی تورک یوردو» بود که ‌‌‌بعدها مدیریت آن را به «یوسوف آقچورا» محول کرد. این جمعیت و این مجله ‌‌‌در آن سال‌ها در سراسر تورک‌ایلی به‌‌‌ ویژه‌‌‌ در میان نخبه‌‌‌گان غرب آزربایجان بسیار شناخته ‌‌‌شده ‌‌‌و محبوب بودند. زبان تورکی یورداقول تمیز و صائب و نزدیک به ‌‌‌تورکی سره ‌‌‌است. به ‌‌‌همین سبب نسل معاصر تورک هم می‌توانند آثار وی را به ‌‌‌راحتی بخوانند. وی در سال‌های جنگ جهانی اول با اشعار قهرمانی خود مانند «به‌ن بیر تورک‌وم» به‌‌‌ روحیه ‌‌‌دادن به ‌‌‌مردم و بیداری شعور ملی تورک آن‌ها پرداخته ‌‌‌است. آثار یورداقول، مانند محررین عوثمان‌لی «سلیمان نظیف»، «نامق کمال» و ... تاثیر عظیمی بر جریان تورک‌گرائی در عوثمان‌لی، ایضا در قفقاز و تورک‌ایلی در اواخر قرن نوزده ‌‌‌و اوائل قرن بیستم داشت:

جه‌نگه گیدره‌که‌ن. مه‌حمه‌ت امین یورداقول- ١٨٩٧

به‌ن بیر تورک‌وم، دینیم جینسیم اولودور

سینه‌م، اؤزوم آتش ایله دولودور

اینسان اولان وطنی‌نین قولودور

تورک اولادی، ائوده دورماز گیده‌ریم

محمّدین کیتابی‌نی قالدیرتمام

عوثمان‌جیغین بایراغی‌نی آلدیرتمام

دوشمانیمی وطنیمه سالدیرتمام

تانری ائوی، ویران قالماز، گیده‌ریم

بو توپراق‌لار اجدادیمین اوجاغی

ائویم، کؤیوم هه‌پ بو یئرین بوجاغی

ایشته وطن، ایشته تانری قوجاغی

آتا یوردون، اولاد بوزماز، گیده‌ریم

تانری شاهید، دوراجاغیم سؤزوم‌ده

ملّتیمین سئوگی‌له‌ری اؤزوم‌ده

وطنیم‌ده‌ن باشقا شئی یوخ گؤزوم‌ده

یار یاتاغین دوشمان آلماز، گیده‌ریم

آغ گؤمله‌ک‌له گؤز یاشیمی سیله‌ریم

قارا داش‌لا بیچاغیمی بیله‌ریم

وطنیم‌چین یوجه‌لیک‌له ر دیله‌ریم

بو دونیادا کیمسه قالماز، گیده‌ریم

CENGE GİDERKEN - MEHMET EMİN YURDAKUL - 1897

Ben bir Türk’üm; dinim, cinsim uludur;

Sinem, özüm ateş ile doludur.

İnsan olan vatanının kuludur.

Türk evladı evde durmaz giderim.

Muhammed’in kitabını kaldırtmam;

Osmancık’ın bayrağını aldırtmam;

Düşmanımı vatanıma saldırtmam.

Tanrı evi viran olmaz, giderim.

Bu topraklar ecdadımın ocağı;

Evim, köyüm hep bu yerin bucağı;

İşte vatan, işte Tanrı kucağı.

Ata yurdun, evlat bozmaz, giderim.

Tanrım şahit, duracağım sözümde;

Milletimin sevgileri özümde;

Vatanımdan başka şey yok gözümde.

Yâr yatağın düşman almaz, giderim.

Ak gömlekle gözyaşımı silerim;

Kara taşla bıçağımı bilerim;

Vatanım için yücelikler dilerim.

Bu dünyada kimse kalmaz, giderim.

٤-فورم «کمالیستی – آلتی (آلتین) اوخ»، ١٩٣٨

در دوره‌‌‌ی جمهوریت، شعر به‌ن بیر تورک‌وم به ‌‌‌سبب قابلیت تاثیر و محبوبیت فوق العاده‌‌‌ی آن،  توسط حسن عالی یوجه‌‌‌ل و بر اساس شش اصل کمالیسم بازسروده‌‌‌ - بازنویسی شد. اصول مذکور عبارتند از جمهوریت‌چی‌لیک (جمهوریت‌خواهی)، ملیت‌چی‌لیک (ملیت‌گرایی)، خالق‌چی‌لیق (مردم‌گرایی)، دولت‌چی‌لیک (دولت‌گرایی)، لائیسیزم (جدایی مطلق دین از دولت) و دئوریم‌چی‌لیک (انقلابی‌گری). این شش اصل در پرچم حزب جمهوری‌خواه‌‌‌ خلق تورکیه‌‌‌ با شش تیر – آلتی اوخ تمثیل شده‌‌‌ است.

آلتین اوخ

حسن عالی یوجه‌ل - ١٩٣٨

به‌ن بیر تورک‌وم، سویوم، عیرقیم اولودور

گؤیسوم ملّت سئوگی‌سی‌یله‌‌‌ دولودور

توتدوغوم یول، آتاتورک‌ون یولودور

هه‌پ او یول‌دان یورومه‌ک‌دیر دیله‌ییم

ییخیلمیش‌دیر خاندان‌لار اوتاغی

بیز سئچه‌ریز بیزه ‌‌‌باش اولاجاغی

مقدّس‌دیر جمهوریت اوجاغی

اونا بیر یان باخسین دا گؤره‌ییم ...

خالق ایچی‌نده‌ن چیخدیم، خالق‌ا قولوم به‌ن

خالق‌ی اوستون توتماق‌داییم هر شئی‌ده‌ن

بیر قافاییم، اونو هر آن دوشونه‌ن

خالق ایچین‌دیر، خالق‌ا چارپار یوره‌ییم

دیل‌ده ‌‌‌بیردیر، دیله‌ک‌ده ‌‌‌بیر هه‌پ تورک‌له‌ر

بو اولکه‌ده‌‌‌ بیرله‌شه‌نه ‌‌‌تورک دئرله‌ر

ملّت عشقی قلبیمیزده‌‌‌ یئر ائده‌ر

ته‌ک دئییلیم، قوس‌قوجا بیر کوتله‌ییم

تورک دولتی دوغدو تورک ملّتی‌نده‌ن

وارلیغیمیز هه‌پ اونون قدرتی‌نده‌ن

بیزه ‌‌‌اودور حیات وئره‌ن، اون وئره‌ن

به‌ن ده‌‌‌ اونا هر شئییمی وئره‌ییم

دین‌له‌‌‌ دولت آیری شئی‌دیر، بیرله‌شمه‌ز

دین بیر دویقو، اونا کیمسه ‌‌‌ایلیشمه‌ز

دولت دین‌ه، دین دولت‌ه ‌‌‌قاریشماز

لاییک‌لییی به‌ن بؤیله‌جه ‌‌‌بیله‌ییم

اه‌سکی‌لییی ییخدیق، اولدو بو ایش‌له‌ر

گئچدیک‌له‌ری یئرده ‌‌‌قالسین گئچمیش‌له‌ر

بیزه ‌‌‌بون‌دان انقلاب‌چی دئمیش‌له‌ر

ییخیلمادان یاپیلمییور، نئیله‌ییم؟

بؤیله ‌‌‌دوغدوم، جمهوریت‌چی‌ییم به‌ن

هم خالق‌چی‌ییم، هم ملیت‌چی‌ییم به‌ن

انقلاب‌چی، لاییک، دولت‌چی‌ییم به‌ن

هر بیری‌نی بیر اوخ‌لا گؤسته‌ره‌ییم

بو آلتی اوخ کمالیزم‌ین اؤزودور

آلتی‌سی دا آنایاسا سؤزودور

آتاتورک کی ملّتیمین گؤزودور

بو اینام‌لا یوجه‌لییه‌‌‌ ائره‌ییم...

 

ALTIN OK

HASAN ÂLİ YÜCEL, Hayatı, Seçme

Şiir ve Yazıları, 1938, S. 15-16

 

Ben bir Türk'üm; soyum, ırkım uludur.
Göğsüm millet sevgisiyle doludur,
Tuttuğum yol Atatürk'ün yoludur.
Hep o yoldan yürümektir dileğim.

Yıkılmıştır hanedanlar otağı;
Biz seçeriz, bize baş olacağı;
Mukaddestir Cumhuriyet ocağı,
Ona biri yan baksın da göreyim!..

Halk içinden çıktım, halka kulum ben;
Halkı üstün tutmaktayım her şeyden;
Bir kafayım, onu her an düşünen.
Halk içindir, hakla çarpar yüreğim.

Dilde birdir, dilekte bir hep Türkler,
Bu ülküde birleşene Türk derler.
Millet aşkı kalbimizde yer eder;
Tek değilim, koskoca bir kütleyim.

Türk devleti doğdu Türk milletinden,
Varlığımız hep onun kudretinden.
Bize odur hayat veren, ün veren:
Ben de ona her şeyimi vereyim!

Dinle devlet ayrı şeydir, birleşmez;
Din, bir duygu; ona kimse ilişmez.
Devlet dine, din devlete karışmaz;
Laikliği ben böylece bileyim.

Eskiliği yıktık, oldu bu işler;
Geçtikleri yerde kalsın geçmişler.
Bize bundan, inkılapçı demişler...
Yıkılmadan yapılmıyor, neyleyim?..

Böyle doğdum, Cumhuriyetçiyim ben;
Hem halkçıyım, hem milliyetçiyim ben;
İnkılapçı, laik, devletçiyim ben;
Her birini bir okla göstereyim!..

Bu Altı Ok Kemalizm'in özüdür;
Altısı da Anayasa sözüdür.
Atatürk ki milletinin gözüdür.
Bu inanla yüceliğe ereyim!..

---

[1] «جورCür » و یا «تورTür » به ‌‌‌معنی نوع و گونه، یک کلمه ‌‌‌با ریشه‌‌‌ی تورکیک – آلتاییک و هم‌ریشه با کلمه‌ی «تؤز» به معنی اصل و تبار و جنس است. تشابه ‌‌‌معنایی کلمه‌‌‌ی «تورTor » تورکی با «طور» عربی، احتمالا تصادفی است. کلمه‌‌‌ی «تور» به‌‌‌ معنی شبکه‌‌‌ و دام هم کلمه‌‌‌ای با ریشه‌‌‌ی تورکی است.

[2] ٩٨ مین سال‌گرد تاسیس مدرسه‌ی تورک خیر یوردو (خئییر-خئیر یوردو، صلاحیه) اورمیه‌ و ١٠٧ مین سال‌گرد مدرسه‌ی تورک بالاو-بالوو و یادی از حاجی میرزا فضل الله‌ مجتهد اورمولو

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/02/blog-post_22.html

[3] ضبط تصنیف «مه‌ن بیر تورک‌ه‌م» قاجاری- خاقانی با صدای اقبال السلطان خواننده‌ی «هیئت موسیقی‌چی‌های دربار حضرت شاه ‌‌‌قاجار»، در نتیجه‌ی اعتراض «ما فارسی نمی‌خواهیم، تورکی بخوانید» محفل تورکیست در تفلیس

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/11/blog-post_30.html