«تهبریز بیرلهشییی» (مجمع تبریز) خواستار انتخاب رضا خان به سلطنت و اعلان شاهی او توسط مجلس موسسان بود.
مئهران باهارلی
در نشریهی تورکمهنستان به تاریخ سهشنبه ١٧ نووامبر ١٩٢٥ چاپ آشقابات، خبری در بارهی طرح مجتمع – اتحادیهی تبریز (تهبریز بیرلهشییی) که طرفدار رضا خان بود، مبنی بر انتخاب رضا خان به سلطنت و اعلام شاهی او از طرف مجلس موسسان درج شده است. در زیر متن اصلی تورکمنی، معادل آن به تورکی و ترجمهی آن به فارسی و سپس چند توضیح کوتاه را دادهام.
متن اصلی تورکمنی:
تورکمهنستان، سهشهنبه ١٧ نویابر ١٩٢٥
گون دوغار ایللهرینده
ایراندا: لوندون نویابر ١٤. آنگلییانڭ «دیلی تلیغراف» غازیهتینڭ یازان ماغلوماتینا گوره ریزا حان ایراندا «اوچریدیتیلنی سابرانییه» چاغرلب ایران حوکومهتینڭ دویب قانونلارینی دوزب یولا سالینچا اورش حالهتی اعلان ادبدر.
ریزا حان تاراپدارلارینڭ پیکری: تاهران نویابر ١٤. ریزا حان تاراپدارلاری بولان «تهبریز» بیرلهشیگی،
اوچریدیتیلنی سابرانیه چاغریلانچا ریزا حانی شاه ادب سایلاماقی تهکلیپ
ادییارلار.
بیزیم تورکجهمیزده:
گوندوغار ایللهرینده
ایراندا: لوندون نویابر ١٤. اینگیلتهرهنین دئیلی تئلئگراف قهزئتینین یازان معلوماتینا گؤره، ریضا خان ایراندا «اوچرئدیتئلنوئ سوبرانیئ» (قوروجو قووراق) چاغریلیپ، ایران حکومتینین دیپ قانونلارینی (آنایاساسینی) دوزوپ، یولا سالینجا، «اوروش (ووروش) حالتی» اعلان ائدیپدیر.
ریضا خان طرفدارلارینین فکری: تاهران نویابر ١٤. ریضا خان طرفدارلاری اولان «تهبریز بیرلهشییی»
(مجمعی) « اوچرئدیتئلنوئ سوبرانیئ» (قوروجو قووراق) چاغریلینجا، ریضا خانی شاه ائدیپ،
سایلاماغی (سئچمهنی) تکلیف ائدیرلهر.
ترجمه به فارسی
در کشورهای مشرق
در ایران: لندن، نووامبر ١٤: بنا به معلومات روزنامهی دیلی تلگراف انگلستان، رضا خان تا زمان فراخواندن «مجلس موسسان» و تنظیم قوانین اساسی دولت ایران و آغاز به اجرای آنها، وضعیت جنگی اعلام کرده است.
طرح طرفداران رضا خان: تهران، نووامبر ١٤: مجمع تبریز که از طرفداران رضا خان است، پیشنهاد میکند مجلسِ موسسان فراخوانده شده، رضا خان را برای سلطنت انتخاب و شاه اعلام نماید.
سؤزلوک:
اوچرئدیتئلنوئ سوبرانیئ (Учредительное собрание): قوروجو
قووراق – Qurucu Quvraq، مجلس موسسان
اوروش حالتی: ساواش دورومو، وضعیت جنگی
اوروش: ووروش، ساواش، جنگ، نبرد
ایل: کشور، مملکت، سرزمین
بیرلهشیک: مجمع، اتحادیه
دیب قانونلار: آنایاسا
دیب:
سایلاماق: برگزیدن به مقامی، انتخاب کردن برای منصبی
قووراق: مجمع، مجلس (مانند مجلس شورا، مجلس موسسان، مجمع
عمومی سازمان ملل، ...)
چند توضیح:
١-منظور از «تهبریز بیرلهشییی» (انجمن، مجمع، اتحادیهی تبریز)، تشکیلات تاسیس شده در تبریز به طرفداری از خلع سلطنت از قاجاریان تورک و انتخاب رضا خان به شاهی و سلطنت توسط مجلس موسسان است. ژنرال طهماسبی در کتاب خود (تاریخ شاهنشاهی اعلیحضرت رضا شاه پهلوی، یا علل و نتیجهی نهضت عمومی ملی آبان ماه ١٣٠٤ به افتخار دقایق سعادتبار نهضت) این تشکیلات را با نامهایی چون «مجمع متحدهی آذربایجانیان»، «هیئت متحدهی آذربایجان»، «هیئت متحدین آذربایجان»، «کومیسیون مختلط نهضت ملی آذربایجان»، ... ذکر کرده است. کلمهی «بیرلهشیک» که نشریهی تورکمهن بکار برده است، معادل تورکی کلمات متحده و متحدین در نام آن تشکل، همچنین معادل تورکی کلمهی اتحادیه است که قبلا در نام تشکیلات ضد تورک، ماسونی – ازلی – تروریستی «انجمن اتحادیهی آزربایجان» تهران به ریاست آنگلوفیل – ماسون – باستانگرای معروف تقیزاده تشکیل شده بود.
٢-«مجمع و یا هئیت متحدهی آزربایجانیان»، ... جمعیتی با صدارت ظاهری شخصی به اسم اسماعیل هشترودی در تبریز، اما به واقع ایجاد شده توسط ژنرال طهماسبی و دیگر مقامات نظامی دولت کودتای رضاخان سردار سپه رئیس الوزرا و فرماندهی کل قوا بود. وظیفهی اصلی این جمعیت برانگیختن و تشدید حس تنفر و انزجار نسبت به دولت تورک قاجار و آفرینش و حاکم کردن تنش و هیجان عمومی و زمینهسازی برای تشکیل مجلس موسسان و عزل سلطان احمد شاه و خلع سلطنت از سلسلهی تورک قاجاری و بر تخت سلطنت نشاندن رضا خان سردار سپه توسط آن بود. جمعیت مذکور به منظور ترساندن و مجبور ساختن سیاستمداران و زعما و .... به ساقط کردن سلسلهی قاجار و اعلام شاهی رضاخان، پی در پی شبنامهها و تلگرافهای تهدیدآمیز بسیاری را، با اسامی گوناگون و یا از طرف مردم و تجار و اصناف و ... تبریز و آزربایجان به تهران و دیگر نقاط ایران ارسال میکرد:
-در ۲۸ مهر ۱۳۰۴ عدهای از مردم تبریز در تلگرافخانه تحصن کردند و عزل احمدشاه و به سلطنت رسیدن رضا خان را خواستار شدند. (باقر عاقلی، روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ج۱، ص۱۹۷، تهران)
٣-همزمان در تهران هم مانند انجمن ضد تورک و ماسونی – ازلی – تروریست اتحادیهی آزربایجان دورهی مشروطیت به صدارت تقی زاده، چند جمعیت ضد تورک دیگر با نام آزربایجان از جمله «جمعیت آزربایجانیها» توسط مقامات نظامی دولت کودتای رضاخان سردار سپه ایجاد شده بود که در همین راستا فعالیت میکردند و مشترکا با تشکیلات پانایرانیستی – نژادپرست آریایی (کاوه، ...)، ناسیونالیستهای افراطی فارس و مازندرانی و زرتشتی و ارمنی و روحانیون شیعی به تحصن و بستنشینی و.... دست میزدند:
-در ششم آبان ۱۳۰۴ «جمعیت آزربایجانیها»، به همراه جمع کثیری از مردم تهران و تشکلهایی همچون جمعیت زردشتیان، جامعهی انتقام ملی، اتحادیهی اصناف تهران، کومیتهی نهضت ملی کرمان، هیئت تجار پایتخت، مازندرانیهای مقیم پایتخت و هیئت علمیهی تهران، در مدرسهی نظام و همچنین در خانهی رضاخان ــ که در آن زمان رئیس الوزرا و فرماندهی کل قوا بود ــ تحصن کردند و برانداختن سلطنت قاجار و تشکیل مجلس مؤسسان را تقاضا نمودند. (گاهنامهی پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی: فهرست روزبروز وقایع سیاسی، نظامی، ج۱، ص۴۸، اقتصادی و اجتماعی ایران از ۳ اسفند ۲۴۷۹ تا ۳۰ اسفند ۲۵۳۵، تهران)
پ-در تهران اجتماعی به سرکردهگی حاج رحیم تاجر قزوینی- که در آزربایجان هم به تحریک سرتیپ آیرم اقداماتی کرده بود- در مدرسهی نظام برپا شد. در این اجتماع، عدهای از روز چهارم و پنجم آبان به نام طبقات و اصناف مختلفه و تجار در آنجا جمع شده و به نام انزجار از سلسلهی قاجار و درخواست خلع احمدشاه ابتدا دست به انتشار شبنامه زدند و سپس مراجعاتی به مجلس کردند.
٤- تبریزیان در مراسم تاجگذاری رضا خان – علی رغم شرکت گستردهی تورکهای مانقورت و خائن غیر تبریزی در آن، دارای جایگاهی مهم بودند. در هنگام تاجگذاری تبریزیان «چوگان یا عصای سلطنتی»، هدیهای نفیس ساخته شده از طلا و جواهرات را به نمایندهگی از و به عنوان پیشکش مردم آزربایجان به «رضا شاه کبیر» (توسط حسین دادگر ملقب به عدلالملک وزیر داخله) تقدیم کردند. یک تبریزی دیگر، امیر لشگر حبیب الله جهانبانی حامل «کمان نادری» بود. سه شاعر «آزربایجانی» هم هر کدام یک رباعی برای خواندن در مراسم تاجگذاری رضا شاه آماده کرده بودند (یکی محمود غنیزاده سلماسی، دیگری رعدی آذرخشی تبریزی).
٥-تبریز در قرن نوزده دههها پیش از آغاز جنبش مشروطیت، و ربع اول قرن بیستم نه تنها مرکز ایرانگرایی و جنبش ناسیونالیسم ایرانی، بلکه کارخانهی فارسزدهگی و پانایرانیستسازی هم بود. چنانچه بیش از نود درصد رهبران و بزرگان پانایرانیست آن دوره در ایران از تبریز بودهاند. «تبریز»، آزادیخواهان آزربایجانی دورهی مشروطیت و دموکراتهای آزربایجان تبریزی در روندهای تضعیف دولت قاجار با ایجاد بیامنیتی و هرج و مرج و آشوب و شورشها و ترورهای گسترده و بیسامانی و گسیختهگی امور و جنگ داخلی، فراهم کردن زمینههای اجتماعی و روانی «کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹» رضاخان به عنوان قهرمان ناجی ملت، « ساقط کردن خاندان قاجار» آخرین دولت تورک در ایران، و «به سلطنت رسانیدن رضاخان- سردار سپه« و تاسیس سلسلهی پهلوی به طرز غیر مشروع و غیر قانونی و پایان دادن حاکمیت تورک بر ایران و آغاز اسارت و مستعمرهگی ملت تورک در ایران هم نقش کلیدی و اساسی داشتهاند، حتی در این راه «صمیمانه» پیشقدم شده و «جانبازی» نمودهاند.
آنها پس از نیل بهاین مقصد یا به یکباره از میدان سیاست کنار رفتند و یا مانند تقیزاده، رضا افشار، کاظمزاده، تربیت، فیوضات، غنیزاده، رضازاده شفق، اسماعیل امیرخیزی، سید جلیل اردبیلی، اسماعیل خان یکانی، احمد کسروی و دیگران به سران رژیم پهلوی و حامیان فعال و مداحان آن تبدیل شدند.
٦-برای نقش رهبران و نخبهگان تبریز (و اردبیل و ...) و
جمعیتهای آزربایجانگرا در ایجاد ناسیونالیسم ایرانی – فارسی باستانگرا و تورکستیز،
ساقط کردن سلسلهی تورک قاجار، پایان دادن بر حاکمیت تورک بر ایران، تاسیس سلطنت
پهلوی و انتخاب رضاخان به شاهی توسط مجلس موسسان، و عموما مانقورتیسم تبریزی و
مانقورتیسم آزربایجانی (قائل بودن به هویت قومی و یا ملی آزربایجانی، ملی
نمایاندن زبان فارسی، تاسیس داوطلبانهی نشریات فارسیزبان در داخل و خارج کشور توسط
تبریزیان، تاسیس شبکهی مدارس منحصرا فارسیزبان در مناطق تورکنشین، رسمی نمودن
زبان فارسی در دورهی مشروطیت، نقش در ظهور و گسترش تروریسم ازلی و قفقازی و ایجاد
سازمانهای سیاسی سراسری و چپ ایرانی ضد تورک و روحانیت ضد تورک شیعی و ....) که مجموعا
باعث شد مردم تورک در یک حالت بیخبری سیاسی و بیشعوری ملی بسیار طولانی و
مانقورتی مزمن بسر برند به مقالههای زیر نگاه کنید:
«تبریز مرکز جنبش ملیتگرایی ایرانی بوده است»
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_12.html
از خیانتهای آزربایجانگرایان مشروطهطلب، مانقورتیسم
تبریزی و دموکراتهای آزربایجان: برآمدن رضاشاه
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_12.html
دلایل شیطانسازی از قاجارها در تاریخنگاریهای ایرانگرا
و آزربایجانگرا
https://sozumuz1.blogspot.com/2022/03/blog-post_31.html
«ملت آزربایجان» بنا به سردار سرلشکر پاسدار یحیی رحیم صفوی
و یا «آزربایجانگرایی سپاه پاسدارانی»
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/03/blog-post_7.html
فعالین سیاسی آزربایجانگرا، تحریف تاریخ و معرفی کردن
رهبران فاقد شعور ملی تورک جنبش مشروطیت به عنوان شخصیتهای ملی
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/02/blog-post_19.html
ماهیت ضد تورک مشروطیت
سیر سسیل اسپرینگ سفیر انگلستان: مشروطیت حرکتی بر اساس نژاد و مذهب فارسی
شیعی، و برضد تورکهای بیگانهی قاجار است.
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/01/blog-post_9.html
رسولزاده: ناسیونالیسم ایرانی - فارسی خصلت همیشهگی حرکت مشروطیت؛ و ساقط
کردن سلسلهی اشغالگر و بیگانهی تورکمان قاجار هدف غایی آن بود.
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/09/blog-post_18.html
مفهوم ملت آزربایجان در دورهی مشروطیت، آنتیتز ملت تورک بود. امروز هم
است.
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/05/blog-post_19.html
انجمن ایالتی آزربایجان - تبریز و «کورش کبیر»، «نژاد ایرانی»، «زبان
شیرین، ملی فارسی»، «ملت شش هزار سالهی ایران» و «ملت آزربایجان»اش
http://sozumuz1.blogspot.com/2020/05/blog-post_11.html
تبریز مرکز جنبش ملیتگرایی ایرانی بوده است
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post_12.html
آزربایجان قبل از غلبهی موغول فارسی بود
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/02/blog-post_9.html
مغلوبیتمان در انقلاب مشروطهی ایران و خبطمان در انجمن آزربایجان ویا
تاریخ مختصر بی زبان شدنمان
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_19.html
محمدعلی شاه، خواستار و دوستدار مشروطیت که قربانی تباهکاریهای دیگران (و
خود) گشت....
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/08/blog-post_12.html
دوکتور رضا نور: معنی ساقط کردن دولت قاجاری و تاسیس دولت پهلوی، پایان
دادن به سنت حاکمیت خاندانهای تورک بر این کشور است
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/11/blog-post_21.html
تعویضِ طائفهیِ قولدورآسای قاجاریانِ تورک با سلالهیِ طاهرهیِ نجیبِ
پهلوی فارس
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/02/blog-post_15.html
از خیانتهای آزربایجانگرایان مشروطهطلب و دموکراتهای آزربایجان: برآمدن
رضاشاه
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_12.html
قانون تشکیل ایالات و ولایات مشروطه و تجزیهی منطقهی ملی تورک
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_24.html
مخالفت مشروطیت و احزاب دورهی مشروطیت با تحصیل به زبان تورکی
کتاب درسی مشروطیت: بعد از این تورکی حرف نزنیم. اگر او تورکی حرف زد جواب
ندهیم
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/04/blog-post_19.html
کتاب درسی دورهی مشروطیت: زبان مردم تورک در آزربایجان قبل از غلبهی
موغول، فارسی بود
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/02/blog-post_9.html
مخالفت دولت مشروطه با تحصیل به زبان تورکی و ممنوع کردن آن در سال ١٩١٨
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/10/blog-post.html
مخالفت مرامنامهی فرقهی اجتماعیون عامیون (برنامهی جمعیت مجاهدان) دورهی
مشروطیت با حقوق زبانی و ملی ملت تورک
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/04/blog-post_18.html
مرامنامهی فرقهی اجتماعیون ایران (حزب دموکرات) در دورهی مشروطیت و
انکار مسالهی ملی و حقوق زبانی، و مخالفت با فدرالیسم در آن
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/02/blog-post_3.html
مرامنامهی فرقهی سوسیالیست ایران و نفی فدرالیسم ملی و حقوق زبانی
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/07/blog-post_21.html
انجمن ضد تورک آزربایجان در دورهی مشروطیت
انجمن ایالتی آزربایجان - تبریز و «کورش کبیر»، «نژاد ایرانی»، «زبان
شیرین، ملی فارسی»، «ملت شش هزار سالهی ایران» و «ملت آزربایجان»اش
http://sozumuz1.blogspot.com/2020/05/blog-post_11.html
مغلوبیتمان در انقلاب مشروطهی ایران و خبطمان در انجمن آزربایجان ویا
تاریخ مختصر بی زبان شدنمان
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_19.html
پانایرانیستهای انجمن آزربایجان در دوران مشروطیت
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/09/blog-post_22.html
قتل ارشدالدوله پدر معنوی و محرک تاسیس انجمن آزربایجان و داماد ناصرالدین
شاه به دست مشروطهطلبان انگلیسی و داشناکها
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/01/blog-post_23.html
تقیزاده آفرینندهی پدیدهی محمود افشار یزدی، پدر پانایرانیسم
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/09/blog-post_5.html
سخنرانی تقیزاده در مجلس: همه چیز باید فارسی باشد
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_27.html
شعار فارسی کردن ایران تقیزاده و اعتراض حاج محمدجعفر افشار کنگاوری به آن
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_92.html
انتقاد از سید حسن تقیزاده به سبب توصیهی او به فارسسازی تورکها در
ایران
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_26.html
سرکوب تورکگرایان و ممنوع ساختن زبان تورکی و آموزش به تورکی توسط دموکراتهای آزربایجان-آزادیسِتان
کربلایی علی آقا حریری از رهبران فرقهی دموکرات آزربایجان: دشمن تورک،
عامل انگلیس، تروریست، پانایرانیست، پاکدین و حامی و مرید نژادپرست معروف عارف
قزوینی
http://sozumuz1.blogspot.com/2022/06/blog-post_10.html
آزهربایجان دئموکرات فیرقهسی و آزادیسِتان؛ ایرانچی، ائرمهنیچی، اینگیلیز
یانلیسی، تورک دوشمانی و تورکجه ایله فئدئرالیسم قارشیتی ایدیلهر.
http://sozumuz1.blogspot.com/2022/06/blog-post_26.html
“AZERBAYCAN DÉMOKRAT FİRQESİ” VE “ÂZÂDÎSÉTAN”, İRANÇI, ERMENİÇİ, İNGİLİZ
YANLISI, TÜRK DÜŞMANI VE TÜRKÇE İLE FEDERALİSM KARŞITI İDİ.
http://sozumuz1.blogspot.com/2022/06/azerbaycan-demokrat-firqesi-ve.html
حسین جاوید: مجدالسلطنه تنها شخصیت طرفدار تورک و ضد انگلیس؛ و خیانات
فرقهی دموکرات آزربایجان
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post.html
تبعید سه رهبر فرقهی دموکرات آزربایجان (خیابانی، نوبری، بادامچی) به دلیل
تبلیغات انگلیس پرستانه و فعالیتهای ضد تورکشان
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/08/blog-post_49.html
مبارزهی قهرآمیز و زد و خورد فیزیکی دموکراتهای آزربایجان با تورکگرایان
و قائلین به عدم مرکزیت (فدرالیستها، آزادیخواهان و ملیون واقعی)
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_3.html
کومیتهی تروریستی خیابانی - دموکراتهای آزربایجان
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post.html
اخلالگریها و سابوتاژهای دموکراتهای آزربایجان در تبریز بر علیه نیروهای
متحد تورک بومی - عثمانلی
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/02/blog-post_28.html
خیانت عدهای از دموکراتهای آزربایجان و اشغال اورمیه توسط سیمیتقو
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/02/1.html
موضع منفی خیابانی نسبت به زبان تورکی
به ادعای عبدالله بهرامی
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/02/blog-post_26.html
دستور موکد خیابانی برای تحمیل زبان فارسی به کودکان تورک و تنبیه آنان به
جرم تورکیگویی به روایت ناصح ناطق
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/07/blog-post_8.html
از خیانتهای آزربایجانگرایان: ممنوع کردن تورکی توسط دموکراتهای
آزربایجان
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/07/blog-post.html
از خیانتهای آزربایجانگرایان: فیوضات و طراحی نسلکشی ملی و زبانی تورکی
در ایران
No comments:
Post a Comment