مظفرالدین شاه قاجار و نقاشی غازی عوثمان پاشا قهرمان مدافعه‌ی پلئونه که علی حسین‌زاده بیگ توران به او هدیه کرد

 

مظفرالدین شاه قاجار و نقاشی غازی عوثمان پاشا قهرمان مدافعه‌ی پلئونه که علی حسین‌زاده بیگ توران به او هدیه کرد 

مئهران باهارلی

علی بیگ حسین‌زاده توران، در اوتوبیوگرافی خود می‌نویسد که یک نقاشی او از قهرمان ملی تورک غازی عوثمان پاشا به مظفرالدین شاه قاجار هدیه شده و مظفرالدین شاه بابت این هدیه، علی بیگ حسین‌زاده را با یک نشان شیر و خورشید تلطیف کرده است. این مطلب که در منابع دیگر هم از جمله در کتاب «علی بیگ حسین‌زاده» (تالیف آذر توران، چاپ موسکو، ٢٠٠٨ در دو جا، صفحات ٢٩ و ٨٤) نقل شده[1] در تطابق با عوثمان‌لی‌دوستی، تمایلات اتحاد اسلامی و تورک‌گرایی مظفرالدین شاه قاجار است.

روایت علی بیگ حسین‌زاده توران در «اطلاعات مختصر بیوگرافیک»، باب «علاوه‌ها به اطلاعات بیوگرافیک»

متن اصلی تورکی:

«..... پیلئونه قاهرامانی عوثمان پاشانین پارتلامیش بیر اوبۆس اوزه‌ری‌نده یاپدیغیم یاغ‌لی بویا پورترئتی مظفرالدین شاه‌ا وئریلمیشدی (بو رسیم تاهران‌دا اولسا گه‌ره‌ک). بونون اوچون مرحوم شاه‌دان شیر و خورشید نیشانی آلدیم ....» ع. ح. تورانی، ١٩٣٥، صفحه ١١٨

«Biyoqrafik Müxteser Me’lumat», Biyoqrafik Me’lumata Elâveler:

Pilévne qahramanı Osman Paşa’nın partlamış bir obüs üzerinde yapdığım yağlı boya portréti Müzeffereddin Şah’a vérilmişdi (bu resim Tahran’da olsa gerek). Bunun üçün merhum Şah’dan "Şîr-i Xurşid" nişanı aldım .... A. H. Turani. Fevral 1935, s 118

ترجمه به فارسی:

«نقاشی من از قهرمان پلئونه «عوثمان پاشا» که او را بر روی یک توپ اوبوس[2] منفجر شده ترسیم کرده بودم، به مظفرالدین شاه داده شده بود. این نقاشی می‌باید در تهران باشد. بابت این، از شاه مرحوم نشان شیر و خورشید دریافت کردم ....» ع. ح. تورانی. ١٩٣٥

چند توضیح:

١- عوثمان نوری پاشا ( Tokat - 5 Nisan 1900 İstanbul1832 Gâzi Osman Nuri Paşa,)[3] یک نظامی عالی‌رتبه‌ی عوثمان‌لی بود که به سبب موفقیت‌هایی که در مدافعه‌ی پلئونه (Плèвен، شهری در بولغارستان) در جنگ‌های تورک – روس سال‌های ١٨٧٧-١٨٧٨[4] از خود نشان داد، از طرف سلطان عبدالحمید دوم عنوان غازی را کسب کرد و بعد از آن به غازی عوثمان پاشا مشهور شد. رشادت و درایت غازی عوثمان پاشا در این مدافعه آن چنان چشم‌گیر بود که پس از به اسارت در آمدن، روسیه با او مانند یک اسیر رفتار نکرد. حتی آلکساندر دوم تزار روسیه او را تسلی داد و به وی مدال عقاب دوسر اهدا نمود.

٢-قبول نقاشی علی بیگ حسین‌زاده از غازی عوثمان پاشا از طرف مظفرالدین شاه، و سپس اهدای نشان شیر و خورشید سرخ به علی بیگ حسین‌زاده در تقدیر از آن، آشکارا نشان دهنده‌ی عوثمان‌لی‌دوستی، و گرایشات قوی اتحاد اسلامی و تورک‌گرایی مظفرالدین شاه است. علی بیگ حسین‌زاده ‌‌توران از موسسین حزب اتحاد و ترقی عوثمان‌لی، از اولین نظریه‌‌پردازان برجسته‌‌ی ناسیونالیسم تورک و اتحاد تورک، و الهام‌بخش ضیاء گؤک‌آلپ پدر ناسیونالیسم تورک در تورکیه بود[5]، و مظفرالدین شاه و مقامات او که نقاشی مورد بحث را قبول نمودند از افکار سیاسی و تمایلات تورک‌گرایانه‌ای او کاملا مطلع بودند.

٣-قبول یک اثر هنری - نقاشی که موضوع آن یک نظامی عالی‌رتبه‌ی عوثمان‌لی و قهرمان جنگ با روسیه بود از طرف مظفرالدین شاه، علاقه‌ی خاص و افتخار او به اوردوی عوثمان‌لی را هم نشان می‌دهد. نمونه‌ی دیگری از این علاقه‌ و تفاخر مظفرالدین شاه به اوردوی عوثمان‌لی، بیان بسیار معروف و تاریخی او  در دیدار خود از استانبول به سال ١٩٠٢ است: «من گل و لایی که نعل اسب‌های اوردوی قهرمان عوثمان‌لی بر من به‌پاشند را - اوردویی که عظمت و شوکت اسلام (مسلمانان) را تا به دروازه‌های وین (اوتریش) برده و اعلان کرد-، چون عالی‌ترین مدال‌ و شریف‌ترین نشان‌ جهان با افتخار بر سینه‌ام حمل می‌کنم»[6].

٤-علی بیگ حسین‌زاده در اوتوبیوگرافی خود می‌نویسد که نقاشی او از غازی عوثمان پاشا که به مظفرالدین شاه تقدیم شده، می‌بایست در تهران باشد. متاسفانه در باره‌ی محل نگهداری این اثر ذی قیمت، اطلاعاتی به دست نیامد.  

برای مطالعه‌ی بیشتر در باره‌ی مظفرالدین شاه قاجار

مظفرالدین شاه: گل و لای نعل اسب‌های اوردوی قهرمان عوثمان‌لی، مدال شرف بر سینه‌ی من است

http://sozumuz1.blogspot.com/2019/12/blog-post.html

مظفرالدین شاه قاجار و نقاشی غازی عوثمان پاشا قهرمان مدافعه‌ی پلئونه که علی حسین‌زاده بیگ توران به او هدیه کرد

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/11/blog-post_23.html

دستور مظفرالدین ‌شاه برای تدریس زبان تورکی در مدارس آزربایجان و اعتناء بایسته به تعلم آن

http://sozumuz1.blogspot.com/2015/12/blog-post.html

لغو ممنوعیت زبان تورکی در مدارس توسط مظفرالدین شاه به ترغیب سلطان عبدالحمید

http://sozumuz1.blogspot.com/2020/12/blog-post_35.html

مظفرالدین شاه قاجار: باید همه به تورکی با من حرف بزنید

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/07/blog-post_17.html

مظفرالدین شاه قاجار اعتنایی به فارسی نمی‌کرد و زبان تورکی را بر فارسی ترجیح می‌داد

http://sozumuz1.blogspot.com/2020/01/blog-post_19.html

انجام مکالمات مظفرالدین شاه‌ قاجار و سلطان عبدالحمید خان ثانی عوثمان‌لی به ‌تورکی بدون احتیاج به ‌مترجم

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/03/blog-post_4.html

مظفرالدین شاه به سفیر عوثمان‌لی: «تورکی صحبت کن، ما تورکی می‌دانیم»؛ و «قاجار و عوثمان‌لی، یک ملت و یک دولت واحده»

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/09/blog-post_25.html

Muzaffereddin Şah Kacar Osmanlı büyükelçisine: Farsça değil, Türkçe konuş!

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/09/muzaffereddin-sah-kacar-osmanl.html

وصیت تورکی مظفرالدین شاه به ولی‌عهد محمدعلی شاه

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/08/blog-post_18.html

قدم قویدو فغفور و خاقانیمیز - شعر تورکی میرزا مهدی شکوهی در استقبال ورود مظفرالدین میرزا به مراغه

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/01/blog-post_18.html

میللی شاعیر معلم فیضی: عوثمان‌لی سلطان عبدالحمید خان و قاجار مظفرالدین شاه اؤیگوسونده

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/10/blog-post_4.html

مظفرالدین شاه شخصیتی بی نهایت خوش‌قلب و عادل، احاطه شده توسط تورک‌ها است

http://sozumuz1.blogspot.com/2020/01/blog-post_9.html

متن تورکی نطق مظفرالدین شاه در لزوم اصلاحات رادیکال به ترجمه‌ی مهدی‌خان تبریزی مدیر روزنامه‌ی حکمت قاهره

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/03/blog-post_9.html

رسول‌زاده: از مظفّرالدین شاه در یادها خاطره‌های نیکو نقش بست و در ماتمش اشک‌های گرم ریخته شد

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/08/blog-post_20.html

شهامت‌لی مظفرالدین شاه قاجار حضرت‌له‌ری

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/08/blog-post_47.html

---

[1] -S 29, Hâşiye. … Hüséynzâde biyoqrafik qéydlerinde çekdiyi resimlerden biri bârede béle me’lumat vérirdi: "Pilévne qahramanı Osman Paşa’nın partlamış bir obüs üzerinde yapdığım yağlı boya portresi Müzeffereddin Şah’a vérilmişdi (bu resim Tahran’da olsa gerek; bunun üçün merhum Şah’dan "Şir-i Xurşid" nişanı aldım)".  

-S 84 , (Eli Bey Hüséynzâde’den behs éden bu kitabda onun tesvîrî senet sâhesindeki çalışmalarının qısa xülâsesini vérmekle kifâyetlenirem).

1. "Pilévne qahramanı Qâzi Osman Paşa’nın resmi". Bu esere göre Eli Bey İran Şahı Müzeffereddin terefinden "Şir-i xurşid" ordéni ile teltif olunup.

[2] Obüs: Top ve havanların kimi özelliklerini taşıyan, hem dikey hem düşey mermi atabilen, kısa namlulu bir top.

[3] Gazi Osman Paşa

https://tr.wikipedia.org/wiki/Gazi_Osman_Pa%C5%9Fa

[4] Plevne Savunması

https://tr.wikipedia.org/wiki/Plevne_Savunmas%C4%B1

[5] روابط ادبی بین علی بیگ حسین‌زاده‌‌ توران و معلم فیضی افندی سرابی تبریزی

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/11/blog-post_21.html

[6] مظفرالدین شاه: گل و لای نعل اسب‌های اوردوی قهرمان عوثمان‌لی، مدال شرف بر سینه‌ی من است

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/12/blog-post.html