جلوگیری از جار زدن به زبان تورکی در مدارس شهر بین (بن)، استان چهارمحال بختیاری

جلوگیری از جار زدن به زبان تورکی در مدارس شهر بین (بن)، استان چهارمحال بختیاری - ایران مرکزی

 

مئهران باهارلی

انجمن معارف تهران و تبریز در سال‌های ١٨٩٨-١٩٠٠ در نظام‌‌نامه‌های خود تنها زبان تحصیلی و تعلیم و تعلم در مدارس جدید را فارسی اعلام کردند. متعاقب آن جنبش مشروطیت در ایران، منجر به رسمی نمودن انحصاری و عملی (دو فاکتو) زبان فارسی توسط کاربرد آن در نگارش قانون اساسی (١٩٠٦) و متمم آن، و رسمیت حقوقی (دو ژور) زبان فارسی با تصویب قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی (١٩٠٧) پیشنهادی انجمن ایالتی آزربایجان که دانستن زبان فارسی را شرط لازم برای انتخاب شدن اعلام کرده بود، گردید. آن هم در کشوری که در آن مقطع زمانی تحت حاکمیتی تورک (قاجار) قرار داشت، دارای جمعیتی با اکثریت نسبی تورک بود و تورک‌ها خود رهبری (ظاهری) جنبش مشروطیت را برعهده داشتند. در ادامه ملیون ایرانی پان ایرانیست در تبریز موسوم به فرقه‌ی دموکرات آزربایجان و حاکمیت کوتاه مدتشان در این شهر به اسم آزادی سِتان، استفاده از زبان تورکی را در مدارس و ادارات را ممنوع نموده و مجازات‌هایی برای تورکی صحبت کردن از جمله صندوق جریمه به جرم صحبت به تورکی را ابداع و باب کردند. با کودتای سوم اسفند سردار سپه، حاکمیت نظامی او سیاست تورک‌ستیزی و تورکی‌زدائی از ایران را به یک سیاست رسمی دولتی راهبردی، نسل‌کشی زبانی و ملی تورک تبدیل نمود ....

از همین رو این تاریخ، یعنی ربع اول قرن بیستم، سرآغاز تبدیل «تورک‌ستیزی» و «فارس‌سازی» (به فرانسوی فارسیفیکاسیونFarsification ، به انگلیسی پرشینیزیشنPersianization, Persianisation) به دو سیاست رسمی دولت ایران، که جوهر آن دشمنی با زبان عمومی تورکی و هویت ملی تورک است، شمرده می‌شود. این دو سیاست موازی که بنا به برداشت معاصر مدنی ژنوساید فرهنگی و مصداق راسیسم نهادینه – سیستماتیک شمرده می‌شوند، نقش تعیین‌کننده‌ای در سد نمودن روند توسعه فرهنگی و اجتماعی ایران و عقب‌مانده‌گی مدنی مزمن نه تنها ملت محکوم و اسیر تورک، بلکه ملت حاکم فارس‌و کل جامعه‌ی ایران در یک صد و ده سال اخیر پس از جنبش مشروطیت داشته‌اند.

مولفه‌ی اصلی سیاست دولتی تورک‌ستیزی - فارس‌سازی در ایران، ممنوع ساختن و مالا حذف زبان تورکی از تمام عرصه‌های دولتی، نظامی، مطبوعاتی، نوشتاری، هنری، اجتماعی و به ویژه قدغن ساختن کاربرد زبان تورکی و بیرون راندن آن از حیطه‌ی تعلیم و تعلم و نظام آموزشی کشور، و هم‌زمان جای‌گزینی جبری زبان فارسی به جای زبان تورکی در همه‌ی عرصه‌های مذکور بود. در همین راستا مفردات درسی و کتب آموزشی کودکان با محتوی و متون تورک‌ستیز و نژادپرستانه آکنده شدند، و نظام آموزشی کشور به همراه خلق تورک صحنه‌هائی حزین و خفت‌انگیز مانند صدور بخش‌نامه‌های ممنوع‌کننده‌ی کاربرد زبان تورکی از سوی کودکان تورک حتی در حین محاورات، گزاردن صندوق‌های جریمه و تنبیه‌های بدنی و خشونت فیزیکی مانند چوب زدن به کودکان به جرم تورکی سخن گفتن تا مراسم عمومی آتش زدن کتب تورکی و .... را شاهد گردیدند.

در زیر نمونه‌ای از مکاتبات – بخش‌نامه دولتی در باره‌ی ممنوع ساختن تکلم به زبان تورکی در مدارس شهر بن (به تورکی بین) در استان چهارمحال و بختیاری را آورده‌ام. در زیر به چند نکته در رابطه با این سند اشاره می‌کنم:

١-این‌گونه مدارک و وثیقه‌ها به لحاظ مستندسازی تاریخ سیاست دولتی تورک‌ستیزی و فارس‌سازی و نسل‌کشی زبانی و ملی تورک و چون و چرائی آن‌ها بسیار حائز اهمیت‌اند.

٢- سیاست رسمی تورکی‌ستیزی و حذف زبان تورکی در یک صد و ده سال اخیر صرفا محدود به چند استان تورک‌نشین منطقه‌ی آزربایجان در شمال غرب نبوده است. بلکه متناسب با واقعیت پراکنده‌گی تورک‌ها در ایران، همه‌ی سطح این کشور را در برگرفته است. چنانچه این سند هم مربوط به شهر تورک‌نشین بین (بن) در استان چهارمحال است.

٣- این سند نشان می‌دهد که سیاست تورک‌ستیزی رسمی و دولتی در واکنش به احتمال استقلال‌خواهی و یا تجزیه‌طلبی تورک‌ها – که البته در منطقه‌ی ملی تورک در شمال غرب ایران و یا تورک‌ایلی وجود داشت - شکل نگرفته و دارای انگیزه‌ها، هویت و تاریخ مستقلی است. (تاریخ این سند مربوط به نه – ٩ سال قبل از جریان حکومت ملی آزربایجان است). تورک‌های استان چهارمحال بختیاری در مرکز ایران کائن‌اند و هرگز خواهان استقلال و تجزیه نبوده‌اند.

٤-در نگارش این سند هم سنت تحقیر و خوار شمردن زبان تورکی و تورک‌ها فراموش نشده است. زبان تورکی لهجه نامیده شده و از تکلم کودکان به زبان تورکی به صورت «جار زدن به لهجه‌ی تورکی» یاد شده است.

٥-در سند ادعا می‌شود که کودکان در دبستان هنگامی که نمی‌خواهند مطالبشان را «دیگران» بفهمند به تورکی جار می‌زنند. از آنجا که طبق همین سند زبان اهالی تورکی است، این «دیگران» می‌بایست آموزگاران و مسئولین غیر بومی دبستان باشند. این نیز به واقع اعتراف به وجود یکی دیگر از روش‌های پیش‌برد سیاست حذف زبان تورکی از نظام آموزشی کشور و فارس‌سازی کودکان تورک، یعنی اعزام معلمین فارس‌زبان ناآشنا به زبان تورکی به مدارس مناطق تورک‌نشین کشور است. اقدامی که ناشی از وضعیت «استعمار داخلی» مناطق ملی غیر فارس توسط ملت حاکم فارس – دولت ایران است.

٦-این سند از زبان ما با نام واقعی «تورکی» یاد می‌کند. این تائیدی بر این تثبیت دقیق است که آزربایجان‌گرایی با اصرار به تعویض خودنامگذاری زبان تورکی به آذری و آذربایجانی و تورکی آذری و تورکی آذربایجانی و ده‌ها دیگرنام‌گذاری جعلی بر اساس استان و شهر و طائفه و ...، در عرصه‌ی تورک‌ستیزی و تورکی‌ستیزی در موضعی ضد تورک‌تر از پان‌ایرانیسم قرار دارد.

٧-سیاست تورک‌ستیزی مانند دیگر نقاط ایران، در منطقه‌ی چهارمحال نیز عموما با شکست مواجه شده است. علی رغم یک صد و ده سال اعمال بلاانقطاع سیاست همه‌جانبه‌ی تورک‌ستیزی و فارس‌سازی در این منطقه، هم اکنون نیز بیش از ٣٠٪ اهالی استان چهارمحال را تورکان تشکیل می‌دهند. طنز تلخ تاریخ این که بن - بین (و سامان و جونقان و کیان و ...) در این استان در حال حاضر به یکی از مراکز رونسانس فرهنگی و ادبی زبان تورکی در ایران تبدیل شده‌اند. این منطقه یکی از مهم‌ترین مناطق تورک‌نشین کشور و موطن شعرای برجسته‌ی تورک مانند «حسینقلی‌خان امان بنی»، و حبیب دستان بنی اصفهانی مولف کتاب «تذکره‌ی خط و خطاطان» به تورکی است. شماری از تورکی‌شناسان – تورکولوق‌های معاصر ایران هم، از جمله جعفر نادری بنی، و شعرای معاصر تورک از جمله بهنام رستمی جونقانی، یزدان نیکبخت، جهانگیر زمانی، همایون علیدوستی (مولف کتاب «یاشاسین شهر کیان»)، ... از همین منطقه که قرار بود کودکان آن دیگر به لهجه‌ی تورکی جار نزنند می‌باشند!

گئرچه‌یه هو!

متن سند اول:

وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه

اداره معارف و اوقاف اصفهان

تاریخ ١٠/٠٧/١٣١٦  دبستان ٤٦ بن

بعد العنوان. محترماً گزارش می‌دهد:

نظر به اینکه باین که در این محلّ [بن]، گفتگوی اهالی بزبان ترکی است و بعضی مطالب را که نمی‌خواهند به دیگران بفهمانند جار میزنند به لهجهٔ ترکی و این ترتیب مانع پیشرفت کار دبستان است، اگر امر می‌فرمائید، اکیداً قدغن نمائیم که دیگر بزبان ترکی جار نزنند.

مدیر دبستان دولتی شماره ٤٦ بن. محل امضاء. مطابق اصل است. صابری ١٩/٠٧/١٣١٦

متن سند دوم:

وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه

اداره معارف و اوقاف حوزه اصفهان

دایره بازرسی

تاریخ ١٩ ماه ٧ ، ١٣١٦

شماره ١٨٤٦٩، همراه ١ ورق

حکومت اصفهان:

رونوشت نامه شماره ١٢٨-١٠، ٧، ١٦ دبستان دولتی ٤٦ بن برای استحضار خاطر شریف و اقدام مقتضی تقدیم می شود.

رئیس معارف و اوقاف

متن سند سوم:

 وزارت داخله

اداره حکومت چهارمحال

تاریخ٣ ماه ٨ – ١٣١٦

نمره ٢٢٨٧

حکومت اصفهان:

پاسخ نامه شماره ١٠٣٩٠- ٢٤،٧،١٦ رونوشت شماره ١٢٨ دبستان دولتی قریه بن معروض میدارد طبق دستور صادره بکدخدای محل دستور لازم در جلوگیری از جار زدن و صحبت کردن زبان ترکی داده شد.

از طرف حکومت چهار محال

سال ١٦،٨،٤

منبع اسناد:

 تلاش برای ممنوعیت تکلم زبان ترکی در مدرسه علامه بن در سال 1316، نویسنده: جعفرنادری بنی، تاریخ: دوشنبه بیست و ششم مرداد ۱۳۹۴. با تشکر از میلاد حیدری بنی

http://shahre-ben.blogfa.com/

http://shahre-ben.blogfa.com/tag/شهربن

 برچسب‌ها: شهربن

| 18:18 | | 4 نظر

 

تحميل زبان فارسی به ‌تورک‌ها:

مورد ایران: نژادپرستی زبانی، نسل‌کُشی زبانی و زبان‌کُشی دولتی

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post_18.html

اسناد دولتی در باره‌ی منسوخ کردن زبان تورکی و فارس‌سازی اجباری تورک‌ها توسط مدارس فارسی‌زبان بنا به گزارشات رسمی سال‌های ١٣٠٤-١٣٠١

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/03/blog-post.html

حرف زدن به زبان تورکی از جرایم نابخشودنی مدارس بود و چوب خوردن داشت.

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/05/blog-post_16.html

زدن افسار اولاغ به سر کودکان تورک و بستنشان به آخور تا مثل آدم به فارسی حرف بزنند

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_9.html

تکلم به لهجه‌ی اجنبی تورکی اکیداً ممنوع است. با زبان شیرین فارسی صحبت کنید!

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/04/blog-post_4.html

یک سند تاریخی: تحمیل زبان فارسی به شاگردان تورک با توبیخ و اخطار و قدغن نمودن تورکی حرف زدن در مدارس

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_30.html

خانم معلم و صندوق جریمه‌ی تکلم به زبان تورکی، و بؤیوک آنامین ناماز چادراسی

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post_21.html

صندوق جریمه‌ی تورکی صحبت کردن در مدارس، یکی از متودهای تروریزه کردن کودکان تورک و تحمیل فارسی به آن‌ها در ایران

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/05/blog-post_13.html

کتاب درسی مشروطیت: بعد از این تورکی حرف نزنیم. اگر او تورکی حرف زد جواب ندهیم

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/04/blog-post_19.html

جلوگیری از جار زدن به زبان تورکی در مدارس شهر بین (بن)، استان چهارمحال بختیاری - ایران مرکزی

http://sozumuz1.blogspot.com/2015/12/blog-post_11.html

قومیتگرائی افراطی فارسی و مراسم کتاب‌سوزی ٢٦ آذر سال ١٣٢٥ در آزربایجان

http://sozumuz1.blogspot.com/2015/12/blog-post_22.html

بخشنامه‌ی اداره‌ی فرهنگ آزربایجان برای رایج ساختن نام و هویت قومی آذری و آذربایجانی به جای تورک

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/10/blog-post_12.html

دستور مظفرالدین شاه قاجار برای تدریس زبان تورکی در مدارس آزربایجان و اعتناء بایسته به تعلم آن

http://sozumuz1.blogspot.com/2015/12/blog-post.html

٩٨مین سالگرد تاسیس مدرسه‌ی تورک خیر یوردو (صلاحیه) اورمیه و ١٠٧مین سالگرد مدرسه‌ی تورک بالو و یادی از حاجی میرزا فضل الله مجتهد اورمولو

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/02/blog-post_22.html

رابینو: روستائیان همدان تورک‌اند و کلمه‌ای فارسی نمی‌دانند.

http://sozumuz1.blogspot.com/2015/12/blog-post_13.html

دانش‌آموزان تورک کوریجان- کبود راهنگ- همدان اصلاً زبان فارسی نمی‌دانند

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/03/blog-post_28.html

همدان می‌خواست تورکی، زبان رابط بین المللی جهان اسلام شود

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/10/blog-post_12.html

هویت‌پروری و برابری‌خواهی ملی تورک، مبارزه‌ای علیه نژادپرستی، نئوفاشیسم و نئوکولونیالیسم

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/11/blog-post_15.html

تورکی‌خوانی و تورکی‌نویسی و رسمیت زبان تورکی، ضرورت مودرنیته و مدنی و معاصر شدن مردمان ایران است

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/11/blog-post_22.html

سیاست انکار و سرکوب هویت و ملت تورک ورشکست شده است

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/07/blog-post_10.html

ناسیونالیست‌های افراطی فارس و پان‌ایرانیست‌ها، از چپ و راست و بنیادگرا و ... نازیست‌های ایران و خاورمیانه‌اند.

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/07/blog-post.html

کانون مبارزه با نژادپرستی و تورک‌ستیزی در ایران

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/06/blog-post_10.html

نه‌‌ای به آن چشم‌های مهربان و پر اومید

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_35.html

آقای آیت الله، شما چرا تورکی یاد نگرفته‌اید؟!

http://sozumuz1.blogspot.com/2015/12/blog-post_28.html

اشکالات اصل ١٥ قانون اساسی و مسئله‌ی خط و زبان تورکی

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_14.html

مطالبات بنیادین مردم تورک در سراسر ایران (فارغ از استان، لهجه، مذهب و گرایشات سیاسی)

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/01/blog-post.html

تحریم مدارس فارسی در یک روز و یا یک ساعت مشخص در سراسر ایران

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/06/blog-post_23.html

بهار تورکی‌زبانان ایران

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/02/blog-post.html