پیامهای نهفته در سنگ قبرها با سمبول آیاولدوز و نوشتههای تورکی و
حروف لاتینی و اورخونی آنها
مئهران باهارلی
تورکها در ایران و مخصوصا در تورکایلی، و به طور چشمگیر و روزافزونی در استانهای حاشیهای آزربایجان غربی، همدان، مرکزی، تهران و ... سنگ قبرها (و اعلامیههای ترحیم و عروسی و تولد و ....) خود را به زبان تورکی نویسانده و در آنها از سمبولهای تورکیت، مانند هلال ماه و ستاره، تامقاهای طوائف تاریخی و دولتهای تورک، و خطوط لاتینی و اورخونی (تورکی قدیم) استفاده میکنند. این روند، زائیدهی «حرکت ملی تورک» (و نه «حرکت ملی آزربایجان» مربوط به یک هویت ملی دیگر و دارای تاریخی جداگانه) است. در زیر به بعضی پیامهای نهفته در این سنگ قبرها که آنها را دارای اهمیت تاریخی میکنند اشاره کردهام.
١-بازگشت به هویت ملی تورک - «حرکت ملی تورک»: نوشتن سنگ قبرها به زبان تورکی و کاربرد سمبولهای تورکیت در آنها، در متن روند خودآگاهی – شعور ملی تورک و برگشت به هویت ملی تورک و یا «حرکت ملی تورک» (ادامهی «مجادلهی ملی تورک» سالهای جنگ جهانی اول) است که توسط دو هویت ملی ضد تورک «ایرانی» و «آزربایجانی» نفی و انکار و کاملا به حاشیه رانده شده بود و در دهههای اخیر بعد از انقطاعی هشتاد ساله دوباره احیا شده است. مفید است یادآوری شود که روند خودآگاهی ملی تورک و برگشت به هویت ملی تورک و یا «حرکت ملی تورک» به درجهی بزرگی محصول دور شدن از و نفی هویت ملی آزربایجانی – زائیدهی پانایرانیسم دورهی جنبش مشروطهی انگلیسی و استالینیسم روسی – است که هیچ اهمیتی به فرهنگسازی و احیای شعور ملی تورک نمیداد و نمیدهد و با هویت ملی تورک هم مشکل حیاتی و سر دشمنی دارد.
٢- نافرمانی مدنی و مبارزهی مسالمتآمیز با سیاست دولتی فارسسازی: نوشتن سنگ قبرها به زبان تورکی و کاربرد سمبولهای تورکیت – تورکباشی در آنها، جزئی از نافرمانی مدنی و مبارزهی مسالمتآمیز با سیاست دولتی فارسسازی در ایران و نسلکشی زبانی و ملی تورک در این کشور که هدف ریشهکن کردن زبان تورکی و متروک ساختن تورکینویسی و متوقف ساختن استفادهی مردم تورک از زبان تورکی در مناسبات اجتماعی و .... را دنبال میکند است. (این نافرمانی مدنی نباید محدود به سنگ قبرها و ... شود، بلکه به موازات تضعیف جمهوری اسلامی باید تشدید و تعمیق و گستردهتر شود و از جمله به صورت تغییر تابلوهای شهری و اماکن و خیابانها و یادبودها و مدارس و ادارات از فارسی به تورکی در تمام شهرها و روستاها و محلات تورکنشین در تورکایلی و دیگر مناطق ملی تورک راسا از طرف مردم ادامه یابد).
٣- اسناد حقوقی برای اثبات تملک ملت تورک بر وطن تورک: یکی از دلائل نوشتن سنگ قبرها به زبان تورکی و کاربرد سمبولهای تورکیت در آنها، وقوف مردم تورک بر این حقیقت است که سنگ قبرهای تورکی، مانند کتیبهها و کتابها و دیگر میراث مادی تمدنی تورک، از مهمترین اسناد حقوقی برای نشان دادن وجود یک ملت و فرهنگ و زبان و تمدن آن، به شکست کشانیدن سیاست پانایرانیسم و آزربایجانیسم در ناموجود کردن «تورک» در ایران و تورکایلی، و اثبات تملک ملت تورک بر سرزمینهای تورکنشین است. دقیقا به همین سبب است که دولت ایران و ناسیونالیستهای ارمنی و کوردی و .... به تخریب میراث مادی مدنیت تورک و در راس آنها کتیبهها و سنگ قبرهای تورکی در هر جا که به اشغال خود در میآورند میپردازند و به جای آنها کتیبهها و سنگ قبرها به زبانهای فارسی و ارمنی و کوردی و .... را نصب میکنند.
٤-بازیافت حافظهی تاریخی تورک: کاربرد تامغاهای ایلات تاریخی تورک و دولتهای تورک در تاریخ در سنگ قبرها و اعلامیهها، تلاشی است برای ترمیم گسست عظیمی که به خصوص با ظهور صفویان در تاریخ تورک رخ داد و در نتیجهی آن ملت تورک تماما از تاریخ و تمدن تورک بریده و به درون تاریخ فارس – ایران انداخته – وصله شد. گسست مردم تورک ساکن در ایران و تورکایلی از تاریخ و حوزهی تمدنی تورک با ظهور مشروطیت و آزربایجانگرایی انگلیسی که مردم تورک ساکن در آزربایجان را به ایران پیش از اسلام و آریاییها و زرتشتیگری میچسباند و سپس آزربایجانگرایی استالینیستی که همان سیاست را با افزودن رنگی قفقازی به آن ادامه داد بسیار عمیقتر شد و باعث پاک و زدوده شدن حافظهی تاریخی تورک مخصوصا در میان نخبهگان استان آزربایجان شرقی سابق گشت. اکنون کاربرد تامغاهای ایلات تاریخی تورک و دولتهای تورک تاریخ، نشانگر بازیافتن حافظهی تاریخی تورک و ترمیم مانقورتیزاسیون و گسست و فراموشی ایجاد شده توسط ایرانگرایی و شیعیگری و آزربایجانگرایی و ... در ملت تورک است.
٥-پایان دادن به تفرقهافکنی و فرقهگرایی شیعی: کاربرد سمبول هلال ماه و ستاره در سنگ قبرها و .... بیان صریح روی گرداندن ملت تورک از تفرقهافکنی و فرقهگرایی شیعی است که در پانصد سال گذشته با خلاصه کردن هویت تورکها در شیعیت – که خود ملقمهای از شعوبیسم پارسی و آموزههای زرتشتی و کلیسای ارمنی و ذهنیت صلیبی است – آنها را از جهان تورکیک منتزع و ایزوله، و با عمده کردن هویت مذهبی به طور موثر از ظهور هویت ملی مودرن تورک در میان تورکزبانان ساکن در ایران و ورود آنها به عصر مدنیت معاصر جلوگیری کرده، و نهایتا آنها را تبدیل به ماشههایی مانقورت بر علیه ملت تورک و جهان تورکیک کرده بود. ملت تورک با گنجاندن سمبول هلال ماه و ستاره در سنگ قبرها و ... میگوید اکنون او جزئی از جهان اسلام است و دوران فرقهگرایی و فاناتیسم شیعی و سوء استفادهی دولت ایران و صلیبیان از وی برای ضربه زدن به جهان اسلام و تورکیک به پایان رسیده است.
٦-رهایی از الفبای فارسی و پیوند با تورکیه و جمهوری آزربایجان: کاربرد الفبای لاتین در سنگ قبرها، همچنین نشانگر وجود تمایل و عزم ملت تورک برای رهایی خود از یوغ زبان و الفبای فارسی و تاسیس روابط همهجانبه با تورکیه و جمهوری آزربایجان است. (مردم تورک و حرکت ملی تورک در این راستا میباید از کاربرد حرف (Ə) که استالینیستها در جمهوری آزربایجان با هدف جدا ساختن مردم تورک جمهوری آزربایجان از مردم تورک جمهوری تورکیه در الفبای لاتینی خود گنجاندند اجتناب کنند و در همه جا از جمله در سنگ قبرها فتحه و یا زبر را با حرف لاتینی (E) و کسره و یا زیر را با حرف لاتینی (É) نشان دهند).
٧-تاکید بر سکولاریسم و عضوی از جهان مدنی و معاصر بودن: کاربرد الفبای لاتینی همچنین میتواند به صورت یک رفتار سکولار - رد مقدس بودن الفبای عربی –، و ظهور دوبارهی ملت تورک در صحنه به صورت عضوی از جهان مدنی و معاصر و دارای پیوندها با جهان دموکراتیک (در این میان غرب و اوروپا) تعبیر شود.
٨- بازگشت به هویت و تمدن پیش اسلامی: کاربرد الفبای اورخون در سنگ قبرهای تورکان علاوه بر پیامهایی که فوقا شمرده شدند (شعور ملی تورک، بازگشت به هویت ملی تورک، نافرمانی مدنی به رسمیت و تحمیل زبان و الفبای فارسی، سکولاریسم، ....)، مشخصا دارای پیام دوری از فرهنگ و تمدن اسلامی و بازگشت به هویت و تمدن پیش اسلامی – تمایلی که در دورهی جمهوری اسلامی ایران در میان تمام ملل ساکن در ایران مشاهده میشود – هم است (تمایل دوری از اسلام در فارسها به صورت بازگشت به زرتشتیگری و باستانگرایی ایرانی جلوهگر میشود).
٩-پیام به جهان تورکیک غیر مسلمان: کاربرد الفبای اورخون همچنین میتواند به صورت پیامی به جهان تورکیک غیر مسلمان (تورکیکهای مسیحی، موسوی، بودیست، شامانیست، آنیمیست، تنگریست، بی دین، ....) که با ملاتی به غیر از اسلام، یعنی تورکیت به یکدیگر وابستهاند تلقی شود.