Friday, April 26, 2019

جارلاو CARLAV: آگهی تجارتی، آگهی تبلیغاتی، رکلام

 

جارلاو CARLAV

آگهی تجارتی، آگهی تبلیغاتی، رکلام

 

مئهران باهارلی

 
اورمودا تورک‌جه جارلاو (آگهی تبلیغاتی، رکلام در اورمیه): آیاغی‌نین آلتی‌نا دؤشه‌نمه‌ک ایسته‌ییره‌م

 «جارلاو» یئنی‌دئگی‌سی (نوواژه، نئولوژیسم)، آگهی تجارتی، رئکلام و تبلیغات آنلامی‌ندادیر. تورک‌جه‌ده «جار» کؤکو، سه‌س، بان - بانگ[1]، اون، باغیرما، چاغیرما، .... (فارس‌جاسی: بانگ، داد، صدا، صلا، صوت، فریاد، ندا)؛ «جارلاماق» ایسه آنونس ائتمه، بیلدیرمه، آییتما، سؤیله‌مه و ... دئمه‌ک‌دیر.

«جارلاو»ین سون بؤلومو تورک‌جه‌ده آد و فعل‌ده‌ن آد یاپان «–آو»، «–ه‌و» و یا اه‌سکی «-آغو» سون‌اه‌کی‌دیر. «–آو»، «–ه‌و» سون‌اه‌کی گونوموز تورکمان لهجه‌له‌ری‌نده [باتی اوغوزجانین دوغو  و گونئی آنادولو ایله قافقاز، ایران و اورتادوغودا وار اولان دوغو لهجه‌له‌ری‌نده] «–وْو»، «-ؤو» اولاراق دا سؤیله‌نیر، بیر سیرا لهجه و آغیزلاردا دا (قاراپاپاق، باتی آنادولو، ...) «-وی»، «–ه‌ی»، «-یی»،  وس. بیچیم‌له‌ری‌نه دؤنوشموش‌دور[2].

«–آو»، «–ه‌و» سون‌اه‌کی ایله یاپیلمیش اؤرنه‌ک‌له‌رده‌ن: قاشاو (قه‌شوْو، قشو)، چێلاو (چیلوْو، چلو، چیله‌مه‌ک فعلی‌نده‌ن)، بیله‌و (بیلؤو، بیله‌مه‌ک‌ده‌ن)، ساخلاو (ساخلو، پادگان، سربازخانه، ساخلاماق‌دان)، بۆته‌و (بۆتؤو، بۆتمه‌ک‌ده‌ن)، توُماو (توُموْو؛ آنفولانزا، گیریپ، زوکام؛ توُمماق فعلی‌نده‌ن)، سایلاو[3] (نماینده، مجلس وکیلی، سایلاماق‌دان)، قێراو (قێروْو)، چالپاو (چالپوْو، بوْران)، قاراو (کور، نابینا)، یارلێقاو (لطف، یارلقێاماق‌دان)، مێنقاو (زوکام شدید)، ساقاو (ساقاغوُ، نوعی زوکام اسب)، که‌ته‌و (ورم حلق اسب)، مانداو (استخوان گردن اسب)، آلاو – یالاو (آلاغوُ، اه‌لوْو)، بوُخاو (بوُخوْو)، بوُزاو (بوُزاغێ، بیزوْو)، جێلاو (جلو)، چالاو (چالوْو، پارو)، داغ‌لاو (داغلوْو، داغ کننده)، ده‌مروْو (ته‌مره‌گۆ، نوعی بیماری پوستی)، اه‌ردوْو (آرێتقوُ، آب آلوده حاصل از شستن لباس)، شاید گیره‌و (گرو، رهین)، گۆمروْو (گۆمره‌گۆ، چێنقێراق چان، ناقوس)، کؤسه‌و (کؤزه‌گۆ، ذغال نیم سوخته)، اوْخلاو (اوْخلاغوُ، در تورکیه اوْکلاوا)، زێنقێردوْو (زێنقێرداغوُ، چێنقێرداغوُ؟)، چێرپوْو (چێرپاغوُ)،  قوْلاو (قوْلاغوُ، بهره)، یاپاو (یاپاغوُ، پشم بلند بر بدن حیوانات)، بیته‌و – بیده‌و (باکره، اسب اصیل)، اؤلچه‌و (قسطاس، میزان)، ته‌رگه‌و (بررسی، تحقیق)، ایله‌و (ناحیه)؛ بیته‌وی (ناحیه‌ی مجاور و پیوسته)، قوُزای – گۆزئی (قوُزئی، شمال)، ایله‌ی (اطراف، پیرامون)، اینه‌ی (سرازیری، سراشیب)، گۆنئی (جنوب)، کؤسه‌یۆ (شهوت)؛ یئنی‌دئگی‌له‌رده‌ن (نئولوژیسم‌له‌رده‌ن): اوْلای (حادثه)، یاتای (افقی)، یاپای (مصنوعی)، بۆکئی (منحنی)، دیکئی (عمودی)، اوُزای (فضا)؛ اؤده‌و، گؤره‌و، سؤیله‌و (نطق)، تؤره‌و (مشتق)، سێناو (امتحان)، تۆره‌و (مشتق)، ...

اه‌سکی زمان‌لاردا سه‌س‌ و باغیرما، دوروم، اولای و نه‌سنه‌له‌ری آنونس یاپما، بیلدیرمه و تبلیغ ائتمه‌نین باش‌لی‌جا آراجی اولدوغوندان دولایی «جار»ین ایلکین آنلامی سه‌س‌له بیلدیرمه‌ ایدی. سونرالار یازی ایله بیلدیرمه‌یه ده جارلیق دئدی‌له‌ر. ایندی ایسه آنلام گئنیش‌له‌مه‌سی‌یله جار و جارلاو، سه‌س و یازی‌یا اه‌ک اولاراق، باشقا یول و یؤنته‌م‌له‌رله یاپیلان، هر چئشیت آنونس و تبلیغات‌ آنلامی‌ندادیر.

Tuesday, April 23, 2019

بیر تورک اوغلو قهرمانین‌دیر بو مزار، سنگ‌نوشته‌ی مزار یک افسر عثمانلی در رسپوبلیکای آزربایجان

بیر تورک اوغلو قهرمانین‌دیر بو مزار

 

سنگ‌نوشته‌ی مزار یک افسر عثمانلی در رسپوبلیکای آزربایجان

 

مئهران باهارلی


تورک‌جه:

 

باکی - شاماخی یولوندان یوز کیلومئتره اوزاق‌لیق‌دا، آجی‌دره چایی قییی‌سی‌ندا تپه اوستونده ساندیق بیچیم‌لی و کیره‌چ‌ده‌ن یاپیلمیش بیر سین واردیر. m1,25 0,55 m x 0,37 m x بویوت‌لاری‌ندا اولان و اوزه‌ری‌نده نسخ یازی‌لی بیر یازیت بولونان بو سین، عوثمانلی بیر سوبایا عاییددیر. بو سوبای بیرینجی دونیا ساواشی ایل‌له‌ری‌نده قافقاس‌ا گلیپ، قافقاس مسلمان‌لاری‌نی (تورک‌له‌ری‌نی) سالدیرقان و ایشغال‌چی بولشئویک‌له‌ر، شائومیان باشچی‌لیغی‌ندا باکی سوویئت‌ی، داشناکسوتیون، چار روسیاسی اوردوسونون قالینتی‌لاری، ... گوج‌له‌ری‌نه قارشی قوروماق اوغروندا قاتیلدیغی ساواش‌دا شهید اولموش‌دور.

یازیت، ایکی تورک‌جه دیزه، بیر اوزون عرب‌جه جمله، یینه ایکی تورک‌جه دیزه‌ و سون‌دا تانری‌نین ربّانیت‌ی و محمّد رسول اللّه‌ین نبوّت‌ی‌نه تورک‌جه اقراردان اولوشور. بو سون بؤلوم‌ده‌ن ایکی کلیمه دوشموش‌دور. آیاق بؤلومونده «اللّه محمّد» یازیلان سین‌ده، عوثمانلی سوبایین آدی، اؤلدورولدویو گون و یئر یازیلمامیش‌دیر. سین‌داشین باشقا اؤزه‌ل‌لیک‌له‌ری‌نده‌ن، اون‌دا تورک‌لوک سینجی‌سی (سیمگه‌سی) اولان آی - بئش بوجاق‌لی اولدوزون بئش یئرده تصویر ائدیلمه‌سی‌دیر.

بو سینی ایلک کز آزه‌ربایجان رئسپوبلیکاسی آراشدیرماجی‌لاری‌ندان مه‌شه‌دی خانیم نعمت، ١٩٩١ ایلی‌نده «علم و حیات درگی‌سی»‌نین اوچونجو سایی‌سی‌ندا تانیتمیش، آنجاق یازیت‌دا نئچه کلیمه‌نی یانلیش اوخوموش‌دور. یازیت‌ین اؤنه‌می‌نده‌ن دولایی، تورک‌جه و عرب‌جه متن‌له‌ری‌نی دوزه‌لده‌ره‌ک و عرب‌جه بؤلومون چئویری‌سی ایله بیرلیک‌ده آشاغی‌دا وئرمیشه‌م. علم و حیات درگی‌سی‌نین ایلگی‌لی سایی‌سی‌نی ال‌ده ائده‌مه‌دیییم اوچون، یازیت‌ین «تورک دونیاسی تاریخی درگی‌سی»، شوبات ١٩٩٥، سایی ٩٨، ص ٦ دا باسیلان گؤروتونو (عکسی‌نی) قول‌لاندیم.

Monday, April 22, 2019

اورمولو فاطما ستاروونا موختارووا

فاطما ستاروونا موختارووا (Fatma Sattarovna Muxtarova, Фатьма Саттаровна Мухтарова). از نخستین خواننده‌گان زن اوپرا در دنیای تورکیک و جهان اسلام. فرزند یک تورک اورمیه‌ای بنام عابباس ریضایئف و یک تاتار لیپکا متولد لهستان بنام سارا حسن‌ئویچ (Sara Hasenewicz). خواننده‌ی اوپرا (مئزو سوپرانو) در روسیه‌ی تزاری و اتحاد جماهیر شوروی؛ متولد ٢٦ (١٤؟) مارس ١٨٩٣ (و یا ١٨٩٩؟) در شهر اورمیه – آزربایجان - تورک‌ایلی، ایران قاجاری؛ متوفی ١٩ اوکتوبر ١٩٧٢ در باکو، رسپوبلیکای آزربایجان، اتحاد جماهیر شوروی. هنرمند افتخاری رسپوبلیکای گورجستان و هنرمند مردمی رسپوبلیکای آزربایجان.

تراژدی فاطما خانیم موختارووا اورمولو، خواننده‌ی برجسته‌ی اوپرا، متولد اورمیه، از پدری تورک و مادری تاتار لیپکا

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/01/blog-post_3.html

اورمولو فاطما ستاروونا موختارووا- وئبلاگ آلبومو

http://sozumuz1.blogspot.com/2019/04/blog-post_22.html

اورمولو فاطما ستاروونا موختارووا-فئیسبوک آلبومو

https://www.facebook.com/media/set/?set=a.378501396035172&type=3