مصوبه‌ی حکومت احمدی‌نژاد در باره‌ی تدریس اختیاری دو واحد درسی اختیاری زبان‌ و ادبیات تورکی در دانشگاه‌ها

شورای عالی انقلاب فرهنگی: ورود غیر فارس‌ها ممنوع!

فرهنگستان زبان‌ و ادب فارسی: لانه‌ی توطئه بر علیه زبان‌ و فرهنگ تورکی

 

مصوبه‌ی حکومت احمدی‌نژاد در باره‌ی تدریس اختیاری دو واحد درسی اختیاری زبان‌ و ادبیات تورکی در دانشگاه‌ها

 

«شورای عالی انقلاب فرهنگی» و «فرهنگستان زبان‌ و ادب فارسی»، دو نهاد مرجع دولتی مربوط به زبان‌ و فرهنگ خلق فارس می‌باشند. این دو نهاد دولتی، ناآشنا و بیگانه با و فاقد صلاحیت در حیطه‌ی مسائل زبان‌ و فرهنگ‌های غیر فارسی و ملل غیر فارس، و در راس آن‌ها ملت تورک و زبان‌ و فرهنگ تورکی بوده، و دارای ماهیت تورک‌ستیز و عمل‌کرد و سابقه‌ای به شدت ضد تورکی هستند. تمام اجرائات این دو نهاد در گذشته بر علیه زبان‌ و فرهنگ و هویت ملی ملل مسلمان غیر فارس ساکن در ایران بوده است.

 

مئهران باهارلی

 

اودگون، بیچین آیی، سیغیر ایلی

Odgün, Biçin Ayı, Sığır İli

چهارشنبه، ٢٦ آگوست- ٢٠٠٩

سؤزوموز

یادآوری: این نوشته که در باره‌ی مصوبه - ابلاغیه‌ی رئیس جمهور احمدی‌نژاد ناظر به ارائه‌ی اختیاری دو واحد اختیاری زبان‌‌های ملی در برخی از دانشگاه‌های ایران است، عمدتاً بر «مساله‌ی زبان‌ تورکی» متمرکز شده است. زیرا «مساله‌ی تورک» و «مساله‌ی زبان‌ تورکی» پروتوتیپ «مساله‌ی ملی» و «مساله‌ی زبان‌‌های ملی» در ایران می‌باشند. از این رو نیز کلید حل مساله‌ی ملی در ایران، حل مساله‌ی تورک و کلید حل مساله‌ی زبان‌‌های ملی در ایران حل مساله‌ی زبان‌ تورکی در این کشور است.

گورگور بابايا سلام- تحية الی بابا كركر

گورگور بابایا سلام- تحیة الی بابا كركر

بیرینجی بؤلوم

اسماعیل سه‌رت  تورکمان

سؤزوموز فونئتیک یازیمی ایله
مئهران باهارلی

Saturday, July 22, 2006

 

GÜRGÜRBABAYA SELAM - BİRİNCİ BÖLÜM

İSMAYIL SERT TÜRKMAN

 

ANIQLAYAN: MÉHRAN BAHARLI 

 

توركمان بیزیك وئبلاگی‌ندان

http://kerkuk-az.blogspot.com/

بابا گورگور بیر قیزدیر

کرکوک اوسته یولدوزدور

آچ گؤزون، دونیایا باخ

گئجه‌ده‌کی یولدوزدور

کرکوک‌ون گونئی باتی ته‌په‌له‌ری‌نین قوینوندا، یئریاغی (نفت) یاتاق‌لاری‌نین لاپ اورتاسی‌ندا یئرله‌شه‌ن و بئشیک ته‌کین سالینان «باباگورگور»، اولولوغو، اودونون گؤرکه‌می، باغری‌ندان قوپان و بیربیری آردی‌نجا یوکسه‌له‌ن قیغیلجیم‌لاری ایله اون‌لودور. یالینیق اؤته‌یی (اینسان‌لیق تاریخی) بویونجا وارلیغی‌ندان سؤز ائدیله‌ن بو اود، سویوق یئل‌له‌رده‌ن، قاردان، قیش‌دان، یاغیش و بوران‌دان ائتکی‌له‌نمه‌زلییی ایله بیلینیر. بو اود و قایناغی، بو اؤزه‌ل‌لیک‌له‌ری ایله ده بؤلگه خالقی‌نجا، سیرادان قارشی‌لانماییپ قوتسانمیش‌دیر. بیر سؤیله‌نجه‌یه گؤره، چینگیزخان دا بو اودون قارشی‌سی‌ندا دیز چؤکوپ که‌له‌مه - یاخاری (دعا - التماس) ائتمیش‌دیر. تورکمان‌لار (عراق‌دا یاشایان تورک اوجقاراوباسی (دییاسپوراسی)، بو گؤرکه‌م‌لی اود کیتله‌سی آدی‌نا، یانارکه‌ن آلوولاری‌نین چیخاردیغی «گورگور» سه‌سی‌نده‌ن اه‌سین‌له‌نه‌ره‌ک «گورگوربابا» دئمیش‌له‌ر. (تورک دیلی‌نده «گورگور» سؤزجویو، شلاله (قوبا)، آلاو - آلوو (خاچماز)، «قورقور» ایسه سو ایچیله‌ن ده‌میر قاب (قاخ) و اووال بیچیم‌لی ده‌میر قوتو (شرور) آنلام‌لاری‌ندادیر). (مئهران باهارلی)

Babagürgür bir qızdır

Kerkük üste yulduzdur

Aç gözün dünyaya bax

Gécedeki gündüzdür 

Kerkük’ün günéybatı tepelerinin qoynunda, yéryağı (neft) yataqlarının lap ortasında yérleşen ve béşik tekin salınan Babagürgür, ululuğu, odunun görkemi, bağrından qopan ve birbiri ardınca yükselen qığılcımları ile ünlüdür. Yalınıq öteyi (insanlıq târixi) boyunca varlığından söz édilen bu od, soyuq yéllerden, qardan, qışdan, yağış ve borandan étgilenmezliyi ile bilinir. Bu od ve qaynğı bu özellikleri ile de bölge xalqınca sıradan qarşılanmayıp qutsanmışdır. Bir söylenceye göre, Çingiz Xan da bu odun qarşısında diz çöküp keleme - yaxarı (dua – iltimas) étmişdir. Türkmanlar, Iraqda yaşayan Türk ucqarobası (diyasporası), bu görkemli od kitlesi adına, yanarken alovlarının çıxardığı gürgür sesinden esinlenerek, “Gürgürbaba” démişler. (Türk dilinde gürgür dégisi, şelâle (quba), alav - alov (xaçmaz), qurqur ise su içilen demir qab (qax) ve oval biçimli demir qutu (şerur) anlamlarındadır).

Méhran Baharlı

نامه‌ی تورکی جغتايی سلطان حسين صفوی به امپراتور روسيه الکسيويچ پطر کبير

نامه‌ی تورکی جغتايی سلطان حسين صفوی به امپراتور روسيه الکسيويچ پطر کبير

مئهران باهارلی

در این نوشته یک نامه‌ی رسمی از شاهان صفوی به تورکی جغتایی را برای نخستین بار منتشر کرده‌ام. این نامه‌ی مهم تاریخی که در جلد سوم کتاب کراسه المعی، تالیف غلامحسین افضل الملک المعی، صص ٢٤٨-٢٥٠ (کتاب‌خانه‌ی مجلس شورای ملی، شماره‌ی ثبت کتاب: ١٨٢٢١، شماره‌ی قفسه ٩٤٥٢) آمده است، از طرف سلطان حسین صفوی (۱۶۹۴–۱۷۲۲)، به امپراتور روس پتر کبیر (۱۶۷۲–۱۷۲۵) نوشته شده است.

ایشیدمیشیز که شهر اولوب میله‌گیرد، منظومه‌ی تورکی در آداب و رسوم میلاجرد کوموزان (کمیجان)، استان مرکزی - تورک‌ایلی

ایشیدمیشیز که شهر اولوب میله‌گیرد

 

سراینده: حاج نورعلی غریبی

 

منظومه‌ی تورکی در مراسمات و آداب و رسوم میلاجرد

شهرستان کوموزان (کمیجان)، استان مرکزی- تورک‌ایلی

 

İŞİDMİSİZ Kİ ŞEHR OLUB MİLEGİRD

HAC NURELİ QERÎBÎ

 

TÜRKİLİ’NİN MİLEGİRD ŞEHERİ (KOMUZAN, MERKEZİ OSTAN) GELENEK VE TÖRELERİ HAQQINDA TÜRKCE QOŞAK

تقدیم: رضا اتابکی

لغت‌نامه: رضا اتابکی، حاج نورعلی غریبی، یوسف عبدالحسینی

ویرایش و تصحیح‌: علی غریبی، مئهران باهارلی

http://milajerdcity.blogfa.com/post-22.aspx

کنایه‌ها و ضرب المثل های تورکی؛ روستای خلیل کُرد، بخش صالح‌آباد، شهرستان بهار، استان همدان-تورک‌ایلی

تورک‌جه آتا-آناسؤزله‌ری و آنیشدیرمالاری

کنایه‌ها و ضرب المثل های تورکی

روستای خلیل کُرد،  بخش صالح‌آباد، شهرستان  بهار  استان همدان-تورک‌ایلی (آزربایجان اتنیک)

محمد کیاناجو

http://khalilkord.blogfa.com/category/7

پ.‌د.‌ف.‌له‌شديره‌ن: مئهران باهارلی

باهار لهجه‌سی سؤزجوک‌له‌ری‌نده‌ن:

آرێتماق Arıtmaq  (پاک کردن)، بوْغۇم Boğum  (بند)، قانشار Qanşar  (مقابل)، بیرجهBirce  (تک)، دئوشیرمه‌ک Dévşirmek  (جمع کردن)، گؤزگۆ Gözgü  (آئینه)، تانرێ Tanrı  (خدا)، یارێماق Yarımaq  (خیر دیدن)، چینجه Çince  (هسته)، قارێنچا Qarınça  (مورچه)، قۇرداق Qurdaq  (کِرم)، نمه Neme  (چه)، چی Çi  (ایچین)، دۆملۆک Dümlük  (دیمدیک)، تاپلاماق  Taplamaq (تاپداماق)، لۇوا Luva  (یۇوا)، ....

بخشنامه‌ی اداره‌ی فرهنگ آزربايجان برای رايج ساختن نام و هويتهای قومی جعلی-استعماری آذری و آذربايجانی به جای تورک

بخشنامه‌ی اداره‌ی فرهنگ آزربايجان برای رايج ساختن نام و هويتهای قومی جعلی-استعماری آذری و آذربايجانی به جای تورک

مئهران باهارلی

Monday, May 23, 2011

در زیر متن یک بخشنامه‌ی محرمانه از رئیس فرهنگ آزربایجان مربوط به سال ١٣٣١-١٩٥٢ را آورده‌ام. این بخشنامه که عطف به مرقومه‌ی محرمانه‌ی استانداری آزربایجان به همان مضمون به روسای دبیرستانها ابلاغ شده است، خواهان انجام اقدامات و تدبیراتی برای رایج ساختن نامها و مفاهیم «نژاد آزری-آزربایجان» و «زبان آزری- آزربایجان» به جای «تورک»؛  و ممنوع ساختن ورود نشریاتی که تورک بودن مردم آزربایجان را بیان می‌کنند است. پس از نقل متن بخشنامه، به چند نکته‌ی مربوطه اشاره کرده‌ام.

اسه‌ن: عره‌بجه «سلام» ايله «مرحبا» و فارسجا «درود»ون تورکجه‌سی

«اسه‌ن»: عره‌بجه «سلام» ايله «مرحبا» و فارسجا «درود»ون تورکجه‌سی

Monday, April 30, 2012 at 5:53pm

مئهران باهارلی

سلام کليمه‌سی‌نين کؤکه‌نی. سلام کلیمه‌سی‌نین کؤکه‌نی سئمیتیک (سامی) «ش.ل.م.» کلیمه‌سی‌دیر. بو کؤک بایری (باستان) سامی دیلله‌رینده باریش آنلامیندادیر. سومئرجه‌ده وار اولان «سیلیم» کلیمه‌سی ده بو کؤکه‌نله ایلگیلی اولوپ، سامی دیلله‌رینده‌ن اولان آقادجا (آککادجا)دان آلینتی‌دیر. آقادجادا آنلامی ساغلام و ساغلیق‌لی اولان «سیلیم»، ایلک کز سومئرجه‌ده سلام و سلام وئرمه‌ک آنلاملاریندا ایشله‌دیلمیشدیر. شام‌دا اسکی سامی دینله‌رینده‌ن کنعان بوته‌مینده باغلانتیلی «شالیم» کلیمه‌سی، «آخشام قارانلیغی تانریسی»‌نین آدی ایدی.

اسه‌ن: سلام، مرحه‌با، درود. سلام قارشیلیغیندا تورکجه‌ده گئچمیشده و گونوموزده «آلقیش»، «یاخشی‌لار» (آلتای‌جادا جاکشی‌لار؛ جاکشی‌لاش=سلام، جاکشی‌لاشماق=سلام‌لاشماق) گیبی چئشیتلی کلیمه‌له‌ر قوللانیلمیشدیر. آنجاق بونلارین ان اوزون سوره ایشله‌ک و ان یایقین اولانی «اسه‌ن» کلیمه‌سی‌دیر. گئنه‌ل آنلامدا سلام قارشیلیغی اولان «اسه‌ن» دئگیسی‌نین دیشیندا، تورکجه‌ده گونون چئشیتلی بؤلومله‌رینه اویقون آلقیش و تحیییه‌له‌ر ده واردیر. اؤرنه‌یین: «گون آیدین»، «اییی آخشام‌لار»، «یاخشی گئجه‌له‌ر»، ...

ترانه‌های تورکی از کوره‌نگ- کبودرآهنگ (همدان- تورک‌‌ائلی)

ترانه‌های تورکی از کوره‌نگ- کبودرآهنگ (همدان- تورک‌‌ائلی)

Tuesday, August 24, 2010

از ترانه‌های گاه‌گدار مادرم

فرياد ناصری

شاعر

همدان- کبودراهنگ

http://hemedan-az.blogspot.com/
http://www.google.com/profiles/faryad.naseri

بایاتی‌لارین کوروشه ایچینده‌ عره‌ب و لاتین الیفبالاریندا اؤلچون (ایستاندارد) تورکجه‌له‌ری، سؤزوموز طره‌فینده‌ن آرتیریلمیشدیر. فارسجا چئویریله‌ر، شاعیر فریاد ناصری‌نین یاپدیغی بیره‌بیر اولمایان اؤزگور چئویری‌له‌ردیر (ترجمه‌ی آزاد). مئهران باهارلی

تورکييه جومهورييه‌تی و ايران تورکله‌ری

تورکييه جومهورييه‌تی و ايران تورکله‌ری*

مئهران باهارلی

*باشلیقدا ایران تورکله‌ری، ایراندا یاشاماقدا اولان «تورک میلله‌تی» آنلامیندادیر

ييرمينجی يوزايلين باشلاريندا عوثمانلی- ايران تورکله‌ری

اؤزه‌ت: بو دؤنه‌مده عوثمانلی ایمپاراتورلوغو، ایران-قافقاسیا تورکله‌ری‌نین قورتاریجی‌سی گیبی داورانمیشدیر:

اون دوقوزونجو یوزایلین باشلاریندا اورتادوغو-باتی آسیاداکی تورک کیتله‌سی (کندیسینی ائتنیک-قوومی اولاراق «تورک» تانیملایان کیتله‌له‌ر ویا «باتی اوغوزلار») ایکی سییاسی اولوشومدا یئر آلماقدایدیلار: «عوثمانلی ایمپاراتورلوغو» (بوندان سونرا «باتی تورک» کیتله‌سی) و «قاجار شاهلیغی» (بوندان سونرا «دوغو تورک» کیتله‌سی). بو دئوله‌تله‌ر و اونلارا حاکیم اولان عاییله‌له‌رین ایکیسی ده «تورک» ایدی. عوثمانلی ایمپاراتورلوغوندا باتی تورک کیتله‌سی اساسه‌ن آنادولو و گونئی‌دوغو بالقانلار، و قاجار شاهلیغیندا دوغو تورک کیتله‌سی ایران´ین قوزئی‌باتیسی ایله گونئی قافقاسیادا یئر آلماقدایدی. اون دوقوزونجو یوزایلین ایلک یاریسی بیته‌رکه‌ن، دوغو تورک کیتله‌نین قافقاسیا بؤلومو ایسه چار روسیاسی‌نین قاجار شاهلیغی توپراقلارینی آدیم آدیم ایشغال ائتمه‌سی‌یله روسیانین دئنه‌تیمینه گیرمیشدی.

ییرمینجی یوزایله گیره‌رکه‌ن و بیرینجی دونیا ساواشی ایلله‌رینه دوغرو ایله‌رله‌رکه‌ن، عوثمانلی ایمپاراتورلوغوندا «ایتتیحاد-ی ایسلام» (اتحاد اسلام) آخیمی و «ایتتیحاد و تره‌ققی» (اتحاد و ترقی) فیرقه‌سی‌ اورتایا چیخیدی. ایتتیحاد-ی ایسلام، بوتون بویون‌وئریکلی (موسولمان) توپلولوقلارینی، دینی فاناتیسم و مذهه‌بچیلیکده‌ن ال چکیپ، آوروپا سؤمورگه‌چی دئوله‌تله‌رینه قارشی بیرله‌شمه‌یه چاغیران لاییک و مودئرنیست بیر پیروژه ایدی. بو باغلامدا زامانلا عوثمانلی ایمپاراتورلوغو ائلیتی، دوغو تورک کیتله‌سی‌نین قورتاریلماسی‌نین کندی گووه‌نلیک و ایستیراتئژیک چیخارلاری دوغرولتوسوندا و اونون گره‌یی اولدوغونا ایناندی. دوغو تورک کیتله‌سینی (ایران و قافقاسیادا) قورتارمانین آدی و نیته‌لییی ایسه بلیرسیزدی. زامانلا ایکی سئنارییو بلیرگینله‌شدی:

ديل ياراسی: اوماق، آلی اوماز- آلاماز- آلامماز- آلانماز، آلا بيلمه‌ز- آلابيلمه‌ز

ديل ياراسی: اوماق، آلی اوماز- آلاماز- آلامماز- آلانماز، آلا بيلمه‌ز- آلابيلمه‌ز

مئهران باهارلی

Saturday, April 07, 2012

تورکجه‌ده یئته‌رلیک فئعلی‌نین- اوچونجو شخص تکیل اولومسوز (فعل اقتداری، سوم شخص مفرد-منفی) - نئچه بیچیمی واردیر: «آلاماز» (تورکییه)؛ «آلامماز»، «آلانماز»، «آلا بیلمه‌ز»، «آلابیلمه‌ز» (آزه‌ربایجان، ایران). بونلارین کؤکه‌نی نه‌دیر و هانکیسی دوغرودور؟ بو سورونو نئچه آشامادا یانیتلاماق گره‌کیر:

قينامالی-سس‌له‌نديرمه‌لی بويروق سون‌اکی

.سه‌نه، .سانا

قینامالی-سس‌له‌ندیرمه‌لی بویروق سون‌اکی

مئهران باهارلی

Friday, November 23, 2012

تورک‌جه‌ده بویروق، ایسته‌ک و گره‌ک‌لی‌لیک کیپ‌له‌ری
	١.تکیل	٢.تکیل	٣.تکیل	١.چوخول	٢.چوخول	٣.چوخول
یالین بویروق	-	گل	گلسین	-	گلین/گلینیز	گلسین‌له‌ر
بویروق	گله‌م	گله‌سین	گله	گله‌ک/گله‌غین	گله‌سینیز	گله‌له‌ر
ایسته‌ک	گله‌ییم	گله‌سین	گله	گله‌لیم	گله‌سینیز	گله‌له‌ر
گره‌ک‌لی‌لیک	گلمه‌لی‌یه‌م	گلمه‌لی‌سین	گلمه‌لی	گلمه‌لی‌ییک/گلمه‌لی‌ییز	گلمه‌لی‌سینیز	گلمه‌لی‌له‌ر
قینامالی –سس‌له‌ندیرمه‌لی	-	گل‌سه‌نه	-	-	گل‌سه‌نیزه	-
وورقولو	-	گل‌گیل/گل‌گیله‌ن	-	-	-	-

تورکجه‌ده بویروق، ایسته‌ک و گره‌ک‌لی‌لیک کیپ‌له‌ری (قالیب‌لاری)

١-یالین بویروق. یالنیز ایکی‌نجی و اوچونجو شخص‌له‌ر اوچون ایشله‌دیلیر: گل، گلسین، گلین/گلینیز، گلسین‌له‌ر

*«گلین» داها غیر رسمی و صمیمی، «گلینیز» داها رسمی و کیبار بیچیم‌دیر.

٢-بویروق. هر اوچ شخص، تکیل و چوخول‌دا ایشله‌دیلیر: گله‌ییم، گله‌سین، گله؛ گله‌لیم، گله‌سینیز، گله‌له‌ر

*دانیشیق دیلی‌نده «گله‌سین» ایله «گله‌سینیز»، سیراسی‌یلا «گله‌سه‌ن» و «گله‌سیز» بیچیمی‌نده سؤیله‌نیر

٣-ایسته‌ک. هر اوچ شخص، تکیل و چوخول‌دا ایشله‌دیلیر: گله‌م، گله‌سین، گله، گله‌ک/گله‌غین، گله‌سینیز، گله‌له‌ر

*«گله‌غین» بیچیمی‌نین سونونداکی «ن»، «گله‌ک»ه آرتیریلان برکیشدیرمه-وورقولاما حرفی‌دیر.

٤-گره‌ک‌لی‌لیک. هر اوچ شخص، تکیل و چوخول‌دا ایشله‌دیلیر:گلمه‌لی‌یه‌م، گلمه‌لی‌سین، گلمه‌لی‌دیر، گلمه‌لی‌ییک/گلمه‌لی‌ییز، گلمه‌لی‌سینیز، گلمه‌لی‌دیرله‌ر

٥-قینامالی-سس‌له‌ندیرمه‌لی بویروق. یالنیز ٢‌نجی شخص تکیل و چوخول‌دا ایشله‌دیلیر: گل‌سه‌نه، گل‌سه‌نیزه

٦-وورقولو بویروق. یالنیز ٢نجی شخص تکیل‌ده ایشله‌دیلیر: گل‌گیل/ گل‌گیله‌ن

*«.گیلان» اکی قاراخان‌لی دؤنه‌می‌نده‌ اورتایا چیخمیش و بوگون تورکجه دیشی‌ندا، اویقورجا و اؤزبیک‌جه گیبی دوغو تورکول (تورکیک) دیل‌له‌ری‌نده ده قورونموش‌دور. بو اکین ایلکین بیچیمی «.گیل» اولموش‌دور: «آل‌گیل!»، «وئرگیل!».

**«.گیلان» سون‌اکی‌نده «.ه»، «.ا» سس‌له‌نمه و اسکی تورکجه‌ده‌ن بری وار اولان قیناما اونله‌می، سون‌داکی «ن» ایسه برکیشدیرمه-وورقولاما حرفی‌دیر.

٧-آلا، گالا: تورکجه‌ده ساده‌جه ایکی «آلا» و «گالا» اؤرنه‌یی بولونان بیر ایکی‌نجی شخص تکیل بویروق قالیبی واردیر. «آلا» ایله «گالا» سیراسی‌یلا «آل» و «گال» (گل+آل) کؤک‌له‌ری‌نه اسکی تورکجه‌ده‌ن بری وار اولان «.ه»، «.ا» سس‌له‌نمه و قیناما اونله‌می آرتیریلاراق یاپیلمیش‌دیر