مرامنامهی فرقه‌ی سوسياليست ايران و نفی فدراليسم ملی و حقوق زبانی ملل
ساکن در ايران در آن
مئهران باهارلی
فرقه‌ی
سوسیالیست ایران، به رهبری شخصیت تورک، سلیمان‌میرزا اسکندری در سال ١٩٢١ در قصر
شیرین اعلام موجودیت کرد و مرامنامهی خود را منتشر نمود. اعضای این فرقه را سوسیالیستهایی
که قبلاً اعضای فرقه‌ی دموکرات ایران بودند و افرادی از اعتدالیون قدیم تشکیل می‌داد.
فرقه‌ی سوسیالیست ایران یکی از چهار حزب اصلی دوره‌ی حکومت سردار سپه بود (سه حزب
دیگر، فرقه‌ی اصلاح‌طلبان متشکل از اعتدالیون قدیم و بقایای دموکرات‌ها، فرقه‌ی
تجدد و فرقه‌ی کمونیست). بسیاری از رهبران این چهار حزب دارای ملیت تباری تورک
بودند[1].
مانند
بسیاری از پدیده‌ها و نهادها و اصطلاحات فرهنگی، سیاسی و نظامی در تاریخ معاصر
ایران، مرامنامهی این حزب نیز از نقطه‌ی نظر تعبیرات و اصطلاحات بکار رفته و مفاهیم، متاثر و مقتبس از مشابهین تورکی خود در عثمانی[2] و به
درجات کمتری قفقاز است که در برخی از آنها تغییراتی، اغلب منفی داده شده‌اند. از
نکات مثبت این مرامنامه آوردن مساله‌ی «برابری جنسیتی» و «لغو مجازات اعدام» در آن؛
و از نکات منفی‌اش عدم تاکید بر «لائیسم-سکولاریسم» (جدائی دین و صنف خادمان دین
از امور دولتی)؛ و مخصوصا نفی «فدرالیسم ملی» و «حقوق زبانی» ملل ساکن در ایران
است. (ادعاهای ویکی پدیای فارسی در اعتقاد فرقه‌ی سوسیالیست ایران به تشکیل انجمن‌های
ایالتی و استفاده از زبان مادری در دبستان‌ها بی پایه و نادرست است).
سليمان ميرزا يک «تورک چپ ايرانی» بود، نه يک «چپ تورک»: میرزا محسن (سلیمان) میرزا
اسکندری (متولد ۱٨٧٦ اصلا از تبریز -۱٩٤٣ امامزاده عبدالله)، فرزند محسن میرزا کفیل‌الدوله؛ از بنیانگذاران فرقه‌ی دموکرات ایران؛ از بنیانگذاران و اولین رهبر فرقه‌ی
سوسیالیست ایران؛ از بنیانگذاران حزب توده‌ی ایران و اولین رهبر آن؛ چند بار وکیل
مجلس؛ یک دوره وزیر معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه است. این شخصیت تورک پایه‌گذار سوسیالیسم
در ایران لقب گرفته است. سلیمان میرزا دارای «ملیت تباری تورک» و «ملیت انتخابی –سیاسی
ایرانی» (معتقد به ملت ایران با زبان ملی فارسی و وطن ایران) بود. سلیمان میرزا در
سالهای جنگ جهانی اول تمایل آشكار به آلمان‌ها داشت و مانند بسیاری از تورکهای چپ
ایرانی و آزربایجانگرایان ایران‌گرا (خیابانی، جوادزاده-پیشه‌وری) و ... با ایجاد
دولت ملی تورک در شمال غرب ایران مخالفت کرد[3]. وی علی
رغم آنکه «بیشتر به زبان تورکی صحبت می‌کرد تا فارسی»[4]، همه‌ی
آثار خود را به فارسی، که آنرا زبان ملی خود می‌دانست نگاشته است. سلیمان میرزا به
عنوان یک شخصیت تورک که رهبر فرقه‌ی سوسیالیست ایران بود، به سبب عدم طرح مساله‌ی
ملی، مساله‌ی فدرالیسم ملی و حقوق زبانی ملت تورک، رسمیت دادن دوفاکتو و دوژور به
زبان فارسی و توصیه به تحمیل آن در مدارس به عنوان زبان ملی در مرامنامهی فرقه، همچنین
مخالفت با ایجاد دولت ملی تورک در سالهای جنگ جهانی اول در شمال غرب ایران به یاری
عثمانی، دچار خبط تاریخی و خیانت شده است.
.jpg)
.jpg)
