Sozumuz a window opening to the life and heritage of the Turkish nation living in Iran and Türkili (Turkish populated northwest and adjacent provinces in Iran) ----- Sözümüz, İran ve Türkili'de (İran'ın Türk nüfuslu kuzeybatı ve komşu vilayetleri’nde) yaşayan Türk milletinin yaşam ve bırakıtına açılan bir ağızka.
Friday, September 29, 2017
موضع حرکت ملی دمکراتيک تورک در بارهی رفراندم استقلال اقليم کوردستان
تورک قیریمی (قارا قیرقین) کشتار تورکان در غرب آزربایجان توسط دستهجات مسیحی
کشتار تورکان در غرب آزربایجان توسط دستهجات مسیحی
در سال ١٩١٧ با سقوط دولت تزاری روسیه، قوای وی مجبور به عقبنشینی از بخشهائی از خاک عثمانلی که در آغاز قرن بیستم به اشغال خود در آورده بود شد. متعاقب آن تحت رهبری آتاتورک و با پس راندن نیروهای اشغالگر بریتانیا، فرانسه، یونان و ایتالیا، ملت تورک در آناتولی-رومائلی و یا تورکیهی جدید، موفق به کسب و حفظ استقلال وطن خویش گردید. بدین ترتیب طرح ماجراجویانهی دول استعماری اوروپائی-غربی و بنیادگرایان مسیحی برای تاسیس یک دولت صلیبی-ارمنی در خاک و مناطق تورکنشین شرق آناتولی با استفاده از روشها و تاکتیکهای سابوتاژ، خرابکاری، ترور، شورشهای مسلحانه، نسلکشی، کشتار و اخراج تودهی تورک که به مدت بیش از نیم قرن آنها را بکار برده بودند (و در نهایت با واکنش سخت و رادیکال امپراتوری عثمانلی مواجه شده بود) یکبار و برای همیشه با ناکامی مواجه گردید.
پس از اتفاقات فاجعهانگیز، پرهزینه و تاسفبار مذکور در عثمانلی، نه ارمنیان و نه دول استعمارگر اوروپایی-غربی از پای نشستند. آنها برای جبران مافات در شرق و جنوب آناتولی، بیش از پیش به جنوب قفقاز و شمال غرب ایران قاجاری متوجه شدند. در همان سالها روسیه بخشهای بسیار گستردهای از اراضی تورکنشین در جنوب قفقاز را به دولت تازه تاسیس شدهی ارمنستان (و بخشهای دیگری را به داغستان روسیه و گورجستان) الحاق نمود. دولت جدید ارمنستان هم بلا درنگ شروع به پاکسازی قومی و تبعید و اخراج ساکنین تورک بومی این مناطق، بویژه از شهر تورکنشین و آزربایجانی ایروان و یا پایتخت بعدی این دولت کرد. (هنگامی که روسها خانات تورکی-آزربایجانی-قاجاری ایروان – منطبق بر بیشتر اراضی جمهوری ارمنستان امروزی- را اشغال نمودند، اکثریت جمعیت آن تورک بود[1]. تقریباً دو سوم جمعیت مسلمان (تورک) خود شهر ایروان-پایتخت بعدی ارمنستان - ، یعنی بیش از ٦٠٠٠٠ تن از طرف روسیه در اوایل قرن بیستم، و بقیه به همراه تورکان ساکن در دیگر مناطق ارمنستان در اواخر همین قرن از طرف دولت ارمنستان به زور نفی بلد و اخراج شدند).
از طرف دیگر ارمنیان به همراهی آسوریان، باز با تحریک، خطدهی و کومک دول استعمارگر غرب-مسیحی به هوس تاسیس دولت مسیحی آسورستان (آثورستان) در بخشهای جنوبی خاک تورکایلی (غرب آزربایجان) به مرکزیت اورمیه، و الحاق بخشهای شمالی آن (حوالی خوی-ماکو) به دولت تازهتاسیس ارمنستان افتادند.
و باز در زمینهسازی این هدف، نیروهای مسلح دولت ارمنستان و شبه نظامیان ارمنی (قاچاقلار) به همراهی همتایان آسوری خود جیلولار به سودای بدست آوردن برتریت جمعیتی عددی و خاک، دست به قتل عام و نسلکشی تورکان در بخشهای شمال غربی تورکایلی (غرب آزربایجان) زدند. به اینها نظامیان و افسران و فرماندهان ارمنی اوردوهای روسیهی تزاری که در کشتارها شرکت داشتند را هم باید افزود. قتل عام فجیع و نسلکشی بیش از صد و سی هزار تن از تورکان در بخشهای شمال غربی تورکایلی (غرب آزربایجان) به سالهای جنگ اول جهانی در اورمیه، سولدوز، خوی، سلماس، مرند، قاراداغ، دیلمقان، شرفخانه، ماکو، قوشچی، … انجام شده توسط نیروهای مسلح مسیحی ارمنی-آسوری، به «قارا قیرقین»، «تورک قیریمی» و یا حوادث «جیلولوق-قاچاقلیق» معروف است.
Monday, September 25, 2017
اشعار تورکی شاعری با تخلّص «قوتی» در مدح فتح بغداد توسط شاه عباس اول، و اصطلاحات «معنی تورکی» (مانی) و «تورکیات» در آن
اشعار تورکی شاعری با تخلّص «قوتی» در مدح فتح بغداد توسط شاه عباس اول، و اصطلاحات «معنی تورکی» (مانی) و «تورکیات» در آن
مئهران باهارلی
رسول جعفریان در ضمن یک مقاله[1] به معرفی یادداشتهای پشت نسخهای خطی از کتاب فقهی «ارشاد الاذهان الی احکام الایمان» اثر علامه حلی (متوفی ١٣٢٥ میلادی) پرداخته که در صفحهی دوم و سوم مانده به پایان آن اشعاری به فارسی و تورکی در بارهی شاه عباس اول و فتح بغداد به سال ١٦٢٢ میلادی و آب نجف آمده است. به گفتهی جعفریان این نسخه که در کتابخانهی ابن مسکویهی اصفهان نگهداری میشود توسط عبدالکاظم بن سلام الله موغاری در سال ١٥٦٥ میلادی کتابت شده و تحریر آن در ٢٧ آوگوست آن سال خاتمه یافته است. شمار صفحات متن اصلی کتاب ٣٢٦ است و چند صفحه در ابتدا و انتها نیز وجود دارد که یادداشتهای مذکور روی آنها نوشته شده است.
رسول جعفریان در مقالهی خود عکس اشعار تورکی مذکور و متن آنها را با قرائت و ترجمهی یوسف بیگباباپور و رحیم نیکبخت داده است. سپس ریشهشناس تورک محمد اردم در یک نوشته[2] به تصحیح چند خوانش در این اشعار تورکی پرداخته است. هرچند این دو نشر به درجهی بسیاری قرائت و ترجمهی این اشعار تورکی را ممکن ساختهاند، با اینهمه تصحیح قرائت چند کلمه، اشاره به کاربرد اصطلاحات «معنی تورکی» و «تورکیات» توسط نویسندهی کتاب در رابطه با این اشعار که تاکنون بدانها دقت نشده بود، همچنین بازنویسی ترجمهی صحیحتر و دقیقتر اشعار ضروری است. در زیر متن اشعار تورکی مذکور به قرائت خودم، سپس ترجمهی دقیق آنها به فارسی، بعد از آن چند تصحیح ضروری و در نهایت اطلاعاتی در بارهی عقاید دینی و سیاسی و همچنین تخلص این شاعر تورک را دادهام.
اصطلاحات «معنی تورکی» و «تورکیات»
در این کتاب در رابطه با این اشعار تورکی دو اصطلاح جالب «معنی تورکی» و «تورکیات» استفاده شده که تاکنون به آنها دقت و اشاره نشده بود.
«معنی تورکی»: این اصطلاح در معرفی بیت مادهی تاریخ تورکی «آلدی عراقِ عربی، شاهین ترانهلهری - بو فتحه تاریخ اولدو، «اییی قهوهخانهلهری» به کار رفته است. در اینجا «معنی» همریشه با «مانی» در میان تورکمانان عراق و «ماهنی» (آهنگ و ترانه) در جمهوری آزربایجان، اما به معنی «بایاتی» (رایجترین فورم شعر فولکولوریک تورک و در ادبیات شفاهی تورکایلی مرکب از چهار مصراع کوتاه هفت هجایی که مصراعهای اول، دوم و چهارم هم قافیه و مصراع سوم آزاد است)، و اصطلاح «معنی تورکی» که تاکنون به آن دقت نشده بود به معنی آهنگ و ترانهی تورکی است. جالب توجه است که در خود بیت هم، کلمهی تورکیالاصل «ترانه» که مترادف معنی – مانی – ماهنی است به کار رفته است[3]. بنابراین ترانه در این بیت مطابق با عنوان آن «معنی»، باید به صورت «آواز تورکی» معنی شود، و نه عزم و اراده و خواست.
«تورکیات»: این تعبیر در آخر غزل تورکی فتحنامه، در جملهی عربی «وقع هذه الترکیات لیله نیروز سنه ١٠٣٤» (این تورکیات پیدا و بیان شد در شب نوروز ١٦٢٥) به کار رفته است. اصطلاح «تورکیات» که به معنی سرودهها و نوشتههای تورکی معمولا پراکنده و منسوب به یک شخص است، تاکنون خوانده نشده و یا به صورت اشتباه «ترکیبات» خوانده شده بود.
Saturday, September 23, 2017
نکاحنامهی تورکی جماعت شاهیسئوهن طبق فرقهی قیزیلباشی مذهب علوی تورک در قرن شانزده میلادی
نکاحنامهی تورکی جماعت شاهیسئوهن
طبق فرقهی قیزیلباشی مذهب علوی تورک در قرن شانزده میلادی
مئهران باهارلی
16. yüzyıldan bir Türkçe Kızılbaş (Türk Alevi) dini nikâh
belgesi - töreni, Şah’ı Seven Cemâatı
A Turkish marriage certificate- religious
ceremony according to the Turkish Kızılbash sect of Alevi religion in the 16. century
from Shahiseven community, Iran
نکاحنامهی تورکی جماعت شاهیسئوهن طبق فرقهی قیزیلباشی مذهب علوی تورک (علیاللهی) در قرن شانزده میلادی
در نسخهی خطی یک جونگ[1] مربوط به دوران قیزیلباشیه (صفویه) به اسم «جونگ احمد غلام عملهی خزانه» (کتابدار کتابخانهی قیزیلباشیه)، بخشی از یک نوشته به زبان تورکی در بارهی مراسم نکاح «جماعت شاهی سئوهن» آمده است. زبان این نکاحنامه تورکی معیار و مشترک آن دوره (تورکی رومی) و دارای لغات اصیل تورکی با افزودههایی از لهجهی تورکمانی است.
این نوشتهی منحصر به فرد که بخش اول آن ظاهراً در صفحهی دیگری بوده که از جونگ افتاده و بخش پایانی آن نیز ناتمام است، دارای ارزش فوقالعادهی تاریخی از جنبهی تاریخ شاهیسئوهنها، فرقهی قیزیلباشی مذهب علوی تورک (علیاللهی)، ارکان و سنن این فرقهی مذهبی، تحول آداب عقد و نکاحهای تورک، زبان ادبی تورکی، حقوق زنان، ادبیات فولکلور، ... است. این سند، تنها منبع تاریخی تاکنون پیدا شده است که در آن اطلاعاتی در بارهی مراسم نکاح طبق موازین فرقهی قیزیلباشی مذهب علوی تورک (علیاللهی) داده شده است.
این نکاحنامه مربوط به تورکان قیزیلباشی است که به تازهگی از خاک آناتولی و عوثمانلی به ایران مهاجرت و یا فرار کرده بودند. آنها هنوز بر مذهب غلات تورک دوازدهامامی بودند و در نتیجهی سیاستهای قیزیلباشکُشی و سرکوب و ریشهکن کردن مذهب علوی تورک (همهی فرقههای آن) توسط برخی شاهان قیزیلباش – خاندان صفوی (شاه تهماسب، شاه عباس اول، ....)، در مذهب فارسی شیعی امامی استحاله نیافته بودند.
طبق این سند مراسم نکاح توسط «خلیفه»، مقام مذهبی قیزیلباشان تورک (معادل «موللا»ی شیعیان و «کشیش» مسیحیان) انجام یافته است. از دیگر نکات بسیار مهم و جالب توجه این سند آن است که فلسفهی نکاح تورکان قیزیلباش را بر دو اساس، نخست سنن و آداب ملی تورک - «تؤرهی تورک»؛ و سپس ارکان فرقهی قیزیلباشی مذهب علوی تورک (علیاللهی) – «قول خلیفه» دانسته است. این نیز یک بار دیگر تائید میکند که فرقهی قیزیلباشی، گونهی تورک مذهب علوی و یا غلات شیعهی دوازده امامی است. همچنین این سند نشان میدهد که تورکی در آن مقطع هنوز زبان مراسم دینی و عبادات فرقهی قیزیلباشی مذهب علوی (علیاللهی) تورک بود.
در زیر متن این نکاحنامهی تورکی شاهی سئوهنی بر اساس اعتقادات و ارکان فرقهی قیزیلباشی مذهب علوی تورک (علیاللهی) را نقل کرده و سپس توضیحاتی در بارهی آن دادهام.
Wednesday, September 20, 2017
سورییه و عیراقین فئدئراللاشماسی و یا بؤلونمهسی، تورک خالقینین هابئله تورکییهنین میللی چیخارلارینا اویقوندور
سورییه و عیراقین فئدئراللاشماسی و یا بؤلونمهسی،
تورک خالقینین هابئله تورکییهنین میللی چیخارلارینا اویقوندور
مئهران باهارلی
Wednesday,
June 13, 2012
اورتادوغودا ائتنیک-دیلسهل و اینانجسال آزینلیق قوروپلارینی چوخونلوغون باسقی و قیییملاریندان قوروما و قورتارمانین تک یولو، بونلاری سیاسی اولاراق بیر بیریندهن آییرماق، و ائشیت آنجاق باغیمسیز قونشولارا دؤنوشدورمهکدیر.
سورییه
و عیراق´ین فئدئراللاشماسی و یا بؤلونمهسی، تورک خالقی و تورکایلی اوچون ایستیراتئژیک
بیر آماج و هدف اولمالیدیر.
سؤزوموز
بؤلونمه-فئدئراللاشما دومینوسو
ایران`ین دیلسهل-میللی چیزگیلهر تمهلینده فئدئراللاشماسی و یا بؤلونمهسی؛ فارس عیرقچیلیغی، دینسهل و مذهبسهل یوبازلیق، دیش سؤمورگهچیلهرین هر زامان مداخله ائدهبیلهجهیی بیر اورتام و سورهگهن گئری قالمیشلیغین سونا ائرمهسی دئمهکدیر. بو اوزدهن ده بو اؤلکهده یاشایان خالقلارا اک اولاراق، بوتون بؤلگه و دونیانین خیرینهدیر. آنجاق بؤلگهمیزین باشقا اؤلکهلهرینده دیلسهل- ائتنیک- اینانج سینیرلاری تمهلینده بؤلونمه و یا فئدئراللاشما دومینوسو باشلامازسا، ایران`ین فئدئراللاشماسی و بؤلونمهسی ده اولاناقسیزدیر.
اؤته
یاندان بؤلگه دولتلهرینین فئدئراللاشماسی و یا بؤلونمهسی سونوجوندا اورتایا
چیخاجاق و فارس-ایران دولتینی چئورهلهیهجهک یئنی دولتلهرین وارلیغی، ایران`ین
یونیتار بیر دولت گیبی قاچینیلماز سونونو یاخلاشدیراجاقدیر. بوندان دولایی دا،
سورییه و عیراق´ین فئدئراللاشماسی و یا بؤلونمهسی، تورک خالقی و تورکایلی اوچون
ایستیراتئژیک بیر آماج و هدف اولمالیدیر.
Saturday, September 16, 2017
ارمنیان آناتولی و هیستری کشت و کشتار و امرار معاش از طریق تجارت «نسلکشی»
امرار معاش از طریق تجارت «نسلکشی»
و
ارمنیان آناتولی و هیستری کشت و کشتار
مئهران باهارلی
٢٠٠٣
ارمنیان آناتولی و هیستری کشت و کشتار
شرق تورکیه در سالهای جنگ جهانی اول صحنهی هجوم و اشغال نیروهای روس و ارمنی، و متحمل تلفات و ضایعات انسانی بسیاری بوده است. ارمنیان که نتوانسته بودند در سرزمین وعده داده شده از طرف دولتهای روسیه، فرانسه و بریتانیا به خود در این بخش از قلمروی عثمانلی اکثریت جمعیتی را بدست آورند، به منظور تغییر ترکیب قومی-ملی منطقه به قتل عام سیستماتیک اهالی تورک و مسلمان در آن دست زدند. (تاکنون در این منطقه، نزدیک به ٢٠٠ گور دستهجعمی غیر نظامیان تورک کشته شده توسط نیروهای ارمنی و متحدانشان کشف شده است). این فجایع و هیستری کشت و کشتار تورکان توسط ارمنیان و متحدانشان با جزئیات تمام در جرائد وقت عثمانلی و قفقاز و در اسناد و آرشیوهای دولتهای درگیر ثبت شده است.
Monday, September 11, 2017
اعلانیهی میرزا رحیم تبریزی ١٩٠٧- اعتراضی مردمی به گفتمان ضد تورک جنبش مشروطیت ایران
اعلانیهی میرزا رحیم تبریزی ١٩٠٧- اعتراضی مردمی به گفتمان ضد تورک
جنبش مشروطیت ایران
مئهران باهارلی
احمد
کسروی در کتاب «تاریخ مشروطهی ایران» و نشریهی صور اسرافیل تهران در شمارهی ٥
سال اول خود، به کوتاهی به یک رویداد که در سال ۱۲۸۶ – ١٩٠٧ اتفاق افتاده
بود، اشاره میکنند. این رویداد از جهت نشان دادن این واقعیت که جنبش مشروطیت ایران
در مدتی کوتاه پس از ظهور، در نزد مردم تورک به شکل یک جنبش ضد تورک تلقی و به آن
اعتراضاتی با سائقهی حمیت تورکی میشده حائز اهمیت تاریخی است. در زیر این دو روایت را نقل و سپس توضیحاتی را آوردهام.
١-روایت احمد کسروی: تاریخ مشروطهی ایران، انتشارات امیرکبیر، ص ۳۴۹
-۳۵۱
«در این روزها در تهران یک داستان خندهآوری رخ داد. چگونهگی
آن که:
یک روز دیده شد یک آگهی (اعلان) در میدان توپخانه چسبانیده و در آن چنین
نوشته شده: ««تورکها» روز دوشنبه در خیابان چراغ گاز در مسجد سراج الملک
حاضر باشند». مردم در شگفت شده، ندانستند آن را که چسبانیده و چه خواستی در میان
است.
Tuesday, September 5, 2017
آییننامهی تورکیسازی نامهای اشخاص و اماکن (کیشی و یئر آدلارینی تورکجهلهشدیرمه یؤنهرگهسی)
بوتهم-دين، بوتهنج-اعتقاد ديني
مئهران باهارلي
پاسخ به يک فعال کورد -گلمراد مرادي- در بارهي قتل عام تورکها توسط ارامنه
مئهران باهارلي
Sunday, September 3, 2017
تاريخ تهاجمات و جنايات ارامنه، اسماعيل سيميتقو و سردار ماکو در آزربايجان. مقدمه، لغتنامه، ويرايش و بازنويسي مئهران باهارلي
تاريخ تهاجمات و جنايات ارامنه، اسماعيل سيميتقو و سردار ماکو در آزربايجان.
ميرزا ابوالقاسم امين الشرع خويي
به کوشش علي صدرايي خويي.
مقدمه، لغتنامه، ويرايش و بازنويسي مئهران باهارلي-سؤزوموز
داستان احمد حرامی- سؤزلوک
داستان احمد حرامی- سؤزلوک
داستان احمد حرامی- اؤنسؤز، دوزهلتمهلهریم، اؤنهریلهریم
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post.html
داستان احمد حرامی- متن
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_3.html
داستان احمد حرامی- سؤزلوک
داستانِ احمد حرامی- متن
داستانِ احمد حرامی
بسم الله الرحمن الرحیم
داستان احمد حرامی- اؤنسؤز، دوزهلتمهلهریم، اؤنهریلهریم
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post.html
داستان احمد حرامی- متن
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_3.html
داستان احمد حرامی- سؤزلوک
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_57.html
یالواریش
گؤرون ایمدی، بانا نئتدی زمانه
اهلیمی آلدی اوش، آتدی یابانا
نهدیر بونجا بانا جور و جفالار
مگر کیم قهر اوچون بهسلهدی آنا؟
سوچوم نهدیر، عجب نئتدیم، نه قیلدیم
قارا باغریم بهنیم غرق اولدو قانا؟
هنوز داخی قیزیل گول غنچهسیندهن
آچیلمادان، نه تئز دؤندو خزانا
جفا ایمیش بو دونیانین وفاسی
که بین یاخشی ایشی دهیمهز یامانا
گؤرون بو چرخِ گردونو که بهنی
ساپانا قویوبان آتدی یابانا
الٰهیٖ، دوشموش احوالین بیلهن حقّ
سانا سیغیندیم، ائی حیّیِ توانا
داستان احمد حرامی- اؤنسؤز، دوزهلتمهلهریم، اؤنهریلهریم
داستان احمد حرامی
DÂSTÂN-I
EHMED HERÂMÎ
١٣ یوزایل تورک قوشوغونون اهن گؤزهل یاپیتلاریندان
بیری
13 Yüzil Türk Qoşuğunun En Gözel Yapıtlarından Biri
مئهران باهارلی
٢٠٠٨
داستان احمد حرامی- اؤنسؤز، دوزهلتمهلهریم، اؤنهریلهریم
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post.html
داستان احمد حرامی- متن
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_3.html
داستان احمد حرامی- سؤزلوک
Friday, September 1, 2017
Sözümüz: حئيوانلارا ظولم ائدهن توپلوم، اينسانلارا ظولم ائد...
Sözümüz: حئيوانلارا ظولم ائدهن توپلوم، اينسانلارا ظولم ائد...: . حئيوانلارا ظولم ائدهن توپلوم، اينسانلارا ظولم ائدهن يؤنهتيملهري يارادار مئهران باهارلي ١-هر چئشيت آجي چکد...