Monday, July 29, 2024

مخالفت نهادهای نظام با معاونت اولی سیاست‌مدار تورک اورمویی علی عبدالعلی‌زاده، در دولت پزشکیان

 

مخالفت نهادهای نظام با معاونت اولی سیاست‌مدار تورک اورمویی علی عبدالعلی‌زاده، در دولت پزشکیان

 

İran rejimi, Pezeşkiyan’ın cumhurbaşkanı başyardımcısı olarak seçtiği Türk ve Türkçü siyasetçi Urmulu Ebdülelizade’yi veto etti.

 

The Iranian regime vetoed Urmian Abdel-Elizadeh, a Turkish and Turkist politician whom Pezeshkian had chosen to be his first Vice President.

 

در جلسه‌ی هفته‌ی گذشته شورای راهبری دولت پزشکیان، اعضاء معاون اولی علی عبدالعلی‌زاده را تصویب کردند و پزشکیان هم این تصمیم را تایید کرد. سیاست‌مدار و تکنوکرات تورک علی عبدالعلی‌زاده اهل اورمو و رئیس ستاد انتخاباتی پزشکیان، مخالف جدی مساوی دانستن مفاهیم ایران-ایرانی و فارس، مدافع سرسخت رفع تبعیضات قومیتی رسمی و دولتی در ایران، و آغاز به تدریس و تحصیل به زبان تورکی در مدارس است. به همین سبب شدیدا منفور گروه‌های قومیت‌گرای افراطی فارس و پان‌ایرانیست‌ها که او را در زمانی که استاندار آزربایجان شرقی بود «تورک‌چی» و اکنون «پان‌تورکیست» می‌نامند است.  بعد از تصویب عبدالعلی‌زاده، پزشکیان اقدام به هماهنگی‌های لازم با نهادهای حکومتی برای صدور حکم او کرد. اما این نهادها که همه تحت کونترول مقامات فارس و فارسستانی با تمایلات قومیت‌گرایی افراطی فارسی و تورک‌ستیز هستند، با انتخاب عبدالعلی‌زاده مخالفت کردند. بدین ترتیب محمدرضا عارف سیاست‌مدار فارس که گزینه‌ی دوم معاون اولی بود با تحمیل و تائید نهادهای حکومتی به معاون اولی دولت چهاردهم‌ رسید.

از سخنان علی عبدالعلی زاده اورمویی:

در ایران آزادی زبان‌های مادری نه‌داریم. آموزش به زبان مادری مطابق با قانون اساسی است و ضرورت دارد. شخصیت ایرانی برآیند رنگین کمان شخصیت اقوام ایرانی است. برآیند موسیقی اقوام ایرانی، موسیقی ایران را شکل می‌دهد، ....

Sunday, July 28, 2024

تشکیل جرگه‌های (حلقه‌های) اجرای اصل ١٥ قانون اساسی (دائر بر تدریس زبان مادری در مدارس) در تمام شهرستان‌های کشور

 

تشکیل جرگه‌های (حلقه‌های) شهرستانی اجرای اصل ١٥ قانون اساسی (دائر بر تدریس زبان مادری در مدارس) در سراسر کشور


امروز مسعود پزشکیان رسما به عنوان رئیس جمهور آغاز به کار کرد. پزشکیان در درجه‌ی اول با رای مردم تورک و دیگر ملل غیر فارس ساکن در ایران با هدف رفع تبعیضات دولتی و سیستماتیک قومیتی و اعتقادی و جنسیتی و اقتصادی و منطقه‌ای، و مهار کردن مقام‌ها و شخصیت‌های دارای تمایلات ناسیونالیستی افراطی فارسی و ایرانشهری، آغاز تعلیم و تعلم در مدارس به زبان تورکی و دیگر زبان‌های ملی در سراسر کشور، ....، و قسما رای مردمانی که خواهان بدتر نه‌شدن اوضاع بودند انتخاب شد.

پزشکیان نه نامزد اصلاح طلبان و نه نامزد نظام بود. خود او با زبانی دیپلوماتیک بارها بیان کرده که اصلاح‌طلب و اصول‌گرا به معنی مصطلح نیست و این که دخالت مستقیم خامنه‌ای باعث شد که او در این انتخابات – که وی قبلا بارها به عدم دموکراتیک بودن آن اعتراض کرده بود - شرکت داده شود. این هر دو صحیح است، زیرا پزشکیان نامزد جریان «هویت‌طلبی – عدالت‌جویی – آزادی‌خواهی اقوام و ملل» و یا «نیروی سوم» در صحنه‌ی سیاسی ایران بود. از منظر «مجادله‌ی ملی تورک» نیز، «پدیده‌ی پزشکیان» (شامل دو فاز «تاسیس فراکسیون تورک در مجلس شورا» و اینک «ریاست جمهوری» او)، پس از پدیده‌ی جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورمولو – مجدالسلطنه و تاسیس «دولت بیرلیک» توسط او، مهم‌ترین حادثه و نقطه‌ی عطف در تاریخ ملی تورک در دوران معاصر است.

جریانات سیاسی فارس موسوم به اصلاح‌طلب اعم از اسلام‌گرا (اغلب در داخل کشور) و سکولار (اغلب در خارج کشور)، سعی در مصادره‌ی پزشکیان و تقدیم او به صورت فردی منسوب به جریان اصلاح‌طلبی دارند. آن‌ها به همراه دیگر جریانات اسلام‌گرای دخیل و سهیم در حاکمیت (اصول‌گرایان، پایداری، ....)، هم‌چنین اوپوزیسیون سکولار و برانداز و ... فارس در خارج و دولت‌های غربی هنوز اسیر ذهنیات صلیبی و پان‌ایرانیست‌پرستی و فارس‌زده‌گی و تورک‌هراسی هستند. به همین سبب آگاهانه و یک صدا جوهر پدیده‌ی پزشکیان یعنی مبارزه با تبعیضات قومیتی و اعتقادی و جنسیتی و اقتصادی و منطقه‌ای و مهار قومیت‌گرایی افراطی فارسی و ایرانش‌هری حاکم بر مقامات و دولت ایران را مخفی کرده و تلاش می‌کنند تا پزشکیان موضوع تبعیض قومیتی و .... را، داوطلبانه و یا به زور، مسکوت به‌گذارد و مختومه اعلام کند.

در چنین شرایطی واجب است که مردم تورک و دیگر ملت‌های ساکن در ایران هم، با پایان یافتن موفقیت‌آمیز دور اول  مجادله‌ی پزشکیان (نامزدی او برای ریاست جمهوری) وارد مرحله‌ی دوم این مجادله (پس از تنفیذ او به عنوان رئیس جمهور) شوند و خود و اقدامات و تدبیرها و استراتژی‌ها و تاکتیک‌هایشان را با این مرحله‌ی جدید انطباق دهند.

ملت‌های غیر فارس، ایضا قومیت‌گرایان افراطی فارس هر دو کاملا متوجه هستند که تدریس زبان تورکی و دیگر زبان‌های ملی غیر فارسی و آموزش با آن زبان‌ها در مدارس، در مرکز مجادله بر علیه تبعیضات قومیتی و قومیت‌گرایی افراطی فارسی در ایران قرار دارد. به همین سبب است که پزشکیان با در جریان انتخابات ریاست جمهوری، با صدور بیانیه‌ای «کومیته‌ی اصل ۱۵ ستاد مردمی دوکتور مسعود پزشکیان در سراسر کشور» را تاسیس کرد (متن این بیانیه در آخر این مقاله ضمیمه است).

تمام طیف‌های قومیت‌گرای افراطی فارس (اصول‌گرا، پایداری، اصلاح‌طلب، اوپوزیسیون سکولار و برانداز و مشروطه‌طلب و ....) به طور هماهنگ کارزاری بسیار گسترده به منظور جلوگیری از مساله‌ی اجرایی شدن اصل ١٥ قانون اساسی ناظر به تدریس زبان‌های غیر فارسی در مدارس و در نطفه خفه کردن این اومید و به فراموشی سپردن آن را آغاز کرده‌اند[1]. این کارزار صرفا از ابزارهای نرم تبلیغات و ... استفاده نه‌می‌کند و به اقدامات سخت افزاری هم دست می‌زند. چنانچه نشست «اجرای اصل پانزده و تحکیم وحدت ملی» که قرار بود با سخنرانی جمعی از اساتید و روزنامه‌نگاران تورک در تهران برگزار شود از سوی نیروهای امنیتی لغو شد.

با این وصف، مردم تورک و دیگر ملل غیر فارس ساکن در ایران، با تمام قوا و به طور متشکل و پیگیر و با استفاده از تمام امکانات و روش‌های مدنی و فرهنگی و سیاسی و با صدای بلند می‌بایست از پزشکیان برای متحقق کردن رفورم‌ها و اصلاحات دموکراتیکش، از جمله اجرایی کردن اصل پانزده قانون اساسی حمایت کنند و به همان اندازه به سنگ‌اندازی‌ها و ممانعت‌ها و قانون‌شکنی‌ها نهادها و مقامات فارس‌گرای افراطی برای جلوگیری از تحصیل به زبان‌های غیر فارسی در مدارس اعتراض کرده آن‌ها را خنثی کنند.

در این استقامت معقول است در ادامه‌ی «کومیته اصل ۱۵ ستاد مردمی دوکتور مسعود پزشکیان در سراسر کشور» دوران مبارزات انتخاباتی، اکنون در دوره‌ی ریاست جمهوری هم در تمام شهرستان‌های کشور، «جرگه‌ها و یا حلقه‌های شهرستانی برای اجرای اصل ١٥» تشکیل شود. وظیفه‌ی این جرگه‌ها و حلقه‌های مردمی آماده کردن شرایط و مقدمات لازم برای تحصیل به زبان‌های غیر فارسی در مدارس شهرستان (مشخص کردن پراکنده‌گی زبان‌ها و جمعیت ملت و زبان مربوطه در هر شهر و روستای آن شهرستان، ...)، تبلیغات و آگاهی‌دهی به مردم و مقامات محلی در این باره و زنده نگاه داشتن این مطالبه، و هم‌چنین مشخص کردن موانع و مخصوصا افشاگری در باره‌ی مقاماتی که از سر دشمنی با ملل غیر فارس از اجرایی شدن اصل ١٥ قانون اساسی و آغاز تحصیل به زبان مادری جلوگیری می‌کنند است. همچنین مجموعه‌ی این جرگه‌ها و یا حلقه‌های شهرستانی اجرای اصل ١٥، با گرد هم آمدن، می‌توانند یک ستاد مرکزی در تهران تاسیس کنند که اقدامات و فعالیت‌های جرگه‌ها و یا حلقه‌های شهرستانی را هماهنگ کرده و به عنوان یک نهاد مردمی پشتیبان اقدامات ریاست جمهوری (پزشکیان) در این عرصه عمل کند.

پ.س.: مفید است که جرگه‌ها و حلقه‌ی های مشابهی در مقیاس شهرستانی برای مشخص کردن و بازگرداندن اسامی تاریخی و اصیل جوغرافیایی، از جمله نام‌های تورکی که در دوره‌های پهلوی اول و دوم و جمهوری اسلامی به فارسی تغییر داده شده‌اند، هم‌چنین مبارزه با ممنوعیت نام‌گذاری‌های جدید اشخاص و اماکن به زبان تورکی و دیگر زبان‌های غیر فارسی که هر دو همچنان ادامه دارند تشکیل شوند.

برای مطالعه‌ی بیشتر:

مسعود پزشکیان نامزد ریاست جمهوری: من تورک هستم. پدرم تورک، مادرم هم تورک است. و قطعیاً به تورک بودنم افتخار می‌کنم.

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/06/blog-post_17.html

ارتباط رای به پزشکیان با تعدد قومیتی و مطالبات و انتظارات و رفتارهای سیاسی ملت‌های غیر فارس

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/07/blog-post_4.html

آفرین بر پزشکیان که هنوز به ریاست جمهوری نه‌رسیده، شروع به احقاق حقوق ملّت تورک کَرد!

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/07/blog-post_3.html

پیروزی پزشکیان در اکثریت استان‌های مناطق ملی تورک (تورک‌ایلی، آفشاریورت) و دیگر مناطق ملی (بلوچستان، تورکمن‌یورت، لورستان، گیلان، کوردستان)، و پیروزی جلیلی در استان‌های فارسستان و مازندران

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/06/blog-post_94.html

دور دوم انتخابات: رقابت مناطق ملی غیر فارس با منطقه‌ی ملی فارس (فارسستان) و تثبیت هویت‌طلبی – عدالت‌جویی – آزادی‌خواهی ملل به ‌عنوان نیروی سوم در صحنه‌ی سیاسی ایران

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/07/blog-post_9.html

زنده باد اورمو، و خوش‌خدمتی مجدد مانقورت‌ها به پان‌ایرانیسم فارسی و توسعه‌طلبی کوردی

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/06/blog-post_30.html

مسعود پزشکیان، کاندیدای تورک ریاست جمهوری - ما حقوق انسان‌ها را نادیده می‌گیریم، زنان جامعه و اقوام را در جامعه بازی نه‌می‌دهیم.

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/07/blog-post.html

رئیس جمهور تورک پزشکیان: این بی‌عدالتی است که باعث می‌شود من صدایم در می‌آید. اگر صدایم در نیاید یعنی زنده نیستم.

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/07/blog-post_6.html

تشکیل جرگه‌های (حلقه‌های) اجرای اصل ١٥ قانون اساسی (دائر بر تدریس زبان مادری در مدارس) در تمام شهرستان‌های کشور

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/07/blog-post_28.html

Pezeşkiyan adındaki -iyan eki, ve soyadlardaki -an/-yan/-iyan ekinin kökeni üzerine

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/07/pezeskiyann-soyadndaki-iyan-eki.html

Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan ve öteki Türkik devletler, Pezeşkiyan’ın iktidarına tam destek vermelidirler.

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/07/turkiye-ve-turkik-devletler-pezeskiyann.html

Türklüyü yücelten çağdaş liderler

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/07/turkluyu-yucelten-cagdas-liderler.html

Pezeşkiyan’ın “Ben Azerbaycanlıyım” dediyi yalanını yayanlar, ona “Azerbaycan Türkü” kimliyini dayatanlar

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/07/pezeskiyann-ben-azerbaycanlym-dediyi.html

مطالبه‌ی حق یا تجزیه‌طلبی؟یوسف پزشکیانYousef Pezeshkian

https://sozumuz1.blogspot.com/2024/06/yousef-pezeshkian.html

ضمیمه: بیانیه کمیته اصل ۱۵ ستاد مردمی دکتر مسعود پزشکیان در سراسر کشور

بیانیه اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی

بسم الله الرحمن الرحیم

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ / اى مردم ما شما را از مرد و زنى آفريديم و شما را ملت ملت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر شناسايى متقابل حاصل كنيد در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست بى‏ ترديد خداوند داناى آگاه است (سوره حجرات آیه۱۳)

قانون اساسی میثاقی است که ملت را به مثابه یک روح واحد در پیکر ایران ممکن کرده است اما فراموش نکنیم که این میثاق بواسطه تک تک بندهایش بهم‌ پیوسته‌ و معنا پیدا کرده است. رسیدن به وضعیتی عادلانه تنها با تحقق این میثاق میسر خواهد شد. امروز بسیاری از نارضایتی‌ها به واسطه کم‌ کاری در اجرای برخی از اصول قانون اساسی علی‌الخصوص حقوق ملت است.

احیای اصل ۱۵ قانون اساسی و تحقق تدریس زبان‌های مادری در مدارس، پس از چهل و پنج سال می‌تواند به تعمیق وحدت کشور کمک شایانی بنماید و این امکان را به ما ایرانیان بدهد که از این حس اجحاف یا بی‌عدالتی و یا حتی این حس که برخی “کمتر ایرانی” هستند رها شویم. روح انقلاب که در این اصل قانون اساسی رخ می‌نماید، مبتنی بر سه ایده کلیدی آزادی و عدالت و برادری و ذیل اصل توحید منجر به تولد جمهوریِ اسلامی در ایران شد که تنوع و تکثر اجتماعات انسانی را به تبعیت از قرآن امری برای “لتعارفوا” می‌دید اما برخی کژ‌سلیقگی‌ها ما را در معرض “لتعارضوا” قرار می‌دهد. بنابراین شاید زمان آن فرا رسیده است که توصیه قرآنی “لتعارفوا” را سرلوحه سیاستگذاری‌های فرهنگی خویش قرار دهیم و جمهوری اسلامی ایران را با اتکاء به روح قانون اساسی و تکریم بند بند میثاق جمعی آن استحکام ببخشیم.

میثاق ملی ما بازنماینده روح مبارزات مردمی ملت ما در دوران سلطنت پهلوی است و در این میان اصل پانزدهم آن ناظر بر نفی سیاست‌های یکسان‌ساز فرهنگی پهلوی اول و دوم است. ذیل این اصل است که مبارزات مردم ایران علیه سیاست‌های تبعیض‌آمیز و تفرقه‌افکن دوران سلطنت پهلوی به رسمیت شناخته شده است. لذا اجرای این اصل در راستای روح حاکم بر انقلاب اسلامی است و می‌تواند مانع از مصادره انقلاب توسط کسانی شود که در لباسی تازه سیاست‌های کهنه پهلوی را پیگیری می‌کنند.

در راستای اجرای این اصل معطل قانون اساسی، می‌توان با بهره‌مندی از نظر کارشناسان و تجارب جهانی، امکان آموزش زبان‌های مادری در گستره ملی را فراهم کرد. خواهیم کوشید تا با اجرای اصل پانزده میثاق ملی، زمینه حفظ زبان‌های مادری موجود در کشور را فراهم کرده و به تقویت اتحاد ملی و توسعه پایدار بپردازیم.

۱۳ تیر ۱۴۰۳ کمیته اصل ۱۵ ستاد مردمی دکتر مسعود پزشکیان در سراسر کشور


[1] لغو یکی دیگر از نشست های هواداران پزشکیان از سوی نیروهای امنیتی: نشست «اجرای اصل پانزده و تحکیم وحدت ملی» که قرار بود با سخنرانی جمعی از اساتید و روزنامه نگاران تورک برگزار شود از سوی نیروهای امنیتی لغو شد. این نشست قرار بود امروز در تهران و با حضور و سخنرانی سید جوادی میری، علیرضا ارشادی فر، بهرام جوادی و میثم قهوه‌چیان برگزار شود که چند ساعت مانده به مراسم از سوی نیروهای امنیتی لغو شد.

Friday, July 12, 2024

Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan ve öteki Türkik devletler, Pezeşkiyan’ın iktidarına tam destek vermelidirler.

TÜRKİYE, AZERBAYCAN, TÜRKMENİSTAN VE ÖTEKİ TÜRKİK DEVLETLER, PEZEŞKİYAN’IN İKTİDARINA TAM DESTEK VERMELİDİRLER.

 

TÜRKIYE, AZERBAIJAN, TURKMENISTAN AND OTHER TURKIC STATES SHOULD PROVIDE FULL SUPPORT TO PEZEŞKIAN'S GOVERNMENT.

 

MÉHRAN BAHARLI

mehranbahari1@yahoo.com

 

https://independent.academia.edu/MBaharli

https://sozumuz1.blogspot.com/

https://www.facebook.com/profile.php?id=100016259447627

 

İngiltere’nin 1925te Türk Kacar devletini yıktıktan sonra yerine kurduğu modern İran devleti (Pehlevi Şahlığı, İslam Cumhuriyeti), milli tipoloji bakımından bir Fars devletidir. Bu Fars devleti kurulduğu günden beri ülke içinde Türk Dilsel Ve Etnik Soykırımı Siyaseti’ni benimsemiş ve uygulamış, bölgede ise Türkik devletleri ve topluluklarının milli çıkarlarına, Haçlı zihniyetli Batı devletlerle uyum içinde, hep karşı hareket etmiştir.

Seçimlerde katılımın sürekli düşmesi ve ABD-İsrail’in yükselen saldırma ihtimaline karşı, Fars Şii Molla Sınıfı İran halklarını sandık başına çekmek ve böylece dibe vuran meşruiyetini artırmak için, sistem dışı dindar ancak Türklük bilincli bir Türk, ve Batı Azerbaycanın merkezi Urmu kentinden olan Pezeşkiyan’ın aday olmasına izin verdi.

Ancak plan, Pezeşkiyan’ın kazanmaması ve derin devletin desteklediyi Fars adayı Celili’nin kazanmasıydı. Oysa Türk ve başka Fars olmayan halkların farklı bir hesabı vardı. Türk halkı ile birlikte Arap, Türkmen, Lor, Kürt, Beluç ve Gilek halkları, ve de Sünniler ile Aleviler Pezeşkiyan’a oy verdiler ve derin devletin planını çökerttiler.

Şimdi yüz yıldan sonra ilk kez, İran devletinin yasa, kural ve tabularını hiçe sayarak kendisinin Türk olduğunu ve bununla da gurur duyduğunu söyleyen; İran devletinin Türklere, başka Fars olmayan halklara, Şii olmayan gruplara ve kadınlara karşı ayrımcılık yaptığını açıkça ve resmen bildiren; Türk halkının Türkçe eyitim görmesi gerektiyi dahil Fars ve Şii olmayanların milli, dilsel ve inançsal haklarını savunan; ... biri İran’ın Cumhurbaşkanıdır.

İran’da Cumhurbaşkanının yetkileri kısıtlıdır, ancak Pezeşkiyan’ın kazanması tek başına bile dönüm noktasıdır. Zira çoğunluğu oluşturan Türk halkı ve başka Fars olmayan halkların lehine, azınlık Farsların hakim olduğu İran devletinin tepesinde[1] kolay kolay kapanmayacak, tersine bundan sonra sürekli büyüyüp derinleşecek kocaman bir deşik ve yarık açtı.

Pezeşkiyan’ın kazanmasından Paniranistler, Fars milliyetçiler, Şii köktendinciler, Kürt milliyetçiler ve terör gurupları, Ermenistan, Fıransa, öteki Haçlı kafalı Batı devletleri ile İsrail aşırıcıları son derece rahatsızdırlar. Bu nedenle Batı devletlerinin hiç biri Pezeşkiyan’a kazanması için kutlama mesajı gönermedi. Oysa bir Fars veya Kürt kazansaydı, Batıdan kutlama mesajları ardı ardınca yağardı.

Ortak paydası Türk düşmanlığı olan bu güç merkezlerinin amacı, Fars Şii Molla rejimi çökerse yerine, Irak ve Suriye’de yaptıkları gibi, Seküler bir Fars – Kürt devleti kurma; çökmez ise İran İslam Cumhuriyeti’nin Farsların tekeli ve kontrölünde kalarak ılımlılaşması, ve her iki durumda da görece çoğunluğu oluşturan Türk halkını bütün siyasi süreçlerden dışlayarak, Kıbrıs’ta yaptıkları gibi, hiç bir şekilde merkezde iktidara ortak olmamasını sağlamaktır.

Bu anti Türk iç ve dış güç odakları, azl edilmezse veya öldürülmezse bile, Pezeşkiyan’ın özellikle Türk halkı ile ilgili istediyi reformları gerçekleştirmesine izin vermeyecek, Türk ve başka Fars olmayan halklar nezdinde ve Türkik dünyasındaki desteyini yok etmek için onu durmadan karalayacak ve artarak şahsiyet terörü yapacak, kadın hakları ve genel demokratikleşmeyle ilgili yapmak istediyi reformları engelleyecek, ve kendisini yetkisiz ve etkisiz bir figürana dönüştürmeye çalışacaklardır.

Tam buna göre İran’a komşu olan Türkiye, Azerbaycan ve Türkmenistan devletleri başta olmak üzere bütün Türkik devletleri, ele geçen bu tarihi fırsatı iyi ve acilen deyerlendirmeli, Pezeşkiyan’a tam destek vermeli, kendisini siyasi komplolara karşı (azl edilme, sivil ve askeri darbe, öldürülme, vs.) korumalıdırlar.

Genel bir ilke olarak, Haçlı Batı’nın her zaman İran’daki Farsları desteklemesine karşın, Türkik devletler de, Osmanlının son derece doğru ve uzak görüşlü siyasetinin devamında, her zaman İran’da Türk halkının güç kazanmasına çalışmalı ve Türklük bilincinde olan Türklerin siyasi iktidarda pay almalarını sağlamalıdırlar. Bu siyasetin benimsenmesi, İran’da yaşayan Türk halkının olduğu kadar, bu ülkelerin kendi milli çıkarlarının da gereyidir.

Bu doğrultuda Türkiye, Azerbaycan ve Türkmenistan başta olmak üzere Türkik devletleri, Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan olan İranla ilişkilerini hızla geliştirmeli, bunun nedeninin Pezeşkiyan gibi Türklük bilincinde ve Türk dostu bir Türk’ün iktidarda olması olduğunu ve işlerin hep bu minvalde olması gerektiyini İran yönetiminin ve halkının anlamasını sağlamalıdırlar.

Türkik devletler, Pezeşkiyan’ın kadın hakları, dini ve dilsel azınlıklar ve benzeri alanlarda yaptığı genel demokratik reformları da desteklemeli ve yapılan her reformdan memnuniyetlerini resmi olarak bildirmelidirler. Bu da, Türkiye ve Azerbaycan devletlerinin İranlılar nezdinde imajlarının iyileşmesine yardımcı olacaktır.

Bundan sonra da ilişkilerin daha da geliştirilmesini Pezeşkiyan’ın istediyi reformlarını (İran’da yaşayan Türk halkının okullarda Türkce eyitim görmesi, Türkçe isimlere koyulmuş yasakların kaldırılması, Türk Dil Kurumu’nun açılması, vb.) gerçekleştirmesine izin verilmesine koşutlandırmalıdırlar.

Ayrıca Türkiye ve Azerbaycan devletleri, Pezeşkiyan’ı İran devletinin Batı Azerbaycan ostanı’nı Kürdüstanlaştırma ve burasını PKK üsüne çevirme istiratejik siyasetini durdurmaya, İran’ı (Rusya ve Çinle birlikte) Türk devletleri Teşkilatı’na gözlemci üye yapmaya, Türkiye ve Azerbaycan ile Türkmenistan’da üniversitelerde var olan her bir Fars dili ve edebiyatı bölümü ve departmanına karşılık bu ülkelerin de İran’da Türk ve Türkmen dilleri ve edebiyatları bölümleri ve departmanlarının açılmasına izin verilmesine vs.ye teşvik etmeli ve cesaretlendirmelidirler. 


[1] Bilinenin tersine İran’ın dini lideri Hamneyi’nin ne “Doğumdan Milliyeti” (anne ve babası yoluyla) ne de “Gönüllü Milliyeti” (kendisinin benimsediyi milliyet) Türk deyildir. Onun annesi Fars ve atası Türk, bunların her ikisinin soyu ise Irak kökenli Arap’tır. Ancak Hamneyi’nin Gönüllü Milliyeti ve milli kimliyi Fars’tır ve Farsça’yı kendisinin ve İran’ın milli dili biliyor. Oysa Pezeşkiyan’ın hem “Doğumdan Milliyeti” Türk’tür (atası ve anası her ikisi Türktürler), hem de “Gönüllü Milliyeti” Türk’tür (kendini Türk bilir ve Farsça onun için sadece İranın resmi dilidir).

TÜRKIYE, AZERBAIJAN, TURKMENISTAN AND OTHER TURKIC STATES SHOULD PROVIDE FULL SUPPORT TO PEZEŞKIAN'S GOVERNMENT.

The modern Iranian state (Pahlavi kingdom, Islamic Republic), established by Britain after toppling the Turkish Qajar state in 1925, is a Persian state in terms of national typology. Throughout its history, this Persian state has adopted and implemented a Turkish Linguistic and Ethnic Genocide Policy within the country. In the region, the Persian State has consistently acted against the national interests of Turkic states and communities, in coordination with Western states that have a Crusader mindset.

With the constant decline in participation in the elections and the increasing possibility of US-Israeli attack, the Persian Shiite Mullah Clergy allowed Pezeshkian, an outsider pious Turk from Urmu city of West Azerbaijan province, with a strong sense of Turkish identity, to become a candidate. This was done in an effort to attract the Iranian people to the polls and boost its legitimacy, which had reached an all-time low.

However, the plan was for Pezeshkian not to win, and for the Persian candidate Celili, supported by the state, to win. Nevertheless, Turkish and other non-Persian peoples had a different calculation. Along with the Turkish people, Arab, Turkmen, Lor, Kurdish, Baloch and Gilek peoples, as well as Sunnis and Alevis, voted for Pezeshkiyan and destroyed the plan of the deep state.

Now, for the first time in a hundred years, a person proudly declaring himself as a Turk; disregarding laws, rules and taboos clearly stating that the Iranian state discriminates against Turks, other non-Persian peoples, non-Shiites and women; defending the national, linguistic and religious rights of non-Persian and non-Shiite peoples; advocating for the Turkish people to be educated in their own Turkish language is the president of Iran.

The powers of the President in Iran are limited, but even Pezeshkian's election is a significant turning point. It has opened a significant fissure, in favor of the majority Turkish people and other non-Persian groups, at the top of the Iranian state [2], where minority Persians dominate, a crack that will not be easily closed. On the contrary, it will continue to grow and deepen from now on.

Paniranists, Persian nationalists, Shiite fundamentalists, Kurdish nationalists and terrorist groups, as well as Armenia, France, other Crusader-minded Western states and Israeli extremists are extremely disturbed by Pezeshkian's victory. None of the Western states sent a congratulatory message to Pezeshkiyan for his victory. However, if a Persian or a Kurd had won, congratulatory messages would have poured in one after the other.

The goal of these power centers, united by their animosity towards Turks, is to create a secular Persian-Kurdish state, similar to what they have established in Iraq and Syria, in case the Shiite Mullah regime collapses. And If the Islamic Republic of Iran remains intact, they seek to transform it into a moderate state still dominated by and under control of Persians. In either scenario, they will ensure that Turkish people who make up the relative majority, will be excluded from all political processes and will not share any power in the centeral government, as they have done in Cyprus.

Even if Pezeşkiyan is not dismissed or killed, these anti-Turkish internal and external power centers will not allow him to carry out the reforms he wants, especially those concerning the Turkish people. They will constantly and increasingly smear him in an attempt to destroy his support base among Turkish and other non-Persian peoples, as well as in the Turkic world. They will engage in personality terrorism, hinder the reforms he wishes to implement regarding women's rights and general democratization, and strive to render him an unauthorized and ineffective figurehead.

Therefore, all Turkic states, especially Turkey, Azerbaijan and Turkmenistan, which are neighbors to Iran, should take advantage of this historical opportunity. They should provide full support to Pezeshkiyan, and defend him against political conspiracies such as dismissal, murder, civilian and military coups.

As a general principle, just as the Crusader West always supported the Persians in Iran, the Turkic states should also continue the wise and far-sighted policy of the Ottoman Empire by striving to strengthen the Turkish people in Iran and ensuring that Turkish-conscious Turks have a share in political power. Adopting this policy is essential for the national interests of these countries and for the Turkish people living in Iran.

In this regard, the Turkic states, particularly Türkiye, Azerbaijan, and Turkmenistan, should quickly enhance their relations with Iran, whose President is Pezeshkian, They should ensure that the Iranian administration and people understand that the reason for this is because a Turk like Pezeshkian, who is conscious of Turkish identity and friendly towards Turks, is in power. It should be made clear that this should always be the case.

Turkic states should also support Pezeshkian's general democratic reforms in the areas of women's rights, religious and linguistic minorities, and similar areas. They should officially express their satisfaction with each reform. This approach will help improve the images of Türkiye and Azerbaijan in the eyes of Iranians.

From now on, they should also make it a condition for further development of relations to allow Pezeshkian to carry out the reforms he desires. This includes educating Turkish people in Turkish in schools, lifting bans on Turkish names, and opening the Turkish Language Foundation.

Furthermore, Türkiye and Azerbaijan should persuade Pezeshkian to cease Iran’s strategic policy of Kurdifying the West Azerbaijan province and stop transforming it into a PKK stronghold. Turkey, Azerbaijan and Turkmenistan must request permission to open departments of Turkish and Turkmen languages ​​and literatures departments in Iran, in exchange for each Persian language and literature department in the universities of Turkey, Azerbaijan and Turkmenistan. They should also encourage Pezeshkiyan to make Iran an observer member of the Organization of Turkic States (along with Russia and China).


[2] Contrary to popular belief, neither the " Nationality by Birth " (through his parents) of Iran's religious leader Hamneyi nor his "Voluntary Nationality" (the nationality he adopted) is Turkish. His mother is Persian, and his father is Turkish, but both have Iraqi Arab origins. However, Hamneyi's "Voluntary Nationality" and national identity is Persian. He considers Persian to be his and Iran's national language. On the other hand, Pezeşkiyan's "Nationality by Birth" is Turkish, as both his father and mother are Turkish). His " Voluntary Nationality " is also Turkish, as he identifies himself as Turkish and views the Persian language as just the official language of Iran, nothing more.

Wednesday, July 10, 2024

Türklüyü yücelten çağdaş liderler

 

URMULU CEMŞİD HAN SUBATAYLI AFŞAR MECD ÜS-SELTENE:

“TÜRKLER DÜNYANIN EN MÜHTEŞEM VE AZİMLİ MİLLETİ” - 1914

 

GAZİ MUSTAFA KEMAL PAŞA ATATÜRK:

“NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE” – 1933

 

URMULU MESUD PEZEŞKİYAN (PUSAN):

“BEN TÜRKÜM VE TÜRKLÜYÜMLE GURUR DUYUYORUM” - 2014

Tuesday, July 9, 2024

دور دوم انتخابات: رقابت مناطق ملی غیر فارس با منطقه‌ی ملی فارس (فارسستان) و تثبیت هویت‌طلبی – عدالت‌جویی – آزادی‌خواهی ملل به ‌عنوان نیروی سوم در صحنه‌ی سیاسی ایران

 

دور دوم انتخابات: رقابت مناطق ملی غیر فارس با منطقه‌ی ملی فارس (فارسستان) و تثبیت «هویت‌طلبی – عدالت‌جویی – آزادی‌خواهی اقوام و ملل» به ‌عنوان «نیروی سوم» در صحنه‌ی سیاسی ایران 

مئهران باهارلی

مقدمه

١-طیف‌های گوناگون ملیت‌گرایان فارس موسوم به ‌ایرانی، اعم از اسلام‌گرا و سکولار و چپ و راست و پوزیسیون و اوپوزیسیون و سلطنت‌طلب و برانداز و پان‌ایرانیست و دموکرات و اصول‌گرا و اصلاح‌طلب و ....، در راستای استراتژی عمومیشان در نفی وجود مساله‌ی ملت‌ها در ایران و تبعیضات ملی و حاکمیت سیاسی ملت فارس بر کشور، یک صدا جنبه‌ی قومی – ملی انتخابات ریاست جمهوری اخیر در ایران و پیروزی کاندیدای تورک مسعود پزشکیان به ‌این دلیل را انکار می‌کنند. در حالی که ‌پراکنده‌گی آرای پزشکیان و جلیلی در دور دوم (و در دور اول) انتخابات ریاست جمهوری ١٤٠٣، به‌ وضوح نشان داد که ‌خصلت بنیادین این انتخابات مساله‌ی قومی – ملی بود که ‌در صندوق‌های رای به ‌شکل رقابت مناطق ملی غیر فارس (تورک، لور، بلوچ، عرب، کورد، تورکمن، گیلک) با منطقه‌ی ملی فارسستان (فارس) ظاهر شد. کاندیدای تورک مسعود پزشکیان به ‌جز مازندران در تمام دیگر مناطق ملی غیر فارس شامل تورک‌ایلی، لورستان، بلوچستان، کوردستان، تورکمن‌یورت، گیلان و الاحواز (عربستان) برنده، و کاندیدای فارس سعید جلیلی صرفا در منطقه‌ی ملی فارس – فارسستان و منطقه‌ی ملی مازنی – مازندران برنده‌ی انتخابات شد.

٢-ملیت‌گرایان فارس موسوم به ‌ایرانی هم‌چنین منکر وجود ملت و یا قومی به ‌نام فارس و منطقه‌ی ملی فارس‌نشین با نام فارسستان در ایران هستند. اما انتخابات ریاست جمهوری ١٤٠٣، با قطعیت نشان داد که ‌در ایران هم قوم فارس و هم منطقه‌ی ملی فارس و یا فارسستان، مرکب از استان‌های خراسان رضوی، یزد، کرمان، اصفهان، فارس، بوشهر و هرمزگان و سمنان وجود دارند که ‌دارای رفتارهای ثابت سیاسی و خصلت‌های ویژه‌ی مذهبی متفاوتی در مقایسه ‌با دیگر مناطق ملی در ایران، در شکل شعور قومی – ملی فارسی با صبغه‌ی ضد تورک و تمایلات بنیادگرایانه‌ی افراطی شیعی هستند.

٣-انتخابات ریاست جمهوری ١٤٠٣ یک بار دیگر وجود رفتارهای سیاسی در مناطق ملی بر اساس هویت‌های قومی – ملی را تائید کرد. دلیل اصلی رای دادن تقریبا تمام مناطق ملی به‌ کاندیدای تورک پزشکیان، اظهارات و اقدامات گذشته‌ی او در اعتراض به ‌تبعیضات قومیتی و مذهبی و جنسیتی و منطقه‌ای سیستماتیک و نهادینه ‌در ایران توسط دولت این کشور بر له‌ فارس‌ها و شیعیان و افراطیون و فارسستان و مردان، بر علیه‌ غیر فارس‌ها و غیر شیعی‌ها و غیر فارسستانی‌ها و زنان و معتدل‌ها بود.

٤- یکی از نتایج تاریخی و ماندگار انتخابات ریاست جمهوری ١٤٠٣، تثبیت جریان «هویت‌طلبی – عدالت‌جویی – آزادی‌خواهی اقوام – ملل ساکن در ایران (و گروه‌های مذهبی و جنسیتی و منطقه‌ای غیر فارس و غیر شیعی و غیر فارسستانی) به‌ عنوان نیروی سوم (هم‌ردیف حامیان اصلی نظام و مخالفان – براندازان که‌ اساسا فارس هستند) در صحنه‌ی سیاسی این کشور است.

بررسی نتایج دور دوم در مناطق ملی

کسانی که ‌به ‌پزشکیان رای دادند را می‌توان در مناطق ملی تورک مرکب از دو دسته‌ی صاحبان شعور قومی – ملی تورک و در دیگر مناطق ملی صاحبان شعور قومی – ملی مربوط به ‌ملت خود، و طرف‌داران اصلاحات و اعتدال و مخالفین بنیادگرایان افراطی شیعی و سیاست‌های آن‌ها دانست. در طرف مقابل، عمده‌ی کسانی که ‌در منطقه‌ی ملی فارس و یا فارسستان به‌ جلیلی رای دادند افراطیون مرکب از دو دسته‌ی بنیادگرایان شیعی فارس و ناسیونالیست‌های فارس (و در منطقه‌ی ملی مازنی و یا مازندران ناسیونالیست‌های مازنی) با تمایلات ضد تورک بودند.

منطقه‌ی ملی تورک در شمال غرب: تورک‌ایلی

پزشکیان در دور دوم انتخابات به‌ جز قزوین و قوم، در ١٢ استان دیگر که‌ شامل قسمت‌هایی از منطقه‌ی ملی تورک و یا تورک‌ایلی می‌شوند (آزربایجان غربی، آزربایجان شرقی، اردبیل، زنجان، گیلان، البورز، تهران، مرکزی، همدان، کوردستان، کرمانشاه، لورستان)، برنده‌ی انتخابات بود.

در استان آزربایجان غربی، پزشکیان در دور دوم هم برنده ‌بود اما رای او کاهش یافته ‌است. در حالی که ‌بیش از ٩٠٪ تورک‌های استان به‌ او رای دادند. دلیل این امر آن است که‌ در دور اول کوردهای استان آزربایجان غربی انتخابات را تحریم کرده‌ بودند، در نتیجه ‌نزدیک به ‌تمام رای‌های داده‌ شده ‌متعلق به ‌پزشکیان بود. اما در دور دوم کوردها که ‌شاهد پیروزی پزشکیان تورک در دور اول بودند به ‌منظور جلوگیری از برنده ‌شدن او، فعالانه‌ در انتخابات شرکت کردند و در مقابل پزشکیان تورک، به ‌جلیلی فارس رای دادند. زیرا تاکتیک تثبیت شده‌ی کوردها آن است که ‌در استان‌هایی که‌ دارای جمعیت تورک و کورد هستند (از جمله ‌در آزربایجان غربی، خراسان شمالی)، هم‌سو با دولت ایران رفتار کرده‌ و به ‌نماینده‌گان دولتی و ضد تورک رای می دهند. در حالی که‌ در استان‌هایی که ‌اکثریت مطلق را دارند (مانند کوردستان و کرمانشاه ‌و ایلام) در مخالفت با دولت ایران رفتار می‌کنند.

در استان‌های مرکزی و همدان در دور دوم پزشکیان برنده‌ شده ‌است. در حالی که ‌در دور اول در این دو استان جلیلی – به ‌سبب وجود جمعیت انبوه‌ فارس‌زبان در این دو استان و نزدیکی آن‌ها به‌ فارسستان که‌ باعث آسیمیلاسیون شدید تورک‌های این دو استان شده ‌- برنده‌ بود. با این وصف، برنده‌ شدن پزشکیان در دور دوم، محصول رای تورک‌های دارای شعور قومی - ملی تورک و طرف‌داران اصلاحات در این دو استان است.

در استان‌های قزوین و قوم - که‌ اولی قطعیا دارای اکثریت مطلق جمعیتی تورک است - در هر دو دوره‌ جلیلی برنده ‌شده‌ که‌ به ‌سبب وجود جمعیت انبوه ‌غیر تورک و ضعیف بودن نسبی شعور قومی – ملی تورک در میان تورکان ساکن این دو استان است. وجود تمایلات بنیادگرایی شیعی فارسی در میان اهالی استان قوم، و شاید وجود تمایلات ضد تورک در میان گروه‌های تات‌زبان استان قزوین که‌ دولت ایران هم آن را تشدید می‌کند هم، در پیروزی جلیلی موثر بوده ‌است.

منطقه‌ی ملی تورک در شمال شرق: افشاریورت

در استان خراسان شمالی در دور دوم جلیلی برنده‌ی انتخابات شده ‌است در حالی که‌ در دور اول پزشکیان برنده ‌بود. دلیل این امر آن است که ‌در دور اول صرفا تورک‌ها در انتخابات شرکت و به‌ پزشکیان رای داده ‌بودند. اما در دور دوم کوردها هم در انتخابات شرکت و به ‌منظور جلوگیری از برنده ‌شدن پزشکیان تورک به ‌رقیب فارس او جلیلی راه‌ دادند.

در استان خراسان رضوی در دور دوم پزشکیان برنده ‌شده ‌است در حالی که‌ در دور اول جلیلی برنده ‌بود. این نتیجه‌ حاصل آن است که‌ تورک‌های این استان به‌ لحاظ جمعیتی در اقلیت قرار دارند و نه‌توانسته‌ بودند در دور اول پزشکیان را برنده‌ کنند، اما در دور دوم با شرکت اصلاح‌طلبان در انتخابات پزشکیان برنده ‌شد.

منطقه‌ی ملی تورک در جنوب: قاشقای‌یورت

در استان فارس که ‌قسمت عمده‌ی منطقه‌ی ملی تورک قاشقای‌یورت در آن قرار دارد، در هر دو دور ‌جلیلی برنده‌ی انتخابات است. زیرا تورک‌ها در این استان به‌ اقلیت تبدیل شده‌اند و در فعل و انفعالات سیاسی این استان عامل تعیین‌کننده ‌نیستند. این وضعیت سبب دیگری است که ‌تاسیس استان قاشقایی را به ‌یک ضرورت تبدیل کرده‌ است.

منطقه‌ی ملی مازنی (تبری): مازندران

در مازندران جلیلی در هر دو دوره‌ برنده‌ی انتخابات بود. دلیل این امر احتمالا وجود تمایلات تورک‌ستیزی در میان مازنی‌ها است. قابل ذکر است که ‌مازندران موطن دو تن از تورک‌ستیزترین حاکمان تاریخ ایران است: شاه‌ عباس اول، رضا شاه ‌پهلوی

منطقه‌ی ملی عرب: عربستان- الاحواز

در استان خوزستان در دور اول جلیلی برنده‌ شده ‌است. زیرا اعراب بومی در این استان به ‌اقلیت تبدیل شده و رای آن‌ها به‌ تنهایی عامل تعیین‌کننده در فعل و انفعالات سیاسی این استان از جمله‌ به ‌پیروزی رساندن پزشکیان ‌نیست. برنده ‌شدن پزشکیان در دور دوم در استان خوزستان محصول آرای اعراب و فارس‌ها-لورهای اصلاح‌طلب استان است.

منطقه‌ی ملی لور: لورستان

در تمام استان‌هایی که ‌منطقه‌ی ملی لور و یا لورستان در آن قرار دارد در هر دو دوره ‌پزشکیان برنده‌شده ‌است که ‌نشان از شعور قومی – ملی بالا در میان لورها و تمایلات اصلاح‌طلبانه و احتمالا تورک‌دوستی ‌در میان آن‌ها دارد.

منطقه‌ی ملی گیلک: گیلان

در استان گیلان در هر دو دوره‌ پزشکیان نفر اول شده ‌است که‌ نشان از شعور قومی – ملی تورک در میان تورک‌های ساکن در شمال (آستارا، ...) و جنوب شرقی (منجیل، ....) این استان، و شعور قومی – ملی گیلک در میان گیلک‌های این استان و احتمالا شعور قومی – ملی تالش در میان تالش‌های استان، و تمایلات اصلاح‌طلبانه ‌در میان این گروه‌ها است.

منطقه‌ی ملی تورکمن: تورکمن یورت

در استان گلستان در هر دو دوره ‌پزشکیان برنده ‌شده‌ که ‌نشان از شعور قومی – ملی تورکمن و اصلاح‌طلبی آن‌ها دارد.

منطقه‌ی ملی بلوچ: بلوچستان

در استان بلوچستان و سیستان در هر دو دوره‌ پزشکیان نفر اول است که ‌نشان از شعور قومی – ملی بالای بلوچی و اصلاح‌طلبی بلوچ‌ها دارد.

منطقه‌ی ملی فارس: فارسستان

در استان‌های عمده‌ی فارسستان در دور دوم هم جلیلی برنده‌ی انتخابات شده‌ است. این نتیجه ‌اولا قلمروی تقریبی فارسستان را به ‌صورت خراسان جنوبی، کرمان، یزد، اصفهان، فارس، بوشهر و هرمزگان تثبیت می کند. دوما نشان می‌دهد اکثریت قاطع مردم فارس در فارسستان دارای تمایلات تورک‌ستیزانه ‌و بنیادگرایی شیعی افراطی هستند.

‌استان سمنان تنها استان در فارسستان است که‌ پزشکیان در دور دوم در آن برنده ‌شده است. که ‌شاید به‌ سبب همسایه‌گی این استان با تورکمن یورت (گلستان)، افشاریورت (خراسان شمالی) و استان تهران با جمعیت انبوه ‌تورک و اصلاح‌طلب، هم‌چنین شرکت تورک‌های بومی استان سمنان در انتخابات به ‌نفع پزشکیان است.

Monday, July 8, 2024

Pezeşkiyan’ın “Ben Azerbaycanlıyım” dediyi yalanını yayanlar, ona “Azerbaycan Türkü” kimliyini dayatanlar

Azerbaycan Respublikası’nda Pezeşkiyan’ın “Ben Azerbaycanlıyım” dediyi yalanını yayanlar, Türkiye’de ona “Azerbaycan Türkü” kimliyini dayatanlar vardır.

Oysa O kendini ve kimliyini açıkça ve her zaman sadece TÜRK diye tanımlamıştır. Zaten Pezeşkiyan adını Türk tarihinde milli şahsiyet olarak yazdıran nedenlerin başında, onun İran Şûrâ Meclisi’nde milletvekillerinin %40ini içine alan “TÜRK” Fraksiyonu’nu kurarak, kendi kimliyini “TÜRK” diye tanımlayarak, İran’daki bütün Batı Oğuzları “TÜRK” milli kimliyi temelinde birleştirip üçüncü siyasi güce dönüştürerek, ... Türk düşmanı Haçlı Avrupa / Paniranism / İstalinizm / Ermeni uydurması olan “Azerbaycanlı” milli kimliyine indirdiyi tarihi darbedir.

İran’da Azeri, Azerbaycanlı, Azeri Türkü, Azerbaycan Türkü vs. diye etnik gurup ve milletler yoktur. “Türk” Milleti vardır. Aynen Türkiye’de olduğu gibi, İran’da da “Türk” bütün Batı Oğuzların ortak, tek ve tarihi endonimi veya kendiniadlandırması - özadlandırmasıdır (“Türkmen” ise Doğu Oğuzların tarihi endonimi - kendiniadlandırmasıdır). 

İran’da da Batı Oğuzlar tek ve bölünmez bir millettir ve “Türk” olan tek bir milli adları vardır. Azeri, Azerbaycanlı, Azeri Türkü, Azerbaycan Türkü vs. Avrupa Haçlı devletleri, Paniranistler, Ermeniler, Parsi Zerdüştiler, Masonlar ve İstalin’in, İran’da yaşayan Türk milletini il ve vilayet isimlerine göre parçalayıp yok etmek için uydurdukları ırkçı, sömürgeci ve Türk karşıtı adlar ve kimliklerdir.

Bizim millet kendini tarih boyunca sadece “Türk” adlandırmış ve şimdi de “Türk” adlandırıyor. Bu gerçeği ve endonimi- özadlandırmayı herkes öyrenmeli, içine sindirmeli ve ona azami saygıyı göstermelidir. Hiç kimse bizim Türk olan milli ad ve kimliyimizi Azeri, Azerbaycanlı, Azeri Türkü, Azerbaycan Türkü vs.ye deyiştirme hevesine kapılmamalıdır.

Başkalarının, buna en başta Azerbaycan Respublikası ve Türkiye Cumhuriyeti dahildir, İran’da yaşayan tek ve vahid bir etnik-milli grup olan Türk halkını bölmeye çalışması ve dışarıdan ona Azeri, Azerbaycanlı, Azeri Türkü, Azerbaycan Türkü gibi uyduruk milli ad ve milli kimlikleri dayatması; insan haklarına aykırı, ırkçılık, koloniyalist milli kimlik mühendisliyi, ve Türk halkına açık saygısızlık, ihanet, hatta hıyanet, düşmanlık ve saldırıdır. 

Saturday, July 6, 2024

رئیس جمهور تورک پزشکیان: این بی‌عدالتی است که باعث می‌شود من صدایم در می‌آید. اگر صدایم در نیاید یعنی زنده نیستم.

 رئیس جمهور تورک پزشکیان: این بی‌عدالتی است که باعث می‌شود من صدایم در می‌آید. اگر صدایم در نیاید یعنی زنده نیستم.

خدا ما را این جوری خلق کرده، خدا من را تورک، خلق کرده، آن یکی را کورد، آن یکی را خوزستانی و عرب، این یکی را بلوچ، این یکی را مازندرانی، گیلکی. این‌ها کاری که خدا کرده. هیچ فرقی بین آدم‌ها نیست، سیاه، سفید، کورد، تورک، لور.

آن تفکری که دارد یکی را برتر می‌کند آن تفکر است که باعث می‌شود عناد و یا مقاومت در مقابل قومیت دیگر به وجود می‌آید. [برای این] که ما حقوق اولیه‌ی قومیت‌ها را نه‌می‌دهیم. اجازه نه‌می‌دهیم. برای این که می‌گوییم همه باید فارس باشند، همه باید فارسی [به‌نویسند]. هر پیامی هم که روی مغازه‌ای می‌نویسی، اگر فارسی نه‌باشد با تو برخورد کنند. کی گفته، کجای دین و مذهب و قانون گفته اگر من پیامی آن جا نوشتم فارسی نه‌بود باید با من برخورد به‌کنند؟

وقتی این تندرو‌ی‌ها از این ور اتفاق می‌افتد، تندروی‌ها در آن طرف بروز و ظهور پیدا می‌کند. اگر بر اساس آن چیزی که خدا گفته عمل کنیم و برتریت بر اساس تقوا باشد نه زبان و نژاد و رنگ و پوست و جنسیت، هیچ وقت این اختلافات به وجود نه‌می‌آید. بهانه‌هایی در جامعه ما ایجاد کرده‌ایم، چون از این خبر دارم. الان بحث‌های مختلفی در قومیت‌های کورد و تورک و عرب و این‌ها دارد به وجود می‌آید، و به وجود آمده. انکار هم به‌کنیم، آن واقعیت از بین نه‌می‌رود.

ولی وقتی من می‌بینم تورکم، کوردم، عربم، بلوچیم، هر چی‌ام، در دولت در حاکمیت جای‌گاهی نه‌دارم، شما نه‌می‌توانی به من به‌گویی آقا تو حق نه‌داری حرف به‌زنی. به‌گویی هم نه‌می‌پذیرم. یعنی اصلا امکان [نه‌دارد. چونکه] داری با من ناعادلانه برخورد [می‌کنی]. من توان این را دارم یک مدیر خوبی باشم، اما چون از فلان قومم، حق نه‌دارم به‌شوم؛ چون از فلان قومم، نه‌می‌توانم استخدام به‌شوم؛ و یا رتبه‌ی آخرم.

این بی‌عدالتی است که باعث می‌شود من صدایم در می‌آید. اگر صدایم در نیاید یعنی زنده نیستم. برای این که بالاخره من حقی دارم توی این جامعه. اگر حق من را به‌خورند، من مجبورم به یک جور دیگر خودم را اعمال، صدایم را بلند کنم. حالا یکی از راه‌ها این است که می‌رویم به آن روندهایی که جدایی است. حالا که این جوری است من نه‌می‌خواهم تو را، شما می‌گویید حالا که این جوری است ما شما را نه‌می‌خواهیم.

اگر با هم منصفانه و عادلانه برخورد به‌کنیم و منافعمان را در هم‌دیگر گره به‌زنیم، منفعت من منفعت شما باشد و منفعت شما منفعت من، و به هم‌دیگر توهین نه‌کنیم، احترام به‌گذاریم به هم‌دیگر، هم‌دیگر را مسخره نه‌کنیم، هیچ وقت این اتفاقات نه‌می‌افتد.

Friday, July 5, 2024

Pezeşkiyan adındaki -iyan eki, ve soyadlardaki -an/-yan/-iyan ekinin kökeni üzerine

Pezeşkiyan adındaki -iyan eki, ve soyadlardaki -an/-yan/-iyan ekinin kökeni üzerine

 

MÉHRAN BAHARLI

mehranbahari1@yahoo.com

https://independent.academia.edu/MBaharli

https://sozumuz1.blogspot.com/

https://www.facebook.com/profile.php?id=100016259447627

 

Soyadlardaki -an/-yan/-iyan çoğul ekinin sümerce kökeni üzerine

On the Sumerian origin of the plural suffix -an/-yan/-iyan in surnames

Özet:

Urmulu bir Türk olan ve İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına seçilen Pezeşkiyan’ın soyadında bulunan bileşik "-iyan" eki, Farsça bir ektir ve anlamı bir zümre, grup, bölge ve boyla ilişkili veya soyu bunlarla bağlantılı olan kimselerdir. "-iyan" eki ve Ermenice biçimi "-an" eki Farsça, İranik veya Semitik kökenli deyildir, Sümerce kökenlidir. Bu ek doğrudan Sümerceden veya bölgenin eski eklemli dilleri olan Hurrice, İlamca, Gutice, Lulluce aracılığı ile Sümerceden eski İranik diller ve Ermeniceye geçmiştir. Makalede ayrıca Sümerce çoğul ekleri –(e)ne / eş(e) ile Türkçe ve Moğolca çoğul ekleri -an / -s -z; ve de Sümerce bileşik çoğul eki -emeş (-em + -es) ile Çuvaşca bileşik çoğul eki -sem (-s + -em) arasında var olan koşutluk gösterilmiştir.

Abstract

The compound -iyan suffix found in the surname of Pezeshkian, a Turk from the city of Urmu and the elected President of the Islamic Republic of Iran, is a Persian suffix. It means individuals or people who are connected to a specific group, region, tribe, or have ancestry related to them. The “-an” suffix, also found in Armenian, does not originate from Persian, Iranic, or Semitic languages, but rather from Sumerian. This suffix was passed down from Sumerian either directly or through the ancient agglutinative languages ​​of the region - Hurrian, Elam, Gutian, and Lullubian - into the ancient Iranic languages ​​and Armenian. The article also discusses the parallelism between the Sumerian plural suffixes –(e)ne / -eş(e) and the Turkish and Mongolian plural suffixes -an / -s, -z, as well as parallelism between the Sumerian plural suffix -emeş (-em + -eş) and the Chuvash plural suffix -sem (-s + -em).

خلاصه:

پسوند مرکب «-یان» در نام خانواده‌گی پزشکیان رئیس جمهور تورک جمهوری اسلامی ایران از شهر اورمو، یک پسوند فارسی است و به معنی افرادی که منسوب به گروه، منطقه و یا طائفه‌ی خاصی و یا از نسل آن‌ها هستند می‌باشد. با این‌همه پسوند «-ان» که در زبان ارمنی نیز موجود است، دارای ریشه‌ی فارسی، ارمنی و یا ایرانیک و سامی نیست. بلکه دارای ریشه‌ی سومری است که یا مستقیما از این زبان و یا از این زبان از طریق زبان‌های التصاقی باستانی منطقه مانند هوری، ایلامی، لولوبی و گوتی به زبان‌های قدیم ایرانیک و ارمنی داخل شده است. در این مقاله پاراللیزم موجود بین پسوندهای جمع سومری «-(ه)‌نه» و «-اه‌ش(ه)» و پسوندهای جمع تورکی و موغولی «-ان» و «-ز»، «-س»؛ هم‌چنین پاراللزیم موجود بین پسوند جمع مرکب سومری «-ه‌مه‌ش» و پسوند جمع چوواشی «-سه‌م» بحث شده است. 

Pezeşkiyan’ın soyadındaki -iyan eki

 

Azerbaycan Respublikası’ndan bir sıra insan ve İran’dan bazı Azerbaycançılar, Pezeşkiyan’ın soyadındaki "-iyan" ekini Ermenice sanarak, Türk tarihi ve Türk halkının bu deyerli ve önemli şahsiyetini karalamaya girişmişlerdir[1]. Oysa bu addaki "-iyan" soneki Ermenice deyildir.

1925’te Fars aşırı milliyetçisi Pehlevi devletinin kurulmasıyla İran’da Türkçe adlar yasaklanmıştır[2]. Bunun sonucunda günümüzde İran’da yaşayan Türklerin hemen hemen hepsinin soyadı Farsça veya Farsçada var olan Arapça kelimelerden oluşur. Bu adlarda genelde Farsça ekler de vardır. "-iyan" eki bunlardan biridir. 

Farsça bileşik -iyan eki:

Farsça “-an” eki sonu a” ve “i” ile biten kelimelere eklendiyinde başına aracı “y” harfi alarak “-yan” biçimine dönüşür: ...i + ( y ) + -an → -yan. Örneyin: Ağa + ( y ) + -an → Ağayan; ...

Farsça “-iyan” eki bileşik bir ektir ve mensubiyet ile bağıntılı ve ilişkili olma durumunu gösteren “-i” eki, iki sesli arasında gelen aracı “y” harfi, ve çoğul eki olan “-an” ekinin birleşmesinden türemiştir: -i + ( y ) + -an -iyan. Örneyin: Tebriz + i +  ( y ) + -an → Tebrîziyân: Tebrizliler; ...

Farsçada -an/-yan/-iyan ekinin bir kaç anlamı vardır. Bunların başında şu anlamlar geliyor:

1-Türkçe -lar çoğul ekinin eşdeyeri. Bu anlamda -an/-yan/-iyan eki Osmanlıcada ve Türkiye Türkçesinde de kullanılmıştır: Osmâniyân: Osmanlılar; Sûfiyân: Sofular; Rûmiyan: Rumlar; Bâciyân: Bacılar, Ablalar; Abdâlân: Abdallar; Ahiyân: Âhîler, Akılar, Âbîler, kardeşler; Gâziyân: Gâzîler; Mehterân: Mehterler; Nâgehân: Çok sık, vakitsiz ve birden bire ortaya çıkan; Maran: yılanlar (Şahmaran kelimesinde); Topçuyân: Topçular; Yeniçeriyân: Yeniçeriler; Îrânîyân: İranlılar; ...

2-Türkçe -li nisbet ekinin eşdeyeri, belli bir özelliye yiye olan kimse. Cânân: Cana bağlı, mecâzen sevgili; Garîban: gurpete aid, mecâzen garip ve fakir; Müslüman: Müslüm olan kimse, ...

3-Belli bir yer ve bölgeden olan insanlar, bunların yaşadığı yurt ve ülke. Gîlân: Gîl boyundan gelen; Tûrân: Turların – Türklerin yurdu, Tâleşân: Talış bölgesi, Talışlı; Îrân: Îrlerin yurdu; Yûnân: eski İyonların yurdu, ...

4- Türk soyadlarındaki -oğlu ekinin eşdeyeri; bir grup, kitle, veya boya bağlılık, onların soyundan gelme durumu. Bâbekân[3]: Bâbek’e mensup, Bâbekoğlu; Torkân: Türkler, Türkoğulları, Türk soyundan, Merdan: Merdoğlu, Eroğlu (Şâh-i merdân terkibinde); ....

Pezeşkiyan adı ise, “Tabipler zümresinden olan kimseler” demektir. Farsca Pezeşk kelimesi Arapça Tabip, ve Türkçe Sağın, Emçi, Otaçı, .... anlamındadır. Pezeşk kelimesinin kökeni Sanskiritçe Bhişâk = tabip, ve Bhişac = tedavi etmek, sağaltmak’tır[4].

Farsça -an/-yan/-iyan eki, eski İranik dillerde ve bu arada Pehlevi dilinde, ve günümüz Hint-İranik dillerden Ermenicede de vardır. Ancak bu ek, makalenin ikinci bölümünde anlattığı gibi, İranik veya Ermeni kökenli deyildir[5].

Kafkasya ve Türkili’nde Türklerle iç içe yaşayan Doğu Ermenilerin soyadlarında var olan "-yantsi" birleşik eki[6] ise, bir görüşe göre, bu "-yan" eki ile Türkçe "-çi" ekinin birleşmesi ve kaynaşmasından oluşmuştur. Türkçede -çi eki insanların nereli veya belli bir yerle bağlantılı ve ilişkili olduğunu da gösterir. Örneyin: Urumçu (Pezeşkiyan’ın kenti Urmu’dan olan, Urmulu), Tahrançı (Tahranla ticaret eden tacir), Moskofçu, vs gibi.

İran’da Türklerin soyadında var olan -an/-yan/-iyan soneki İran devletinin Türkçe adları yasaklaması ve Farsça adları zorlaması sonucu ortaya çıkmıştır. Bu da, Farsçanın güçsüzlüyünün göstergesidir. Ancak Farsların soyadında var olan Türkçe -çi soneki her hangi bir devlet zorlaması olmadan, tarihin doğal akışında Derice - Farsçaya girmiş ve benimsenmiştir. Bu da Türkçenin güçlülüyünün kanıtıdır[7].

Sonuç:

-İran’da Türklerin soyadında bulunan -an/-yan/-iyan soneki Ermenice deyildir, Farsçadır. Ancak bu ek, İranik, Fars veya Ermeni kökenli deyildir. Bu sonekin dip kaynağı, doğrudan veya dolaylı olarak Elam-Lullu-Guti-Hurri dilleri aracılğıyla, Sümerce -ene/-ne çoğul eki olup, mühtemilen Türk-Moğol -an çoğul sonekiyle de bağlantılıdır.

-an/-yan/-iyan ekinin Türklerin soyadında var olması, onu taşıyan Türkleri Ermeni veya Fars yapmaz. İran’da yüzbinlerle Türk (ve de Fars ve İranik olmayan Türkmen, Arap, Yahudi, Asoru ve başka halklara mensup) şahsın soyadında -an/-yan/-iyan eki vardır. Bunlardan biri, çağdaş Türkologlardan Horasanlı Türk araştırmacı “İsmayil Salariyan”dır.

-İrandaki Azerbaycançıların bu soneke tepkisi siyasi olup, daha çok Pezeşkiyanın “Türk” kimliyini savunması ve vurgulamasından, Sovyet-Haçlı-Paniranist yapımı olan Azerbaycanlı milli kimliyini benimsememesinden ve İran'da yaşamakta olan bütün Batı Oğuzları Türk” milli adı ve “Türk” kimliyi altında birleştirmesinden dolayı ona duydukları antipati ve besledikleri düşmanlıktan kaynaklanıyor. Yoksa soyadların kökenini bu denli duyarlılık gösteren bu Azerbaycançıların ilk başta İstalin’in kurduğu ve onların kahraman saydıkları Azerbaycan Demokrat Fırkası’nın başkanlarından Gulam Yahya “Daneşiyan”a, veya kendi toplumlarında yaygın olan Merdan gibi soyadlara saldırmaları gerekiyordu.

- Azerbaycan Respublikası’ndan olanlar, Pezeşkiyan’ın soyadı ile uğraşmak yerine, kendi soyadlarının hemen hemen hepsinde bulunan Rusça -ov, -ev, ve Farsça -zade sonekleriyle ilgilenmeli ve bunu anlamaya çalışmalıdırlar ki Kafkasyada Rusça -ov, -ev, ve Farsça -zade sonekleri onları Rus ve Fars yapmıyorsa, İran’da da -iyan soneki Pezeşkiyan ve başka hiç bir Türk’ü, Fars ve Ermeni yapmaz.

Soyadlardaki -an/-yan/-iyan ekinin kökeni üzerine

Sümercede -ene /-ne çoğul eki

Bu çoğul eki Sümercede ünsüzlerden sonra -ene ve ünlülerden sonra -ne olarak kullanılmıştır: şeş-ene (erkek kardeşler), nin-ene (kız kardeşler), lugal-ene (kağanlar), ve dumu-ne (çocuklar), ninda-ne (ekmekler), sisi-ne (atlar)[8]. Sümercedeki -me çoğul eki[9] de, bu -ene/-ne çoğul ekinin varyantı olmalıdır.

Bazı araştırmacılara göre Ön Sümerce (Pre-Sumerian Language) döneminde bu dilde bir damak-burun ň (nj) sesi var idi. Bu ses zamanla Emeĝir lehçesinde düz alveoler diş n, ve Emesal lehçesinde š harfine dönüşmüş, böylece tek bir kök -eňe ekinden iki çoğul eki -eš(e) ve -(e)nē ortaya çıkmıştır[10].

Elam, Lullu, Guti ve Hurri dillerine -an eki

Hepsi eklemli dil olan ve Hint-Avrupa ve Semitik dil olmayan bölgenin bazı eski dillerinde coğrafi adlarda kullanılan bir -an eki vardır[11]. Örneyin bir Kafkas dil ailesi olan Hurri – Urartu dil ailesine[12] dahil Hurri dili’nde[13], Hurri kökenli olduğu düşünülen Lullu dili’nde[14], ve kökeni bilinmeyen Elam (İlam)[15] ile Guti dilleri’nde[16]. Bu dillerdeki -an ekinin Sümerce -ene ekinden alıntı olduğu düşünülmektedir.

Türkçe ve Moğolcada -an çoğul eki

Türkçede -an/-en, seyrek olsa da eskiden beri var olan bir çoğul ekidir. Örneyin: yarmagan (armağan; yarmaklar, paralar), oğlan (oğullar), örten (alevler), orun (şehirler; yer; konak; Ön Türkçe şehir anlamına gelen Uru sözünden), eren (erler; askerler; Ön Türkçe erler demek olan Erin sözünden), kızan (evlatlar) gibi. Bu çoğul eki bir sıra boyun adında da görülmüştür: Kitan (Kitaylar), Kurıkan (Kurıklar). Bazı araştırmacılara göre Türkçe -gün/-ğun çoğul ekinin kökeni de -an/-en çoğul ekidir: kelingün (gelinler), tayğun (taylar; çocuklar), iniyigün (küçük kardeşler), ilgün/elgün (iller; halk).

Moğolcada -an/-en çoğul eki genellikle -i ve -ay/-ey biçiminde biten sözlerin sonunda kullanılır. Örneyin: elçi-n (elçiler), ködelmüriçi-n (işçiler), biçigeçi-n (memurlar), moritay/moritan (atlı/lar), erdemtey/erdemten (erdemliler; bilgin/ler), ğakay/ğakan (domuz/lar), kulağay/kulağan (hırsız/lar)[17].

Sümerce -n ve –š çoğul ekleri ile Türkçe – Moğolaca -n ve -s/-z çoğul ekleri ilişkisi

Yukarıda anlatıldığı üzere Sümercenin Emegir lehçesinde çoğulu belirten bir -ene eki ve bunun Emesal lehçesinde -eš biçimi vardır. Sümercede ayrıca bir -z çoğul ekinin varlığından da söz edilmiştir[18]: igi = göz → haz = gözler[19]. İlginç bir durumda Türkçe ve Moğolcada da çoğulu belirten benzer iki -an ve -s/-z[20] ekleri vardır. Sümerce ve Türkçe-Moğolcada bu ilginç -eš, -ene/-ne/-me ve -z/-s, -an çoğul sonekleri koşutluğu, bazı araştırmacılarca bunların arasında genetik ve kökensel ilişki bulunduğu tezini desteklemektedir.

Türkik dillerinden sadece Çuvaşçada var olan -sam/-sem, -sen soneki[21], mühtemilen eski çoğul ekleri olan -s ve -an eklerinin kaynaşmasından ortaya çıkmıştır -s + -an → -san → -sam → -sem. Çuvaşça bileşik çoğul eki -sem de ilginç biçimde Sümerce bileşik çoğul eki -me + -eş ile koşutluk göstermektedir.

Pusan”, Pezeşkiyan ailesinin orijinal Türkçe soyadı

Pezeşkiyan’ın ailesinin ilkin soyadının “Pusan, Pusañ” olduğu söylenmektedir. Pusan Türkçede 1-sis, çen, duman, yere inmiş bulut, bulanık, kapalı ve bungun hava[22], 2- düşmana saldırmak pusuya yatan, avını avlamak için tuzak kuran kimse demektir. (Bu ad “Pozan” biçiminde imişse, anlamı ihlal ve fesh edendir). Rıza Şah döneminde Türkçe adlar yasaklanınca ülkede Nüfus Müdürlükleri Türkçe adları, genelde biçimi benzer olan Farsça bir kelime ile veya orijinal Türkçe adın Farsça çevirisiyle deyiştiriyorlardı. Türkçe Pusan soyadı da böylece Farsların bile kullanmadıkları ve sadece sözlüklerde bulunan Farsça Pûz.î.den (özür istemek) kökenine benzetilerek, “Pûzîde”ye (özür istemiş) deyiştirildi. Ancak bu ad, hayvanların ağzı anlamında olan Pûze kelimesine benzediyi için, Farsçada bile uygunsuz bir ad idi. 1957de, Mesud Pezeşkiyan iki yaşında iken, ailesi bu uygunsuz Farsça soyadı deyiştirmeye kalkıştı. Nüfus Müdürlüyü ise ilk hecesi “Pûzîde”ye benzeyen Farsça “Pezeşkiyan” soyadına izin verdi.


[1] Azerbaycan Respublikasından bir kişi, FB sayfamda Pezeşkiyan’ı, soyadında -iyan eki olduğu için “Ermeni dölü” adlandırmıştır. İran’dan Samat Azerbaycsn adlı bir Azerbaycançı ise Pezeşkiyan’a “Rejimin öz iti” diye küfürler yağdırmıştır….

[2] Türkçe adlar yasağı İngiltere, Zerdüştiler, Ermeniler, Paniranistler ve Mankurt Azerbaycancıların 1925de Türk Kacar devletini yıkıp yerine Fars Pehlevi devletini kurmasıyla başlamış, bugün de hukuken yürürlüktedir. Bu yasağa dayanarak şahıs adları, soyadlar, yeni yer adları, işyeri adları vs. Türkçe olamaz, yenidoğan bebek adları devletin hazırladığı ve sadece Farsça isimleri içiren listelerden seçilebilir. Bu tarihten sonra eski Türkçe yeradları da devlet tarafından sistematik olarak Farsça adlarla deyiştirilmeye başlanmıştır. “Türk” adının kendisi de bu yasağın kurbanı olmuş, İran’da yaşayan Türk halkının etnik ve milli adı olarak inkar edilmiş ve bu anlamda kullanılması yasaklanmıştır. Konuyla ilgili Paniranism ve İran devletinin resmi görüşü budur: Türk sadece sarı ırkı ve Türkiyeliler için kullanılabiliir. İrandakiler ise dilleri Moğollarca zorla deyiştirilmiş Arya ırkından İraniklerdir. Bundan dolayı hiç bir resmi belgede, basında, kitaplarda ve yazılarda, ders kitaplarında Türk adı geçmez. Onun yerine Azeri, Azerbaycani vs. kullanlılır. Yasak hala yerindedir ve günümüzde İranda özellikle Fars olan resmi makamlar ve Fars medyası, hatta batıda yaşayan Farslar İrandaki Türkleri asla Türk adlandırmaz. Bunun yerine ısrarla Azeri veya Azeri dilli, Azerbaycanlı vs. gibi adları kullanır. İran ve Fars dilli haberlerde bile, açıkça TÜRK olduğunu ilan eden Pezeşkiyan, AZERİ ve AZERBAYCANLI diye sunulur. Türk halkı özellikle son yıllarda Türk milli bilinçlenmenin artmasına paralel olarak, bu yasağı delmeye çalışmıştır. Pezeşkiyan ise BEN TÜRKÜM demlekle ve TÜRK ve TÜRK DİLİ adlarını her yerde ısrarla ve sık sık tekrarlayarak bu yasağı en üst düzeyde ve en etkili biçimde delebilmiştir.

Türkçe adların yasaklanması için:

DEYİŞDİRİLEN COĞRAFİ ADLAR

http://toponimler.blogspot.com/

[3] Bâbekan: Bâbek'e mensup. Eski İranik şahlardan Erdeşir Bâbekan adında da vardır.

[4] Mayrhofer, Manfred. Kurzgefasstes Etymologisches Woterbuch De Altindischen, II, Heidelberg/502f., id. EWA II/264f.

https://archive.org/details/KurzgefasstesEtymologischesMayrhoferManfred

[5] Bilgehan Atsız Gökdağ: -an/-en eki Köktürkçede çokluk eki olarak bazı kelimelerde kullanılır. Er-en "erkekler", oğul-an "evlatlar", kız-an "evlatlar: vs. gibi. [A. Von Gabain, Altürkische grammatik Leiden 1974] <Eski Türkçede oğul ve kız kelimesi cinsiyet bildirmez>. Bu dönemde Moğolcada da görülen ek birçok dilde çokluk ifade etmektedir. Muhtemelen Ermenice ve Farsçaya da Türkçe üzerinden geçmiş olabilir.

[6] “-yants”, “-iants”, “-yantz”, “-entz”, “-ents”, “-ontz”, “-unts”, “-untz” are dialectic forms of “-yan” and “-ian” suffixes, popular in some of the East Armenian regions.

[7] Konu İran’daki durumdur. İran’da 1898-1925den başlayarak Farsça Türklere yasalar ve ordu tarafından zorlanmıştır. Ondan önce, Türkçede Farsçadan alınma olan -an soneki yoktu. (Sadece Türkçe -an eki vardı: Oğlan, Eren, Xızan vs.) Ancak o dönemde Farsçada her hangi bir devlet zorlaması olmadan Türkçe -çi eki yaygın olarak kullanılırdı. Genel olarak devlet eliyle yaygınlaştırılan Farsça gibi bir dil, güçsüz bir dildir. Zaten bu gücsüzlüyü gidermek içindir ki devlet gücü işin içine girmiştir. Devlet yardımı ve zorlaması olmadan yaygınlaşmış Türkçe gibi bir dil ise, bu açıdan güçlü sayılır. Zira gücü olmasaydı her hangi bir devlet zorlaması olmadan ve kendiliyinden yaygınlaşamazdı. İrandaki durum böyledir.

[8] 2. -n çoğul eki: Bu çoğul eki, Türk dilinin tarihinde ilk kez Sümercede görülür. Sümercede -ene biçiminde bulunmuş ve daha sonraki Türkçe ve diğer Turan dillerinde çeşitli biçimler almıştır. Bu ek Sümercede ünlü ya da ünsüzle biten adın durumuna göre -ene ya da -ne olarak kullanılmıştır; şeş-ene (erkek kardeşler), nin-ene (kız kardeşler), lugal-ene (kağanlar), dumu-ne (çocuklar), ninda-ne (ekmekler), sisi-ne (atlar) gibi.

[9] Plural number was indicated either by the suffixes -me (or -me + esh), -hia, and -ene, or by reduplication, as in kur + kur “mountains.”

https://www.britannica.com/topic/Sumerian-language/Characteristics

[10] Pre-Sumerian featured a phonemic palatal nasal *nj or a similar sound that was later split into /n/ and /š/. The palatal nasal has been already discussed by Schretter (1990) and Peust (2007).... When the Pre-Sumerian language split into Emeĝir and Emesal dialects, the palatal nasal *nj neutralized into plain alveolar dental /n/ in Emeĝir, and the palatal component was merged with the third person personal suffix lengthening it: *-enj-e > -en-ē. This would explain why the singular and plural third person markers have different vowel lengths. In Emesal the palatal nasal changed into /š/ in initial, final and vowel medial environments: 5 *enj(e) > *eš(e), yielding the following set of third person plural suffixes:

EG impf. -en-ē, perf. -en-Ø

ES impf. *-eš-e, perf. *-eš-Ø

Aleksi J. Sahala. ON THE DEVELOPMENT OF THE SUMERİAN PLURAL SUFFİXES {EŠ} AND {ENĒ}. (2017) – University of Helsinki

https://www.academia.edu/33822419/On_the_Development_of_the_Sumerian_Plural_Suffixes_e%C5%A1_and_en%C4%93_

[11] We find the Elmite-Lullu-Gutian ending -an represented in Hurrian as well, it is very likely that other Hurrian place-names in -a (not including -wa, which is a genitive /locative suffix) go back similarly to and older -an. Dipnote 84 in Pages 144, 145

Ephraim Avigdor Speiser. MESOPOTAMIAN ORIGINS

https://doi.org/10.9783/9781512818819-009

an-suffix: in Elaminte territories, 41, 91; in Gutian, 98; in Hurrian, 144 f.; in Lullu, 92; in the Zagros generally, 94.

[17] TÜRK DİLİNDE ÇOĞUL EKLERİ

2. -n çoğul eki: Bu ekin eski Türk dilinde ne kadar yaygın kullanıldığı bilinmemekle birlikte, seyrek kullanıldığını savunanlar da bulunuyor. Kısıtlı sayıdaki eski Türk yazıtlarında yarmagan (armağan; yarmaklar/paralar), oğlan (oğullar), örten (alevler), orun (şehirler; yer; konak; Ön Türkçe şehir anlamına gelen uru sözünden), eren (erler; askerler; Ön Türkçe erler demek olan erin sözünden) gibi örnekler bulunuyor. Tarihteki Kitan (Kitaylar), Kurıkan (Kurıklar) gibi Türk boyları da bu çoğullaştırmaya örneklerdir. Bu çoğul ekinin diğer bir biçimi olan -gün/-ğun eki olarak da eski yazıtlardan kelingün (gelinler), tayğun (taylar; çocuklar), iniyigün (küçük kardeşler), ilgün/elgün (iller; halk) gibi örnekler verilebilir.

Bu çoğul eki Moğolcada genellikle -i ya da -ay/-ey biçiminde biten sözlerin sonunda kullanılır; elçi-n (elçiler), ködelmüriçi-n (işçiler), biçigeçi-n (memurlar), moritay/moritan (atlı/lar), erdemtey/erdemten (erdemliler; bilgin/ler), ğakay/ğakan (domuz/lar), kulağay/kulağan (hırsız/lar) gibi. Ancak yine de -i ve -ay/-ey biçiminde biten sözler, diğer çoğul ekleriyle de çoğullaştırılabilmekedir. Kısacası, Moğolcada çoğul ekleri kullanılmında katı kurallar yoktur.

[18] Türk dilinin tarihinde -z çoğul ekine ilk kez Sümercede rastlanır. Ancak bu ek Sümercede çok ender kullanılmış olan bir çoğul ekidir. Örneğin Sümerce igi, göz demektir. Normalde igi-ne gözler demektir, ancak haz sözü de gözler anlamına gelir. Günümüz Türk diline ise igi sözü, -z çoğul eki alarak işlevsiz bir çoğul biçiminde göz olarak evrilmiştir (igi-z => gi-z => gö-z). Yine Sümerce ses, çığlık anlamına gelen gu sözü günümüz Türk diline kükremek olarak evrilmenin yanında göğüs anlamına gelen kükrek olarak da evrilmiştir. Buradan da kük sözü -z çoğul eki alarak önce küküz sonra da göğüs biçimine evrilmiştir. Diğer bir örnek de, Sümerce ağız demek olan kag sözüdür. Bu söz de baştaki -k sesi düşerek ve -z çoğul eki alarak kag => kagaz => ağaz => ağız biçiminde günümüze evrilmiştir (Çuvaşçada ise k-ş, a-o ve g-v ses dönüşümüne uğrayarak önce kag => şov, sonra da -r çoğul eki alarak şovar (ağız) sözüne dönüşmüştür).

[19] Sumerian haz ‘eyes’

Iurii Mosenkis.  Basque and Sumerian

https://www.academia.edu/30827735/BASQUE_AND_SUMERIAN

[20] 4. -z çoğul eki: .... Bunun dışında boynuz (boyun+uz => boynuz), diz (dub => duv => duv+z => diz), ikiz (iki+z), öküz (ök+üz) biçiminde çoğullaşmış tekil diğer örnekler de görülür [Çuvaşça ve Moğolcada ise öküz, ikiz gibi sözler -r çoğul ekiyle işlevsiz çoğullar haline gelmiştir; Çuvaşça vekar (öküz), yeker (ikiz); Moğolca öker (öküz), iker (ikiz) gibi]. Boy adlarında bu ek Ediz (Edler), z-ş ses dönüşümüyle Töliş (Töliler), Tarduş (Tardular), Türgiş (Türkler) biçimlerinde de görülür.

Moğolcada ise -z çoğul eki yalnızca -s biçimindedir ve oldukça işlektir. Genellikle de ünlü seslerle ile ya da -ay hecesi ile biten sözlerde kullanılır, ancak yine de katı bir kurala uymaz. Örneğin eme-s (kadınlar), eke-s (analar), ere-s (erkekler), aqa-s (yaşlılar), üge-s (sözler), ğakay/ğakas (domuzlar), nogay/nogas (köpekler) gibi. Örneğin ünsüzle biten sözler de çeçeg-s (çiçekler) gibi -s çoğul eki alabilirken, -ay hecesi ile biten sözler ğakay/ğakan (domuz-lar), moritay/moritan (atlı-lar), nogay/nuğud (köpek-ler) gibi başka eklerle çoğullaştırılabilir.

[21] Türk dillerinden yalnızca Çuvaşçada diğerlerinden ayrı bir çoğul eki kullanılır. Bu çoğul eki -sem biçimdedir ve -s çoğul ekinden evrilmiştir. Ayrıca kalın ya da ince ünlülere göre ses uyumu göstermez, tek biçimlidir. Çuvaş yazı dilinde -sem biçiminde olan bu ek, Çuvaşçanın Viryal ağzında ise -sam biçimindedir. Örneğin ulma-sem (elmalar), şıv-sem (sular), küle-sem (göller), aça-sem (çocuklar), tu-sem (dağlar), Terek-sem (Türkler) gibi. Bu çoğul eki ilgi, yönelme, yükleme, bulunma ve çıkma durumlarında ise -sen biçimini alır. İlgi durumu çeçeksen (çiçeklerin), yönelme durumu yumansene (meşelere), yükleme durumu şençersene (zincirleri), bulunma durumu virensençe (yerlerde), çıkma durumu da vermansençen (ormanlardan) biçimindedir. Çuvaşça, Fin-Yuğra dillerinin fonetik etksi altında kalmış bir Türk dilidir. Bu açıdan diğer Türk dillerinden bir ölçüde farklılaşmıştır.

[22] Pusañ: [purs, pus, pusu, pusuk] sis (derleme sözlüyü)

pus: Sis. DS V pusan [purs, pus, pusu, pusuk] (Ml.) 3491a. Eski Türkçe bu:s “sis” (Clauson 1972: 370b) sözcüğünün ağızlarda yaşayan biçimidir. krş. Tuv. bus “pus” (TuvTS: 17a).

pusar-: √ pus+ar-: Hava bulutlanmak, kapanmak, puslanmak. DS V pusarmak [pusatmak, püsarmak] (Brd., İz., Bo., Ama., Or., Kr.) Eski Türkçe bus+ar- “sislenmek, bulutlanmak” (Clauson 1972: 374b) ağızlarda yaşayan biçimidir. 

Yekpare KARAKIŞ. YAŞAR KEMAL’İN ROMANLARINDA ÇUKUROVA AĞZINA AİT SÖZCÜKLER VE ETİMOLOJİLERİ

https://acikerisim.cumhuriyet.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12418/12202/10248274.pdf?sequence=1&isAllowed=y