تدریس زبان تورکی در دارالفنون قاجاری نخستین دانشگاه در تاریخ مودرن
ایران
مئهران باهارلی
Türkçe’nin
İran'ın çağdaş tarihinin ilk modern üniversitesi olan Kacar Dârülfünûn’unda öğretilmesi
Teaching of Turkish language
at Qajar Darülfünun, the first modern university in Iran's contemporary history
MÉHRAN BAHARLI
https://independent.academia.edu/MBaharli
https://sozumuz1.blogspot.com/
خلاصه:
در این مقاله سه سند در باره‌ی تدریس زبان تورکی در «دارالفنون قاجاری» و یا «مدرسه‌ی شاهی ناصری» را معرفی کرده‌ام. این موسسه‌ی آموزش عالی که در سال ١٨٥١ میلادی در زمان ناصرالدین شاه قاجار با کوپی‌برداری از دارالفنون عوثمان‌لی تاسیس شد، نخستین دانشگاه مودرن در تاریخ ایران است. زبان تورکی به موازات فارسی یکی از دو زبان رسمی دوفاکتوی دولت تورک قاجاری بود و در «دارالفنون قاجاری» به همین سبب، هم‌چنین به عنوان یک زبان بومی ایران، یکی از دو زبان عمده‌ی ایران به لحاظ متکلمین، زبان محلی تهران پایتخت دولت قاجاری، و زبان قومی-ملی خاندان سلطنتی ایران – تورکمان‌های قاجار - تدریس می‌شد.
Özet
Bu makalede, "Kacar Dârülfünûn’u" veya "Nâsirî Şâhî Okulu"nda Türkçenin öğretimine ilişkin üç belge sunuyorum. 1851 yılında Nâsir el-Din Şah Kacar döneminde, Osmanlı Dârülfünûn’undan esinlenerek kurulmuş olan bu yüksek öğrenim kurumu, İran tarihindeki ilk modern üniversitedir.
Türkçe, Farsça ile birlikte Türk Kacar devletinin fiili iki resmi dilinden biriydi. Bu nedenle, ayrıca İran'ın yerli dili olması, konuşan sayısı bakımından iki büyük dilden biri olması, Kacar devletinin başkenti olan Tahran'ın yerel dili ve İran kraliyet ailesi Kacar Türkmanlarının milli dili olmasından dolayı "Kacar Dârülfünûn’u"nda öğretiliyordu.
Abstract
In this article, I introduce three documents regarding the teaching of the Turkish language at "Qajar Dar al-Funun" or "Naseri Shahi School". This institute of higher education was established in 1851 during the reign of Naser al-Din Shah Qajar, modeled after the Ottoman Dar al-Funun, making it the first modern university in the history of Iran.
The Turkish language was one of the two de facto official languages of the Turkish Qajar state, along with Persian. Turkish was taught at " Qajar Dar al-Funun " for this reason. Additionally, being a native language of Iran, one of the two major languages in terms of number of speakers, the local language of Tehran, the capital of the Qajar state, and the ethnic-national language of the Iranian royal family, the Qajar Turkmans.
