Sunday, April 6, 2025

سلطان عبدالحمید دوم: تبریز، اورمو (اورمیه)، سالماس (سلماس) و اوجان شهرهای تورک هستند، روزی خواهد آمد که ‌در تبریز پرچم تورک برافراشته‌ خواهد شد

 

سلطان عبدالحمید دوم: تبریز، اورمو (اورمیه)، سالماس (سلماس) و اوجان شهرهای تورک هستند، روزی خواهد آمد که ‌در تبریز پرچم تورک برافراشته‌ خواهد شد 

مئهران باهارلی

 

SULTAN II. ABDÜLHAMİD:

TEBRİZ, URMU (RUMİYE), SALMAS VE OVCAN TÜRK ŞEHİRLERİDİR, GÜN GELECEK TEBRİZ'DE TÜRK BAYRAĞI GÖNDERE ÇEKİLECEKTİR.

SULTAN ABDULHAMID II:

TEBRIZ, URMU (URMIA), SALMAS AND OVCAN (OJAN) ARE TURKISH CITIES, THE DAY WILL COME WHEN THE TURKISH FLAG WILL BE RAISED IN TEBRIZ.

خلاصه:

سلطان عبدالحمید دوم محبوب‌ترین سلطان عوثمان‌لی در نزد مردم تورک ساکن در تورک‌ایلی و ایران است. اشعار مدیحه‌ی متعدد سروده ‌شده از طرف تورک‌ها و حتی فارس‌ها برای سلطان عبدالحمید هم این واقعیت را نشان می‌دهد. مهم‌ترین دلیل این محبوبیت، پروژه‌ی اتحاد اسلام سلطان عوثمان‌لی بود که برادری و هم‌بسته‌گی تمام گروه‌های مسلمان اورتودوکس و هترودوکس در جهان اسلام را تبلیغ می‌کرد و از آن‌ها در برابر تجاوزات دولت‌های امپریالیستی اوروپایی – صلیبی دفاع می‌نمود. دومین دلیل، حمایت سلطان عوثمان‌لی از اصلاحات دموکراتیک در ایران قاجاری بود. دلیل سوم، حمایت سلطان عبدالحمید از حقوق زبانی و ملی ملت تورک ساکن در تورک‌ایلی و ایران بود. ماجرای تلگراف مظفرالدین شاه‌ برای لغو ممنوعیت تعلیم و تعلم به ‌زبان تورکی در مدارس جدید، با تشویق و توصیه‌ی سلطان عبدالحمید، در تاریخ ثبت شده ‌است. در یکی از قسمت‌های سریال «پایتخت، عبدالحمید» سلطان عبدالحمید حین مکالمه‌ با درباریانش، تبریز، اورمو (اورمیه)، سالماس (سلماس) و اوجان واقع در آزربایجان ایران را شهرهای تورک می‌خواند و می‌گوید ‌وظیفه‌ی ما خواستن آن‌ها است و روزی خواهد رسید که‌ پرچم تورک بر تبریز برافراشته‌ شود. این بیانات که در تطابق با تورک‌گرایی معلوم سلطان عبدالحمید هستند، در بعضێ مقاله‌ها هم به او منسوب شده‌اند. امری که – صرف نظر از صحت انتساب این بیانات به سلطان عبدالحمید - نشان می‌دهد که او مشهور به حمایت از حقوق ملی مردم تورک در تورک‌ایلی و استقلال و احتمالا الحاق آن به عوثمان‌لی بوده است.

Özet

Sultan II. Abdülhamid, İran ve Türkili'de yaşayan Türk milleti arasında en sevilen Osmanlı Sultanıdır. Sultan Abdülhamid için Türkler ve hatta Farslar tarafından yazılan birçok övgüleme (methiye) de bu gerçeği doğrulamaktadır. Bu popülerliğin başlıca nedeni Osmanlı Sultanı'nın “Müsülmanlar Birliği” (İttihad-ı İslam) projesiydi. Bu proje, İslam dünyasındaki tüm Ortodoks ve Heterodoks Müslüman gruplar arasında kardeşliği ve dayanışmayı teşvik etmeyi, onları Avrupa emperyalist - Haçlı devletlerinin saldırılarına karşı savunmayı amaçlıyordu. İkinci neden Sultan'ın Kacar İranı'ndaki demokratik reformlara verdiği destekti. Sultan Abdülhamid'in Türkili ve İran'da yaşayan Türk milletinin dilsel ve ulusal haklarına verdiği destek üçüncü nedendi. Muzaffereddin Şah'ın Sultan Abdülhamid'in teşviki ve tavsiyesiyle İran’da modern okullarda Türkçe öğretim ve öğrenime konulan yasağın kaldırılması yönündeki telgrafı tarihe geçmiştir.

TRT'nin "Başkent Abdülhamid" dizisinin bir bölümünde Sultan Abdülhamid, saray mensuplarıyla konuşurken, hepsi İran Azerbaycanı'nda bulunan Tebriz, Urmu (Rumiye, Urmiye), Salmas ve Ovcan'dan Türk şehirleri olarak bahsediyor. Onları istemenin bizim görevimiz olduğunu belirtiyor ve Türk bayrağının Tebriz'e çekileceği günün kesinlikle geleceğini öngörüyor. Sultan Abdülhamid'in bilinen Türkçülüğüyle örtüşen bu ifadeler, bazı makalelerde de ona atfedilmiştir. Bu da, bu ifadelerin Sultan Abdülhamid'e atfedilmesinin doğruluğundan bağımsız olarak, onun Azerbaycan ve Türkili'deki Türk halkının ulusal haklarını, bağımsızlığını ve muhtemelen Osmanlı İmparatorluğu'na ilhakını desteklemesiyle ünlü olduğunu göstermektedir.

Abstract

Sultan Abdulhamid II is the most beloved Ottoman Sultan among the Turkish nation living in Iran and Turkili. The many eulogies composed by Turks and even Persians for Sultan Abdulhamid also attest to this fact. The primary reason for this popularity was the Ottoman Sultan's project of Islamic Unity. This project aimed to promote brotherhood and solidarity among all Orthodox and heterodox Muslim groups in the Islamic world, defending them against the aggressions of European-Crusader imperialist states. The second reason was Sultan's support for democratic reforms in Qajar Iran. The third reason was Sultan Abdulhamid's support for the linguistic and national rights of the Turkish nation living in Turkili and Iran. Mozaffar al-Din Shah's telegram, with the encouragement and advice of Sultan Abdulhamid, to lift the ban on teaching and learning in the Turkish language in new schools, is recorded in history.

In one of the episodes of the TRT series "Capital, Abdulhamid," Sultan Abdulhamid, while talking to his courtiers, refers to Tebriz, Urmu (Urmia), Salmas, and Ovcan, all located in Azerbaijan, Iran, as Turkish cities. He states that it is our duty to claim them and predicts that the day will come when the Turkish flag will be raised over Tabriz. These statements, which align with Sultan Abdulhamid's Turkism, have also been attributed to him in some articles. This demonstrates that, regardless of the accuracy of attributing these statements to Sultan Abdulhamid, he was renowned for supporting the national rights of the Turkish people in Iranian Azerbaijan, their independence and possibly its annexation to the Ottoman Empire.

Saturday, April 5, 2025

علی‌محمد فره‌وشی: جنایات آشوری‌ها و اسمعیل آقای کورد، کشتار هفت‌صد هزار تن در اورمو و قراء اطراف آن، و جنایت جنگی قتل عام کلیه‌ی اهالی روستای تورک عسکرآوا (عسگرآباد)

 

علی‌محمد فره‌وشی: جنایات آشوری‌ها و اسمعیل آقای کورد، کشتار هفت‌صد هزار تن در اورمو و قراء اطراف آن، و جنایت جنگی قتل عام کلیه‌ی اهالی روستای تورک عسکرآوا (عسکرآباد) 

مئهران باهارلی

علی‌محمد فره‌وشی (مترجم همایون) مترجم فارسی خاطرات بازیل نیکیتین، در یک زیرنویس طولانی در این کتاب، به‌ کشتارها و جنایات مارشیمون – آشوری‌ها و «اسمعیل آقای کورد« (سیمیتقو) در اورمو و روستاهای اطراف آن، و هم‌چنین جنایت جنگی قتل عام کلیه‌ی اهالی روستای تورک عسکرآوا (عسگرآباد) اورمو[1] توسط آشوری‌ها اشاره ‌کرده‌ است.

Tuesday, April 1, 2025

ریشه‌شناسی سمج و سیمیتن از مصدر سیمتاماق به معنی بی‌اعتنائی، و اسامی سیمجور و سیمیتقو

 ریشه‌شناسی سمج و سیمیتن از مصدر سیمتاماق به معنی بی‌اعتنائی، و اسامی سیمجور و سیمیتقو

 

مصدر تورکی سیمته‌مه‌ک Simtemek سیمتاماق Sımtamaq به معنی بی‌اعتنائی کردن، بی‌خیال و لاقید بودن، اهمال و غفلت؛ سیمتالماق Sımtalmaq به معنی بی‌اعتنا و لاقید شدن؛ سیمتاق Sımtaq به معنی بی‌خیال و بی‌اعتناء، سیمتاق‌سیز Sımtaqsız به معنی فرد به دور از بی‌اعتنایی و لاقیدی است.

از همین ریشه است کلمات تورکی سیمج Simc  که در فورم سمج به زبان فارسی هم وارد شده، و سیمیته‌ن Simiten به معنی پُررو، سرسخت و مقاوم و مُصِرّ بی‌اعتنا به ناراحتی و ناخشنودی دیگران: سیمتان سیمته‌ن سیمیته‌ن (کلمه‌ی تورکی سیمیته‌ن، غیر از کلمه‌ی مرکب فارسی «سیمین‌تن» با ریشه و معنای کاملا متفاوت است).

ممکن است سیمجور Simcür در نام سیمجوریان، نخستین خاندان-دولت تورک در شرق ایران (نیشابور، قهستان؛ اواخر قرن نهم و اوائل قرن دهم میلادی قبل از غزنویان)، تاسیس شده توسط سیمجور دواتی هم مرتبط با همین ریشه باشد.

کلمه‌ی دیگر از این ریشه نام سیمیتقو Simitqo است که مردم تورک برای رئیس اشقیاء کورد در سال‌های جنگ جهانی اول اسماعیل آقا «سمکو» استفاده می‌کنند. نام سیمیتقو مرکب است از بن تورکی «سیمیت» و پسوند -قو که احتمالا محرف عنوان تورکی – موغولی آقا آقو قو، جمعا به معنی گستاخ و بی‌ملاحظه است.

نوت: فورم کوردی «سمکو» ظاهرا مرکب از سم، مخفف اسماعیل و -قو محرف عنوان تورکی – موغولی آقا آقو قو؛ و یا پسوند تورکی تحبیب -کو، -چو است. در زبان تورکی پسوندهای -وْ، -وْش، –ه‌ش، –یش، -ان، -چوْ، -کوْ، -کا، ... به اولین هجا و یا دو هجای اول یک اسم اضافه می‌شوند و مفهوم دوست داشتنی بودن، محبت، صمیمیت و ... را افاده می‌کنند: سلیمان سولوْ؛ محمود ماهمیت ماهو؛ به‌به - به‌به‌ک به‌به‌ش، به‌بیش؛ دایی دایکو؛ علی اه‌لوْش؛ فاطمه فاطما فاطوْش؛ منوچهر منوْش؛ ابراهیم ایبو، ایبوش، ایبیش؛ زینب زئینو، زئینوش؛ محمد مه‌مه‌ت مه‌مو، مه‌میش؛ ملیحه ملان؛ سریه سران؛ .... در زبان‌های بالکانی (سربی، آلبانیایی، یونانی، ...) هم پسوندهای تحبیب مشابه –چو، کو، -یکو، -کا، ... وجود دارد.