فرمان ولی‌عهد مظفرالدین میرزا به ‌انتصاب «مجدالسلطنه» به ‌حکومت خوی به‌ سبب درایت و خبره‌گی او در امر حکومت و رضایت زایدالوصف و علاقه‌ی مردم خوی به‌ مجدالسلطنه

 

فرمان ولی‌عهد مظفرالدین میرزا به ‌انتصاب «مجدالسلطنه» به ‌حکومت خوی به‌ سبب درایت و خبره‌گی او در امر حکومت و رضایت زایدالوصف و علاقه‌ی مردم خوی به‌ مجدالسلطنه 

مئهران باهارلی

در این نوشته ‌سندی در باره‌ی علاقه‌ی مفرط مردم خوی به‌ جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی - مجدالسلطنه رهبر ملی تورک ‌را عرضه ‌کرده‌ام. این سند عبارت است از متن فرمان ولی‌عهد مظفرالدین میرزا به ‌انتصاب مجدد مجددالسلطنه‌ به ‌حکومت خوی که‌ در نشریه‌ی ناصری تبریز منتشر شده‌ است (منبع عکس صفحه‌ی مربوطه‌ی نشریه‌ی ناصری: رضا جنتی[1]).  

در این فرمان، ولی‌عهد مظفرالدین میرزا چهار دلیل برای انتصاب مجدد «جنابِ جلالت‌مآبِ اجلّ آقایِ مجدالسلطنه‌ امیر تومان» به‌ حکومت خوی برشمرده‌ است:

١-کفایت و درایت و لیاقت شخصیه

٢-خبرت و اطلاع خاص در امر حکومت خوی

٣-اظهار رضایت و خشنودی زایدالوصف اهالی خوی از مجدالسلطنه ‌به ‌سبب رفتار و حرکات او در زمانی که‌ حکومت خوی را داشت

٤- نهایتا این که‌ اهالی خوی همواره‌ خواستار آن بودند که‌ مجدالسلطنه ‌بر ایشان حکومت کند

خوی

از آن‌جا که ‌جنابِ جلالت‌مآبِ اجلّ آقایِ «مجدالسلطنه ‌امیر تومان» به ‌علاوه‌ بر مراتبِ کفایت و درایت و لیاقتِ شخصیّه، مخصوصاً در امرِ حکومتِ خوی یک نوع خبرت و اطّلاع خاصّی داشتند؛ و [در] گذشته‌ نیز که ‌حکومتِ مزبوره‌ محوّل به ‌ایشان [بود]، نوعی در آنجا رفتار و حرکت کرده ‌بودند که ‌عمومِ اهالی‌یِ شهرِ مزبور از حُسنِ سلوک و طرزِ رفتارِ جنابِ معزّی‌الیه ‌زاید‌الوصف اظهارِ رضایت و خشنودی می‌نمودند و همواره ‌ایشان را به‌ حکومتِ خود می‌خواستند؛

لهذا [در] این اوقات، نظر به ‌مراتبِ مرکوزه، [و] بر حسبِ استدعایِ جنابِ جلالت‌مآبِ اجلّ اکرم آقایِ «اقبال‌الملک»، از طرفِ قرینِ اشرفِ بنده‌گان حضرتِ اقدسِ اسعدِ والا ولی‌عهد [مظفّرالدّین میرزا] ادام الله ‌شوکته ‌العالیه، حکومتِ خوی به‌ جنابِ جلالت‌مآبِ «مجدالسلطنه ‌امیر تومان» مرحمت و مفوّض گردید.

چند توضیح:

١-کفایت و درایت و لیاقت شخصی رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی مجدالسلطنه ‌در هر زمینه‌ای که‌ وی در آن دخیل بوده، از امر نظامی‌گری و دولت‌مردی و حکومت تا عرصه‌ی علم و تاریخ‌نویسی و ادبیات و تحلیل‌های سیاسی ...، مساله‌ای است که ‌در تمام اسناد و منابع و مطالب رسمی و غیر رسمی، بومی و خارجی در باره‌ی او هم به کرات ذکر و تاکید شده ‌است. از مصادیق این کفایت و درایت و لیاقت به ‌طور مشخص می‌توان موارد آتی را ذکر کرد: حفظ مرزهای آزربایجان غربی بر علیه ‌اشقیای کورد عوثمان‌لی، تاسیس قوشونی از کوردان مرزی برای حفظ امنیت منطقه، تشکیل چته‌های پارتیزانی از مردم برای مقابله ‌با تهاجمات و قتل عام‌ها و غارت‌گری‌های قوای مسلحه‌ی مسیحی در غرب آزربایجان، پیوستن به ‌اوردوی عوثمان‌لی و آزادسازی تورک‌ایلی در سال‌های جنگ جهانی اول، تالیف نخستین مقالات تورکی در تاریخ ادبیات و تمدن تورک در ایران، تالیف کتاب در افشای بنیادگرایی دینی و روحانیت شیعی، نسخه‌برداری از متون تاریخی مهم، ایجاد موزه و کولکسیون از آثار ادبی و میراث تمدنی تورک، تاسیس نخستین نشریه‌ی تماما تورک در آزربایجان، تاسیس مدارس تماما تورک در ساووج‌بولاق ....، تاسیس حزب اتحاد تورک، تاسیس حاکمیت – دولت تورک اتحاد و صدارت بر آن، مدیریت با درایت و مودرن‌سازی شهرهایی که‌ حاکمیت آن‌ها را داشت (اورمیه، خوی، تبریز)، تربیت دخترانش که در زمره‌ی نخستین تورک‌گرایان و فمینیست‌ها در تورک‌ایلی و ایران بودند .... این واقعیت در فرمان ولی‌عهد مظفرالدین میرزا هم با عبارات «کفایت و درایت و لیاقت شخصیه» بیان شده‌ است.

٢-اِشراف و وقوف عمیق مجدالسلطنه‌ بر مسائل و وضعیت خوی: مجدالسلطنه ‌شخصیتی بود که‌ هم به ‌عنوان یک مورخ، هم یک دولت‌مرد، و هم یک نظامی و تحلیل‌گر سیاسی، وقوف و اشراف فوق‌العاده‌ای بر مسائل ملت تورک و وطن تورک مخصوصا پیچیده‌گی‌های سیاسی و فرهنگی و استراتژیک غرب آزربایجان در مجاورت عوثمان‌لی و قفقاز، حرکات و تحریکات تجاوزکارانه ‌و دسیسه‌های توسعه‌طلبانه‌ی بعضی از رهبران ارمنی و آسوری و کورد و حامیان روسی و اوروپایی و آمریکایی آن‌ها و میسیونرهای مسیحی در منطقه‌ داشت. این آشنائی به ‌مجدالسلطنه ‌امکان آن را داد که ‌با شروع تهاجمات گروه‌های مزبور در سال‌های جنگ جهانی اول، به‌ سرعت موضع‌گیری کرده ‌دست به‌ عمل متقابل بزند. این واقعیت در فرمان ولی‌عهد مظفرالدین میرزا هم با عبارات «خبرت و اطلاع خاص در امر حکومت خوی» بیان شده ‌است.

٣-محبوبیت مجدالسلطنه‌ در میان ملت تورک و همه‌ی ملل و گروه‌های ملی و دینی منطقه: مجدالسطنه‌ شخصیتی فرهیخته‌ و روشن‌فکر و آزاداندیش بود. این خصلت‌ها در نوع‌دوستی و محبت او به ‌تمام گروه‌های قومی - ملی و اعتقادی - دینی بومی و خارجی و روابط مودت‌آمیز او با آن‌ها هم منعکس شده‌ است. نوع‌دوستی و محبت او به ‌گروه‌های ملی و دینی، از طرف آن گروه‌ها نیز درک و تقدیر می‌شد. به‌ عنوان نمونه ‌مجدالسلطنه ‌تا سال‌های جنگ جهانی اول، شخصیتی فوق‌العاده محبوب در نزد کوردها و آسوری‌ها و ارمنی‌های منطقه‌ و اوروپائیان و غربیان بود. منابع غربی حتی صراحتا ذکر کرده‌اند که‌ مجدالسلطنه ‌تا سال‌های جنگ جهانی اول، نه ‌تنها دوست‌دار این گروه‌ها، بلکه ‌حامی حقوق و ضامن امنیت آن‌ها هم بود. مردم تورک در اورمیه ‌و خوی و تبریز نیز که‌ وی مدتی حاکمیت آن‌ها را عهده‌دار بود، همان‌گونه ‌که‌ در این فرمان هم دیده ‌می‌شود، «به‌ طور زایدالوصف از مجدالسلطنه ‌رضایت و خشنودی داشتند». در مقیاس ملی هم، مجدالسلطنه ‌رهبر محبوب ملت تورک (اوغوزهای غربی) است، ویژه‌گی‌ای که‌ در هیچ کدام از قهرمانان ضد تورک و جعلی آزربایجان‌گرایی دیده‌ نمی‌شود.

٤- رتبه‌ی نظامی «امیر تومان» برای مجدالسلطنه ‌که‌ در فرمان مظفرالدین میرزا دیده ‌می‌شود به‌ معنی فرمانده‌ی ده ‌هزار و معادل سرلشکر و ژنرال امروزی است[2]. رتبه‌ی «توم‌گئنئرالTümgeneral » در جمهوری تورکیه‌ مخفف «تومه‌ن گئنئرالی» (ژنرال تومان) از همین ریشه‌ است. قسمت «امیر» به‌ عنوان یک رتبه‌ی نظامی، ترجمه‌ی عربی «نویان» موغولی به ‌معنی شوالیه، بیگ تورکی؛ سرفرمانده، نظامی عالی‌رتبه، و فرمانده‌ی سپاه ‌است[3].

تومه‌نTümen  (تومن، تومان، تمان، تمن، تومانه، طومان، ...) کلمه‌ای تورکی - آلتائیک است. در فرهنگ واژه‌گان دیوانی – نظامی و مالی دولت‌های تورک - موغول حاکم بر اراضی ایران امروزی، کلمه‌ی تومان دارای معانی‌ای از قبیل ده‌هزار، واحد شمارش معادل ده‌هزار، واحد نظامی مرکب از ده‌هزار سرباز، قوشونی متشکل از ده‌هزار سپاهی، قصبه‌ای مشتمل بر صد روستا، ایالت و توده‌ی بزرگ انباشته ‌شده، واحد پولی بزرگ، واحد پول، ... است.

معنی اولیه‌ی کلمه‌ی تومان، تعداد زیاد و بی‌شمار بود و بر رقم‌های کلان دلالت می‌کرد که ‌با مرور زمان بسط معنایی پیدا نموده ‌است. تومه‌ن در شعر تورکی قدیم نیز به‌ این معنی به‌ کار برده ‌شده ‌است: اؤکوش اؤودو ایله ‌تومه‌‌ن مینگ ثنا × اوغان بیر بایاتا اونگا یوخ فنا - عتبه‌الحقایق Öküş övdü ile Tümen miñ sena/ Uğan bir bayata, onqa yox fena. (ترجمه: با سپاس بسیار و هزاران هزار ثنا به ‌خدای قادری که‌ بر او فنائی نیست). مصدر تومه‌نمه‌ک Tümenmek در زبان تورکی به ‌معنای ثروت‌مند گشتن و زیاد شدن از همین کلمه‌ مشتق است. کاربرد تومان در سنگ‌نوشته‌های تورکی اورخون حکایت از سابقه‌ی قدیمی این کلمه دارد. ریشه‌ی کلمه‌ی تومان را عده‌ای تورکی و یا مونقولی و بسیاری چینی دانسته‌اند. تومه‌ن در زبان توخاری کهن (از زبان‌های هند و اوروپائی) هم با ضبط تمان - تیمن، و در توخاری متأخر به‌ شکل تومانه ‌به‌ معنی ده‌هزار به ‌کار رفته است. اما این کلمه از زبان چینی قدیم یا پیش از چینی به زبان توخاری و دیگر زبان‌ها، و از زبان تورکی به زبان موغولی راه ‌یافته ‌است. کلمه‌ی تورکی تومان در شکل تومان Tuman به ‌فارسی ادبی و توْمن به ‌فارسی محاوره‌ای هم وارد شده ‌است. نخستین شواهد کاربرد تومان در زبان فارسی به ‌متون تاریخی دوره‌ی موغول و سلاطین دولت‌های تورک - موغول حاکم بر اراضی فعلی ایران باز می‌گردد.[4]

٥-نشریه‌ی ناصری تبریز که ‌این فرمان در آن منتشر شده، نشریه‌ای به ‌زبان فارسی بود که ‌توسط میرزا محمد ندیم‌باشی، ایناق مخصوص ولی‌عهد مظفرالدین میرزا، در سال ١٨٩٣ در مدرسه‌ی مبارکه‌ی مظفریه‌ی ‌تبریز آغاز به‌ انتشار کرد و به ‌مدت شش سال منتشر شد. نشریه‌ی ناصری ‌به‌ موضوع‌های علمی، تربیتی، زراعتی، صنعتی، اقتصادی، و اخبار آموزشی مربوط به‌ کتاب‌های کودکان و نوجوانان می‌پرداخت، و برای اولین بار در تاریخ مطبوعات در ایران، برای مدارس و محصلین تخفیف قائل شد.  

---

[1] Rıza Cenneti https://www.facebook.com/rezaturkel

«اوچ دفعه‌ خوی‌ا حاکیم اولموش، احتمالا خوی‌دا مولکو زادی دا وار ایمیش، سانیرام خوی تاریخی ایله ‌ایلگی‌لی کیتاب‌لاردا گؤرموشه‌م. بورادا دا گؤروندویو گیبی بیرینجی دفعه‌سی دئییل‌دیر. یازیپ خوی حکومتی‌نده ‌بیر تور اؤزه‌ل خبره‌لییی وار و خوی اهالی‌سی اوندان رضایتی وار و همواره‌ اونو اؤزله‌ری‌نه‌ حاکم اولسون ایستیییرله‌ر. بو یعنی اه‌ن آز ایکی دفعه ‌حاکیم اولموش»

[2] ‌فرمان ناصرالدین شاه ‌به ‌ارتقای رتبه‌ی جمشید خان افشار اورومی مجدالسلطنه ‌‌از سرهنگی به‌‌ سرتیپی‌ی فوج هفتم افشار در سال ١٨٩٠؛ و ریشه‌شناسی‌ی کلمه‌ی تورکی‌ی تیپ

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/04/blog-post_20.html

[3] نویان (نوین، نوان، نویین، نوئین، نویون): کلمه‌ای موغولی اصلا به ‌معنی خون‌سرد و دارای آرامش و سکون، کسی که‌ بر وضعیت مسلط و حاکم است و کونترول دارد؛ و جمع آن نویاد است. در دولت‌مداری تورک - موغول از عناوین اشرافی و رتبه‌های نظامی؛ معادل شوالیه، امیر عربی و بیگ تورکی؛ سرفرمانده، نظامی عالی‌رتبه، فرمانده‌ی سپاه؛ حاکم، خداوند (نه الله و باری تعالی)، مقام بلندپایه ‌از نسل حکام که ‌مورد اعتماد خاقان‌ها و خان‌ها بودند، شاه‌زاده، اشرافی، نجیب‌زاده، ارباب، رئیس، استاد، .... نام مادر بزرگ هرمز تورک‌زاد پادشاه‌ تورک ساسانی از طرف پدر (مادر خسرو انوشیروان که ‌شاه‌زاده‌ای از قوم زردپوست هپتالیت - آق‌هون بود) نوان‌دخت، به ‌معنی دختر نویان ویا نظامی عالی‌رتبه ‌است. در مراتب نظامی دولت‌های تورک حاکم بر ایران، از جمله‌ دوره‌ی قاجاری در ترکیبات «اولو نویان»، «یئکه ‌نویان» (امیر اعظم، لقب تولوی‌خان)، «نویان تومه‌ن» (امیر تومان = سرلشکر، رتبه‌ی جمشید خان افشار اورومی)، «نویان نویان» (امیرالامراء)، .... به کار رفته‌ است.

آغا محمد خان قاجار: خداوند ممالک توران و ایران و روم و روس و چین و ماچین و ختا و ختن و هندوستان را به ‌دودمان بزرگ اتراک موهبت فرمود

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/07/blog-post_12.html

[4] تومان به‌ عنوان مقیاس و واحد پول: پس از فرمان یک‌سان کردن اوزان و مقیاس‌ها در دوره‌ی امپراتور تورک - موغول قازان‌ خان، اصطلاح «تومان غازانی - قازان تومه‌نی»Qazan Tümeni ، بعدها «تومان تبریزی – ته‌بریز تومه‌نی»Tebriz Tümeni ، «تومان دیوانی - دیوان تومه‌نی»Divan Tümeni ، «تومان عراقی - عیراق تومه‌نی»İraq Tümeni ، منسوب به‌ عراق عجم که‌ شامل بخش‌های جنوبی تورک‌ایلی هم می‌شد و در دوره‌ی دولت تورکی تیموری به ‌ویژه ‌در خراسان و هرات «تومان کپکی – که‌بیک تومه‌نی»Kebik Tümeni ، و «تومان خراسانی» رواج یافت. در دوره‌های دولت‌های تورک آق‌قویون‌لو، قاراقویون‌لو، قیزیل‌باشیه‌ (صفویه)، افشاریه‌ و نیز دولت لک زندیه، علاوه ‌بر تومان، اصطلاح «تومان تبریزی» بار دیگر در فرمان‌های حکومتی و محاوره‌ی عامه‌ رایج شد. در دوره‌ی تیموری، هر ١٥٠٠ تومان کپکی معادل ٩٠٠٠ تومان عراقی و در دوره‌ی آغ‌قویون‌لو معادل ٢٠ دوکات، در دوره‌ی قیزیل‌باشیه‌ (صفویه) یک تومان معادل پنجاه‌ عباسی و در دوره‌ی افشاریه ‌معادل بیست نادری بود. اما در این دوره‌ها، مسکوکی به ‌نام تومان وجود نداشت و اصطلاح تومان، نام پول و سکه‌ی خاصی نبود. بلکه ‌صرفا در محاسبات دیوانی به ‌عنوان یک واحد پولی و محاسباتی بزرگ و معادل ده‌هزار دینار زر برای شمارش آقچه، مال، یاستیق (نوعی پول تورک، به‌ فارسی بالش)، حقوق دیوانی و خراج ممالک به‌ کار می‌رفت.

برای نخستین بار در تاریخ دولت‌های تورک، فتح‌علی‌ شاه‌ قاجار به‌ ضرب پول و سکه‌ طلا با نام «تومان» اقدام کرد. واژه‌ی تومان در دوره‌ی دولت تورک قاجار، بر روی سکه‌های ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه‌ و احمد شاه‌ هم به‌ کار رفته ‌است. در این دوره ‌سکه‌ی طلای یک تومانی، نیم تومانی (پنج قرانی) و یک ربع تومان معمول بود. سکه‌های تومان متعلق به‌ دوره‌ی ناصری و سکه‌های ده ‌تومانی طلا همراه‌ با تصویر مظفرالدین شاه ‌به ‌عنوان یادگاری در دست است. در آغاز دوره‌ی حاکمیت دولت تورک قاجار بین سال‌های ١٧٩٨ تا ١٨٢٥ میلادی، یک تومان معادل ٨ ریال (هر ریال برابر با ١٢٥٠ دینار) و پس از ١٨٢٥ در اواخر دوره‌ی فتح‌علی شاه ‌قاجار که ‌قران معرفی شد، یک تومان معادل ده ‌قران و هر قران برابر با ١٠٠٠ دینار شد.

پول ملی تورک در دوره‌ی حکومت ملی آزربایجان و واحدهای آن تومان و قران

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_13.html

برای مطالعه‌ی بیشتر:

مقالات و آثار رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی - مجدالسلطنه

ایران‌دا تورک صنایعِ نفیسه‌سی. مقاله‌ی تورکی جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی مجدالسلطنه در باره‌ی ادب و شعر تورکی در ایران - سال ١٩١٥

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/01/blog-post_14.html

جمشید خان افشار اورومی: ایران ادبیاتی‌نا بیر نظر. مقاله‌ی تورکی جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی مجدالسطنه‌ در دفاع از تاریخ تمدّن و میراث مدنی تورک – ١٩١۶

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_12.html

جماعت ارامنه و آخرین نقشه‌ی آن‌ها برای تاسیس دولت ارمنی، به قلم جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی مجدالسلطنه - سال ١٨٩٤

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_28.html

مقاله‌ای از جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی قتل عام سی هزار تورک توسط شیخ عبیدالله نهرینی به اسم ترویج شریعت در اورمیه، میاندوآب، بناب، مراغه، ملکان، ... مقدمه، تصحیح، ویرایش، زیرنویسی: مئهران باهارلی

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/04/blog-post.html

حکما و دانشمندان اوروپایی که از طرف روحانی‌ها تکفیر شده‌اند. مولف: جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی- ١٩١٣

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_30.html

جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی، تورک اولوسال اؤنده‌رین تورک‌جه و فارس‌جا قوشوق‌لاری‌ندان

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_23.html

بیرجه مه‌ن آلدانمادیم واعظ، سه‌نین اوهامینا – جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی تورک اولوسال اؤنده‌رین تورک‌جه و فارس‌جا قوشوق‌لاری‌ندان

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_23.html

مجدالسلطنه افشار اورومی: تورک‌ها، برجسته‌ترین و غیورترین ملت دنیا - دونیانین اه‌ن معظم و غیور ملتی اولان تورک‌له‌ر

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_73.html

جمشید خان افشار اورومی: سلاطین تورک حامیان و مروجان علوم و فنون و هنرها بودند. زبان تورکی وسیع و بی‌نیاز است.

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_25.html

نادرشاه افشار از زبان رهبر ملی تورک جمشید خان افشار اورومی -١٩١٣

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_7.html

جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی - مجدالسلطنه ١٩٠٢: گئرچه‌ک رئفورم‌لارین اویقولانماسی اولاناق‌سیز، رئفورم‌دان قونوشماق یارارسیزدیر

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_23.html

رهبر ملی تورک جمشیدخان افشار اورومی:  در ماهیت واقعی حرکت مشروطه و تخریبات و قساوت اوباش و اشرار موسوم به فدائی و مجاهد

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post.html

جمشیدخان سوباتای‌لی افشار اورومی - مجدالسلطنه، ١٨٩٨ میلادی -١٢٧٧ شمسی: «دولتِ عّلیه‌یِ عثمانیه امروز اسبابِ مفاخرتِ عمومِ اسلامیان می‌باشد.»

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_13.html

اولوسال اؤنده‌ر جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی - مجدالسلطنه، دوغو تورکیستان باغیم‌سیزلیق موجادیله‌سی اوزه‌ره -١٩١٦

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_29.html

غرش شیر در قفس: اعتراض مجدالسلطنه‌ به ‌مظالم و ارمنی‌پرستی وزارت عدلیه ‌- دولت کودتای سوم اسفند و انگلستان

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/11/blog-post_5.html

مئهران باهارلی- انتقاد جمشید خان افشار اورومی از فاناتیسم شیعی، یهودی‌ستیزی، ظلم مقامات ایران به ‌کوردها و تاریخ‌نویسی غیر علمی، در موخره‌ و حاشیه‌نگاری‌هایش بر کتاب تاریخ خروج اکراد و قتل [و] غارت شیخ عبیدالله‌ بدبنیاد و اغتشاش و فتنه‌ی زیاد در مملکت آزربایجان در سنه‌ی ١٢٩٧، تالیف علی ابن امیر گؤنه‌ خان افشار 

منتشر خواهد شد

در تورک‌گرایی جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی - مجدالسلطنه

مجدالسلطنه در سال ١٩١٠، شدیدا تورک‌گرا و سخت تورکیست بود.

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_2.html

فریت گووه‌ن آجودان مخصوص جمشید خان، و از نزدیکان آتاتورک: مجدالسلطنه افشار یک تورک بسیار فداکار، فوق‌العاده‌ اصیل و دانش‌مند بود که ‌خانواده ‌و ثروت خود را در راه‌ تورک‌چولوک – تورک‌گرایی فدا نمود

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/11/blog-post_18.html

جمشید خان افشار اورومی - مجدالسلطنه بیشتر از «اتحاد اسلام»، متمایل به «اتحاد تورک»، و متوجه به و ساعی در یک ناسیونالیسم افراط‌آمیز [تورک] است.

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/08/blog-post_91.html

حسین جاوید: مجدالسلطنه تنها شخصیت طرف‌دار تورک و ضد انگلیس؛ و خیانات فرقه‌ی دموکرات آزربایجان

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post.html

«مجدالسلطنه» تنها شخصیت خالصاً طرف‌دار تورک و بر علیه انگلیس در ایران

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post_26.html

انعکاس شعور ملی تورک در نام‌های اشخاص خانواده‌ی جمشید خان افشار اورومی و نادرشاه افشار، و نبود آن در نام‌های اشخاص خانواده‌ی پیشه‌وری، خیابانی، ستارخان و شاه اسماعیل

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_14.html

در تورک‌گرایی دختران جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی - مجدالسلطنه

مستوره افشار اورومی، يک شخصيت ملی تورک و دفاع او از «تورک ميللی موجاديله‌سی»، بر اساس عرض حال و شکايت وی به مجلس شورای ملی

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_8.html 

جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی و دخترانش در تورک اوجاغی استانبول به‌‌ روایت عارف قزوینی

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/01/blog-post_17.html 

امیر ناصر خلج در تورک اوجاغی استانبول: من تورکم؛ سرهنگ باقرخان خلج: ایرانی وجود ندارد، من خلج و پدر بر پدر تورکم

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/01/blog-post_11.html 

مئهران باهارلی. تورکی‌نویسی دختران جمشید خان افشار سوباتای‌لی اورومی مجدالسطنه: مستوره، هایده، .... 

(منتشر خواهد شد)

دوکتور اولجای افشار اورومی، از نخستین زنان تورک‌گرای تاریخ معاصر تورک

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post_4.html

در باره‌ی رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی - مجدالسلطنه

جمشید سوباتای‌لی آوشار اورومی (جمشید خان مجدالسلطنه افشار اورومی) والی آزربایجان نیمه‌مستقل - تحت الحمایه‌ی امپراتوری عوثمان‌لی (٨ ژوئن ۱۹۱۸ - اول اوکتوبر ۱۹۱۸)

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_29.html

جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی - مجدالسلطنه (١٨٦٤-١٩٤٠)

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post.html

جمشید خان سوباتای‌لی بکیشلو مجدالسلطنه افشار اورومی

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_20.html

«جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی بکیش‌لو (جمشید اردشیر افشار) - مجدالسلطنه»

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/05/blog-post.html

پروفسور ویلیامز جکسون: مجدالسلطنه افشار اورومی، جامع سه شخصیت دانشمند، نظامی و درباری

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/11/saturdaydecember-17-2011-abraham_13.html

جمشید خان مجدالسلطنه و قیصرخانیم افشار در کتاب نیکیتین

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_24.html

جمشیدخان مجدالسلطنه: دوست ملت کورد، و به ‌‌دور از تعصبات و پیش‌داوری‌ها و نفرت‌های قومی و مذهبی

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/04/blog-post.html

مئهران باهارلی. ماجرای قتل لاباری میسیونر آمریکایی و تبعید مجدالسلطنه ‌‌به ‌‌سبب تحقیقات و گزارش بی طرفانه‌ی او در این خصوص

(منتشر خواهد شد)

کومک مالی رهبر ملی تورک مجدالسلطنه و شخصیت ملی تورک عظیم السلطنه به مریض‌خانه‌ی وست مینستر اورمیه

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/10/blog-post_28.html

فرمان ناصرالدین شاه‌ به ارتقای رتبه‌ی جمشید خان افشار اورومی مجدالسلطنه ‌از سرهنگی به ‌سرتیپی‌ی فوج هفتم افشار در سال ١٨٩٠؛ و ریشه‌شناسی‌ی کلمه‌ی تورکی‌ی تیپ

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/04/blog-post_20.html

فرمان ولی‌عهد مظفرالدین میرزا به ‌انتصاب «مجدالسلطنه» به ‌حکومت خوی به‌ سبب درایت و خبره‌گی او در امر حکومت و رضایت زایدالوصف و علاقه‌ی مردم خوی به‌ مجدالسلطنه

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/10/blog-post_31.html

تییول‌چه‌ی جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی – مجدالسلطنه ‌با فرمان محمدعلی میرزا

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/04/blog-post_4.html

ما تورکیم! از نامه‌ی دانش‌آموزان اورمیه به انجمن ملی تبریز در یک صد و ده سال پیش

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/07/blog-post_3.html

زبان معیار مودرن تورکی

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/08/blog-post_31.html

یاشاسین تورک جوان‌لاری! خطابه‌ی تورکی غنی‌زاده سلماسی به جوانان تورک نوشته شده در ١٠٩ سال پیش

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/01/blog-post_30.html

نامه‌ی تورکی تقی رفعت به محمدامین رسول‌زاده

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/01/blog-post_23.html

٩٨مین سال‌گرد تاسیس «مدرسه‌ی تورک خیر یوردو» (صلاحیه) اورمیه و ١٠٧مین سال‌گرد «مدرسه‌ی تورک بالو» و یادی از «حاجی میرزا فضل الله مجتهد اورمولو»

http://sozumuz1.blogspot.com/2016/02/blog-post_22.html

جمشید خان افشار اورومی و تورک قیرقینی - قارا قیرقین:

ویلیام ویگرام: مجدالسلطنه، یکی از روشن‌فکرترین و آزاداندیش‌ترین اشراف ایران، نجیب‌زاده‌ای دانشور، فرمانده‌ای سلحشور و دلاور و رهبر قوای بومی تورک بر علیه‌ متجاوزین آسوری - ارمنی و متحدین صلیبی آن‌ها

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/05/blog-post_20.html

پیوستن جمشید خان افشار اورومی و نیروهای تحت فرماندهی‌اش به اوردوی اسلام – عوثمان‌لی به فرماندهی خلیل پاشا

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/02/blog-post_5.html

مجدالسلطنه‌ اورمیه‌ که ‌جزو مهاجرین بود وارد شده‌ و جنگ‌های قابل تمجیدی نموده

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/08/blog-post.html

عریضه‌ی مردم اورمیه‌ در حمایت از رهبر ملی تورک جمشیدخان مجدالسلطنه، قتل عام بیش از دویست هزار تن از اهالی اورمیه ‌توسط آسوری‌ها و ارمنی‌ها و کوردها، و حمایت دولت سردار سپه ‌‌از آن قاتلین و اشرار

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/08/blog-post.html

روایت تورک از قتل عامِ مردمِ ولایتِ اورمیه توسط آسوریان و ارمنیان و کوردان؛ و قدردانی مردم تورک از رهبر ملی مجدالسلطنه افشارِ نجات دهنده

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_9.html

دست‌گیری، تبعید و حبس جمشید خان افشار اورومی توسط دولتین روسیه و بریتانیا

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_20.html

مستوره افشار اورومی، یک شخصیت ملی تورک و دفاع او از «تورک میللی موجادیله‌سی»، بر اساس عرض حال و شکایت وی به مجلس شورای ملی

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_8.html

کشتار سی‌صد هزار تن تورک در سالماس و اورمو – اورمیه ‌‌و سولدوز به ‌روایت سید حسین عرب باغی اورومی

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/08/blog-post_8.html

جنایات و وحشی‌گری‌های اشقیاء و تروریست‌های آسوری‌ و ارمنی در اورمیه:  شکم‌های دریده شده‌ی دختربچه‌ها، روده‌های بیرون ریخته، چشمان از حدقه در آمده، مغزهای پاشیده بر دیوار، کودکان زنده انداخته شده در آتش، ....

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_28.html

در آتش سوزانیدن زنان و کودکان تورک روستاهای بالاو، گجین، کوتالان و ... اورمیه توسط قوای مسیحیه؛ اعدام غیر نظامیان تورک سنّی توسط ارتش روسیه به تاریخ ١٥ اوکتوبر ١٩١٤

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post_28.html

پختن کودکان و خوراندنشان به مادرانشان، گردن زندن بچه‌ها و زنان؛ وحشی‌گری‌های اشقیاء ارمنی در قوتور، یئستیکان (یزدکان)، آختاجی، ... در غرب آزربایجان و وان

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/11/blog-post_22.html

تاریخ تهاجمات و جنایات ارامنه، اسماعیل سیمیتقو و سردار ماکو در آزربایجان. مقدمه، لغت‌نامه، ویرایش و بازنویسی مئهران باهارلی

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_88.html

قتل عام اهالی سالماس و اورمیه توسط آسوری‌ها با حمایت روسیه، انگلیس و فرانسه؛ به روایت عبدالله بهرامی

http://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_10.html

دولت تورک اتحاد

قوت‌لو اولسون یوز(دؤرد)ونجو ایل‌دؤنومو: تورک اتّحاد حکومتی - بیرلیک یؤنه‌تیمی!

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/12/blog-post_11.html

اعتراف رسمی به ‌وجود حکومت ملی تورک (دولت اتحاد تورک‌ایلی) به ‌صدارت جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه ‌در ‌سال‌های آخر جنگ جهانی اول

https://sozumuz1.blogspot.com/2021/07/blog-post_8.html

تاریخ تهاجمات و جنایات ارامنه، اسماعیل سیمیتقو و سردار ماکو در آزربایجان. میرزا ابوالقاسم امین الشرع خویی. به‌ کوشش علی صدرایی خویی. مقدمه، لغت‌نامه، ویرایش و بازنویسی مئهران باهارلی

http://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_88.html

مین‌باشی یوسف ضیاء طالب‌زاده، و اقدامات او در ایجاد پایه‌های دولت ملی تورک‌ایلی ١٩١٨- ١٩١٩

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/06/blog-post_27.html

نخستین پرچم ملی تورک در تورک‌ایلی: پرچم اتحاد اسلام (بیرق بیرلیک)– ١٩١٨

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_6.html

سندی از بیرق دولت تورک بیرلیک (اتحاد) و پرچم ملی تورک – تورک‌ایلی

https://sozumuz1.blogspot.com/2023/08/blog-post_13.html

بایکوت جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی

از خیانت‌های آزربایجان‌گرایان: ممنوع کردن تورکی توسط دموکرات‌های آزربایجان 

https://sozumuz1.blogspot.com/2017/07/blog-post.html

جهالت است یا مانقورتیسم؟ بایکوت بایکوت شخصیت‌ها (جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی، حاجی بیگ بلوری تبریزی، علی‌احسان پاشا، خلیل پاشا، و یاران کرامشان) و جریانات ملی تورک از طرف آزربایجان‌گرایان، و تقدیر و تقدیم خائنین و پان‌ایرانیست‌ها به عنوان قهرمان ملی از طرف ایشان

https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_24.html

اورمولو و افشار اولان «جمشید خان سوباتای‌لی افشار اورومی» (مجدالسلطنه) و آزه‌ربایجان‌چی‌لارین اونا قویدوغو بایکوت

https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_15.html

فعالین سیاسی آزربایجان‌گرا، تحریف تاریخ و معرفی کردن رهبران فاقد شعور ملی تورک جنبش مشروطیت به عنوان شخصیت‌های ملی

http://sozumuz1.blogspot.com/2020/02/blog-post_19.html

مقاومت و عناد آزربایجان‌گرایان در مقابل حقایق کم کم در هم شکسته می‌شود

http://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_3.html

قهرمان ملی ساختن از علیرضا نابدل

http://sozumuz1.blogspot.com/2018/02/blog-post_24.html

دلایل شیطان‌سازی از قاجارها در تاریخ‌نگاری‌های ایران‌گرا و آزربایجان‌گرا

http://sozumuz1.blogspot.com/2022/03/blog-post_31.html