کومک مالی رهبر ملی تورک
مجدالسلطنه و شخصیت ملی تورک عظیم السلطنه به مریض‌خانه‌ی وست مینستر اورمیه
مئهران باهارلی
در این نوشته سندی مربوط به دوره‌ی نائب الحکومه‌گی رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی – مجدالسلطنه بر اورمیه را برای نخستین بار معرفی کرده‌ام. این سند که در روزنامه‌ی آسوری زبان «زاریرئ د-باهرا»[1] به سال ١٩٠٠ (سال پنجاه‌و یکم، شماره‌ی ٤) در اورمیه چاپ شده خبری است در باره‌ی دیدار جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی مجدالسلطنه از مریض‌خانه‌ی وست‌مینستر متعلق به «میسیون تبشیری مسیحی پروتستان آمریکایی در اورمیه» و بخشش چهل تومان (تقریبا معادل ٢٦٥٠ دولار امروزی) به عنوان اعانه و کومک مالی به بیمارستان. بنا به این خبر، شخصیت ملی تورک «عظیم السلطنه» هم مدتی قبل مبلغ ٢٥ تومان (تقریبا معادل ١٦٥٠ دولار امروزی) را به رسم اعانه به بیمارستان هدیه کرده است. در آخر خبر گفته می‌شود در سال‌های گذشته نیز بعضی دیگر امیران (مقامات نظامی) و بزرگان و زعما و خان‌های (روسای طوائف، وابسته‌گان سلطنتی، ...) اورمیه به بیمارستان مذبور کومک‌های مالی نموده‌اند.
.png)
.png)
.png)
.jpg)
.png)
التفات‌ها به مریض‌خانه
روزنامه‌ی زاریری د-باهرا Zahrire d'Bahraܙܗܪܝܖ̈ܐ ܕܒܗܪܐ، سال پنجاه و یکم، ١٩٠٠
«در ماه گذشته جناب مستطاب اجل امجد، آقای «مجدالسلطنه» دام اقباله با مهمان محترم عظیم الشان خود جناب اجل آقای «بنان‌السلطنه» دام اقباله به دیدن مریض‌خانه و مدرسه‌ی دعاگویان تشریف آورده بودند. چون مریض‌ها و مجروحین از هر فرقه و ملت که غالبا فقیر و مضطرند مشاهده فرمودند آقای مجدالسلطنه نظر به جود وجودت فطری و سخاوت و جلالت جبلّی مبلغ چهل تومان نقد به رسم اعانه در حق مریض‌خانه مرحمت فرموده، وعده‌ی کریمانه دادند که همین مبلغ را نیز همه‌ساله به مریض‌خانه اعانت فرمایند. از کرم جزیل و عطای جمیل جناب معظّم له کمال تشکّر و امتنان را داشته و داریم.
چندی قبل جناب جلالت مآب اجلّ اکرم آقای «عظیم‌السلطنه» دام اقباله به اقتضای حشمت و فتوّت و بزرگواری و مروّت مبلغ بیست و پنج تومان وجه اعانه به مریض‌خانه بخشش و کرامت فرمودند. از بدل احسان جناب معزّی الیه ممنون و متشکّریم.
در سال‌های گذشته نیز بعضی از امراء عظام و اجلّه‌ی کرام و خوانین ذوالاحترام به بذل این گونه مرحمت و عنایت به مریض‌خانه حمایت و اعانت فرموده‌اند که در روزنامه‌های سنوات ماضیه درج شده. در این مورد هم مراتب شکرگذاری از مراحم مبذوله‌ی ایشان تجدید می‌شود».
چند نکته:
١-مریض‌خانه‌ی وست مینستر اورمیه (The Westminster Hospital of Urmia)، وابسته به کالج طب وست‌مینستر اورمیه (The Westminster Medical College of Urmia) تاسیس شده توسط توسط «هئیت تبشیری پروتستان آمریکایی» (The American Presbyterian Missionary) بود. هئیت میسیونری – تبشیری پروتستان آمریکایی که در سال ١٨٣٥ در اورمیه مستقر شده بود در همان سال نخستین «مدرسه‌ی میسیونری» خود برای مسیحیان نستوری را در اورمیه گشود و نه سال بعد در سال ١٨٤٤ «انتشارات میسیونری» را افتتاح کرد. در سال ١٨٧٩ یک «دیسپانسر - داروخانه‌ی عمومی» توسط دوکتور جوزف پلامب کوچران (Doctor Joseph Plumb Cochran) میسیونر وقت منصوب هئیت میسیونری – تبشیری پروتستان آمریکایی در اورمیه با دو اوتاق و دو تخت‌خواب مریض و دو شاگرد شروع به فعالیت کرد. این داروخانه‌ی عمومی هسته‌ی اولیه‌ای بود که بعدا به مریض‌خانه‌ی وست‌مینستر اورمیه مبدل شد. در همین سال دوکتور کوچران برای تاسیس یک مریض‌خانه و کالج طب در اورمیه به نامه‌نگاری با «هئیت ریاست میسیونری» واقع در بوفالوی آمریکا اقدام کرد. پس از کسب موافقت در سال ١٨٨٠، با کومک مالی هئیت ریاست میسیونری - بوفالوی آمریکا کار ساختمان‌های مریض‌خانه و کالج طب در اورمیه آغاز و در سال ١٨٨٢ تکمیل شد. بیمارستان و کالج طب به یادبود کلیسای وست‌مینستر در بوفالو، «مریض‌خانه‌ی وست مینستر» (The Westminster Hospital) نامیده شدند. کالج طب وست‌مینستر اورمیه با تربیت دانشجویان به مدت چهار سال، به آن‌ها دیپلوم طبابت می‌داد. پس از مرگ دوکتور کوچران در ٨ آگوست ١٩٠٥، نام «مریض‌خانه‌ی وست‌مینستر» به «مریض‌خانه‌ی مموریال کوچران» تغییر داده شد. دوکتور کوچران در سال ١٩٠١ یک «انجمن طبی» حرفه‌ای - صنفی مرکب از طبیبان جوان (آسوری و ارمنی و عده‌ای اوروپایی) تاسیس کرد. در سال‌های جنگ جهانی اول فعالیت‌های طبی هئیت میسیونری – تبشیری پروتستان آمریکایی در اورمیه شامل مریض‌خانه و کالج دوچار سکته شد، پس از پایان جنگ دوباره به راه افتاد، اما در سال ١٩٣٤ تماما متوقف و املاک و دارائی‌های آن به دولت رضا شاه فروخته شد.
(دوکتور جوزف پلامب کوچران به سبب آن که پدرش جوزف گالوپ کوچران قبلا میسیونر منصوب هئیت تبشیری پروتستان آمریکایی در اورمیه بود، متولد سال ١٨٥٥ در این شهر بود. او در سال ١٨٧٠ برای ادامه‌ی تحصیل به آمریکا رفت، پس از تحصیلات دبیرستانی در سال ١٨٧٤ وارد دانشکده‌ی طب یئیل، و سپس بئل‌ووی نیویورک شد و پس از فارغ التحصیل شدن در سال ١٨٧٧ و همزمان تعلم داروسازی و دندان‌پزشکی و یک سال کار در بیمارستان کینگ کانتی، در سال ١٨٧٨ دوباره به اورمیه بازگشت. او در سال ١٨٧٩ به منصب میسیونر اورمیه تعیین شد و در سال ١٩٠٥ در این شهر از بیماری تیفوس فوت کرد).
٢-نشریه‌ی زاریری د-باهرا، زهریری د بهرا (, Zahrire d'Bahraܙܗܪܝܖ̈ܐ ܕܒܗܪܐ) نشریه‌ای تربیتی، دینی، میسیونری، اجتماعی، ادبی و ناسیونالیستی به زبان و خط آسوری بود که توسط میسیونرهای وابسته به «هئیت کومیسرهای آمریکایی برای ماموریت‌های میسیونری – تبشیری خارجی» (American Board of Commissioners for Foreign Missions)[2] به مدت ٦٩ سال در شهر اورمیه – آزربایجان – تورک‌ایلی، در ٢ تا ٨ صفحه منتشر می‌شد. نخستین شماره‌ی این نشریه که نام کلدانی آن به معنی «یاروق – آیدین‌لیق ایشین‌لاری» (اشعه‌های نور) است در اول نووامبر ١٨٤٩، و آخرین شماره‌ی آن در سال ١٩١٨ منتشر شده است. سردبیر این نشریه «جاستین پرکینز» (Justin Perkins)، کشیش و مبلغ مذهبی پروتستان آمریکائی که نخستین مدرسه‌ی مودرن در ایران را هم در عهد محمد شاه قاجار در اورمیه برای آسوریان تاسیس کرد، بود. زاریری د-باهرا نخستین نشریه‌ی چاپ شده در اورمیه، آزربایجان، تورک‌ایلی؛ دومین نشریه‌ی چاپ شده در ایران؛ و نخستین نشریه‌ی چاپ شده به زبان و خط آسوری در جهان است. آسوریان اول نووامبر، روز انتشار نخستین شماره‌ی روزنامه‌ی زاریری د-باهرا در سال ١٨٤٩ را همه‌ساله به عنوان روز مطبوعات جشن می‌گیرند.
(نخستین نشریه‌ی فارسی‌زبان در ایران «کاغذ اخبار» نام داشت که به فرمان محمد شاه قاجار در تهران در اول ماه مه ١٨٣٧، دوازده سال قبل از انتشار نشریه‌ی زاریری د-باهرا، هر سه ماه یک بار به مدت سه سال منتشر شده است. دومین روزنامه‌ی فارسی‌زبان در ایران با نام «روزنامچه‌ی اخبار دارالخلافه‌ی طهران» (وقایع اتفاقیه) دو سال بعد از انتشار نشریه‌ی زاریری د-باهرا در سال ١٨٥١ در تهران؛ و نخستین نشریه‌ی فارسی‌زبان در تورک‌ایلی، یک نشریه‌ی دولتی با نام «اخبار دارالسطنه‌ی مملکت آزربایجان» (وقایع مملکت محروسه‌ی آزربایجان، ....) است که ده سال بعد از انتشار نشریه‌ی زاریری د-باهرا در ١٨٥٩ در اوائل سلطنت ناصرالدین شاه در تبریز منتشر شده است. نخستین نشریات تورک‌زبان در آزربایجان، تورک‌ایلی و ایران «عبرت» ١٩٠٦، «شکر» (شوکور؟) ١٩٠٧ و «آی ماللا عمی» در ١٩٠٨، هر سه نشر تبریز هستند[3]. انتشار نخستین نشریات دولت تورک قاجار در تهران و تبریز به زبان فارسی و نه به زبان تورکی، و انتشار نخستین نشریه به زبان تورکی پس از مدتی بسیار طولانی یعنی ٥٧ سال بعد از انتشار نخستین نشریه به زبان آسوری و ٦٧ پس سال بعد از انتشار نخستین نشریه به زبان فارسی، بی شعوری ملی عمیق نخبه‌گان و جامعه‌ی تورک در تورک‌ایلی و ایران در قرن نوزده را نشان می‌دهد).
٣- اهداف سیاسی هئیت‌های میسیونری مسیحی: اقدامات هئیت تبشیری پروتستان آمریکایی مانند دیگر هئیت‌های میسیونری اوروپایی و غربی در منطقه معطوف به جامعه‌ی مسیحیان بومی آسوری و ارمنی و اساسا برای تبلیغ فرقه و کلیسای خود و قرائت اوروپایی – غربی از مسیحیت در میان این عیسویان شرقی بود. اما هئیت‌های میسیونری مسیحی دنبال تحقق چند هدف دیگر هم بودند:
الف-بالا بردن سطح سواد، فرهنگ، موقعیت اجتماعی و سیاسی مسیحیان منطقه نسبت به تورکان بومی که گروه ملی اصلی در منطقه بودند برای کسب تفوق مسیحیان در فعل و انفعالات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و مدیریت جامعه و افکار عمومی و امور شهرها و منطقه توسط آنان بر تورک‌ها. در این راستا تشکیلات هئیت میسیونری – تبشیری پروتستان آمریکایی صرفا در منطقه‌ی اورمیه چندین ایستگاه اصلی و حومه (سه ایستگاه اصلی «اورمیه»، «سیر»، «گه‌وه‌ر»، و چهار ایستگاه حومه در «گؤک ته‌په»، «اه‌رده‌شی» (اوردوشاهی بعدی)، «سوپورقان» و «دیزه ته‌کیه»)[4] دائر، و در طول قرن نوزده میسیونرهای متعددی برای این ایستگاه‌ها در منطقه‌ی اورمیه نصب کرده بود[5]. در واقع آوردن مطبعه و تاسیس چاپ‌خانه، انتشارات میسیونری، استانداردیزه کردن حروف مطبوع و فونت‌های آسوری و چاپ نشریه‌ی روزنامه‌ی زاریری د-باهرا و ... هم در راستای هدف اعتلای سطح سواد، فرهنگ، موقعیت اجتماعی و سیاسی مسیحیان منطقه نسبت به تورکان بومی بود.
کالجی صرفا برای مسیحیان: نیز به دلیل مذکور کالج طب وست‌مینستر اورمیه در طول حیات ٥٤ ساله‌اش بین سال‌های ١٨٨٠-١٩٣٤، اکثریت مطلق دانشجویان خود را از میان مسیحیان انتخاب می‌کرد. در این مدت طولانی اکثریت مطلق فارغ التحصیل‌ها آسوری، چند تن ارمنی و صرفا ٥ نفر تورک هستند. هر چند عده‌ای از پرستارها و کارکنان و خدمه‌ی مریض‌خانه و کالج از تورک‌های بومی بودند، و تبلیغات مسیونری و خدمات طبی و بهداشتی به تورک‌ها ساکنین اصلی شهر و هر دو به زبان تورکی عرضه می‌شد.
ب-تشویق مهاجرت آسوریان و دیگر گروه‌های مسیحی پراکنده‌‌ی منطقه به مهاجرت و اسکان در غرب آزربایجان برای تغییر بافت قومی مخصوصا ناحیه‌ی اورمیه – سالماس؛ با هدف غایی به دست آوردن اکثریت جمعیتی قومی مسیحی در منطقه و سپس تاسیس دولتی مسیحی در غرب آزربایجان به مرکزیت اورمیه[6].
نوع‌دوستی و فیلانتروپی مجدالسلطنه: این سند فیلانتروپی و نیکوکاری اجتماعی و شرکت فعالانه‌ی رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی در امور خیریه و اجتماعی را نشان می‌دهد که در دیگر اقدامات او در دوره‌ی نائب الحکومتی او هم دیده می‌شوند: انتقال تکنولوژی مودرن در تمام عرصه‌ها به تورک‌ایلی و شهرهای خوی – اورمیه و سپس تبریز، ایجاد سیستم‌های مودرن شهرسازی و مدیریت شهرها، مودرن‌سازی سیستم آب شهری و خیابان‌های اورمیه[7]؛ تبلیغ و تقدیر از مظاهر فرهنگی حیات مودرن و معاصر مانند اوپراها و تئاترها و تغییر الفبا به لاتینی و پیش‌گامی در تاسیس نشریات و موزه‌ها و نسخه‌برداری از متون مهم تاریخی (مانند کتاب «تاریخ خروج اکراد و قتل و غارت شیخ عبیدالله بدبنیاد و اغتشاش و فتنه‌ی زیاد در مملکت آزربایجان در سنه‌ی ١٢٩٧» تالیف علی خان امیر گؤنه افشار اورومی)
عدم تعصب قومی مجدالسلطنه: جمشید خان مجدالسلطنه یک سکولاریست مطلق بود و همه‌ی جوامع دینی و مذهبی و فرقه‌ها اعم از مسلمان و مسیحی و موسوی و زرتوشتی و سنی و شیعه و علوی و ... را به یک دیده می‌نگریست. هم‌چنین او دوست و دوست‌دار تمام ملل همسایه از فارس و کورد و ارمنی و آسوری و یهودی و گورجی و روس و عمیقا مطلع بر تاریخ و فرهنگ و حسیات و ذهنیات آنان بود. در ارتباط با مسیحیان، جمشید خان دارای روابط متعدد انسانی و اقتصادی و اجتماعی و سیاسی با افراد و شخصیت‌های مسیحی بومی و اوروپایی از آسوری و ارمنی و گورجی و روس و انگلیس و آمریکایی و فرانسوی و ... بود. با این همه، جمشید خان یک میهن‌پرور تورک، و مخالف شدید سیاست‌های صلیبی دول غربی، اشقیائیسم و تروریسم و توسعه‌طلبی ارمنی و آسوری و کوردی و چشم‌داشت آن‌ها به شهرها و روستاها و وطن تورک و در راس آن‌ها اورمیه و دیگر مناطق تورک‌نشین غرب آزربایجان هم بود. به همین سبب نیز در سال‌های جنگ جهانی اول، هنگامی که عناصر مذکور مسلحانه به سرزمین‌های تورک و مشخصا منطقه‌ی اورمیه – سالماس – خوی دست‌درازی و شروع به قتل عام مردم تورک کردند، او به عنوان یک مامور عالی‌رتبه‌ی با درایت و یک فرماندهی نظامی و ژنرال جسور دولت تورک قاجار، با بسیج مردم و ایجاد قوشون و اوردوی منظم، بی‌درنگ دست به سلاح برد و با تمام توان به دفاع از روستاها و شهرهای تورک و جلوگیری و دفع و سرکوب فوری و قاطعانه‌ی اشقیاء و متجاوزین پرداخت.
حمایت شاه‌زاده‌ها و مقامات تورک و قاجاری از مریض‌خانه‌ی وست‌مینستر اورمیه: همان گونه که این سند هم نشان می‌دهد سران و مقامات تورک و قاجاری «جمشید خان مجدالسلطنه، عظیم السطنه و نظامیان، بزرگان و خان‌های اورمیه» از اقدامات عام المنفعه و نوع دوستانه‌ی هئیت‌های میسیونری مسیحی حمایت سیاسی و مالی و تقدیر می‌کردند. زیرا این سران و مقامات تورک از تعصبات قومی - مذهبی و پیش‌داوری بر علیه و شیطان‌سازی از گروه‌های دینی – مذهبی و قومی – ملی و خارجیان و از نفرت قومی و ملی‌گرایی افراطی و بیگانه‌ستیزی و .... به دور بودند.
قبلا در زمستان سال ١٨٩٠ ولی‌عهد وقت مظفرالدین میرزا (مظفرالدین شاه بعدی) همراه با والی اورمیه از مریض‌خانه‌ی وست‌مینستر اورمیه دیدار کرده و مبلغ ٣٠ تومان (تقریبا معادل ٢٠٠٠ دولار امروزی) اعانه به آن اعطا کرده بود. در سال ١٩٠١ نیز ولی‌عهد وقت محمدعلی میرزا (محمدعلی شاه بعدی) مریض‌خانه‌ی وست‌مینستر اورمیه را زیارت و مبلغ ٥٠ تومان (تقریبا معادل ٣٣٠٠ دولار امروزی) اعانه و هدایایی به طبیبان مریض‌خانه تقدیم کرده بود. محمدعلی میرزا سه سال بعد در سال ١٩٠٤ هم در مراسم فارغ التحصیلی کالج طب وست‌مینستر اورمیه حاضر شده بود[8].
شخصیت ملی تورک عظیم السلطنه: «عظیم السلطنه سردار ایمانلو (اینال‌لی)» که او هم بنا به این خبر اعانه‌ای به مریض‌خانه‌ی وست‌مینستر اورمیه بخشیده است، یک شخصیت ملی تورک در تاریخ معاصر تورک‌ایلی و سال‌های «مجادله‌ی ملی تورک» است. او که در هنگ افشارها خدمت می‌کرد و در جنگ جهانی اول و فجایع «تورک قیرقینی» - جیلولوق از طرف مسیحیان به عنوان حاکم اورمیه انتخاب شده بود، سعی کرد تهاجمات و تجاوزات قوای مسلحه‌ی مسیحی را خنثی و سرکوب کند، اما در اوائل ژوئن ١٩١٨ توسط یک مسیحی به نام فرهاد از قریه‌ی وزیرآباد در دارالحکومه‌ی خود به همراه میرزه علی آقا موید الاسلام هدف گلوله قرار گرفت و هر دو به قتل رسیدند.
پدر عظیم السلطنه «آقا خان سردار افشار ایمانلو (اینال‌لی)» یکی از بزرگان شهر اورمیه، و فرماندهی سپاه تبریز در زمان ولی‌عهدی مظفرالدین میرزا بود. به هنگام حمله‌ی شیخ عبیدالله نهرینی از یاغیان منطقه‌ی مرزی حکاری تورکیه به هدف تصرف آزربایجان، اقبال الدوله حاکم اورمیه از شهر دفاع نمود. «آقا خان سردار افشار ایمانلو» هم در شهر بناب سد راه شیخ عبیدالله شد و با رسیدن قوای سپهسالار اعظم از تهران به فرمان ناصرالدین شاه از پیش‌روی قوای شیخ عبیدالله به سوی تبریز جلوگیری نمود. آقا خان بعد از این ماجرا حاکم خوی گردید و پس از مدتی به حکومت اورمیه رسید. در زمان حکم‌رانی آقا خان امنیت و آسایش در شهرها و سرحدات آزربایجان غربی برقرار و یاغیان به سختی منکوب گردیدند.
جد عظیم السلطنه «عبدالصمد خان سردار» بانی دومین مسجد مشهور شهر اورمیه با نام «عبدالصمد خان مه‌چیتی» در اول «غولام خان راستاسی» است. بعدها نوه‌ی او عظیم السلطنه سردار این مسجد را تعمیر کرد و بدین سبب نام آن به «سردار مه‌چیتی» تغییر یافت. این مسجد به علت داشتن یک ساعت در سردر آن «ساعات‌لی مه‌چیت» هم نامیده می‌شود. «عبدالصمد خان سردار» هم‌چنین سازنده‌ی قلعه‌ی افشار در منطقه‌ی نازلو است که بعد از کشته شدن اسماعیل آقا به نام او مشهور شده است.
بنان السلطنه: این شخص که در خبر گفته می‌شود مهمان مجدالسلطنه بوده، میرزا ابوتراب خان کاشی از خاندان طباطبایی بیدگلی، متولد ١٨٥٠ است. وی که ابتدا لقب بنان الممالک داشت و در سال ١٣١٧ قمری لقب بنان السلطنه و در دوره‌ی سلطنت محمدعلی شاه لقب مختار الدوله گرفت، سال‌ها در دربار مظفرالدین شاه خدمت نمود. او که در دربار محمدعلی میرزا منشی حضور و خازن صرف جیب بود و از نزدیکان وی به شمار می‌آمد پس از خلع محمدعلی شاه و تبعیدش به اوروپا همراه او رفت و تا سال فوت شاه مخلوع به همراه او بود. بنان السلطنه پس از مرگ محمدعلی شاه به ایران بازگشت و در ٨٢ ساله‌گی درگذشت. یخچال مختص آباد بیدگل به همت او بنا شده است.
[1] ZAHRIRE D-BAHRA, 1897-1900. Presbyterian Historical
Society, Pearl Digital Collections
https://digital.history.pcusa.org/islandora/object/islandora:286646
[2] Board of Commissioners for Foreign Missions of the Presbyterian Church in the United States
[3] مقاله‌ای تورکی از نشریه‌ی
آ ملّا عمو – اورگان انجمن اسلامیه‌ی تبریز، یکی از نخستین نشریات تورک در تاریخ
تورک‌ایلی؛ و ارتجاع مشروطه
[4] Mission to Nestorians:
Urmia
station [also known as Oroomaih], and nearby Seir
station; Gawar station; and outstations at Geog Tapa, Ardeshai,
Supergan, and Dizza Takha
https://www.reddit.com/r/Assyria/comments/yj66gz/today_marks_the_173rd_anniversary_of_the_start_of/
[5] Missionaries sponsored by
ABCFM, listed by location:
Joseph
Gallup Cochran (1817–1871), with wife Deborah Wilson
Plumb, Urmia and Seir, Qajar Iran[37]
Nancy
Jane Dean (1837–1926), Urmia, Qajar Iran
Fidelia
Fisk (1816–1864), Urmia, Qajar Iran
Asahel
Grant (1807–1844), with wife Judith Grant, Urmia, Qajar Iran
(1835 to ?); the first American to reside in Iran.
Justin
Perkins (1805–1869), with wife Charlotte Bass,
mission to Urmia, Qajar Iran (1835 to ?); the first American to reside in Iran.
https://www.rocorstudies.org/2015/05/17/abun-mar-elia-abraham-1858-1928-of-supurgansk-and-urmia-2/
[6] حضور گروه‌های میسیونری غرب برای تربیت و تقویت مسیحیان. بنا به داوود در اورمیه خارجیان، کشیش‌هایی از یئنگی دونیا (دنیای جدید، آمریکا)، انگلستان و فرانسه برای تربیت کردن مسیحیان وجود داشتند. فعالیت‌های میسیونری مسیحی غربی مذکور که در ظاهر با نیات هم‌بسته‌گی دینی با جوامع مسیحی بومی بود، در عمل در هماهنگی با فعالیت‌های سیاسی و نظامی آن‌ها و در خدمت سیاست‌های استعمارگرانه‌ی آن‌ها، و به طور مشخص بالا بردن سطح فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی و سیاسی جوامع مسیحی در منطقه به منظور ایجاد کشورهای آسورستان و ارمنستان و ... بزرگ، به عنوان دیوار و سد حائل بین عثمانلی و تورک‌های قفقاز – تورک‌ایلی، و ایجاد حس نفرت بر علیه همسایه‌گانشان و در راس آن‌ها تورک‌ها بود. این فعالیت‌ها در اورمیه هدف ثانویه‌ی تغییر دموگرافی بر علیه تورک‌ها و بر له مسیحیان و تاسیس دولت آسورستان بزرگ به پایتختی اورمیه را دنبال می‌کرد.
گزارش تورکی گول‌په‌رچه‌ن‌لی داوود در معرفی اورمیه منتشر شده در سال ١٩٠٤
[7] ویلیام ویگرام:
مجدالسلطنه، یکی از روشن‌فکرترین و آزاداندیش‌ترین اشراف ایران، نجیب‌زاده‌ای
دانشور، فرمانده‌ای سلحشور و دلاور و رهبر قوای بومی تورک بر علیه متجاوزین آسوری -
ارمنی و متحدین صلیبی آن‌ها
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/05/blog-post_20.html
[8] داوود داستان آمدن ولی‌عهد (محمدعلی میرزا) به مدرسه‌ی آمریکایی در اورمیه برای مشاهده‌ی وضع تحصیلی دانش‌آموزان را روایت کرده می‌گوید او در حضور ولی‌عهد دو متن، یکی فارسی و دیگری انگلیسی را خواند. این داستان مسیر نادرستی را که دولت قاجاری در آن افتاده بود و لاقیدی او به زبان ملی تورکی و تعلیم و تعلم به تورکی و نظام تحصیلی تورک و مدارس تورک را نشان می‌دهد. زیرا: ولی‌عهد تورک دولتی تورک از شهر تورک تبریز ولی‌عهدنشین برای بازدید از مدرسه‌ای در یک شهر دیگر تورک – اورمیه می‌آید، اما دانش‌آموز در مقابل او نه یک متن تورکی، زبان مردم اورمیه و خاندان سلطنتی قاجار، بلکه یک متن فارسی و یک متن انگلیسی را می‌خواند....
گزارش تورکی گول‌په‌رچه‌ن‌لی داوود در معرفی اورمیه منتشر شده در سال ١٩٠٤
https://sozumuz1.blogspot.com/2023/07/blog-post_11.html
برای مطالعه‌ی بیشتر:
مقالات و آثار رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه
ایران‌دا تورک صنایعِ نفیسه‌سی. مقاله‌ی تورکی جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی مجدالسلطنه در باره‌ی ادب و شعر تورکی در ایران - سال ١٩١٥
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/01/blog-post_14.html
جمشید خان افشار اورومی: ایران ادبیاتی‌نا بیر نظر. مقاله‌ی تورکی جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی مجدالسطنه در دفاع از تاریخ تمدّن و میراث مدنی تورک – ١٩١۶
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_12.html
جماعت ارامنه و آخرین نقشه‌ی آن‌ها برای تاسیس دولت ارمنی، به قلم جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی مجدالسلطنه - سال ١٨٩٤
http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_28.html
مقاله‌ای از جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی قتل عام سی هزار تورک توسط شیخ عبیدالله نهرینی به اسم ترویج شریعت در اورمیه، میاندوآب، بناب، مراغه، ملکان، ... مقدمه، تصحیح، ویرایش، زیرنویسی: مئهران باهارلی
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/04/blog-post.html
حکما و دانشمندان اوروپایی که از طرف روحانی‌ها تکفیر شده‌اند. مولف: جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی- ١٩١٣
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_30.html
جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی، تورک اولوسال اؤنده‌رین تورک‌جه و فارس‌جا قوشوق‌لاری‌ندان
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_23.html
بیرجه مه‌ن آلدانمادیم واعظ، سه‌نین اوهامینا – جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی تورک اولوسال اؤنده‌رین تورک‌جه و فارس‌جا قوشوق‌لاری‌ندان
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_23.html
مجدالسلطنه افشار اورومی: تورک‌ها، برجسته‌ترین و غیورترین ملت دنیا - دونیانین اه‌ن معظم و غیور ملتی اولان تورک‌له‌ر
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_73.html
جمشید خان افشار اورومی: سلاطین تورک حامیان و مروجان علوم و فنون و هنرها بودند. زبان تورکی وسیع و بی‌نیاز است.
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_25.html
نادرشاه افشار از زبان رهبر ملی تورک جمشید خان افشار اورومی -١٩١٣
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_7.html
جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه ١٩٠٢: گئرچه‌ک رئفورم‌لارین اویقولانماسی اولاناق‌سیز، رئفورم‌دان قونوشماق یارارسیزدیر
http://sozumuz1.blogspot.com/2021/02/blog-post_23.html
رهبر ملی تورک جمشیدخان افشار اورومی: در ماهیت واقعی حرکت مشروطه و تخریبات و قساوت اوباش و اشرار موسوم به فدائی و مجاهد
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post.html
جمشیدخان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه، ١٨٩٨ میلادی -١٢٧٧ شمسی: «دولتِ عّلیه‌یِ عثمانیه امروز اسبابِ مفاخرتِ عمومِ اسلامیان می‌باشد.»
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_13.html
اولوسال اؤنده‌ر جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه، دوغو تورکیستان باغیم‌سیزلیق موجادیله‌سی اوزه‌ره -١٩١٦
http://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_29.html
غرش شیر در قفس: اعتراض مجدالسلطنه به مظالم و ارمنی‌پرستی وزارت عدلیه - دولت کودتای سوم اسفند و انگلستان
http://sozumuz1.blogspot.com/2022/11/blog-post_5.html
مئهران باهارلی- انتقاد جمشید خان افشار اورومی از فاناتیسم شیعی، یهودی‌ستیزی، ظلم مقامات ایران به کوردها و تاریخ‌نویسی غیر علمی، در موخره و حاشیه‌نگاری‌هایش بر کتاب تاریخ خروج اکراد و قتل [و] غارت شیخ عبیدالله بدبنیاد و اغتشاش و فتنه‌ی زیاد در مملکت آزربایجان در سنه‌ی ١٢٩٧، تالیف علی ابن امیر گؤنه خان افشار
منتشر خواهد شد
در تورک‌گرایی جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه
مجدالسلطنه در سال ١٩١٠، شدیدا تورک‌گرا و سخت تورکیست بود.
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_2.html
فریت گووه‌ن آجودان مخصوص جمشید خان، و از نزدیکان آتاتورک: مجدالسلطنه افشار یک تورک بسیار فداکار، فوق‌العاده اصیل و دانشمند بود که خانواده و ثروت خود را در راه تورک‌چولوک – تورک‌گرایی فدا نمود
https://sozumuz1.blogspot.com/2022/11/blog-post_18.html
جمشید خان افشار اورومی - مجدالسلطنه بیشتر از «اتحاد اسلام»، متمایل به «اتحاد تورک»، و متوجه به و ساعی در یک ناسیونالیسم افراط‌آمیز [تورک] است.
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/08/blog-post_91.html
حسین جاوید: مجدالسلطنه تنها شخصیت طرف‌دار تورک و ضد انگلیس؛ و خیانات فرقه‌ی دموکرات آزربایجان
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post.html
«مجدالسلطنه» تنها شخصیت خالصاً طرف‌دار تورک و بر علیه انگلیس در ایران
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post_26.html
انعکاس شعور ملی تورک در نام‌های اشخاص خانواده‌ی جمشید خان افشار اورومی و نادرشاه افشار، و نبود آن در نام‌های اشخاص خانواده‌ی پیشه‌وری، خیابانی، ستارخان و شاه اسماعیل
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_14.html
در تورک‌گرایی دختران جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه
مستوره افشار اورومی، يک شخصيت ملی تورک و دفاع او از «تورک ميللی موجاديله‌سی»، بر اساس عرض حال و شکايت وی به مجلس شورای ملی
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_8.html
جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی و دخترانش در تورک اوجاغی استانبول به روایت عارف قزوینی
https://sozumuz1.blogspot.com/2023/01/blog-post_17.html
امیر ناصر خلج در تورک اوجاغی استانبول: من تورکم؛ سرهنگ باقرخان خلج: ایرانی وجود ندارد، من خلج و پدر بر پدر تورکم
https://sozumuz1.blogspot.com/2023/01/blog-post_11.html
مئهران باهارلی. تورکی‌نویسی دختران جمشید خان افشار سوباتایلی اورومی مجدالسطنه: مستوره، هایده، ....
(منتشر خواهد شد)
دوکتور اولجای افشار اورومی، از نخستین زنان تورک‌گرای تاریخ معاصر تورک
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/02/blog-post_4.html
در باره‌ی رهبر ملی تورک جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه
جمشید سوباتایلی آوشار اورومی (جمشید خان مجدالسلطنه افشار اورومی) والی آزربایجان نیمه‌مستقل - تحت الحمایه‌ی امپراتوری عوثمان‌لی (٨ ژوئن ۱۹۱۸ - اول اوکتوبر ۱۹۱۸)
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/08/blog-post_29.html
جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه (١٨٦٤-١٩٤٠)
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post.html
جمشید خان سوباتایلی بکیشلو مجدالسلطنه افشار اورومی
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/09/blog-post_20.html
«جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی بکیشلو (جمشید اردشیر افشار) - مجدالسلطنه»
https://sozumuz1.blogspot.com/2022/05/blog-post.html
پروفسور ویلیامز جکسون: مجدالسلطنه افشار اورومی، جامع سه شخصیت دانشمند، نظامی و درباری
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/11/saturdaydecember-17-2011-abraham_13.html
جمشید خان مجدالسلطنه و قیصرخانیم افشار در کتاب نیکیتین
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/12/blog-post_24.html
جمشیدخان مجدالسلطنه: دوست ملت کورد، و به دور از تعصبات و پیش‌داوری‌ها و نفرت‌های قومی و مذهبی
https://sozumuz1.blogspot.com/2022/04/blog-post.html
مئهران باهارلی. ماجرای قتل لاباری میسیونر آمریکایی و تبعید مجدالسلطنه به سبب تحقیقات و گزارش بی طرفانه‌ی او در این خصوص
(منتشر خواهد شد)
کومک مالی رهبر ملی تورک مجدالسلطنه و شخصیت ملی تورک عظیم السلطنه به مریض‌خانه‌ی وست مینستر اورمیه
https://sozumuz1.blogspot.com/2023/10/blog-post_28.html
فرمان ناصرالدین شاه به ارتقای رتبه‌ی جمشید خان افشار اورومی مجدالسلطنه از سرهنگی به سرتیپی‌ی فوج هفتم افشار در سال ١٨٩٠؛ و ریشه‌شناسی‌ی کلمه‌ی تورکی‌ی تیپ
https://sozumuz1.blogspot.com/2022/04/blog-post_20.html
فرمان ولی‌عهد مظفرالدین میرزا به انتصاب «مجدالسلطنه» به حکومت خوی به سبب درایت و خبره‌گی او در امر حکومت و رضایت زایدالوصف و علاقه‌ی مردم خوی به مجدالسلطنه
https://sozumuz1.blogspot.com/2023/10/blog-post_31.html
تییول‌چه‌ی جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی – مجدالسلطنه با فرمان محمدعلی میرزا
https://sozumuz1.blogspot.com/2023/04/blog-post_4.html
ما تورکیم! از نامه‌ی دانش‌آموزان اورمیه به انجمن ملی تبریز در یک صد و ده سال پیش
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/07/blog-post_3.html
زبان معیار مودرن تورکی
http://sozumuz1.blogspot.com/2016/08/blog-post_31.html
یاشاسین تورک جوان‌لاری! خطابه‌ی تورکی غنی‌زاده سلماسی به جوانان تورک نوشته شده در ١٠٩ سال پیش
http://sozumuz1.blogspot.com/2016/01/blog-post_30.html
نامه‌ی تورکی تقی رفعت به محمدامین رسول‌زاده
http://sozumuz1.blogspot.com/2016/01/blog-post_23.html
٩٨مین سال‌گرد تاسیس «مدرسه‌ی تورک خیر یوردو» (صلاحیه) اورمیه و ١٠٧مین سال‌گرد «مدرسه‌ی تورک بالو» و یادی از «حاجی میرزا فضل الله مجتهد اورمولو»
http://sozumuz1.blogspot.com/2016/02/blog-post_22.html
جمشید خان افشار اورومی و تورک قیرقینی - قارا قیرقین:
ویلیام ویگرام: مجدالسلطنه، یکی از روشن‌فکرترین و آزاداندیش‌ترین اشراف ایران، نجیب‌زاده‌ای دانشور، فرمانده‌ای سلحشور و دلاور و رهبر قوای بومی تورک بر علیه متجاوزین آسوری - ارمنی و متحدین صلیبی آن‌ها
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/05/blog-post_20.html
پیوستن جمشید خان افشار اورومی و نیروهای تحت فرماندهی‌اش به اوردوی اسلام – عوثمان‌لی به فرماندهی خلیل پاشا
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/02/blog-post_5.html
مجدالسلطنه اورمیه که جزو مهاجرین بود وارد شده و جنگ‌های قابل تمجیدی نموده
https://sozumuz1.blogspot.com/2023/08/blog-post.html
عریضه‌ی مردم اورمیه در حمایت از رهبر ملی تورک جمشیدخان مجدالسلطنه، قتل عام بیش از دویست هزار تن از اهالی اورمیه توسط آسوری‌ها و ارمنی‌ها و کوردها، و حمایت دولت سردار سپه از آن قاتلین و اشرار
http://sozumuz1.blogspot.com/2022/08/blog-post.html
روایت تورک از قتل عامِ مردمِ ولایتِ اورمیه توسط آسوریان و ارمنیان و کوردان؛ و قدردانی مردم تورک از رهبر ملی مجدالسلطنه افشارِ نجات دهنده
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_9.html
دست‌گیری، تبعید و حبس جمشید خان افشار اورومی توسط دولتین روسیه و بریتانیا
https://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_20.html
مستوره افشار اورومی، یک شخصیت ملی تورک و دفاع او از «تورک میللی موجادیله‌سی»، بر اساس عرض حال و شکایت وی به مجلس شورای ملی
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/03/blog-post_8.html
کشتار سی‌صد هزار تن تورک در سالماس و اورمو – اورمیه و سولدوز به روایت سید حسین عرب باغی اورومی
http://sozumuz1.blogspot.com/2022/08/blog-post_8.html
جنایات و وحشی‌گری‌های اشقیاء و تروریست‌های آسوری و ارمنی در اورمیه: شکم‌های دریده شده‌ی دختربچه‌ها، روده‌های بیرون ریخته، چشمان از حدقه در آمده، مغزهای پاشیده بر دیوار، کودکان زنده انداخته شده در آتش، ....
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_28.html
در آتش سوزانیدن زنان و کودکان تورک روستاهای بالاو، گجین، کوتالان و ... اورمیه توسط قوای مسیحیه؛ اعدام غیر نظامیان تورک سنّی توسط ارتش روسیه به تاریخ ١٥ اوکتوبر ١٩١٤
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/04/blog-post_28.html
پختن کودکان و خوراندنشان به مادرانشان، گردن زندن بچه‌ها و زنان؛ وحشی‌گری‌های اشقیاء ارمنی در قوتور، یئستیکان (یزدکان)، آختاجی، ... در غرب آزربایجان و وان
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/11/blog-post_22.html
تاریخ تهاجمات و جنایات ارامنه، اسماعیل سیمیتقو و سردار ماکو در آزربایجان. مقدمه، لغت‌نامه، ویرایش و بازنویسی مئهران باهارلی
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_88.html
قتل عام اهالی سالماس و اورمیه توسط آسوری‌ها با حمایت روسیه، انگلیس و فرانسه؛ به روایت عبدالله بهرامی
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_10.html
دولت تورک اتحاد
قوت‌لو اولسون یوز(دؤرد)ونجو ایل‌دؤنومو: تورک اتّحاد حکومتی - بیرلیک یؤنه‌تیمی!
https://sozumuz1.blogspot.com/2022/12/blog-post_11.html
اعتراف رسمی به وجود حکومت ملی تورک (دولت اتحاد تورک‌ایلی) به صدارت جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی - مجدالسلطنه در سال‌های آخر جنگ جهانی اول
https://sozumuz1.blogspot.com/2021/07/blog-post_8.html
تاریخ تهاجمات و جنایات ارامنه، اسماعیل سیمیتقو و سردار ماکو در آزربایجان. میرزا ابوالقاسم امین الشرع خویی. به کوشش علی صدرایی خویی. مقدمه، لغت‌نامه، ویرایش و بازنویسی مئهران باهارلی
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_88.html
مین‌باشی یوسف ضیاء طالب‌زاده، و اقدامات او در ایجاد پایه‌های دولت ملی تورک‌ایلی ١٩١٨- ١٩١٩
https://sozumuz1.blogspot.com/2022/06/blog-post_27.html
نخستین پرچم ملی تورک در تورک‌ایلی: پرچم اتحاد اسلام (بیرق بیرلیک)– ١٩١٨
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/01/blog-post_6.html
سندی از بیرق دولت تورک بیرلیک (اتحاد) و پرچم ملی تورک – تورک‌ایلی
https://sozumuz1.blogspot.com/2023/08/blog-post_13.html
بایکوت جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی
از خیانت‌های آزربایجان‌گرایان: ممنوع کردن تورکی توسط دموکرات‌های آزربایجان
https://sozumuz1.blogspot.com/2017/07/blog-post.html
جهالت است یا مانقورتیسم؟ بایکوت بایکوت شخصیت‌ها (جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی، حاجی بیگ بلوری تبریزی، علی‌احسان پاشا، خلیل پاشا، و یاران کرامشان) و جریانات ملی تورک از طرف آزربایجان‌گرایان، و تقدیر و تقدیم خائنین و پان‌ایرانیست‌ها به عنوان قهرمان ملی از طرف ایشان
https://sozumuz1.blogspot.com/2018/12/blog-post_24.html
اورمولو و افشار اولان «جمشید خان سوباتایلی افشار اورومی» (مجدالسلطنه) و آزه‌ربایجان‌چی‌لارین اونا قویدوغو بایکوت
https://sozumuz1.blogspot.com/2016/12/blog-post_15.html
فعالین سیاسی آزربایجان‌گرا، تحریف تاریخ و معرفی کردن رهبران فاقد شعور ملی تورک جنبش مشروطیت به عنوان شخصیت‌های ملی
http://sozumuz1.blogspot.com/2020/02/blog-post_19.html
مقاومت و عناد آزربایجان‌گرایان در مقابل حقایق کم کم در هم شکسته می‌شود
http://sozumuz1.blogspot.com/2021/01/blog-post_3.html
قهرمان ملی ساختن از علیرضا نابدل
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/02/blog-post_24.html
دلایل شیطان‌سازی از قاجارها در تاریخ‌نگاری‌های ایران‌گرا و آزربایجان‌گرا
No comments:
Post a Comment