فارس‌ها از کجا آمدند؟ تورک و عرب و موغول و ... چه‌‌طور فارس‌زبان شدند؟

فارس‌ها از کجا آمدند؟ تورک و عرب و موغول و ... چه‌‌طور فارس‌زبان شدند؟

مئهران باهارلی

١-از دوره‌ی مشروطیت بدین سو در ایران هزاران مقاله و کتاب و رساله و برنامه‌ی رادیویی و تلویزیونی و ... در باره‌ی تورک نه‌بودن تورک‌ها، فارس و آزری بودن قسمتی از تورک‌ها که ساکن در منطقه‌ی آزربایجان از تورک‌ایلی هستند، و تغییر داده شدن زبانشان به تورکی به زور توسط موغول‌ها، .... منتشر شده و الان هم می‌شود. حال آن که مهم‌ترین تغییر هویت قومی و زبان حادث شده در تاریخ هزار و پانصد سال اخیر در ایران، نه در مورد تورک‌ها، بلکه در مورد فارس‌زبان‌ها رخ داده است: فارس‌ها و یا کسانی که امروز در ایران به فارسی به عنوان زبان مادری و یا اولیه‌ی خود صحبت می‌کنند، به جز درصد کمی، همه اعراب، تورک‌ها، موغول‌ها و ایرانیک‌های غیر فارس هستند که در طول زمان زبانشان به زبان دری – و در دو قرن اخیر به لهجه‌ای از آن که «فارسی فتح‌علی‌شاهی» نامیده می‌شود - تغییر یافته است.

در طول تاریخ تا دوره‌ی مشروطیت در همه‌ی منابع و کتب و نشریات و ... مربوط به مردمان ساکن در ایران صحبت از «تورک و تاجیک» می‌رفت[1]. مراد از «تاجیک» در این اصطلاح مردمانی بودند که به دری، زبانی وارداتی از افغانستان امروزی به ایران، تکلم می‌کردند و در اوائل قرن بیستم حداکثر ١٠-٥ درصد از جمعیت ایران را تشکیل می‌دادند. امروز در ایران نام قومی «تاجیک» ناپدید و مجموع کسانی که یکی از لهجه‌های طیف تاجیکی - دری - فارسی را به عنوان زبان مادری و اولیه‌ی خود به‌کار می‌برند حدود ٢٥٪-٣٥٪ جمعیت کل کشور شده است.

در ایران بحث اصلی نه‌باید این باشد که تورک‌ها از کجا پیدا شدند، زبان مردم آزربایجان در اول آذری بود، منشاء زبان تورکی، تورکستان و آسیای میانه است، و .... . بلکه بحث اصلی می‌باید این باشد که آن تاجیک‌ها به چه علت ناپدید شدند و کجا رفتند، ٣٠ درصد جمعیت ایران که الآن به یکی از لهجه‌های طیف تاجیکی - دری - فارسی صحبت می‌کند چرا و چه‌گونه پیدا شد، و نیز این که دری زبانی ایجاد شده در افغانستان و جنوب آسیای میانه پس از فتح آن سرزمین‌ها توسط اعراب، از اختلاط زبان عربی و بعضی از زبان‌های ایرانیک، منشاء آن کشور افغانستان کنونی، و دری مانند همه‌ی دیگر زبان‌های ایرانیک، یک زبان «وارداتی» به این سرزمین است.

٢- قسمت قابل توجهی از فارس‌های امروزی در ایران، اصلا دسته‌جات عرب و تورک‌ و موغول‌ و ایرانیک‌های غیر فارس‌ (رازی‌ها، مازنی‌ها، گیلک‌ها، تات‌ها، لورها، کوردها و ...) هستند که پس از پذیرفتن و کاربرد تاجیکی - دری به عنوان یک زبان ادبی، در روندی کمابیش طبیعی تغییر زبان داده و متکلم به آن شده‌اند[2]. عینا مانند مردمی در پاکستان که امروز اوردو زبان مادری و اولیه‌ی آن‌ها است. در حالی که در گذشته قوم و تباری به اسم اوردو وجود خارجی نه‌داشت. تنها پس از زبان رسمی و دولتی شدن است که اوردو به تدریج به زبان مادری و اولیه‌ی قسمت‌هایی افزاینده از مردم در پاکستان تبدیل شده است.

بخش بزرگ‌تری از فارس‌زبان‌ها نیز گروه‌های زبانی و قومی غیر فارس هستند که از دوره‌ی مشروطیت بدین سو در اثر سیاست‌های استعمار داخلی، فارس‌سازی دولتی و تحمیل زبان فارسی به عنوان تنها زبان رسمی، دولتی، تحصیلی، اداری، رسانه‌ای و ... بر مردمان ایران، یعنی در نتیجه‌ی یک روند آسیمیلاسیون غیر طبیعی و استعمار داخلی، تغییر زبان داده و می‌دهند و شروع به صحبت به تاجیکی - دری - فارسی می‌کنند. (اقلا یک سوم مردم فارس‌زبان امروزی تورک‌ها و موغول‌های تغییر زبان داده شده به فارسی هستند، مخصوصا آن‌هایی که نام‌های فامیلی تورکی و موغولی دارند: افشار، بیات، خلج، قلیچ خانی، سالور، آغاجری، یاسایی، تیموری، قراگؤزلو، قرائی، ...).

به عبارت دیگر در ایران چیزی به اسم «فارس اصیل» وجود نه‌دارد. مردم فارس‌زبان امروزی به لحاظ تبار اولیه گروه‌های عرب، تورکیک-موغولیک و ایرانیک غیر دری – غیر تاجیک هستند که زبانشان به فارسی تغییر یافته است. یعنی فی‌الواقع «فارس‌نما» هستند.

٣-نه‌بود توده‌ی بومی متکلم به زبان فارسی در طول تاریخ در ایران، منتج به ظهور چند فنومن و یا پدیده‌ی اجتماعی شده است:

الف- ناموجود بودن فولکلور و رقص و موسیقی و معماری و مینیاتور و قالی‌بافی و دولت‌مداری و ... فارس. چرا که - بر عکس فولکلور و موسیقی و معماری و مینیاتور و قالی‌بافی و دولت‌مداری و ... تورک -  در ایران یک توده‌ی فارس که آفریننده‌ی این مقولات باشد وجود نه‌داشته است. این نیز عامل اصلی در مجبور شدن مردم و نخبه‌گان فارس و دولت ایران و حامیان صلیبی و غربیشان به دزدیدن فولکلور و رقص و موسیقی و معماری و مینیاتور و قالی‌بافی و دولت‌مداری و ... تورک، تقدیم تمام این‌ مظاهر و میراث تمدنی تورک به عنوان ایرانی-پرشین-فارسی، و ظهور سنت و سیاست فارسی فرهنگ‌دزدی و میراث‌دزدی به منظور ایجاد سابقه و تاریخ برای خودشان شده است.

ب- عدم اعتقاد بسیاری از فارس‌زبان‌ها به وجود قوم و یا ملت فارس. این نیز قابل درک و طبیعی است. زیرا تورک‌ها هم در طول تاریخ در ایران حضور داشته و هم خود را تورک می‌شناختند و تورک می‌نامیدند و این توده‌ و قوم تورک بود که در دوره‌ی مودرنیته تبدیل به ملت تورک شد. اما در ایران در طول تاریخ نه توده و یا قوم فارس وجود ‌داشت و نه بعدا فارس‌زبان شده‌ها خود را به عنوان فارس شناخته و یا می‌نامیدند که در دوران مودرنیته به ملت فارس تحول پیدا کنند.

ج- فارس‌سازی اجباری تورک‌ها و دیگر ملل غیر فارس: واقعیت نه‌بود قومی به اسم فارس در ایران هم‌چنین باعث شده است که از دوره‌ی مشروطیت بدین سو فارس‌سازی اجباری تورک‌ها و دیگر ملل غیر فارس تنها مکانیزم اوروپائیان و صلیبیان و پان‌ایرانیست‌ها و دولت ایران برای آفرینش «ملت ایران» با زبان ملی فارسی باشد.

٤-با توجه به واقعیت‌های فوق‌الذکر، سه دلیل عمده که پان‌ایرانیست‌ها، دولت ایران و قومیت‌گرایان افراطی فارس برای تخطئه‌ی زبان تورکی و لزوم ممنوع ساختن و ریشه‌کن کردن آن از ایران می‌آورند، یعنی:

الف-وارداتی بودن زبان تورکی از شرق و آسیای میانه،

ب-گویا تغییر زبان مردم آزربایجان از آذری و فارسی به تورکی،

ج-تحمیل تورکی از طرف موغول‌ها.

از قضا در باره‌ی خود زبان فارسی صادق است. زیرا:

الف- دری زبانی وارداتی از افغانستان و آسیای میانه است.

ب-فارس‌زبان‌های فعلی در ایران غیر فارس‌های تغییر زبان داده و «فارس‌شده‌گان» و یا «فارس‌نماها» هستند.

ج-از مشروطیت به این سو زبان فارسی از طرف دولت با تمام امکانات و خرج میلیاردها دولار و رسما به جبر و زور بر غیر فارس‌ها تحمیل می‌شود و در نتیجه یک زبان استعماری «تحمیلی» است.

با این وصف به منطق قومیت‌گرایان فارس و پان‌ایرانیست‌ها، زبانی که در درجه‌ی اول می‌باید آن را در ایران تخطئه، ممنوع و منسوخ ساخت، فارسی است و نه تورکی.

برای مطالعه‌ی بیشتر

فارس‌ها از کجا آمدند؟ تورک و عرب و موغول و ... چه‌‌طور فارس‌زبان شدند؟

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/07/blog-post_26.html

تازیک، تات‌جیک، تاجیک؛ و پارس، فارس

https://sozumuz1.blogspot.com/2020/07/blog-post_34.html

«فارس» غیر از «پرس»، و این دو غیر از «پارسی» هستند

https://sozumuz1.blogspot.com/2019/04/blog-post_7.html

پرس‌های باربار (وحشی) و عجم (گنگ)؛ و یا گر حکم شود که‌ مست گیرند، در شهر هر آن‌که‌ هست گیرند

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/02/blog-post_20.html

ا. اسمیت و ه.گ.او. دووایت (١٨٣٣ میلادی): پرشیا نامیدن ایران یک دروغ یونانی است.

 http://sozumuz1.blogspot.com/2019/03/blog-post_9.html

تاسیس جمعیت تورک‌تبارهای فارسی‌زبان در ایران

https://sozumuz1.blogspot.com/2022/06/blog-post.html

---

[1]« آن که از بدو حال نادر شاه تا زمانی که از سفر خوارزم برگشته عازم داغستان شد در امر سلطنت و جهان‌داری یگانه و از راه و رسم معدلت و عاجزنوازی فرزانه و در سلوک با قاطبه‌ی ایرانی نادر زمانه بود و اهالی ایران نیز از خرد و بزرگ و تورک و تاجیک فدویانه نقد جان را در راه او می‌باختند». (مجمل التواریخ گلستانه، ص 8).

[2]« بسیاری از مردم امروز ایران که ایرانی و فارسی زبانند و داعیهٔ ایرانی‌گری دارند، یا عربند یا ترک یا مغول ....» (مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص ۳۵، نشر انترنت). گفتهٔ مشابه از داکتر علی شریعتی است که می‌نویسد: « من در کنفرانس های ارشاد نشان داده ام که اصولاً ملیت ایرانی پس از حملهٔ عرب بوجود آمد!» ( علی شریعتی، بازگشت، مجموعه آثار، ص. ۳۲۵). ...« تا جاییکه بتوانیم در تاریخ پیش برویم فارس ها مخلوطی از اقوامی هستند که به زبان عربی تکلم می کرده و بنابراین از نژاد سامی بوده اند، اقوامی در اصل از آسیای علیا آمده و در دوران های بسیار کهن با مهاجرت های پی در پی به فلات ایران سرازیر شدند.» ( کنت دو گوبینو، سه سال در آسیا، ص ۲۱۸، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، ۱۳۸۳، نشر قطره).

https://www.facebook.com/photo/?fbid=6428323617197797&set=a.902055836491297