قوپشو (شعبه)، قونشو (همسایه)، یاخشی (نیک)، تونشو (شمع‌دان)، قارشی (مقابل)، گؤرشو (همسایه)

 

قوپشو (شعبه)، قونشو (همسایه)، یاخشی (نیک)، تونشو (شمع‌دان)، قارشی (مقابل)، گؤرشو (همسایه)

مئهران باهارلی

 

تورک‌جه‌ده «یاخشی»، «قونشو»، «تونشو»، «گؤرشو» و «قارشی» کلیمه‌له‌ری‌نده گؤروله‌ن اسکی بیر «–شی» سون‌اکی واردیر. بو سون‌اک، اصلی‌نده خ«–یشیق» بیرله‌شیک اکی‌نین قیسالدیلمیشی‌دیر:

یاخشیYaxşı : نیک

یاخێشێق ← یاخشێق ← یاخشێ

یاخێشێقYaxışıq : اویقون، یاخیشیر، یاراشان، اویوم‌لو اولان (مناسب و متناسب با چیزی). اسکی تورک‌جه‌ده «یاخماق»: بیر شئیه یاخین‌لاشماق. بورادان «یاخیشماق» (یاخ+یش): بیر بیری‌نه یاخین‌لاشماق، یاخلاشماق؛ «یاخین»-نزدیک، «یاخا»-یقه، «یاخلاشیق»-تقریبا، «یاخلاشیم»-طرز برخورد، «یاخیشیق‌لی»-خوش تیپ، ...،

قوْنشۇQonşu : همسایه

قوْنۇشۇق ← قوْنشۇق ← قوْنشۇ

قوْنۇشۇقQonuşuq : بیر یئره یئرله‌شمیش، اورنانمیش. (مستقر شده در جوار چیزی). «قونوشماق» (قون+وش): بیر یئره یئرله‌شمه‌ک، اورنانماق. بورادان «قوناق»-مهمان‌خانه، «قونوق»-مهمان، «قونام»-مقام، «قونو»-موضوع، «قونوت»-مسکن، «قوناق‌لیق»-مهمانی، «قوناق‌لاماق»-در خانه‌ی خود مهمان کردن، ....

تۆنشۆTünşü : شمع‌دان

تۆنۆشۆک ← تۆنشۆک ← تۆنشۆ.

تۆنۆشۆکTünüşük : گئجه ایله ایلگی‌لی (شبانه، آنچه در سیاهی شب بکار رود). «تونوشمه‌ک» (تون+وش): گئجه‌له‌مه‌ک، گئجه‌نی گئچیرتمه‌ک. بورادان «تونه‌ک»- سیاه چال، «تونه‌ریک»-تاریکی قبر، «تون‌له‌مه‌ک»: شب را در جایی بیتوته کردن، «تونه‌مه‌ک»: شب را در شاخه آرامیدن پرنده‌گان، «دون»: دی، دیشب، «دونه‌ن»: دی، دیروز، ...

قارشیQarşı : مقابل، روبرو

قارێشێق ← قارشێق ← قارشێ

قارێشێقQarışıq : باشقا بیر شئیین اؤنو و قاباغی‌ندا اولان (آنچه مقابل چیز دیگری قرار دارد). «قاریشماق» (قار+یش): باشقا بیر شئیین قاباغی‌ندا بولونماق. بورادان «قارشی‌لاماق» پیشواز، استقبال، «قارشی‌لاشدیرماق»-مقایسه کردن، «قارشی‌لیق»-معادل، مقابل، «قارشیت»-ضد، مخالف، «قارشیلاشماق»-برخورد کردن، مواجهه، ....

گؤرشوGörşü :همسایه

گؤروشوک ← گؤرشوک ← گؤرشو

گؤروشوکGörüşük : سیخ‌جا و یا قارشی‌لیق‌لی اولاراق گؤروشوله‌ن کیمسه (آنکه با او بسیار ملاقات می‌شود). «گؤرمه‌ک» کؤکه‌نی‌نده‌ن. بو کلیمه بیر سیرا اورتاآسیا و سیبیر تورکیک دیل و لهجه‌له‌ری‌نده قونشو (همسایه) آنلامی‌ندا قول‌لانیلیر: کازاخ‌جادا «کؤرشی»، تاتارجادا «کۆرشی»، چوواش‌جادا «کۆرشه»، سیبیر تاتار آغیزلاری کورداک‌جا و تاراجادا «کۆرشۆ»، ....

قوْپشۇQopşu : شعبه

قوْپۇشۇق ← قوْپشۇق ← قوْپشۇ

قوْپۇشۇقQopuşuq : آنا‌گؤوده‌ده‌ن قوپموش (جدا شده از بدنه‌ی اصلی). بورادان «قوپماق»-جدا شدن، کنده شدن، «قوپارماق»-جدا کردن، کندن، «قوپوق»-جدا شده، «قوپونتو»- تکه‌ی جدا شده، ... بو سون‌اک‌ده‌ن یارارلاناراق «قوپشو» (شعبه؛ بیر ایداره، قوروم، بانک‌ین، ... شؤعبه‌سی) یئنی‌دئگی‌سی تؤره‌دیلمیش‌دیر.

 

Qopşuقوْپشۇ	شعبه	Qopuşuq قوْپۇشۇق: جدا شده از بدنه‌ی اصلی (قوْپۇشۇق ← قوْپشۇق ← قوْپشۇ)
Yaxşıیاخشێ	نیک	Yaxışıq یاخێشێق:  مناسب و متناسب با چیزی (یاخێشێق ← یاخشێق ← یاخشێ)ı
Qonşuقوْنشۇ	همسایه	Qonuşuq قوْنۇشۇق:  مستقر شده در جوار چیزی (قوْنۇشۇق ← قوْنشۇق ← قوْنشۇ)
Tünşüتۆنشۆ	شمع‌دان	Tünüşük تۆنۆشۆک:  مربوط به شب، سیاهی (تۆنۆشۆک ← تۆنشۆک ← تۆنشۆ)
Görşüگؤرشۆ	همسایه	Görüşük گؤرۆشۆک:  آنچه بسیار ملاقات می‌شود (گؤروشۆک ← گؤرشۆک ← گؤرشۆ)
Qarşıقارشێ	مقابل	Qarışıq قارێشێق:  آنچه مقابل چیز دیگری قرار دارد (قارێشێق ← قارشێق ← قارشێ)ı