در جستجوی نامی مناسب و علمی برای «فلات ایران»، و اسم پیشنهادی «فلات
شبه نجد» - Quasi Planum Plateau
مئهران باهارلی
در زمین‌شناسی فلات واقع بین دو صفحه‌ی عرب (Arabian Plate) و صفحه‌ی هند (Indian Plate) در شرق و غرب آن و فلات توران (Turan Platform) در شمالش را، فلات ایران (Iranian plateau) و سابقا فلات پرشین (Persian plateau، پارس، پرس، پارسی)، و صفحه‌ی تکتونیک کوچکی که زیر آن قرار دارد و تقریبا منطبق براراضی کشورهای امروزی ایران و افغانستان و قسمت‌هایی از پاکستان و عراق می‌شود را صفحه‌ی ایران (Iranian Plate) می‌نامند.
اسم فلات ایران، ایضا صفحه‌ی ایران به دلائل متعدد نامناسب و مشکل‌زا است، از جمله:
١- بیش از نیمی (٥٥٪) از فلات موسوم به ایران در خارج حدود کشور ایران امروزی قرار دارد. مساحت این فلات تقریبا ٣٧٠٠٠٠٠ کیلومتر مربع و ١٦٤٨١٩٥ کیلومتر مربع آن در خارج کشور ایران واقع است. این فلات شامل قسمت بزرگ کشور ایران (به جز خوزستان و مناطق عربی)، تمام افغانستان، قسمتی از پاکستان که در غرب رود ایندوس قرار دارد، و قسمت‌هایی از کشورهای تورکمنستان، آزربایجان و اقلیم کوردستان عراق می‌شود. نامیدن این فلات با نام فقط یکی از کشورهای واقع در آن (ایران) که صرفا کمتر از نیمی از مساحت (٤٥٪) فلات را شامل است، با واقعیت‌های میدانی و مرزهای سیاسی معاصر منطقه در تناقض است.
.png "فلات ایران سابق، فلات شبه نجد - Quasi Planum Plateau (ex Iranian PLateau)")
٢- نام‌های فلات عرب (Arabian Plate)، فلات هند (Indian Plate)، و فلات توران (Turan Platform) در مجاورت این فلات دارای مبانی واقعی و صحیح دموگرافیک هستند. عرصه‌ای که فلات عرب آن را در برمی‌گیرد، شامل خوزستان در ایران و جنوب آناتولی، تقریبا تماما مرکب از سرزمین‌های عرب‌نشین، فلات هند منطق با شبه‌قاره‌ی هند با مردمانی که اغلب به زبان‌های ایندیک صحبت می‌کنند (به علاوه‌ی قسمت‌هایی کوچک از غرب اندونزی و جنوب چین)، و فلات توران[1] تماما مرکب از سرزمین‌های دولت‌ها و ملت‌های تورکیک قازاق، اوزبیک، تورکمن و قسمت‌هایی از شمال تورک‌نشین ایران است.
- قسمت اعظم فلات موسوم به ایران، در داخل کشور ایران و در خارج آن، مسکون با ملل غیر فارس است. این واقعیت میدانی نام «فلات پرشین» را فوق العاده نامناسب می‌سازد. از جمله ملل تورکیک اوزبیک (در شمال افغانستان و یا تورکستان جنوبی)، تورکمن (در شمال افغانستان و یا تورکستان جنوبی، جمهوری تورکمنستان، تورکمن‌یورت در شمال غرب ایران)، تورک (تورک‌ایلی در شمال غرب، افشاریورت در شمال شرق، در مرکز، قاشقای‌یورت در جنوب ایران؛ در جمهوری آزربایجان) و خلج (در خلج‌اوردا -خلجستان)؛ و ملل ایرانیک غیر فارس (کورد، لور، گیلک، مازنی، لار، ....).
- فلات موسوم به ایران به سبب شامل بودن بر مردمان تورکیک مذکور، هم در داخل ایران و هم در خارج آن - بر خلاف فلات‌های هوموژن به لحاظ اتنیک عرب و توران - منحصرا مسکن ملل ایرانیک‌زبان نیست. بنابراین از جهت دموگرافی قومی هم، فلات ایران نامیدن آن بی پایه است.
٣-ناسیونالیسم افراطی فارسی و سیاست توسعه‌طلبی دولت ایران با اعتقاد به مفاهیم و اصطلاحات «جهان ایرانی» و «ایران بزرگ» و .... تهدیدی جدی برای همسایه‌گان و حق حاکمیت مستقل کشورهای واقع در این فلات است. در حالی که بر عکس دولت ایران و ناسیونالیست‌های ایرانی – فارس، کشورهای عربی و ایندیک زبان ادعاهای ارضی توسعه‌طلبانه‌ای بر سرزمین‌های غیر عربی و غیر ایندیک زبان ندارند. کاربرد نام فلات ایران، در عمل به تثبیت آن مفاهیم و اصطلاحات تحریک‌آمیز و تشدید تعصبات ملی و تخاصمات سیاسی بین ایران و همسایه‌گانش و تنش‌زایی در منطقه خدمت می‌کند.
٤-اسامی فلات ایران و یا فلات پارس، یادگار یک نام‌گذاری دروغ‌آمیز توسط یونانیان و سپس مطامع استعماری اوروپائیان است[2]. بدین شرح که «پرشیا» و «پرشین» دیگرنام‌گذاری‌هایی بی مسما بودند که نخستین بار توسط یونانیان باستان به کار رفته و توسط آن‌ها به زبان‌های اوروپایی راه یافته‌اند. اما این دیگرنام‌گذاری‌ها هم در زمان یونانیان باستان و هم در زمان ما غلط بوده و هستند. زیرا اراضی‌ای که یونانیان و اوروپائیان خودسرانه و به طور کیفی آن‌ها را پرشیا و یا پرس و اهالی‌شان را پرشین می‌نامیدند، به جز دوره‌ای کوتاه نه تحت حاکمیت پرس‌های باستان و یا پرشین و نه بعدها فارس‌های مسلمان بوده و نه اکثریت جمعیت آن‌ها را پرس‌های باستان و بعدها فارس‌های مسلمان تشکیل می‌داده است. به واقع در طول تاریخ اکثریت مطلق اهالی راضی موسوم به پرشیا در غرب را ملل تورکیک و عرب‌ها (و کوردها و لورها، ...)، که هیچ کدام پرس و یا فارس نبوده و کلمه‌ای فارسی نمی‌دانستند و هرگز هم سرزمین خود را پرشیا (فارسستان) نمی‌نامیدند تشکیل می‌دادند.
٥-از آن جایی که علوم جدید اغلب پس از قرون وسطی و به موازات رونسانس و انقلاب صنعتی و عصر روشن‌گری و .... در اوروپا ظاهر شدند، اوروپاییان تقریبا تنها مرجع تصمیم گیرنده و واضع نام‌های علمی برای مفاهیم جدید در عرصه‌ی تمام علوم بودند. آن‌ها نیز برای ساختن نام‌های جدید علمی، در آغاز از زبان یونانی و بعدها لاتین استفاده نمودند. بدین ترتیب بود که فلات مذکور هم با اقتباس از دیگرنام‌گذاری نادرست پرشیا در زبان یونانی، فلات پارس (Persian plateau) نامیده شد. در دوره‌ی رضاشاه با شروع استفاده از نام ایران به جای پرشیا در زبان‌های اوروپایی، نام فلات پارس به فلات ایران تبدیل شد. اما نام جدید فلات ایران هم، مانند نام قبلی فلات پارس، بلکه بیشتر از آن، همان گونه که فوقا تشریح شد، مساله‌دار و مشکل‌زا و نامناسب است.
٦-در چنین زمینه‌ای واجب و لازم است که یک نام مناسب علمی که به لحاظ سیاسی هم مشکل‌زا نباشد برای این فلات انتخاب شود. این نام به لحاظ علمی می‌باید منعکس کننده‌ی عمده‌ترین خصوصیات و یا یک خصلت مشخصه‌ی این فلات باشد و به لحاظ سیاسی نیز، از نام یکی از کشورهای واقع در آن (مانند ایران) و یا یک خانواده‌ی زبانی خاص (مانند ایرانیک) و یا یک ملت معین (مانند فارس) اخذ نشده باشد.
٧-یکی از اصلی‌ترین خصلت‌های فلات موسوم به ایران، آن است که این فلات، به معنی دقیق و علمی کلمه یک فلات و مسطح نیست، بلکه دارای چندین سلسله کوه مرتفع (هندوکوش، ...) و نواحی مقعر (دشت لوت، ... ) هم است. بنابراین در واقع یک شبه‌فلات است[3]. با توجه به این واقعیت، نام علمی «فلات شبه نجد» و به انگلیسی «Quasi Planum Plateau» برای این فلات پیشنهاد می‌شود. نجد کلمه‌ای عربی به معنی فلات عموما مرتفع، Quasi و Planumکلماتی لاتین به ترتیب به معنی شبه و مسطح هستند.
[1] The Turan Block is a geological structure located in
Central Asia, spanning across the countries of Kazakhstan, Uzbekistan,
Turkmenistan, and Iran.
[2] ا. اسمیت و ه.گ.او.
دووایت (١٨٣٣ میلادی): فارسی برای تورک‌ها زبانی بیگانه؛ و پرشیا نامیدن ایران یک
دروغ یونانی است. .بومی نبودن کوردها در اورمیه
[3] In spite of being called a plateau, it is far from
flat, and contains several mountain ranges; its highest point is Noshaq in the
Hindu Kush at 7,492 metres (24,580 ft), and its lowest point is the Lut Desert
to the east of Kerman, Iran, at below 300 metres (980 ft).
No comments:
Post a Comment