مظالم ارمنی، تروریسم ارمنی، تهجیر ارمنی
درس‌هائی که می‌باید آموخت و سوالاتی که باید پاسخ
داده شوند
مئهران باهارلی
Wednesday, September 08, 2004
به روز شده در تاریخ ٢٠٢٠
١-نوشته‌ی حاضر، به روز شده و بازنشر مقاله‌ای است که آن را در سال ٢٠٠٤ در وئبلاگ ساری گلین [1] (ویژه‌ی کشتار تورک‌ها در آزربایجان توسط قوای مسلح و دسته‌جات تروریستی ارمنی-آسوری در سال‌های جنگ جهانی اول) منتشر کرده بودم.
٢- بخش‌هایی از این مقاله را شخصی به اسم «تایماز نظمی» دزدیده و به اسم خود منتشر کرده است.
سؤزوموز
مظالم ارمنی: اصطلاحی است که در ادبیات سیاسی و تاریخ تورک، برای نامیدن مجموع قتل عام‌ها و کشتارها و غارت‌ها و یران‌گری‌ها و جنایات جنگی انجام گرفته توسط ارمنی‌ها در سال‌های جنگ جهانی اول بر علیه تورک‌ها و دیگر ملل منطقه، در آناتولی، در قفقاز و در تورک‌ایلی (شمال غرب تورک‌نشین در ایران) بکار می‌رود. «مظالم» کلمه‌ای عربی، جمع مظلمه و به معنی ظلم‌ها، بیدادگری‌ها، ستم‌گری‌ها، بی‌رحمی‌ها است.
قومیت‌گرائی افراطی- بنیادگرایی مسیحی ارمنی سه مشخصه‌ی عمده دارد:
الف- همکاری با دولت‌های استعماری-مسیحی اوروپایی-غرب، بلکه وابسته‌گی و مزدوری
ایشان در جنگ‌های نیابتی بر علیه همسایه‌گان تورک و مسلمان؛
ب-
توسعه‌طلبی پایان ناپذیر و زیاده‌خواهی مدام ارضی، چشم‌داشت مستمر به سرزمین ملل
مجاور و اشغال عملی خاک آنها؛
ج- استفاده‌ی گسترده و بی‌رحمانه از خشونت، ترور، اخراج جمعی، کشتارهای گروهی اهالی غیر مسلح، نسل‌کشی و ارتکاب جنایات جنگی
با رو به افول گذاردن قدرت امپراتوری عثمانلی در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیستم، رهبران ارمنی با حمایت و تحریک دول امپریالیستی - مسیحی روسیه، فرانسه، بریتانیا، آمریکا، ایتالیا، آلمان، یونان،... و میسیونرهای مذهبی و میسیون‌های سیاسی این دولت‌ها، در صدد تجزیه‌ی قلمروی شرقی و جنوبی تورک‌نشین و مسلمان‌نشین آناتولی عثمانلی (تورکمانیه-تورکمانیای سابق)، اشغال مناطق جنوبی قفقاز و تاسیس دولتی ارمنی-مسیحی (ارمنستان بزرگ) در این مناطق بر آمدند. سیاست تشکیل دولت مسیحی در مناطق تورک‌نشین شرق آناتولی و جنوب قفقاز، یکی از دو محور عمده‌ی طرح‌های دول استعماری برای ضربه زدن به و درهم کوبیدن دولت تورک عثمانلی از جبهه‌ی شرق بود. محور دیگر این سیاست ضد تورک امپریالیستی، ساقط نمودن دولت تورک قاجار و تاسیس یک دولت قومیت‌گرای فارس و ضد تورک در ایران بود که با حرکت مشروطیت ایران محقق شد.
یکی از انگیزه‌های تاریخی دول استعمارگر-مسیحی غربی برای تجزیه و ساقط نمودن امپراتوری عثمانلی، انتقام‌جویی از شکست خود در جنگ‌های صلیبی، از دست دادن قسطنطنیه و خواست تسلط دوباره بر آن، و ... بود. ارمنیان نیز که خواستار ایجاد دولت ارمنستان بزرگ شامل مناطق شرقی امپراتوری عثمانلی بودند، درصدد برآمدند از وضعیت ضعیف دولت عثمانلی در سال‌های جنگ جهانی اول، درگیری آن در جنگی در هفت جبهه‌ی مختلف، خواست دول استعماری -مسیحی غرب برای تجزیه‌ی امپراتوری عثمانلی، احساسات و تعصبات دینی مسیحی اوروپائیان –غربیان و کینه‌ی تاریخی دول استعمارگر اوروپایی به عثمانلی و عنصر تورک –مسلمان، یاری بی‌حد آن دول به ارمنیان با سائقه‌ی همبسته‌گی دینی مسیحی، ... استفاده کرده و تا آنجا که ممکن بود خاک و سرزمین هر چه وسیع‌تری از شرق تورکیه - جنوب قفقاز، حتی شمال غرب ایران (غرب منطقه‌ی آزربایجان از تورک‌ایلی) را به اشغال خود در آورده و به دولت وعده داده شده و آرمانی خود «ارمنستان بزرگ» الحاق نمایند.
روس‌ها همواره ارامنه را به چشم یکی از وفادارترین قوم‌ها به خود نگریسته‌اند و این قوم مانند امروز در گذشته نیز در سیاست‌های استعماری و توسعه‌طلبانه‌ی روسیه در منطقه جایگاه و وزنه‌ی ویژه‌ای داشته است. در جنگ‌های بین روسیه‌ی تزاری و ارتش دولت تورک قاجار در ربع اول قرن نوزده، ارمنیان هر دو سوی ارس در صف روسیه‌ی تزاری و به عنوان ستون پنجم آن دولت عمل کرده، در شکست ارتش قاجاری، اشغال جنوب قفقاز و تجزیه‌ی ایران قاجاری و سرزمین تورک‌نشین پیوسته‌ی دو سوی ارس (منطقه‌ی آزربایجان از تورک‌ایلی) نقش کلیدی بازی نموده بودند. ارمنیان خود همکاری و وابسته‌گی به روسیه‌ی تزاری در اشغال شرق تورکیه را هم هرگز انکار نکرده‌اند.
با شروع جنگ جهانی اول، نیروهای مسلح و دسته‌جات شبه نظامی ارمنی -مانند جنگ‌های سال‌های ١٨٢٨، ١٨٥٤، ١٨٧٧- دوباره در صف ارتش روسیه‌ی تزاری از سوی شرق به اراضی تورکیه‌ی عثمانلی هجوم آوردند. در سال ١٩١٥ ارتش مهاجم روسیه با راهنمایی و یاری ارمنیان خاک عثمانلی که به عنوان ستون پنجم روسیه‌ی تزاری عمل می‌کردند، موفق به گشودن دروازه‌های شرقی امپراتوری عثمانلی و اشغال شرق آناتولی شد.
ارمنیان در هیچ یک از شهرستان‌های عثمانلی دارای اکثریت مطلق نبودند.
اما هنوز مانعی عمده در راه تاسیس دولت ارمنستان بزرگ موعود در شرق آناتولی - جنوب قفقاز وجود داشت: ارمنیان با آنکه در بسیاری از شهرستان‌های عثمانلی و مخصوصا استانبول پخش شده بودند -وضعیتی شبیه پراکنده‌گی ارمنیان در ایران امروز- اما در هیچ یک دارای اکثریت مطلق نبودند.
پرفسور ژوستین مک کارتی (Justin McCarthy) استاد دانشگاه لوئیس ویل کنتاکی ایالات متحده‌ی آمریکا، متخصص مردم‌نگاری تاریخی، می‌گوید: "علی‌رغم وجود ارمنیه در نقشه‌های قرن نوزده و موضع‌گیری‌های سیاست‌مداران اوروپائی، در خاک عثمانلی، در جهان خارج و عالم واقع هرگز ارمنیهای، نه به لحاظ جمعیتی و نه به لحاظ اداری-سیاسی وجود نداشته است"[2].
وی در مقاله‌ی خویش "ارمنیان در امپراتوری عثمانلی" نقشه‌های توزیع جمعیتی‌ای را نشان می‌دهد که در آنها به سال‌های ١٩١٢ جمعیت ارمنی اعم از گریگوری، کاتولیک و پروتستان در همه‌ی شهرستان‌های آناتولی، اقلیتی مجزاست و می‌گوید "اگر همه‌ی ارمنیان جهان هم به شش شهرستان مورد ادعای ایشان مهاجرت می‌کردند، باز هم اکثریت را مسلمانان (تورک‌ها) تشکیل می‌دادند"[3].
راه حلی که ارمنیان برای حل مشکل قلت جمعیتی‌شان انتخاب نمودند عبارت بود از پاک‌سازی فیزیکی شرق تورکیه و جنوب قفقاز از تورکان-مسلمانان با کشتار جمعی، نسل‌کشی و فراری دادن و اخراج گروهی آنها. با حمله و ورود ارتش روسیه‌ی تزاری به خاک عثمانلی و اشغال نمودن نواحی شرقی آناتولی که در آنجا اکثریت مطلق با تورک‌ها بود، ارمنیان و دسته‌جات مسلحشان در صفوف نیروهای اشغالگر تزاری و کومیته‌ها و چته‌های اشقیای ارمنی، آغاز به کشتار جمعی و نسل‌کشی تورک‌ها و مسلمانان به منظور تغییر بافت قومی منطقه نمودند. ارمنیان درصدد بودند تا با انجام پی‌درپی قتل عام‌های از پیش طراحی شده‌ی بی‌شمار، پیش از الحاق قطعی این مناطق به دولت مستقل ارمنستان آینده، از یک طرف تا آنجائی که ممکن بود جمعیت تورک- مسلمان آن را با کشتار و حذف فیزیکی مستقیما کاهش دهند، و از طرف دیگر توده‌ی تورک وحشت‌زده و غافل‌گیر شده، بی‌دفاع و پریشان باقی مانده را مجبور به فرار از منطقه نموده و بدین ترتیب اکثریت جمعیتی‌ای را که فاقد آن بودند بدست آورند. هدف غائی ارمنیان، طبق اسناد موجود خودشان، این بود که در ناحیه‌ی ارس-ایروان و الویه‌ی ثلاثه (قارس-آرداهان-باتوم) یعنی منطقه‌ای تماما تورک‌نشین (جزء تورکمانیه-تورکمانیای سابق)، حتی یک تورک- مسلمان باقی نگذارند.
سیاست تغییر ترکیب ملی مناطق تورک‌نشین با کشتار گروهی و نسل‌کشی سیستماتیک اهالی در منطقه‌هایی که اشغال می‌شد، سیاستی است که ارمنیان در سده‌ی پیش اقلا چهار بار و با موفقیت بر علیه تورکان منطقه اعمال نموده‌اند[4]:
١- در آغاز قرن بیستم- سال‌های جنگ جهانی اول در شرق تورکیه (تورکمانیه-تورکمانیای سابق):
ایگدیر، قارس، آرداهان، ارزروم، ارزینجان، ساری قامیش،....
٢-
در همان سال‌ها در غرب آزربایجان در تورک‌ایلی (شمال غرب و غرب تورک‌نشین در ایران):
اورمیه، سلماس- دیلمقان،
قوشچی، خوی، سولدوز، ماکو، مرند، ....
٣-
در آغاز قرن بیستم- سال‌های جنگ جهانی اول در قفقاز: ایروان، باکو، شوشا، نخجوان، زنگه‌زور،....
٤- در دهه‌های اخیر در قره باغ و نواحی مجاور آن در جمهوری آزربایجان: قاراباغ، خوجالی، کلبجر....
فجیع‌ترین قتل عام‌ها در آناتولی توسط ارمنیان در قسمت‌های شرقی تورکیه (ساحه‌ی تورکمانی) انجام گرفت. از سال ١٩١٥ تا پایان سال ١٩٢٠ بیش از شش صد هزار تن تورک و دیگر مسلمان‌های منطقه و نیز یهودی-موسوی، از زن و کودک و پیر و جوان در شرق تورکیه و در نواحی مجاور آن در قفقاز جنوبی تحت اشغال روسیه (باکو، ایروان، قارس، شاه تختی، زنگه زور، نخجوان، ایگدیر، سردارآباد، ساری قامیش، آرداهان، باتوم، ...) توسط ارتش ارمنی-تزاری و اشقیاء-شبه نظامیان-تروریست‌های کومیته‌ها و چته‌های ارمنی به فجیع‌ترین وضع ممکنه قتل عام و کشتار گردیدند. بسیاری شکنجه و اعضاء اجسادشان پاره پاره شد. آنانی که جان سالم بدر برده بودند از سرزمین خود اخراج گردیدند. صدها ده و روستا از طرف دسته‌های مسلح ارمنی به رهبری آندرانیک و باپون و دیگران غارت و به آتش کشیده شدند و به ویرانه‌ای تبدیل گردیدند.
به عنوان مثال در این سایت[5] دو سیاهه از کشته‌شده‌گان تورک و دیگر مسلمانان و یهودیان-موسویان شرق آناتولی توسط ارمنیان طبق اسناد آرشیو دولتی عثمانلی، اولی به تعداد ٥٢٤ هزار تن و دومی به تعداد نامعلوم، داده شده است (این دو لیست را در پایان این مقاله هم آورده‌ام). در این آدرس[6] هم لیست ٨٩٥٠٠ از کشته‌شده‌گان توسط ارمنی‌ها در شهرستان قارس به تنهایی آمده است.
تروریسم ارمنی
همزمان با «نسل‌کشی و کشتارهای جمعی» روستائیان و کودکان و زنان و پیران غیر نظامی تورک در شرق تورکیه- جنوب قفقاز- تورک‌ایلی (شمال غرب و غرب تورک‌نشین در ایران) توسط ارتش و شبه نظامیان و اشقیاء و تروریست‌های ارمنی به منظور تغییر ترکیب قومی منطقه به نفع خود، دو روش دیگر که ارمنیان به طور گسترده‌ای از آن استفاده نموده‌اند «ترورهای سیاسی» و «شورش‌های مسلحانه»، به منظور ایجاد ناآرامی‌ها و هرج و مرج در بسترسازی برای دخالت دولت‌های اوروپایی است. در واقع ارمنیان در سراسر امپراتوری عثمانلی، در پایتخت آن استانبول و حتی در کشورهای خارجی از چهل سال قبل از وقایع جنگ اول، ده‌ها شورش مسلحانه و عملیات تروریستی اجرا کرده بودند. یکی از مهم‌ترین عملیات تروریستی ارمنی، اقدام به ترور سلطان عثمانلی عبدالحمیدخان است (در ادامه‌ی همین مقاله).
طبق معاهده‌ی برلین ماده‌ی ٦١ دولت عثمانلی موظف به انجام اصلاحاتی در ولایاتی که ارمنیان نیز در آنها ساکن بودند شد. سلطان عبدالحمیدخان دوم، آگاه از نیات دولت‌های استعماری غرب و میسیونرهای مسیحی برای تضعیف و سپس تجزیه‌ی عثمانلی، اجرای این ماده را مقدمه‌ای به سوی مختاریت این ولایات و سپس تجزیه‌ی امپراتوری عثمانلی ارزیابی کرده و آن را متوقف نمود و طرف‌داران اجرای این ماده از جمله نخست‌وزیر و برخی از مقامات دیگر را عزل کرد. متعاقب آن، ارمنیان اوروپا و آمریکا نخست و بویژه در شرق کشور، به ترور و قتل تعداد کثیری از ارمنیانی که به دولت خود، عثمانلی وفادار بودند دست یازیدند. سپس به آماده‌سازی شورشی گسترده در خاک عثمانلی پرداختند. هدف آنها تامین مداخله و کشاندن پای دول اوروپائی پس از ایجاد ناآرامی و شورش‌های گسترده به آناتولی بود. اما سلطان عبدالحمیدخان دوم بسیاری از اقدامات رهبران ارمنی را قبل از مداخله‌ی دول اوروپائی خنثی نمود و با تاسیس لشگر حمیدیه در شرق موفق به جلب عشایر کورد به جانب عثمانلی و گسترش امنیت و آرامش نسبی در شرق آناتولی گردید. رهبران ارمنیان به این نتیجه رسیدند تا زمانی که سلطان عثمانلی را از میان برنداشته‌اند، موفق به تاسیس دولت ارمنی در خاک عثمانلی نخواهند شد. از این‌رو سازمان تروریستی داشناک‌سوتیون طرحی را برای برای قتل وی آماده و اجرا کرد. یک تروریست ارمنی بنام زاره، در ٢١ جولای ١٩٠٥ بومبی در ماشین سلطان عبدالحمیدخان دوم گذارد که به سبب تاخیر یک دقیقه‌ای سلطان پس از ادای نماز جمعه در مسجد ییلدیز استانبول، بدون ضرر رساندن به او منفجر شد. اما ٢٦ نفر از همراهان وی به قتل رسید و ٥٨ نفر دیگر زخمی شد.
با شروع جنگ جهانی اول تروریسم ارمنی نیز فعال‌تر گردید. موج تروریسم ارمنی همزمان با اشغال شرق عثمانلی توسط قوای روسیه‌ی تزاری و تعرض و پیش‌روی نیروهای اشغالگر انگلیس، فرانسه، ایتالیا و یونان از غرب و از جنوب در خاک آناتولی تشدید شد. این ترورها در هماهنگی کامل با دول اشغالگر اوروپایی بویژه سه دولت روسیه، فرانسه و انگلستان انجام می‌گرفت. چنانچه تروریست‌های ارمنی که طلعت پاشا را به قتل رسانیدند هم در دادگاه گفتند که "انگلستان ما را اغفال نمود".
در کتاب سه جلدی "روابط فرانسه-ارمنی در اسناد عثمانلی"[7] حاوی ٢٨٩ سند فرانسوی و عثمانلی، با وضوح تمام نشان داده می‌شود که بین سال‌های ١٩٢٢-١٨٧٩ یعنی نزدیک به نیم قرن دولت فرانسه مستقیما در تحریک ارامنه‌ی عثمانلی به تجزیه‌ی این کشور، اجرای قتل عام‌ها و کشتارهای جمعی تورک‌ها-مسلمانان در آناتولی و حمله به مراکز نظامی دولتی نقشی راه‌بردی داشته است. ارتش فرانسه در این دوره هزاران تن از ارامنه‌ی عثمانلی را در مصر، قبرس و لبنان آموزش داده و در سال‌های جنگ اول جهانی و جنگ استقلال تورکیه در جنگ علیه این کشور بکار گرفت. حتی در شهرهای قاهرامان ماراش و آدانا و شانلی اورفا نیروهای اشغالگر فرانسوی خود عقب کشیده و قتل عام توده‌های مسلمان را به دست نیروهای مسلح ارمنی که در این نواحی مستقر نموده بودند انجام دادند.
تهجیر و کوچ اجباری
پروفسور استانفورد شاو (SHAW, Jay Stanford) استاد تاریخ دانشگاه لوس آنجلس کالیفرنیا می‌نویسد[8]: "ارمنیان برای تحقق خواسته‌های خود متمایل به روسیه و اوروپا شدند. خیانت ارمنیان در این رابطه در آغاز جنگ جهانی اول به شکل تصمیم‌گیری کومیته‌های ارمنی در تمرد از خدمت به دولت خود عثمانلی و همکاری با نیروهای ارتش متجاوز تزاری روسیه جلوه‌گر شد. آنها امیدوار بودند که پاداش همکاری‌شان با ارتش تزاری، دولتی کنده شده از خاک عثمانلی برایشان باشد. دولت روسیه که قبلا به ارمنیان وعده‌ی دولتی خودمختار نه تنها در اراضی تحت حاکمیت خود، بلکه در بخش‌های وسیعی از شرق آناتولی را داده بود، این امر را به منزله‌ی اتمام کار آغاز شده‌ی ریشه‌کن کردن مسلمانان و پاک‌سازی آنها از قفقاز به سال ١٨٧٧- جائی که هنوز اکثریت جمعیتی اهالی با مسلمانان [اساسا تورک] بود- می‌شمرد. قبل از جنگ، هنگامی که تزار نیکولای دوم شخصا برای بازرسی از آخرین طرح‌های همکاری با ارمنیان بر علیه عثمانلی‌ها به قفقاز آمده بود، رهبر دائره‌ی ملی ارمنی در تفلیس در دیدار با وی چنین می‌گفت: (از همه‌ی کشورها، ارمنیان برای پیوستن به صفوف ارتش ظفرمند روسیه سرازیر می‌شوند تا با خون خود به پیروزی ارتش روسیه خدمت کنند. بگذار پرچم روسیه بر فراز تنگه‌ی داردانل و بوسفور (بوغاز) به اهتزاز در آید. .... بگذار، با اراده‌ی شما اعلی‌حضرت، مردمی که زیر یوغ عثمانلی (تورک) باقی مانده‌اند به آزادی خویش دست یابند. بگذار مردم ارمنی عثمانلی که به خاطر ایمان به مسیح رنج‌های بسیار برده‌اند، به رستاخیز خود برای زندگی‌ای آزاد زیر حمایت روسیه نائل شوند. ....). بدنبال آن رهبران سیاسی، افسران ارتش و سربازان معمولی ارمنی، مطمئن از شکست و تجزیه‌ی عثمانلی و غلبه‌ی روسیه تزاری گروه گروه به نیروهای اشغال پیوستند. با آغاز دوباره‌ی سیل ارمنیان برای پیوستن به قوای روسیه، مقدمات برای زدن ضربه از پشت به عثمانلیان آماده گردید و تزار، مطمئن از این که در نهایت روزی که وی بر استانبول مسلط خواهد شد فرا رسیده است، به پترزبورگ بازگشت".
پروفسور استانفورد شاو ادامه می‌دهد: "با هجوم نیروهای روسیه در سال ١٩١٤ به شرق آناتولی در آغاز جنگ جهانی اول، سطح همکاری ارمنیان عثمانلی با دشمن به شکل فوق العاده‌ای افزایش یافت. خطوط تدارکاتی عثمانلی توسط پارتیزان‌های ارمنی مورد حمله قرار گرفت و نابود شد، کومیته‌های شورشی ارمنی شروع به مسلح نمودن مردم عادی ارمنی کردند و این‌ها هم بنوبه‌ی خود آغاز به قتل عام اهالی و همسایه‌گان تورک و کورد مسلمان خود در وان، در پیشواز ورود قریب الوقوع ارتش مهاجم روسیه که منتظر آن بودند نمودند. در آوریل سال ١٩١٥ کومیته‌های ارمنی داشناک متشکل از ارمنیان قفقاز، در پیشواز قوای اشغالگر روسیه، در شهر وان که در آن ارمنیان بالاترین درصد جمعیتی در همه‌ی خاک عثمانلی را داشتند (٤٢،٣ درصد) شورشی ترتیب داده و شهر را به اشغال در آوردند. مقامات محلی ارمنی که می‌دانستند جمعیت ارمنی از درگیری طولانی با اکثریت مسلمان متضرر خواهد شد، در صدد آرام نمودن ارمنیان شورشی بر آمدند. اما شورشیان ارمنی قفقازی، موفق به جلب مردم به جانب خود - با این وعده که در صورت کومکشان به ریشه‌کن کردن اهالی مسلمان و اعلام وفاداری به تزار، نیروهای ارتش روسیه به یاری آنها خواهد آمد- گردیدند. لشکر روسیه مستقر در قفقاز نیز در همین اثنا، با کومک داوطلبان ارمنی متشکل از پناهنده‌گان [ارمنی] از آناتولی و اهالی [ارمنی] قفقاز، شروع به تهاجم به سوی وان نمود.
ارتش تزاری در ٢٨ آوریل به شرق آناتولی وارد شد. در ١٤ مه به وان رسید و به محض ورود به شهر شروع به کشتار و سلاخی همه‌ی اهالی مسلمان نمود. در طی دو روز و با بی‌رحمی تمام سی هزار- ٣٠٠٠٠ تن از مسلمانان تورک و کورد وان توسط ارمنیان به قتل رسید. بخش مسلمان‌نشین شهر کاملا ویران شد و متعاقب آن تاسیس جمهوری ارمنی وان تحت الحمایه‌ی روسیه اعلام گردید. اکنون به نظر می‌رسید که با کشتار اهالی مسلمان و فراری دادن بقیه‌ی آنها بتوانند دولت جدید ارمنی را سرپا نگاهدارند. یک لشکر ارمنی ایجاد شد تا طبق اسناد ارمنی، "همه‌ی تورکان ساحل جنوب دریاچه‌ی وان را، در آماده‌سازی برای پیش‌روی ارتش روسیه به سوی بیتلیس، از این سرزمین برانند". با سرازیر شدن هزاران تن از ارمنیان موش و دیگر شهرهای عمده‌ی شرق به سوی دولت جدید ارمنی و تا اواسط ژوئن، جمعیت ارمنیان تجمع کرده در ناحیه‌ی وان به دویست و پنجاه هزار- ٢٥٠٠٠٠ تن رسید. (قبل از این جریانات مجموع جمعیت تورک و غیر تورک وان به زحمت به پنجاه هزار- ٥٠٠٠٠ تن می‌رسید).
در اوایل جولای ارتش عثمانلی با آغاز یک تهاجم متقابل، موفق به پس راندن ارتش روس-ارمنی شد. با عقب‌نشینی ارتش روسیه-ارمنی، ده‌ها هزار تن از ارمنیان از ترس انتقام کوردان و مجازات شدن توسط دولت عثمانلی به خاطر قتل عام اهالی مسلمان – که امکان ایجاد دولت ارمنی کوتاه عمر وان را برایشان فراهم کرده بود- با رها کردن خانه و کاشانه‌ی خود شروع به فرار به سوی قفقاز نمودند. در این فرار نزدیک به چهل هزار- ٤٠٠٠٠ تن از ارمنیان هلاک شدند. این تعداد هرگز در معرض تهجیر و یا کوچ اجباری نبوده‌اند و دولت عثمانلی نیز کوچک‌ترین نقشی در کشته شدنشان نداشته است".
در همین اثناء و به تنهائی در ایالت سیواس که ارتش روسیه هنوز بدانجا داخل نشده بود، بیش از یک صد و هشتاد هزار-١٨٠٠٠٠ نفر از اهالی تورک توسط تروریست‌های تجزیه‌طلب ارمنی کشته شد. در همین دوره روسیه صدها هزار تن از مسلمانان قفقاز را از خانه و کاشانه‌ی خود اخراج و به سوی آناتولی روانه ساخت. (قبلا بین سال‌های ١٨٢٧ و ١٨٧٨ بیش از یک میلیون و سی‌صد هزار تن از مسلمانان جنوب قفقاز توسط دولت تزاری روسیه از سرزمین خود اخراج –تهجیر شده بودند. تا سال ١٩٠٠ نیز بیش از یک میلیون و چهارصد هزار- ١٤٠٠٠٠٠ نفر دیگر از مسلمانان و تورکان قفقاز توسط روس‌ها از سرزمین‌شان اخراج شدند. یک سوم اینان به قتل رسیده و یا قربانی قحطی و بیماری شده هلاک گردیدند).
با گسترش کشتارها و موج قتل عام‌های مردم بی‌دفاع تورک (و کورد، عرب، یهودی-موسوی) در شرق آناتولی توسط ارمنیان و اوج گرفتن ترورها و شورش‌های مسلحانه، مقامات مستاصل دولت عثمانلی که همزمان در هفت جبهه بر علیه نیروهای مسیحی اشغالگر و دول متجاوز اوروپایی می‌جنگیدند، ناتوان از انجام تحقیقاتی سالم و دقیق برای تشخیص شبه نظامیان ارمنی مسبب قتل عام‌ها و ترورها- که همه با قوای دول اشغالگر در همکاری و وابسته به آنها بودند- از مردم عادی، و فاقد توانائی برای جدا کردن معصوم از مجرم، از سر ناچاری و ضرورت جنگی و به توصیه‌ی برخی مقامات دولت آلمان به فکر مقابله به مثل با سیاست تهجیر مسلمانان قفقاز توسط روسیه‌ی تزاری افتاده و تصمیم به جابجایی و تهجیر ارمنیان خط مقدم جبهه در منطقه‌ی وان و شرق امپراتوری، به دیگر نقاط امپراتوری و ترجیحا خارج آن –جائی که از دسترس و تحریکات روسیه و دول اوروپایی متفقش بدور باشند - گرفت. تدبیری که عین آن را امپراتوری روسیه بارها و بارها و در حین همین جنگ نیز در طرف خود انجام داده بود.
پروفسور استانفورد شاو (Stanford Shaw) در این باره می‌نویسد: "روسیه در مراحل مقدماتی عملیات قفقاز و برای مهیا ساختن منطقه برای جنگ، به بهترین وجهی، موفق به سازماندهی امر تخلیه‌ی ارمنیان از نواحی مرزی طرف خود شده و تمام ارمنیان طرف خود را جابجا نموده بود. ارمنیان نیز - با این اندیشه که پیروزی حتمی و قریب الوقوع روسیه آنها را قادر خواهد ساخت نه تنها در کوتاه‌مدت به خانه‌های خود باز گردند، بلکه این امکان را به آنها خواهد داد که سرزمین تورک‌ها در آن سوی مرز را نیز متصرف شوند- کاملا داوطلبانه به این امر رضایت داده بودند. انور پاشا نیز همین تدبیر روسیه را سرمشق خود قرار داد تا سوی عثمانلی را برای مقاومت در مقابل تهاجم روسیه آماده سازد. زیرا رهبران ارمنی به صراحت حمایت علنی خود از دشمن را در هر حال و کار اعلام نموده و چاره‌ای دیگر باقی نگذارده بودند. و البته در این شرایط غیر ممکن بود که بتوان تعیین نمود کدام یک از ارمنیان وفادار به دولت، و کدام یک مطیع رهبرانشان هستند.
با آغاز بهار فرمان جابجائی و تخلیه‌ی تمام ارمنیان سه استان وان، بیتلیس و ارزوروم در مجاورت مرزهای روسیه، و دور کردنشان از نواحی‌ای که ممکن بود در مقابل عملیات اوردوی عثمانلی بر علیه روسیه در جبهه‌ی شرق و یا انگلستان در جبهه‌ی مصر خراب‌کاری کنند و جای دادن آنها در شهرها و کمپ‌هایی در موصل صادر شد. در ضمن ارمنیان روستائی جنوب نیز می‌بایست به همان دلایل به سوریه‌ی مرکزی منتقل می‌شدند. در حالی که ارمنیان ساکن در غرب امپراتوری و شهرها از تهجیر معاف شده بودند. دستورات ویژه‌ای صادر شد که طبق آنها ارتش عثمانلی و فرمانده‌هان نظامی می‌بایست از ارمنیان در مقابل حملات و اقدامات انتقام‌جویانه‌ی عشایر کورد و دیگر مسلمانان بابت ترورها و کشتارهای فراوانی که ارمنیان سالیان دراز مرتکب شده بودند محافظت نموده و آنها را حین انتقال و پس از اسکان با غذا و دیگر احتیاجات ضروری تامین نمایند. طبق این اوامر ارمنیان می‌بایست تا بازگشت به خانه‌هایشان پس از جنگ محافظه می‌شدند".
در طول تدبیر تهجیر اجباری، ارمنیان با هلاک شدن ده‌ها هزار تن از ایشان، بهای بسیار سنگینی بابت خیانت‌ها و اشتباهات رهبران خود و نیز سکوت و حمایت خویش از آنها پرداختند. بواقع توده‌ی ارمنی ساکن در عثمانلی، قربانی تحریکات مسیونرهای مذهبی مسیحی فاناتیک و دسائس دول استعماری اوروپایی بویژه روسیه، انگلستان، فرانسه، و همچنین قربانی ماجراجوئی رهبران افراطی بنیادگرا و نژادپرست خویش که همه ماشه و بازیچه‌ی دست دول استعماری-مسیحی غرب و در سودای ایجاد کشوری ارمنی در وطن خلق دیگری، بر سرزمین‌های تورک‌نشین، به ایجاد جنگ داخلی اقدام نموده بودند گردیدند.
تاریخ‌نگاران چه می‌گویند: آنچه به وقوع پیوسته جنگ بود، نه نسل‌کشی
بنابر منابع بین المللی و اسناد غیر ارمنی سال‌های جنگ اول جهانی و نظرات محققین تاریخی و جمعیت‌شناسان، مجموع کشته‌شده‌گان ارمنی حوادث تاسف‌بار تهجیر و جنگ‌های خونین بین اشرار و تروریست‌های داشناک - ارتش اشغالگر ارمنستان - تزاری روسیه با اوردوی عثمانلی و مسلمانان، بین هفتاد و پنج هزار تا ششصد هزار (٦٠٠٠٠٠ - ٧٥٠٠٠) تن و تعداد کشته‌شده‌گان تورک - مسلمان بین دو تا دو و نیم میلیون نفر است. تمام منابع و اسناد غیر ارمنی بعد از جنگ اول، از جمله دائره المعارف بریتانیکا چاپ ١٩١٨ در مقاله‌ای به قلم یک بریتانیایی، سقف تلفات ارمنیان را کمتر از ششصد هزار - ٦٠٠٠٠٠ تن برآورد می‌کنند. ثبت سالانه‌ی لندن - Annual Register London- این رقم را هفتاد و شش هزار - ٧٦٠٠٠ تن ذکر کرده بود. این رقم بعدا در این دایره المعارف در مقاله‌ای که این بار مولف آن یک ارمنی بود با بیست برابر بزرگ‌نمایی به یک میلیون و نیم - ١٥٠٠٠٠٠ تن افزایش یافت.
پرفسور ژوستین مک کارتی (Justin McCarthy) می‌گوید[9] که در میان سال‌های ١٩٢٢-١٩١٢ کمی کمتر از ششصد هزار - ٦٠٠٠٠٠ تن از ارمنیان آناتولی حیات خود را از دست داده‌اند و می‌افزاید که در همین دوره‌ی زمانی، دو و نیم میلیون (٢٥٠٠٠٠٠ تن) از مسلمانان آناتولی عمدتا تورک نیز کشته شده‌اند. وی می‌نویسد: "آنچه در باره‌ی حوادث شرق آناتولی، تبعید و قتل عام گفته می‌شود، چیزی به جز داستانی یک سونگرانه نیست. سرنوشت پناهنده‌گان ارمنی و مسلمان (تورک) بسیار به هم شبیه بوده است: جنگ و دسته‌های اشرار، گرسنه‌گی و بیماری بین ارمنی و تورک تبعیضی روا نداشته، تورک‌ها و ارمنی‌ها را به یک‌سان هلاک کرده است. در آن سال‌ها حدود ٢٥٠٠٠٠٠ (دو میلیون و نیم) تن تورک و کورد [و عرب و یهودی- موسوی] نیز جان خود را از دست داده‌اند. در سال‌های جنگ جهانی اول تقریبا همه‌ی اهالی مسلمان شرق و جنوب شرقی آناتولی یا به قتل رسیده و یا به صورت فراری - پناهنده - مهاجر در آمده بودند. ما اکنون بر اساس اسناد و منابع موثق می‌دانیم که بین سال‌های ١٩٢٢ - ١٩١٢ اندکی کمتر از ششصد هزار - ٦٠٠٠٠٠ تن از ارمنیان آناتولی هلاک شده‌اند. ششصد هزار - ٦٠٠٠٠٠ تن به هیچ وجه رقم کوچکی نیست. ارمنیان تلفات فوق العاده‌ای داده‌اند. اما هنگام بررسی تلفات ارمنیان، می‌بایست که تلفات مسلمانان را نیز درنظر داشت. آمارها به ما می‌گویند که در همین حوادث بیش از دو میلیون و نیم - ٢٥٠٠٠٠٠ تن مسلمان آناتولیایی اعم از تورک، کورد و عرب نیز هلاک گردیده‌اند. گرچه رنج ارمنیان به هیچ وجه نمی‌بایست دست کم گرفته شود، اما این رنج هرگز نمی‌باید جدا از فلاکت و تیره‌روزی مسلمانان آناتولی مطالعه گردد.
از شواهد اسنادی و آمارها بدست می‌آید که علت هلاکت مردم، خشونت بین دو جمعیت قومی (تورک و ارمنی)، مهاجرت اجباری هر دو گروه مسلمان و مسیحی، بیماری و قحطی بوده است. کشته‌شده‌گان تنها عبارت از سربازان و نظامیان دو طرف در میدان جنگ نبوده‌اند، بلکه زنان و کودکان و مردانی نیز بوده‌اند که بین آتش دو ارتش روسیه و عثمانلی و جنگ قومی دو گروه ارمنی و تورک گرفتار آمده بودند. اکنون ما به طور قطع می‌دانیم که سبب اصلی تلفات، جنگ قومی دو جماعت ارمنی و تورک بوده است. به طور مثال در ایالت سیواس که ارتش روسیه هرگز بدانجا داخل نشده بود، به تنهائی بیش از یک صد و هشتاد هزار - ١٨٠٠٠٠ نفر تورک [توسط تروریست‌های ارمنی] به قتل رسیده است. کشتار مسلمانان بی‌گناه و معصوم توسط تجزیه‌طلبان ارمنی در اسناد و مدارک خود ارمنیان نیز ثبت گردیده است".
وی در باره‌ی حادثه تهجیر و ادعای نسل‌کشی ارامنه می‌گوید: "عثمانلی و روسیه‌ی تزاری هر دو، در تدارک آماده شدن برای جنگ، اهالی مناطق مرزی خود را جابجا (تهجیر) نموده به کوچ اجباری واداشته‌اند. در مناطقی که حاکمیت دولت عثمانلی کم‌رنگ و ضعیف بود، ارمنیان متحمل ضایعات فوق العاده بیشتری شده‌اند. در مناطق جنوبی که حاکمیت عثمانلی تام و برقرار بود حوادث ناخوش‌آیند بسیار اندک است و بنا به اسناد تائید شده توسط خود ارمنیان، تهجیر شده‌گان با سلامت نسبی به سوریه رسیده‌اند. کوچک‌ترین شبیه‌سازی بین نازی‌ها و عثمانلی‌ها و ادعای نسل‌کشی ارامنه توسط تورک‌ها بسیار مضحک است. آنچه به وقوع پیوسته جنگ بود، نه نسل‌کشی. مطرح‌کننده‌گان ادعای نسل‌کشی ارامنه توسط تورکان، می‌بایست نخست وضعیت استانبول پایتخت امپراتوری عثمانلی که تماما در حاکمیت و کونترول دولت بود و در آن کوچک‌ترین تعرضی به ارمنیان صورت نگرفته است را ایضاح کنند. علی‌رغم آنکه در استانبول ارمنیان ده‌ها عملیات و حمله‌ی تروریستی بر علیه مقامات و اماکن دولتی داشته‌اند ".
پروفسور استانفورد شاو (Stanford Shaw) کل تلفات ارمنیان را حدود دویست هزار - ٢٠٠٠٠٠ تن و تلفات مسلمانان را ده برابر آن یعنی دو میلیون تن برآورد می‌کند: "کل جمعیت ارمنیان امپراتوری عثمانلی حدود یک میلیون و سی‌صد هزار - ١٣٠٠٠٠٠ تن بوده است. نیمی از اینان ساکن مناطق شرقی بودند. با معاف شدن ساکنین شهرها از تهجیر، تعداد واقعی جابجاشده‌گان چیزی در حدود چهار صد هزار - ٤٠٠٠٠٠ تن بود که شامل تروریست‌ها و شورشیانی که با شروع جنگ جهانی از شهرها جمع آوری شده بودند نیز می‌شد. علاوه بر آن، نزدیک به نیم میلیون تن از ارامنه در طول سالیان جنگ به قفقاز و دیگر جای‌ها مهاجرت نمودند. پس از جنگ نیز هنوز یک صد هزار - ١٠٠٠٠٠ تن ارمنی در خاک عثمانلی ساکن بود و باز حدود صد و پنجاه هزار تا دویست هزار - ١٥٠٠٠٠ تا ٢٠٠٠٠٠ تن به کشورهای اوروپای غربی و آمریکا مهاجرت نمودند. بنابراین می‌توان گفت که کلا حدود دویست هزار - ٢٠٠٠٠٠ تن از ارمنیان، نه تنها در اثر کوچ اجباری، بلکه بر اثر عملیات جنگی، گرسنه‌گی و بیماری هلاک شده‌اند. همان عواملی که در همان زمان حدود دو میلیون مسلمان را نیز هلاک نموده است".
وی اضافه می‌کند: "پاسخ عثمانلی، به صورت صدور فرمان جابجائی تبعه‌ی ارمنی خود از مسیر هجوم ارتش مهاجم دشمن تزاری و از بین بردن احتمال خراب‌کاری آنها در مقابل اقدامات جنگی عثمانلی بود. عثمانلیان قادر به جداسازی ارمنیان وفادار به دولت و آنها که مطیع رهبران خویش بودند نبودند. بررسی دقیق اسناد سری نشان می‌دهد در هئیت وزراء عثمانلی هیچ مقامی از حکومت مرکزی فرمانی دائر بر قتل عام صادر نکرده است. برعکس، فرامین بسیاری صادر شده‌اند که در آنها به مقامات محلی امر می‌شود که همه‌ی اقدامات و تدابیر لازم را برای جلوگیری از هر گونه درگیری‌های قومی و حمله و هجوم به ارامنه انجام داده شود".
دکتر ساموئل آ. ویمس در کتاب خود "ارمنستان: اسرار یک دولت مسیحی تروریست" چنین می‌گوید[10]: "وقایع سال‌های ١٩١٥ بر خلاف ادعای ارامنه نسل‌کشی نیست، کشتار متقابل و مقاتله است. اسناد موجود در آرشیوهای وزارت خارجه‌ی بریتانیا و مسیونرهای مذهبی آمریکائی که در آن سال‌ها در آناتولی بسیار فعال بوده‌اند، همه نشان‌گر آنند که ارقامی که امروز ارمنیان آنها را مطرح می‌کنند و در افکار عمومی جهانیان جای داده‌اند، چه در رابطه با شمار ارمنیان، چه در رابطه با آن‌هائی که تابع تهجیر شده‌اند، و چه آن‌هائی که در کشتارهای متقابل به هلاکت رسیده‌اند همه اشتباهند".
ژان پول پروبست (Jean-Paul Probst) مدیر کل دائره‌ی خانواده‌ی فرانسه در مصاحبه با روزنامه‌ی حریت در مورد ادعای نسل‌کشی ارامنه توسط عثمانلیان چنین می‌گوید[11]: "ادعای نسل‌کشی ارامنه دروغی بسیار بزرگ است. این حادثه چیزی به جز جواب یک امپراتوری به ارمنیانی که توسط دول غربی تحریک شده بودند نیست."
سوالاتی که باید پاسخ داده شوند:
-اگر کشته شدن ارمنیان در جنگ جهانی اول نسل‌کشی است، به چه دلیل کشته شدن دو نیم میلیون تورک - مسلمان توسط ارتش تزار - داشناک‌ها و عواقب جنگ هم، نسل‌کشی تورک‌ها توسط ارمنیان شمرده نمی‌شود؟
-اگر امپراتوری عثمانلی تصمیم به قتل عام ارامنه به صرف تعلقشان به نژاد و قومیت ارمنی گرفته بود به چه سبب این تدبیر شامل ارامنه‌ی غرب عثمانلی و استانبول و شهرها نشده است؟
-اگر در سرزمین آناتولی نژادکشی ارامنه به وقوع پیوسته است به چه سبب ارمنیانی که به سوریه مهاجرت کرده بودند، بعدها داوطلبانه به سرزمینی که چنان جنایتی در حق آنها رواداشته باز گشته‌اند؟
-اگر
نسل‌کشی‌ای از جانب تورک‌ها در میان بوده باشد، چرا ارمنیان بسیاری در جنگ استقلال
(١٩١٩-١٩٢٣) خلق و کشوری که چند
سال پیش‌تر (١٩١٥) در حق آنها نژادکشی کرده بود شرکت نموده و بسیاری از افسران و
نظامیانشان نیز مدال قهرمانی استقلال گرفته و یا شهید شدند؟
مخلص کلام
در رسانه‌های فارسی دولتی و غیر دولتی ایران و خارج آن، درج و نشر ادعاهائی در هم‌سوئی با تبلیغات ضد تورک - ضد مسلمان ارمنی و مشخصا افسانه‌هائی دائر بر نژادپرست بودن دولت عثمانلی، اعمال نسل‌کشی ارامنه توسط این دولت و هم‌سنگ شمردن آن با نسل‌کشی یهودیان در آلمان نازی و .... مود روز است. حال آنکه:
- چیزی به اسم نسل‌کشی ارامنه در عثمانلی وجود ندارد. نسل‌کشی ارمنی در عثمانلی، ادعائی محصول خیال، وارونه‌نمایی، بازنویسی تاریخ، بزرگ‌نمائی و تبلیغات ارمنیان است. عینا مانند وضعیت حاضر که علی رغم تجاوز ارمنستان به جمهوری آزربایجان و اشغال ٢٠ در صد از اراضی آن کشور و انجام قتل عام خوجالی و دیگر جنایات جنگی و بیرون راندن و اخراج نزدیک به یک میلیون تورک از خانه و کاشانه‌ی خود توسط ارمنیان، و ....، رسانه‌ها و دول اوروپایی-غربی با دروغ‌پردازی و وارونه‌نمایی، ارمنستان متجاوز را به صورت قربانی، و آزربایجان قربانی را به صورت متجاوز و ... تقدیم می‌کنند.
-آنچه در سال‌های جنگ جهانی اول اتفاق افتاده، تعرض قوای روسیه‌ی تزاری و ارتش ارمنستان – تروریست‌های داشناک به شرق و جنوب آناتولی و جنگ خونین بین آنها و اوردوی عثمانلی، کشت و کشتار و مقاتله‌ی قومی مسیحی - مسلمان و سپس تدبیر تهجیر ارمنیان شرق آناتولی توسط امپراتوری عثمانلی است. در این جنگ خونین، درگیری‌های اسف‌بار قومی مسلمان و مسیحی و عواقب تلخ ناشی از تدبیر تهجیر، در مجموع بین ٦٠٠ - ٢٠٠ هزار تن ارمنی و دو میلیون تا دو میلیون و پانصد هزار تن مسلمان تورک (و کورد و عرب؛ و یهودی-موسوی) به قتل رسیدند. این مقاتلات و تلفات ناشی از آن، مصداق نسل‌کشی نیست.
-
انگیزه‌ی تدبیر تهجیر و جابجائی ارمنیهای شرق عثمانلی در جنگ جهانی اول صرفا
مساله‌ی تعلق به نژاد و قومیت ارمنی نبود[12]. بلکه پاسخی متناسب و یا
نامتناسب، درست و یا نادرست به یک ضرورت نظامی ایجاد شده به سبب عمل‌کرد ارمنیان
به عنوان ستون پنجم نیروهای دشمن و اشغالگر روسیه در داخل خاک عثمانلی بود.
گئرچه‌یه هو!!!
برای مطالعه‌ی بیشتر:
مظالم ارمنی،
تروریسم ارمنی، تهجیر ارمنی: درس‌هائی که می‌باید آموخت و سوالاتی که باید پاسخ
داده شوند
https://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_17.html
تورک قیریمی
(قارا قیرقین)، کشتار تورکان در غرب آزربایجان توسط دسته‌جات مسیحی
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_29.html
ارمنیان
آناتولی و هیستری کشت و کشتار و امرار معاش از طریق تجارت «نسل‌کشی»
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_16.html
برجسته کردن
بجا و نابجای تورک قیرقینی (جیلولوق-قاچاق‌لیق- سیمیتقولوق)
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_5.html
سهم فرانسه
در رنج و مصیبت تورک‌ها و ارمنی‌ها
http://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_14.html
MASSACRES OF TURKS COMMITTED
BY ARMENIANS DURING WORLD WAR I - ANATOLIA - 1
http://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/massacres-of-turks-committed-by.html
MASSACRES OF TURKS COMMITTED
BY ARMENIANS DURING WORLD WAR I - ANATOLIA – 2
http://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/massacres-of-turks-committed-by_11.html
روایت تورکی
از قتل عامِ مردمِ ولایتِ اورمیه توسط آسوریان و ارمنیان و کوردان؛ و قدردانی مردم
تورک از رهبر ملی مجدالسلطنه
افشارِ نجات دهنده
http://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_9.html
سید توفیق
همدانی-١٩١٩: نقشه‌ی ارمنستان بزرگ؛ خیالی
و موهوم، و نقشه‌ی یک هیولاست. ارمنیان به جای دربان و خدمت‌کار شدن در قصری بزرگ،
برای صاحب شدن به خانه‌ای کوچک تلاش کنند
http://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_3.html
زرخانیم
افشار اورومی قهرمان ملی تورک در حماسه‌ی
خوی، و تخریب شخصیتی وی با ترانه‌ی بالازرخانیم از شهر قارس
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/05/blog-post_13.html
نیمتاج خانم
لک سلماسی، تحریف شعر «دوشیزگان اورومی، خواهران سلماس» منسوب به او و تخریب شخصیت
وی
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/05/blog-post.html
قتل عام اهالی
سالماس و اورمیه توسط آسوری‌ها با حمایت روسیه، انگلیس و فرانسه؛ به روایت عبدالله
بهرامی
http://sozumuz1.blogspot.com/2019/01/blog-post_10.html
خویی‌ها و
حاج علی‌احسان پاشا در مصاف آندرانیک، به روایت محمدرحیم نصرت ماکویی
http://sozumuz1.blogspot.com/2018/08/blog-post_7.html
پاسخ به یک
فعال کورد -گلمراد مرادی- در باره‌ی قتل عام تورک‌ها توسط ارامنه
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_5.html
تاریخ
تهاجمات و جنایات ارامنه، اسماعیل سیمیتقو و سردار ماکو در آزربایجان. میرزا ابوالقاسم امین الشرع خویی به کوشش علی صدرایی خویی.
مقدمه، لغت‌نامه، ویرایش و
بازنویسی مئهران باهارلی-سؤزوموز
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/09/blog-post_88.html
تهاجم
ارامنه به فرماندهی ژنرال آندرانیک اوزانیان
به خوی.
به روایت میرزا ابوالقاسم
امین الشرع خویی. حاضیرلایان: مئهران باهارلی
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/07/blog-post_10.html
صحنه‌ای از
کشتار تورک‌ها در باکو توسط فدائیان ارمنی به روایت ابوالقاسم امین الشرع خویی
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/07/blog-post_6.html
از خیانت‌های
آزربایجان‌گرایان: حماسه‌ی مقاومت خوی
http://sozumuz1.blogspot.com/2017/06/blog-post_30.html
اورمیه، در
نقشه‌ی «ارمنستان بزرگ» ایستگاه متروی ایروان
http://sozumuz1.blogspot.com/2020/10/blog-post_80.html
ضمیمه
لیست اول کشته‌شده‌گان تورک و دیگر مسلمانان و یهودیان-موسویان شرق آناتولی توسط ارمنیان: جمعاً ٥٢٤ هزار نفر مقتول
موش ١٠ نفر (تاریخ ١٩١٠)؛ قارس، آرداهان ٣٠،٠٠٠ نفر (٢١-٢-١٩١٤)؛ دوتاک ٣ نفر (٢-١٩١٥)؛ هاسکای ٢٠٠ نفر (٢-١٩١٥)؛ بیتلیس ٢٩ نفر (٤-١٩١٥)؛ مورادیه ١٠،٠٠٠ نفر (٤-١٩١٥)؛ وان ١٢٠ نفر (٤-١٩١٥)؛ وان ٢٠،٠٠٠ نفر (٥-١٩١٥)؛ موش ٨٠٠ نفر (١٩١٥)؛ بیتلیس ١٦،٠٠٠ نفر (٥-١٩١٥)؛ بیتلیس ٤٠،٠٠٠ نفر (٩-٥-١٩١٥)؛ بیتلیس ١٢٣ نفر (٩-٥-١٩١٥)؛ وان ٤٤ نفر (١٩١٥)؛ موکوس سهان ١٢١ نفر (٧-٦-١٩١٥)؛ موش آکچان ١٩ نفر (٧-١٩١٥)؛ بیتلیس هیزان ١١٣ نفر (١٩١٥)؛ وان ٥،٢٠٠ نفر (١٩١٥) - موکوس ١٢٦ نفر (٨-١٩١٥)؛ ترمه ٩ نفر (١٥-١-١٩١٦)؛ وان، رشادیه ١٥ نفر (١-٤-١٩١٦)؛ پاسینلهر ٢،٠٠٠ نفر (٨-٥-١٩١٦)؛ ترجان ٥٦٣ نفر (٨-٥-١٩١٦)؛ وان، تاتوان ١،٦٠٠ نفر (٨-٥-١٩١٦)؛ بیتلیس ١٠،٠٠٠ نفر (٨-٥-١٩١٦)؛ وان ٤٤،٢٣٣ نفر (١١-٥-١٩١٦)؛ مالازگیرت ٢٠،٠٠٠ نفر (١١-٥-١٩١٦)؛ وان ١،٠٠٠ نفر (٢٢-٥-١٩١٦)؛ کؤپروکؤی، وان ٢٠٠ نفر (٢٢-٥-١٩١٦)؛ وان ١٥،٠٠٠ نفر (٢٢-٥-١٩١٦)؛ وان ٨ نفر (٢٢-٥-١٩١٦)؛ وان ٨،٠٠٠ نفر (٢٢-٥-١٩١٦)؛ وان ٨٠،٠٠٠ نفر (٢٢-٥-١٩١٦)؛ وان١٥،٠٠٠ نفر (٢٢-٥-١٩١٦)؛ اوف ٥ نفر (٢٣-٥-١٩١٦)؛ ترابزون ٢،٠٨٦ نفر (٢٣-٥-١٩١٦)؛ وان ٣٠٠ نفر (٢٣-٥-١٩١٦)؛ موش ٥٠٠ نفر (٥-١٩١٦)؛ بایزید ١٤،٠٠٠ نفر (٢٥-٥-١٩١٦)؛ بیتلیس ١٢ نفر (١١-٦-١٩١٦)؛ وان، عابباس آغا ١٤ نفر (٦-١٩١٦)؛ ادرمیت، واستان ١٥،٠٠٠ نفر (٦-١٩١٦)؛ موش ١٠ نفر (؟٣٢٩)؛ شاتاک سریر ٤٥ نفر (٦-٦-١٩١٦)؛ شاتاک١١٥٠ نفر (٦-٦-١٩١٦)؛ بیتلیس ٣١١ نفر (١٤-٨-١٩١٦)؛ هینیس ٨٧٠ نفر (١٩١٨)؛ ترجان ٥٨٠ نفر (١٩١٨)؛ قارس ٩ نفر (١-١٩١٩)؛ کیلیس ٢ نفر (٢١-١-١٩١٩)؛ عوثمانیه ١ نفر (١٨-١-١٩١٩)؛ آدانا، پوزانتی ٤ نفر (٢٦-٢-١٩١٩)؛ پاسینلهر ٣ نفر (١٣-٦-١٩١٩)؛ ایگدیر ٨ نفر (٣-٦-١٩١٩)؛ قارس، گؤله ٩ نفر (٧-٧-١٩١٩)؛ کاغیزمان ٦ نفر (٩-٧-١٩١٩)؛ قورودره ٨ نفر (٩-٧-١٩١٩)؛ مسجیدلی ٤ نفر (٨-٧-١٩١٩)؛ گولیان تپه ١٠ نفر (٨-٧-١٩١٩)؛ مسجیدلی ٢٠ نفر (١١-٧-١٩١٩)؛ بولاق‌لی ٢ نفر (١٩-٧-١٩١٩)؛ قارس، کاغیزمان ٩ نفر (٢٤-٧-١٩١٩)؛ ساری قامیش ٨٠٣ نفر (٧-١٩١٩)؛ ساری قامیش ٦٩٥ نفر (٧-١٩١٩)؛ دهات گوناگون ٢،٥٠٢ نفر (٨-١٩١٨)؛ کاغیزمان ٤ نفر (٥-٧-١٩١٩)؛ زاروشات ٨٦ نفر (٦-١-١٩١٩)؛ تیکنیس، آغادوه ٥ نفر (١٩١٩)؛ پاسینلهر ٢ نفر (١٩-٧-١٩١٩)؛ ناخجیوان ٤،٠٠٠ نفر (١٩١٩)؛ قورودره ٨ نفر (٧-١٩١٩)؛ آقجاقالا ١٨٠ نفر (٤-٧-١٩١٩)؛ ساری قامیش ٩ نفر (١٩١٩)؛ ارزروم ١٥٣ نفر (١٥-٨-١٩١٩)؛ ارزروم ٤٢٦ نفر (١١-١٩١٩) - اونیه ١٢ نفر (٩-١٩١٩) - آللاهواکبر ٣ نفر (٩-١٩١٩) - ساری قامیش ٢ نفر (١٤-٩-١٩١٩) - ماراش ٢ نفر (١١-١١-١٩١٩)؛ آدانا ٤ نفر (٩-٧-١٩١٩)؛ اولوقیشلا ٧ نفر (١٦-١١-١٩١٩)؛ آدانا ٦ نفر (٤-١٢-١٩١٩)؛ آنتئپ ١ نفر (٢٢-١-١٩٢٠)؛ زاروشات ٢١٥٠ نفر (١-٢-١٩٢٠)؛ شوره گؤل ١،٣٥٠ نفر (٢-٢-١٩٢٠)؛ چیلدیر ١٠٠ نفر (١٠-٢-١٩٢٠)؛ پوزانتی ٤٠ نفر (٢٨-٢-١٩٢٠)؛ زاروشات ٤٠٠ نفر (٩-٣-١٩٢٠)؛ زاروشات ١٢٠ نفر (٩-٣-١٩٢٠)؛ ماراش ٤ نفر (٣-١٣٣٨)؛ کاغیزمان٧٢٠ نفر (١٦-٣-١٩٢٠)؛ شوره گؤل، زاروشات ٢٠٠٠ نفر (٢٢-٣-١٩٢٠)؛ گومرو ٥٠٠ نفر (٦-٤-١٩٢٠)؛ قارس ٢ نفر (٤-١٩٢٠)؛ قارس، ارزروم ٢٧ نفر (٥-١٩٢٠)؛ قارس ١٧٧٤ نفر (٥-٥-١٩٢٠)؛ قارس ١٠ نفر (٢٢-٥-١٩٢٠)؛ قارس، ارزروم ٤٠٨ نفر (٢-٧-١٩٢٠)؛ زنگی باسار ١،٥٠٠ نفر (٢-٧-١٩٢٠)؛ ارزروم ٦٩ نفر (٢٧-٧-١٩٢٠)؛ اولتو ٦٥٠ نفر (٨-١٩٢٠)؛ قارس، ارزروم ١٨ نفر (٨-١٩٢٠)؛ بایبورت ١،٣٨٧ نفر (١٥-١٠-١٩٢٠)؛ پاسینلهر ٩،٢٨٧ نفر (١٧-١٠-١٩٢٠)؛ تورتوم ٣،٧٠٠ نفر (١٨-١٠-١٩٢٠)؛ ارزروم ٨،٤٣٩ نفر (١٩-١٠-١٩٢٠)؛ گؤله ١٠٠ نفر (٢٠-١٠-١٩٢٠)؛ اطراف قارس ١٠،٦٩٣ نفر (٢٦-١٠-١٩٢٠)؛ آش قالا ٨٨٩ نفر (٨؟-١٠-١٩٢٠)؛ زارجی شات ١،٠٢٦ نفر (٢٩-١١-١٩٢٠)؛ کوسور ٦٩ نفر (١-١٢-١٩٢٠)؛ گؤله ٥٠٨ نفر (٣-١٢-١٩٢٠)؛ کوسور ١٢٢ نفر (٤-١٢-١٩٢٠)؛ قارس، زیتون ٢٨ نفر (٤-١٢-١٩٢٠)؛ ساری قامیش ١٩٧٥ نفر (٤-١٢-١٩٢٠)؛ گؤله ١٩٤ نفر (٦-١٢-١٩٢٠)؛ قارس، دیگور ١٤،٦٢٠ نفر (٧-١٢-١٩٢٠)؛ ساری قامیش ٥،٣٣٧ نفر (١٤-١٢-١٩٢٠)؛ گؤله ٦٠٠ نفر (١٩٢٠)؛ قارس ٣،٩٤٥ نفر (١٩٢٠)؛ هارامی وارتان ١٣٨ نفر (١٩٢٠)؛ ناخجیوان ٦٤،٤٠٨ نفر (١٩٢٠)؛ ناخجیوان ٥،٣٠٧ نفر (١٩٢٠)؛ اطراف قارس ٥٦١ نفر (١٩٢٠)؛ ایروان ١٩٢ نفر (١٩٢٠)؛ زنگی باسار ١٨ نفر (١٩٢١-٢)؛ قاراکیلیسه ٦،٠٠٠ نفر (١٩٢١)؛ پاسینلهر ٥٣ نفر (١٩٢١)؛ ارزروم ١،٢١٥ نفر (٢١-١١-١٩٢١)؛ ناخجیوان ١٢ نفر (١٩٢١)؛ بایبورت ٥٨٠ نفر (١٩٢١)؛ آرپاچای ١٤٨ نفر (١٩٢١).
لیست دوم کشته‌شده‌گان تورک و دیگر مسلمانان و یهودیان-موسویان شرق آناتولی توسط ارمنیان: لیست زیر مربوط به قتل عام‌های انجام شده توسط ارمنیان در شرق تورکیه می‌باشد که تثبیت دقیق تعداد قربانیان آنها ممکن نشده است:
روان، اهالی ٢٥ روستا (١١-٢-١٩٠٦)؛ الشکیرت، تعداد نامعلوم (١٧-١٢-١٩١٤)؛ موش، اهالی ٢ روستا (١-١٩١٥)؛ العزیز، تعداد نامعلوم (١٩١٥)؛ شاتاک، اهالی ٩ روستا (٢-١٩١٥)؛ هیزان، تعداد نامعلوم (١٩١٥)؛ بیتلیس، اهالی ١ روستا (٩-٥-١٩١٥)؛ بیتلیس، تعداد نامعلوم (٩-٥-١٩١٥)؛ ترابزون، تعداد نامعلوم (١١-٥-١٩١٥)؛ وان، تعداد نامعلوم (٥-١٩١٥)؛ بیتلیس، ١٠٠ خانوار (٦-١٩١٥)؛ ماچکا، تعداد نامعلوم (١٠-٦-١٩١٥)؛ وان، ١٨٠ خانوار (١١-٦-١٩١٥)؛ گواش، تعداد نامعلوم (٨-١٩١٥)؛ موش، تعداد نامعلوم (١٢-١٩١٥)؛ ترجان، اهالی ٣٠ روستا (٥-١٩١٦)؛ وان، تعداد نامعلوم (٢٢-٥-١٩١٦)؛ وان، تعداد نامعلوم (٢٣-٥-١٩١٦)؛ هینیس، تعداد نامعلوم (٢٣-٥-١٩١٦)؛ دیاربکر، اهالی ٥٥ روستا (٣-٦-١٩١٦)؛ بیتلیس، تعداد نامعلوم (١١-٦-١٩١٦)؛ وان، تعداد نامعلوم (١١-٦-١٩١٦)؛ باش قالا، تعداد نامعلوم (١١-٦-١٩١٦)؛ تکمن، تعداد نامعلوم (١٩١٨)؛ آرداهان، تعداد نامعلوم (٢٥-١-١٩١٩)؛ قارس، چند چادر (١٩١٩)؛ ایگدیر، صدها تن (٢-١٩١٩)؛ اطراف قارس، اهالی ٨٥ خانوار (٣-١٩١٩)؛ ساری قامیش، اهالی ١ روستا (٣-١٩١٩)؛ گولانتاب، اهالی ٢ روستا (٨-٧-١٩١٩)؛ بویوک ودی، تعداد نامعلوم (١٦-٧-١٩١٩)؛ گومرو، تعداد نامعلوم (٢٥-٧-١٩١٩)؛ قارس، ١ خانوار (١٢-٧-١٩١٩)؛ آرتوین، اهالی چندین روستا (٧-١٩١٩)؛ قارس، ٢ خانوار (١٢-٧-١٩١٩)؛ بایزید، تعدادی (٧-١٩١٩)؛ ناخجیوان، اهالی ٣ روستا (١٢-٨-١٩١٩)؛ ساری قامیش، تعداد زیادی (١٩١٩)؛ ساری قامیش، اهالی ١ روستا (١٩١٩)؛ ساری قامیش، تعداد نامعلوم (١٩١٩)؛ قارس، تعداد نامعلوم (٨-١٩١٩)؛ قارس، همه‌ی مردان (١٢-٨-١٩١٩)؛ قارس، همه‌ی اهالی (١٢-٨-١٩١٩)؛ ارزروم، ٣٠ خانوار (١٥-٨-١٩١٩)؛ کاغیزمان، تعداد نامعلوم (٨-١٩١٩)؛ ساری قامیش، همه‌ی اهالی (٣١-٨-١٩١٩)؛ کاغیزمان، تعداد نامعلوم (٣١-٨-١٩١٩)؛ قارااورقان، تعداد نامعلوم (٩-١٩١٩)؛ ساری قامیش، تعداد نامعلوم (١٤-٩-١٩١٩)؛ قارس، تعداد نامعلوم (٣-١٩٢٠)؛ اطراف قارس، تعداد نامعلوم (١٩٢٠)؛ کوزان، تعداد بسیاری (٣-٣-١٩٢٠)؛ شوره گؤل، تعداد نامعلوم (١٩٢٠)؛ زاروشات، تعداد نامعلوم (٩-٣-١٩٢٠)؛ کاغیزمان، تعداد نامعلوم (١٦-٣-١٩٢٠)؛ اطراف قارس، تعداد نامعلوم (٢٤-٥-١٩٢٠)؛ اطراف قارس، همه‌ی اهالی (٢٤-٥-١٩٢٠)؛ اولتو،گؤله، همه‌ی مردان (٢٧-٧-١٩٢٠)؛ ایروان، قارس، تعداد نامعلوم (١١-١٩٢٠)؛ قارس، همه‌ی مردان (١٨-٨-١٩٢٢).
گؤروتون یازی‌سی:
HISTORICAL EVIDENCE PROVES THERE WAS NO ARMENIAN GENOCIDE
1-JUSTIN MCCARTHY: Armanians
cooperated with Russians, British and committed treason [against Ottoman
Empie]. We have thousands of documents show that Armenians committed genocide
but not the Turks.
2-SAMUEL A. WEEMS: Historical
evidence proves there was no Armenian genocide. The real historical truth is
that there was no Armenian genocide. The Armenians have created a genocide
industry.
3-BERNARD LEWIS: There is no document proving the (genocical) intentions of the Ottoman government.
"TARİHSEL DELİLLER, ERMENİ SOYKIRIMI OLMADIĞINI KANITLIYOR"
1 - Justin McCarthy,"
"Ermeniler, İngilizlerle ve Ruslarla anlaşıp vatan hainliği yaptılar.
Elimizdeki binlerce belge Türklerin değil, Ermenilerin soykırım yaptığını
gösteriyor."
2 - Samuel A. Weems,
" Tarihsel deliller, Ermeni soykırımı olmadığını kanıtlıyor. Asıl tarihsel
gerçek, Ermeni soykırımı olmadı [ve] Ermeniler soykırım endüstrisi meydana
getirdi."
3 - Bernard Lewis, " Osmanlı Devleti'nin (soykırım) niyeti [olduğunu] kanıtlayan belge yoktur."
[2] Justin McCarthy, Professor of History at the
University of Louisville. Forced Migration and Mortality in the Ottoman
Empire, An Annotated Map
[3] Justin McCarthy, The End of Ottoman Anatolia, in
Muslims and Minorities: The Population of Ottoman Anatolia and the End of the
Empire, New York Univ. Press, 1983.
Justin McCarthy, The
Population of the Ottoman Armenians, in The Armenians in the Late Ottoman
Period, The Turkish Historical Society For The Council Of Culture, Arts And
Publications Of The Grand National Assembly Of Turkey, Ankara, 2001, pp. 65-86
[4] استفاده از تاکتیک نسل‌کشی تورکان در قفقاز، تورک‌ایلی-آزربایجان غربی و آناتولی توسط ارمنی‌ها به منظور تغییر دموگرافی قومی منطقه، بعدها الهام‌بخش نیروهای صهیونیستی در اراضی اشغالی عرب‌نشین فلسطین و در دوره‌ی معاصر صرب‌ها در بوسنی و کوسووا و .... بوده است.
[5] Documents on massacre perpetrated by Armenians,
1914-1921 Vol. I: 1914-1919. Vol. II: 1919-1921. 2 volumes set. Published
by TC Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Müdürlügü, Ankara (2001) ISBN 10: 9751926564 ISBN 13: 9789751926562
https://www.devletarsivleri.gov.tr/ermeniler-tarafindan-yapilan-katliam-belgeleri-1914-1921-1729
[6] http://www.ermenisorunu.gen.tr/turkce/katliamlar/tablolar.html
http://www.ermenisorunu.gen.tr/english/massacres/lists.html
[7] Osmanlı
Belgelerinde Ermeni-Fransız İlişkileri. T.C.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
Yayın Nu: 58
[8] Shaw, S.J. and
Shaw, E.K. (1977). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol. 2.
Cambridge: Cambridge University Press.
https://www.tc-america.org/scholar/shaw.html
The Ottoman Empire in World War I., Volume I-II (Ankara 2007-2008)
Şükrü
M. Elekdağ. Tarihsel Gerçekler Ve Uluslararasi Hukuk Işiğinda Ermeni
Soykirimi İddiasi
http://www.tallarmeniantale.com/index.htm
http://www.tallarmeniantale.com/shaw-hovannisian.htm
……
[9]
http://www.mfa.gov.tr/the-armenian-allegation-of-genocide-the-issue-and-the-facts.en.mfa
Justin Mccarthy On The
Armenian Genocide Lie: Armenians Are Afraid Of The Truth
[10] Samuel A. Weems. Secrets of A
'Christian' Terrorist State: Armenia
[11] Soykırım Koca Bir Yalan
https://www.hurriyet.com.tr/dunya/soykirim-koca-bir-yalan-76683
[12] امپراتوری عثمانلی که قلمروی آن ملل متعددی در بالکان و قفقاز و
خاورمیانه و شمال آفریقا را در بر می‌گرفت و مقامات و حتی بسیاری از سلاطين آن
منسوب به ملل متفاوتی از تورک و تورکمان و تاتار و سرب و بوشناک و عرب و کورد و
ارمنی و آلبان-آرناووت و چرکس و .... بودند، به مدارای قومی بارز و بی‌همتا مخصوصا
در باره‌ی غیر مسلمانان و غیر تورک‌ها مشهورند. تنها قتل عام‌هایی که عثمانلیان
واقعا مرتکب آنها شده‌اند، و شاید بتوان آن را مصداق نسل‌کشی شمرد، کشتار قزلباشان
یا غلات شیعه‌ی علوی در قرن شانزدهم و به دوره‌ی صفویان با اتهام و جرم‌های مشابه
گروه‌های ارمنی در جنگ جهانی اول است که تصادفا قربانیان آن همه‌گی تورک، یعنی هم‌قوم
و هم تبار و هم‌نژاد و هم‌زبان با خود عثمانیان
بوده‌اند
No comments:
Post a Comment